سید محمدرضا موسوی گلپایگانی: تفاوت بین نسخه‌ها
(←آرشیو عکس و تصویر) |
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
||
| سطر ۱۳: | سطر ۱۳: | ||
}} | }} | ||
| − | {{الگو:بخشی از یک کتاب}} | + | {{الگو:بخشی از یک کتاب}}'''آیت الله سید محمدرضا گلپایگانی''' (1414-1316 ق)،... |
==ولادت== | ==ولادت== | ||
| − | در | + | سید محمدرضا گلپایگانی در هشتم ماه [[ذی القعده]] 1316 قمری در گلپایگان، پا به عرصه وجود نهاد. پدرش آقا سید محمدباقر امام، عالمی معروف به [[زهد]] و [[تقوا]] و پای بند به آداب و مستحبات دینی و كوشا در [[امر به معروف و نهی از منكر]] بود كه هم اینك مرقدش مورد احترام و [[زیارت]] مردم است. |
| − | محمدرضا در سه سالگی مادر و در نه سالگی پدرش را از دست داد و دوران كودكی را با مشكلات و سختی های فراوان | + | محمدرضا در سه سالگی مادر و در نه سالگی پدرش را از دست داد و دوران كودكی را با مشكلات و سختی های فراوان سپری كرد و تحصیلات ابتدایی را در مكتب خانه گذراند. |
| − | == | + | ==تحصیل و استادان== |
| − | نوجوانی بیش نبود كه شوق تحصیل علوم اسلامی او را مشتاق آیت الله محمدتقی گوگدی ( | + | سید محمدرضا نوجوانی بیش نبود كه شوق تحصیل [[علوم اسلامی]] او را مشتاق آیت الله محمدتقی گوگدی (م، 1353 ق) گردانید و نزد ایشان [[ادبیات عرب]] را فراگرفت. سپس نزد آیت الله سید محمدحسن خوانساری (م، 1337 ق) ـ برادر مهتر آیت الله العظمی [[سید احمد خوانساری]] ـ زانوی ادب به زمین زد و ادبیات و بخشی از سطوح را نزد وی آموخت. |
| − | نوزده ساله بود كه به | + | نوزده ساله بود كه به اراك رفت و در مدرسه آقا سید ضیاءالدین به تكمیل سطوح عالیه پرداخت و در 1337 ق. شایستگی حضور در درس خارج [[فقه]] و [[اصول فقه|اصول]] حضرت آیت الله [[شیخ عبد الکریم حائری یزدی|شیخ عبدالكریم حائری یزدی]] (م، 1355 ق) را پیدا كرد و تا سال 1340 ق، در آن شهر از آن مرجع بزرگ بهره برد. در بیست و چهار سالگی در پی مهاجرت استادش آیت الله حائری به [[قم]] و تأسیس [[حوزه علميه|حوزه علمیه]] در این شهر مقدس، به قم آمده و در [[مدرسه فیضیه]] سكونت گزید و درسها را با آیت الله [[سید احمد خوانساری]] به مباحثه نشست. |
| − | استاد با مشاهده استعداد و فهم شاگرد سخت كوش | + | استاد با مشاهده استعداد و فهم شاگرد سخت كوش خود، بدو بسیار علاقه مند شد و او را در شمار اصحاب خاص و هیأت استفتا قرار داد و «تصحیح كتاب الصلاه» خود را به او و [[آیت الله محمد علی اراکی|آیت الله اراكی]] واگذار نمود. ایشان نیز تا پایان عمر استاد (1355 ق) ملازم درس ایشان بود. |
| − | ایشان در سال 1341 ق. در | + | ایشان در سال 1341 ق. در قم به مدت هشت ماه از محضر آیات عظام [[میرزا محمدحسین نائینی|میرزای نائینی]] و [[سید ابوالحسن اصفهانی]] استفاده برد. از دیگر اساتید او می توان از آیات عظام حاج شیخ محمدرضا مسجدشاهی اصفهانی، حاج شیخ ابوالقاسم كبیر، [[آیت الله بروجردی]]، [[آقا ضیاءالدین عراقی|آقا ضیاء عراقی]] و [[محمدحسین غروی اصفهانی|شیخ محمدحسین غروی اصفهانی]] نام برد. |
| − | وی از آیت الله حائری اجازه اجتهاد و از مرحوم شیخ عباس | + | وی از آیت الله حائری اجازه [[اجتهاد]] و از مرحوم [[حاج شیخ عباس قمی|شیخ عباس قمی]] و آقا [[محمدرضا نجفی اصفهانی|شیخ محمدرضا اصفهانی]] [[اجازه (علم الحدیث)|اجازه]] نقل روایت اخذ كرده است. |
| − | ==تدریس== | + | ==تدریس و شاگردان== |
| − | از آغاز ورود به [[قم]] در سال 1340 ق. به تدریس كتابهای | + | آیت الله گلپایگانی از آغاز ورود به [[قم]] در سال 1340 ق. به تدریس كتابهای [[فرائد الاصول (کتاب)|رسائل]]، [[مکاسب (کتاب)|مكاسب]] و [[کفایة الاصول (کتاب)|كفایه]] اشتغال ورزید و پس از وفات استادش آیت الله حائری، تدریس خارج [[فقه]] و [[اصول فقه|اصول]] را شروع نمود. ایشان در طول بیش از هفتاد سال تعلیم دانش [[اهل البیت|اهل بیت]] علیهم السلام، صدها تن از ستارگان درخشان آسمان علم را به جامعه اسلامی تحویل داده است. |
| − | + | برخی از مشهورترین شاگردان ایشان عبارتند از: | |
| − | + | * [[مرتضی مطهری]]، | |
| + | * [[شهید سید محمد علی قاضی طباطبائی|سید محمدعلی قاضی طباطبایی]]، | ||
| + | * [[شهید سید اسدالله مدنی|سید اسدالله مدنی]]، | ||
| + | * [[شهید مفتح|محمد مفتح]]، | ||
| + | * [[شهید بهشتی|سید محمد حسینی بهشتی]]، | ||
| + | * [[حسینعلی منتظری نجف آبادی|حسینعلی منتظری]]، | ||
| + | * [[ناصر مکارم شیرازی|ناصر مكارم شیرازی]]، | ||
| + | * [[علی احمدی میانجی]]، | ||
| + | * [[جعفر سبحانی]]، | ||
| + | * [[لطف الله صافی گلپایگانی]]، | ||
| + | * [[علامه حسن زاده آملی|حسن حسن زاده آملی]]، | ||
| + | * [[رضا استادی مقدم|رضا استادی]]، | ||
| + | * [[احمد جنتی]]، | ||
| + | * [[محمد واعظ زاده خراسانى|محمد واعظ زاده خراسانی]]، | ||
| + | * مرتضی حائری یزدی. | ||
| − | == | + | ==آثار و تألیفات== |
| − | + | آیت الله گلپایگانی در كنار اشتغالات گوناگون از تألیف و تصنیف نیز فروگذار نكرده است. آثار قلمی آن مرجع وارسته عبارتند از: | |
| − | # | + | #حاشیه بر [[عروة الوثقى (کتاب)|عروة الوثقی]] |
| − | # | + | #حاشیه بر وسیلة النجاة |
| − | # | + | #رساله صلاة الجمعه |
| − | # | + | #رساله فی المحرمات بالنسب |
| − | # كتاب | + | #مسائل الحج |
| − | # | + | #افاضه العوائد، تعلیقه بر دررالاصول مرحوم حائری |
| − | # | + | #رساله در عدم [[تحریف قرآن]] |
| − | # | + | #كتاب الطهاره |
| − | # | + | #كتاب الحج |
| − | + | #كتاب الحدود | |
| + | #صلاه الجمعه | ||
| + | #حواشی بر ملحقات عروة الوثقی | ||
| − | + | '''تقریرات:''' | |
| − | + | همچنین درسهای آن [[فقیه]] اهل بیت را عده بسیاری به رشته تحریر درآورده اند. آنهایی كه به چاپ رسیده است، عبارتند از: | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | #كتاب الحج، سه جلد تاكنون | |
| + | #الهدایه الی من له الولایه، درباره [[ولایت فقیه]] | ||
| + | #نخبة الاشارات فی احكام الخیارات. (هر سه از آقای احمد صابری همدانی) | ||
| + | #كتاب القضاء در دو جلد | ||
| + | #كتاب الشهادات | ||
| + | #بلغه الطالب فی التعلیق علی بیع المكاسب | ||
| + | #الدرّ المنضود فی احكام الحدود | ||
| + | #نتایج الافكار فی نجاسة الكفار، هر دو از آقای علی كریمی جهرمی | ||
| + | #كتاب الطهاره | ||
| + | #كتاب القضاء. هر دو از آقای هادی مقدس نجفی. | ||
| − | + | '''مجموعه فتاوی:''' | |
| − | + | آیت الله العظمی گلپایگانی در طول سی و دو سال [[مرجعیت]]، یكی از اركان [[فقه|فقاهت]] بودند و روزانه استفتائات گوناگون از سراسر جهان به محضر ایشان فرستاده می شد و از همین رهگذر در تمام ابواب فقه [[فتوا]] داده اند و هم اینك مجموعه های بسیاری از فتاوای او در دسترس است كه عبارتند از: | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | #منتخب الاحكام (با ترجمه انگلیسی) | |
| + | #مختصر الاحكام (با ترجمه عربی و اردو) | ||
| + | #توضیح المسائل (این كتاب بیش از هشتاد بار به چاپ رسیده و به زبانهای اردو، چینی، تركی آذری و تركی لاتین ترجمه شده است). | ||
| + | #مجمع المسائل، 3 جلد و دربرگیرنده تمام ابواب فقه از طهارت تا دیات است. | ||
| + | #مناسك حج (با ترجمه عربی، اردو، روسی و انگلیسی) | ||
| + | #احكامی از حج | ||
| + | #سؤال و جواب درباره مسائل [[حج]] | ||
| + | #آداب و احكام حج | ||
| + | #دلیل الحاج | ||
| + | #احكام عمره | ||
| + | #هدایة العباد (به عربی و دربرگیرنده حاشیه ایشان بر [[عروة الوثقى (کتاب)|عروة الوثقی]]، وسیلة النجاة، توضیح المسائل و برخی از استفتائات در دو جلد) | ||
| + | #رساله امر به معروف و نهی از منكر و مسائل اجتماعی اسلام | ||
| + | #مسائل نماز خوف و مطارده و احكام جبهه. | ||
| − | + | ==فعالیتهای سیاسی و اجتماعی== | |
| − | + | آیت الله العظمی گلپایگانی از بدو حركت شجاعانه روحانیت به رهبری [[امام خمینی]] به مبارزات پیگیر و بی امان خویش با دیو استبداد پرداخت و نخستین اعلامیه اعتراض به لایحه ننگین «انجمنهای ایالتی و ولایتی» در مهرماه 1341 شمسی از سوی ایشان صادر شد و به دنبال آن بود كه پیامها و بیانیه های ایشان تا سقوط رژیم پهلوی ادامه یافت (بسیاری از آنها در جلد اول كتاب «اسناد انقلاب اسلامی» گرد آمده است). | |
| − | + | برخی از اقدامات آن جناب در برابر رژیم منحوس شاه عبارتند از: | |
| − | این | + | سرباز زدن از ملاقات با شاه و نخست وزیران و فرستادگان دربار، تحریم برنامه اوقاف و اعلامیه علیه معاملات و همكاری با سازمان اوقاف، قطع شهریه كسانی كه با اوقاف همكاری می نمودند و تحریم [[امام جماعت|امامت جماعت]] و گوش دادن به سخنرانی آنان، حرام شمردن خرید و فروش و مصرف و توزیع گوشتهای وارداتی از خارج و قبول نكردن وجوهات فروشندگان آنان (هر چند می شد تحت عنوان مال مخلوط به حرام [[خمس]] آن را پذیرفت)، اعتراض شدید و پیام كوبنده علیه تغییر تاریخ هجری به تاریخ منحوس شاهنشاهی، مخالفت صریح با حزب رستاخیز و تحریم شركت مسلمانان در آن، مخالفت صریح با طرح امتحان دولت از طلاب و انكار صلاحیت آنان برای این امر كه باعث عقب نشینی دولت وقت و مصون ماندن حوزه از این طرح ننگین شد، اعتراض شدید علیه گسترش بی بند و باری و [[فساد]] و فحشا و رواج منكرات و فرستادن نامه سرگشاده به شاه و تذكر عواقب وخیم آن، اعتراض و مخالفت بسیار شدید علیه سینما در شهر [[قم]] و تعطیل نمودن درس و [[نماز جماعت]] خویش به مدت یك هفته، مخالفت و اعتراض علیه تاجگذاری شاه و انتخاب ولیعهد، پیام در جهت تجلیل از مقام [[شهید آیت الله سعیدی|شهید سعیدی]] و اعلام مجلس ختم برای ایشان در مسجد امام، تجلیل از مقام مرحوم [[سید مصطفی خمینی]] و تشكیل دو مجلس ختم در [[مسجد اعظم قم|مسجد اعظم]] و شكستن سدّ رعب و ممنوعیت برپایی مجالس بزرگداشت و مطرح شدن نام [[امام خمینی|حضرت امام]] در آن مراسم، پی جویی حال تبعید شدگان و سركشی به خانواده های آنان، حمایت از مقام و موقعیت امام خمینی و به ویژه در برابر اهانت روزنامه اطلاعات به ایشان و تأكید بر مقاومت روحانیت و پیگیری اعتراضها و راهپیمایی ها و صدور اعلامیه های روشنگرانه و كوبنده در لحظات حساس (به گونه ای كه امام به ایشان فرموده بود: اعلامیه هایی كه حضرت عالی به تنهایی صادر می كنید، نقش بسزایی در پیشبرد مبارزات ملت مسلمان دارد) و دلجویی و تأیید علمای مبارز شهرستانها. |
| − | + | این اقدامات باعث شد كه مزدوران رژیم برای لطمه زدن به ساحت ایشان از هیچ كاری فروگذار نكنند و دو بار (سوم فروردین 1342 در [[مدرسه فیضیه]] و 19 اردیبهشت 1357 ش) به سوی ایشان حمله كرده، قصد ضرب و جرح آن مرجع بزرگوار را داشتند كه لطف خدا و جانفشانیهای اطرافیان باعث حفظ ایشان شد. | |
| − | پس از پیروزی انقلاب نیز هماره در جهت تأیید كامل مواضع حضرت امام و تقویت موقعیت ایشان به عنوان رهبر نظام و فراخواندن | + | پس از پیروزی انقلاب نیز هماره در جهت تأیید كامل مواضع حضرت امام و تقویت موقعیت ایشان به عنوان رهبر نظام و فراخواندن مردم به پیروی كامل از حضرت امام، توصیه به افراد صالح برای شركت در مناصب دولتی، طرح مباحث مورد نیاز حكومت اسلامی در درس خارج فقه (قضا، حدود و شهادات)، شركت در مراسم انتخابات، صدور پیامهای گوناگون مبنی بر شركت مردم در انتخابات، تقویت دولت اسلامی و [[حرام]] شمردن مخالفت با دستورها و مقررات دولت و نهی از فروش اجناس قاچاق، حمایت مادی و معنوی از رزمندگان اسلام در طول جنگ تحمیلی و ارسال هیألت های مختلف به جبهه های نبرد و اجازه مصرف ثلث در مصرف جبهه ها و بر عهده گرفتند ساختمان مراكز درمانی و بهداشتی استانهای زلزله زده در زلزله خرداد 1369 و دهها اقدام دیگر فعال بودند. |
| + | |||
| + | مرجع بزرگ شیعه علاوه بر تدریس و تربیت عالمان دین، تألیف، فتوا، رهبری و روشنگری جامعه شیعه، به بنیان نهادن دهها مؤسسه فرهنگی و دینی در گوشه و كنار جهان و آبادانی صدها [[مسجد]] و مدرسه در سراسر كشور دست یازید كه برخی از آنها عبارتند از: | ||
| + | |||
| + | *دارالقرآن الكریم: اولین مؤسسه قرآنی كشور است كه در سال 1352 پا گرفت و به كار چاپ و نشر [[قرآن|قرآن مجید]]، [[ترجمه قرآن]]، بررسی اغلاط ترجمه های موجود و تصحیح آنها، تشكیل موزه قرآن، گردآوری [[نسخه خطی|نسخه های خطی]] و چاپی قرآن، تشكیل كتابخانه تخصصی قرآن، چاپ و توزیع كتابهای قرآن، نشر مجله «رساله القرآن و پیام قرآن» و تشكیل «كنفرانس علوم و مفاهیم قرآن» و چاپ مجموعه مقالات و سخنرانیهای آن پرداخته است. | ||
| + | *بیمارستان: كه با بخشهای قلب، جراحی، زایمان، اورژانس، داخلی، اطفال، اعصاب و رادیولوژی یكی از بزرگترین بیمارستانهای كشور به شمار میرود و تاكنون منشأ خدمات بسیار به روحانیون و مردم و رزمندگان اسلام در طول جنگ تحمیلی بوده است. | ||
| + | *كتابخانه: كه با داشتن حدود یكصد هزار جلد كتاب چاپی و دوازده هزار جلد كتاب خطی یكی از غنی ترین كتابخانه های كشور به شمار می رود. | ||
| + | *مجمع جهانی اسلامی در لندن | ||
| + | *مركز معجم المسائل الفقهیه | ||
| + | *مسجد عظیم و باشكوه در [[قم]] | ||
| + | *بیمارستان زنان و زایشگاه حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف در قم | ||
| + | *مدرسه علمیه در گلپایگان | ||
| + | *مدرسه امام مهدی علیه السلام در قم | ||
| + | *مدرسه علمیه كه اینك در كنار [[مسجد اعظم قم|مسجد اعظم]] و [[مدرسه فیضیه]]، سه قطب عمده تدریس در [[حوزه علميه قم|حوزه علمیه قم]] به حساب می آید و روزانه صدها طلبه در آنجا به تحصیل فقه و اصول می پردازند. | ||
| + | *تأسیس یک دارالأیتام | ||
| + | *مؤسسه خیریه حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف. | ||
==ویژگیهای اخلاقی== | ==ویژگیهای اخلاقی== | ||
| − | + | آیت الله گلپایگانی دربردارنده فضایل اخلاقی و كمالات نفسانی بود. ویژگیهای بارز ایشان عبارتند از: | |
| − | |||
| − | |||
| − | + | [[زهد]] و بی اعتنایی به جلوه های دنیا، [[تواضع]]، بهره وری از فرصتها، تجلیل از مقام [[فقها]] و مراجع معاصر، تشویق عالمان و نویسندگان، اهتمام بسیار به حفظ و قرائت [[قرآن]]، عشق به ساحت مقدس [[ائمه اطهار]] (به گونه ای كه سالها ـ حتی پس از [[مرجعیت]] ـ به منبر تشریف برده، اخبار آل محمد صلی الله علیه و آله، را به گوش مردمان می رساندند و روزهای [[روز عاشورا|عاشورا]] را [[روضه خوانی|روضه]] می خواندند و در عزای امامان بشدت می گریستند و به [[زيارت|زیارت]] مرقد آنان مكرر مشرف می شدند. | |
| − | + | تقیّد بسیار به [[مستحب|مستحبات]] و ترك [[مکروه|مكروهات]] آن جناب، زنده كننده مراسم [[اعتکاف|اعتكاف]] در سراسر [[ایران]] و ترویج كننده عزاداری [[ایام فاطمیه|فاطمیّه]] دوم یاد می شود. احترام بسیار به استاد (كه همیشه پیش از درس فاتحه ای برای استادش قرائت می فرمود). | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
==وفات== | ==وفات== | ||
| − | سرانجام آن عبد صالح خدا پس از عمری سرشار از توفیق و پربار از خدمات دینی و علمی و پس از طی بیماری كوتاه مدت، در 96 سالگی در شامگاه روز پنجشنبه 18 آذر 1372 (24 [[جمادی الثانی]] 1414 ق.) | + | سرانجام آن عبد صالح خدا پس از عمری سرشار از توفیق و پربار از خدمات دینی و علمی و پس از طی بیماری كوتاه مدت، در 96 سالگی در شامگاه روز پنجشنبه 18 آذر 1372 (24 [[جمادی الثانی]] 1414 ق.) در تهران دار فانی را وداع گفت. پیكر پاك آن مرجع بزرگ به [[قم]] انتقال یافت و پس از اقامه [[نماز میت|نماز]] به امامت آیت الله [[لطف الله صافی گلپایگانی|شیخ لطف الله صافی گلپایگانی]] (داماد آن مرحوم)، در مسجد بالا سر مرقد مطهر [[حضرت معصومه]] علیهاالسلام، در جوار تربت استادش به خاك سپرده شد. |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | رهبر معظم انقلاب اسلامی [[سید علی حسینی خامنه ای|حضرت آیت الله خامنه ای]] در بخشی از پیام خویش چنین فرمودند: «این شخصیت والای كهنسال، در میان مراجع عظام تقلید، یكی از موفقترین و سعادتمندترینها بودند. 32 سال مرجع تقلید، حدود 70 سال مدرس حوزه علمیه قم و حدود 85 سال سرگرم فرا گرفتن و آموختن فقه آل محمد علیهم السلام بودند. اولین مدرسه علوم دینی به سبك جدید را ایشان در قم تأسیس نمودند. اولین مؤسسه بزرگ قرآنی را ایشان در قم بنیان نهادند. اولین فهرست بزرگ فقهی و حدیثی با استفاده از دانش و اختراعات جدید بشری را ایشان پدید آوردند. صدها مدرسه و مسجد و مؤسسه تبلیغ دین در سراسر كشور و در كشورهای دیگر بنیاد كردند. هزاران شاگرد را از فقه پخته و عمیق خود بهره مند ساختند. بسیاری آراء و نظرات فقهی كه حاكی از روشن بینی و ذهن نوگرای ایشان بود ارائه كردند و بالاتر از همه با منش و رفتار پرهیزكارانه و با طهارت و تقوایی كه می توانست برای علما و فقها، الگویی زنده و ملموس باشد، عمری پربركت را به نزاهت كامل گذرانیدند...». | |
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | |||
| + | *جمعي از پژوهشگران حوزه علميه قم تلخيص از كتاب [[گلشن ابرار (کتاب)|گلشن ابرار]]، ج2، ص956. | ||
==آرشیو عکس و تصویر== | ==آرشیو عکس و تصویر== | ||
| − | <gallery mode=packed heights=170px> | + | <gallery mode="packed" heights="170px"> |
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (1).jpg|سید محمدرضا موسوی گلپایگانی در جوانی | پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (1).jpg|سید محمدرضا موسوی گلپایگانی در جوانی | ||
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (33).jpg|از راست: سید محمدرضا موسوی گلپایگانی، مهدی بروجردی و سید صدرالدین صدر | پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (33).jpg|از راست: سید محمدرضا موسوی گلپایگانی، مهدی بروجردی و سید صدرالدین صدر | ||
نسخهٔ ۱۷ مارس ۲۰۲۱، ساعت ۱۲:۳۶
 | |
| نام کامل | سید محمدرضا موسوی گلپایگانی |
| زادروز | 1277 شمسی |
| زادگاه | گلپایگان |
| وفات | 18 آذر 1372 |
| مدفن | حرم حضرت معصومه سلام الله علیها - قم |
|
| |
| اساتید |
محمدتقی گوگدی، سید محمدحسن خوانساری، عبدالكریم حائری یزدی، حمدرضا مسجد شاهی اصفهانی، ابوالقاسم كبیر و سید حسین احمدی طباطبائی بروجردی |
| شاگردان |
مرتضی حائری یزدی، عبدالرحیم ربانی شیرازی، مرتضی مطهری، محمدعلی قاضی طباطبایی، سید اسدالله مدنی، محمد مفتح، سید محمد حسینی بهشتی و ... |
| آثار |
رسائل فقهی، رساله فی المحرمات بالنسب، مسائل الحج، افاضه العوائد، تعلیقه بر دررالاصول مرحوم حائری، رساله در عدم تحریف قرآن و ... |
این مدخل از دانشنامه هنوز نوشته نشده است.
محتوای فعلی بخشی از یک کتاب متناسب با عنوان است.
(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)
آیت الله سید محمدرضا گلپایگانی (1414-1316 ق)،...
محتویات
ولادت
سید محمدرضا گلپایگانی در هشتم ماه ذی القعده 1316 قمری در گلپایگان، پا به عرصه وجود نهاد. پدرش آقا سید محمدباقر امام، عالمی معروف به زهد و تقوا و پای بند به آداب و مستحبات دینی و كوشا در امر به معروف و نهی از منكر بود كه هم اینك مرقدش مورد احترام و زیارت مردم است.
محمدرضا در سه سالگی مادر و در نه سالگی پدرش را از دست داد و دوران كودكی را با مشكلات و سختی های فراوان سپری كرد و تحصیلات ابتدایی را در مكتب خانه گذراند.
تحصیل و استادان
سید محمدرضا نوجوانی بیش نبود كه شوق تحصیل علوم اسلامی او را مشتاق آیت الله محمدتقی گوگدی (م، 1353 ق) گردانید و نزد ایشان ادبیات عرب را فراگرفت. سپس نزد آیت الله سید محمدحسن خوانساری (م، 1337 ق) ـ برادر مهتر آیت الله العظمی سید احمد خوانساری ـ زانوی ادب به زمین زد و ادبیات و بخشی از سطوح را نزد وی آموخت.
نوزده ساله بود كه به اراك رفت و در مدرسه آقا سید ضیاءالدین به تكمیل سطوح عالیه پرداخت و در 1337 ق. شایستگی حضور در درس خارج فقه و اصول حضرت آیت الله شیخ عبدالكریم حائری یزدی (م، 1355 ق) را پیدا كرد و تا سال 1340 ق، در آن شهر از آن مرجع بزرگ بهره برد. در بیست و چهار سالگی در پی مهاجرت استادش آیت الله حائری به قم و تأسیس حوزه علمیه در این شهر مقدس، به قم آمده و در مدرسه فیضیه سكونت گزید و درسها را با آیت الله سید احمد خوانساری به مباحثه نشست.
استاد با مشاهده استعداد و فهم شاگرد سخت كوش خود، بدو بسیار علاقه مند شد و او را در شمار اصحاب خاص و هیأت استفتا قرار داد و «تصحیح كتاب الصلاه» خود را به او و آیت الله اراكی واگذار نمود. ایشان نیز تا پایان عمر استاد (1355 ق) ملازم درس ایشان بود.
ایشان در سال 1341 ق. در قم به مدت هشت ماه از محضر آیات عظام میرزای نائینی و سید ابوالحسن اصفهانی استفاده برد. از دیگر اساتید او می توان از آیات عظام حاج شیخ محمدرضا مسجدشاهی اصفهانی، حاج شیخ ابوالقاسم كبیر، آیت الله بروجردی، آقا ضیاء عراقی و شیخ محمدحسین غروی اصفهانی نام برد.
وی از آیت الله حائری اجازه اجتهاد و از مرحوم شیخ عباس قمی و آقا شیخ محمدرضا اصفهانی اجازه نقل روایت اخذ كرده است.
تدریس و شاگردان
آیت الله گلپایگانی از آغاز ورود به قم در سال 1340 ق. به تدریس كتابهای رسائل، مكاسب و كفایه اشتغال ورزید و پس از وفات استادش آیت الله حائری، تدریس خارج فقه و اصول را شروع نمود. ایشان در طول بیش از هفتاد سال تعلیم دانش اهل بیت علیهم السلام، صدها تن از ستارگان درخشان آسمان علم را به جامعه اسلامی تحویل داده است.
برخی از مشهورترین شاگردان ایشان عبارتند از:
- مرتضی مطهری،
- سید محمدعلی قاضی طباطبایی،
- سید اسدالله مدنی،
- محمد مفتح،
- سید محمد حسینی بهشتی،
- حسینعلی منتظری،
- ناصر مكارم شیرازی،
- علی احمدی میانجی،
- جعفر سبحانی،
- لطف الله صافی گلپایگانی،
- حسن حسن زاده آملی،
- رضا استادی،
- احمد جنتی،
- محمد واعظ زاده خراسانی،
- مرتضی حائری یزدی.
آثار و تألیفات
آیت الله گلپایگانی در كنار اشتغالات گوناگون از تألیف و تصنیف نیز فروگذار نكرده است. آثار قلمی آن مرجع وارسته عبارتند از:
- حاشیه بر عروة الوثقی
- حاشیه بر وسیلة النجاة
- رساله صلاة الجمعه
- رساله فی المحرمات بالنسب
- مسائل الحج
- افاضه العوائد، تعلیقه بر دررالاصول مرحوم حائری
- رساله در عدم تحریف قرآن
- كتاب الطهاره
- كتاب الحج
- كتاب الحدود
- صلاه الجمعه
- حواشی بر ملحقات عروة الوثقی
تقریرات:
همچنین درسهای آن فقیه اهل بیت را عده بسیاری به رشته تحریر درآورده اند. آنهایی كه به چاپ رسیده است، عبارتند از:
- كتاب الحج، سه جلد تاكنون
- الهدایه الی من له الولایه، درباره ولایت فقیه
- نخبة الاشارات فی احكام الخیارات. (هر سه از آقای احمد صابری همدانی)
- كتاب القضاء در دو جلد
- كتاب الشهادات
- بلغه الطالب فی التعلیق علی بیع المكاسب
- الدرّ المنضود فی احكام الحدود
- نتایج الافكار فی نجاسة الكفار، هر دو از آقای علی كریمی جهرمی
- كتاب الطهاره
- كتاب القضاء. هر دو از آقای هادی مقدس نجفی.
مجموعه فتاوی:
آیت الله العظمی گلپایگانی در طول سی و دو سال مرجعیت، یكی از اركان فقاهت بودند و روزانه استفتائات گوناگون از سراسر جهان به محضر ایشان فرستاده می شد و از همین رهگذر در تمام ابواب فقه فتوا داده اند و هم اینك مجموعه های بسیاری از فتاوای او در دسترس است كه عبارتند از:
- منتخب الاحكام (با ترجمه انگلیسی)
- مختصر الاحكام (با ترجمه عربی و اردو)
- توضیح المسائل (این كتاب بیش از هشتاد بار به چاپ رسیده و به زبانهای اردو، چینی، تركی آذری و تركی لاتین ترجمه شده است).
- مجمع المسائل، 3 جلد و دربرگیرنده تمام ابواب فقه از طهارت تا دیات است.
- مناسك حج (با ترجمه عربی، اردو، روسی و انگلیسی)
- احكامی از حج
- سؤال و جواب درباره مسائل حج
- آداب و احكام حج
- دلیل الحاج
- احكام عمره
- هدایة العباد (به عربی و دربرگیرنده حاشیه ایشان بر عروة الوثقی، وسیلة النجاة، توضیح المسائل و برخی از استفتائات در دو جلد)
- رساله امر به معروف و نهی از منكر و مسائل اجتماعی اسلام
- مسائل نماز خوف و مطارده و احكام جبهه.
فعالیتهای سیاسی و اجتماعی
آیت الله العظمی گلپایگانی از بدو حركت شجاعانه روحانیت به رهبری امام خمینی به مبارزات پیگیر و بی امان خویش با دیو استبداد پرداخت و نخستین اعلامیه اعتراض به لایحه ننگین «انجمنهای ایالتی و ولایتی» در مهرماه 1341 شمسی از سوی ایشان صادر شد و به دنبال آن بود كه پیامها و بیانیه های ایشان تا سقوط رژیم پهلوی ادامه یافت (بسیاری از آنها در جلد اول كتاب «اسناد انقلاب اسلامی» گرد آمده است).
برخی از اقدامات آن جناب در برابر رژیم منحوس شاه عبارتند از:
سرباز زدن از ملاقات با شاه و نخست وزیران و فرستادگان دربار، تحریم برنامه اوقاف و اعلامیه علیه معاملات و همكاری با سازمان اوقاف، قطع شهریه كسانی كه با اوقاف همكاری می نمودند و تحریم امامت جماعت و گوش دادن به سخنرانی آنان، حرام شمردن خرید و فروش و مصرف و توزیع گوشتهای وارداتی از خارج و قبول نكردن وجوهات فروشندگان آنان (هر چند می شد تحت عنوان مال مخلوط به حرام خمس آن را پذیرفت)، اعتراض شدید و پیام كوبنده علیه تغییر تاریخ هجری به تاریخ منحوس شاهنشاهی، مخالفت صریح با حزب رستاخیز و تحریم شركت مسلمانان در آن، مخالفت صریح با طرح امتحان دولت از طلاب و انكار صلاحیت آنان برای این امر كه باعث عقب نشینی دولت وقت و مصون ماندن حوزه از این طرح ننگین شد، اعتراض شدید علیه گسترش بی بند و باری و فساد و فحشا و رواج منكرات و فرستادن نامه سرگشاده به شاه و تذكر عواقب وخیم آن، اعتراض و مخالفت بسیار شدید علیه سینما در شهر قم و تعطیل نمودن درس و نماز جماعت خویش به مدت یك هفته، مخالفت و اعتراض علیه تاجگذاری شاه و انتخاب ولیعهد، پیام در جهت تجلیل از مقام شهید سعیدی و اعلام مجلس ختم برای ایشان در مسجد امام، تجلیل از مقام مرحوم سید مصطفی خمینی و تشكیل دو مجلس ختم در مسجد اعظم و شكستن سدّ رعب و ممنوعیت برپایی مجالس بزرگداشت و مطرح شدن نام حضرت امام در آن مراسم، پی جویی حال تبعید شدگان و سركشی به خانواده های آنان، حمایت از مقام و موقعیت امام خمینی و به ویژه در برابر اهانت روزنامه اطلاعات به ایشان و تأكید بر مقاومت روحانیت و پیگیری اعتراضها و راهپیمایی ها و صدور اعلامیه های روشنگرانه و كوبنده در لحظات حساس (به گونه ای كه امام به ایشان فرموده بود: اعلامیه هایی كه حضرت عالی به تنهایی صادر می كنید، نقش بسزایی در پیشبرد مبارزات ملت مسلمان دارد) و دلجویی و تأیید علمای مبارز شهرستانها.
این اقدامات باعث شد كه مزدوران رژیم برای لطمه زدن به ساحت ایشان از هیچ كاری فروگذار نكنند و دو بار (سوم فروردین 1342 در مدرسه فیضیه و 19 اردیبهشت 1357 ش) به سوی ایشان حمله كرده، قصد ضرب و جرح آن مرجع بزرگوار را داشتند كه لطف خدا و جانفشانیهای اطرافیان باعث حفظ ایشان شد.
پس از پیروزی انقلاب نیز هماره در جهت تأیید كامل مواضع حضرت امام و تقویت موقعیت ایشان به عنوان رهبر نظام و فراخواندن مردم به پیروی كامل از حضرت امام، توصیه به افراد صالح برای شركت در مناصب دولتی، طرح مباحث مورد نیاز حكومت اسلامی در درس خارج فقه (قضا، حدود و شهادات)، شركت در مراسم انتخابات، صدور پیامهای گوناگون مبنی بر شركت مردم در انتخابات، تقویت دولت اسلامی و حرام شمردن مخالفت با دستورها و مقررات دولت و نهی از فروش اجناس قاچاق، حمایت مادی و معنوی از رزمندگان اسلام در طول جنگ تحمیلی و ارسال هیألت های مختلف به جبهه های نبرد و اجازه مصرف ثلث در مصرف جبهه ها و بر عهده گرفتند ساختمان مراكز درمانی و بهداشتی استانهای زلزله زده در زلزله خرداد 1369 و دهها اقدام دیگر فعال بودند.
مرجع بزرگ شیعه علاوه بر تدریس و تربیت عالمان دین، تألیف، فتوا، رهبری و روشنگری جامعه شیعه، به بنیان نهادن دهها مؤسسه فرهنگی و دینی در گوشه و كنار جهان و آبادانی صدها مسجد و مدرسه در سراسر كشور دست یازید كه برخی از آنها عبارتند از:
- دارالقرآن الكریم: اولین مؤسسه قرآنی كشور است كه در سال 1352 پا گرفت و به كار چاپ و نشر قرآن مجید، ترجمه قرآن، بررسی اغلاط ترجمه های موجود و تصحیح آنها، تشكیل موزه قرآن، گردآوری نسخه های خطی و چاپی قرآن، تشكیل كتابخانه تخصصی قرآن، چاپ و توزیع كتابهای قرآن، نشر مجله «رساله القرآن و پیام قرآن» و تشكیل «كنفرانس علوم و مفاهیم قرآن» و چاپ مجموعه مقالات و سخنرانیهای آن پرداخته است.
- بیمارستان: كه با بخشهای قلب، جراحی، زایمان، اورژانس، داخلی، اطفال، اعصاب و رادیولوژی یكی از بزرگترین بیمارستانهای كشور به شمار میرود و تاكنون منشأ خدمات بسیار به روحانیون و مردم و رزمندگان اسلام در طول جنگ تحمیلی بوده است.
- كتابخانه: كه با داشتن حدود یكصد هزار جلد كتاب چاپی و دوازده هزار جلد كتاب خطی یكی از غنی ترین كتابخانه های كشور به شمار می رود.
- مجمع جهانی اسلامی در لندن
- مركز معجم المسائل الفقهیه
- مسجد عظیم و باشكوه در قم
- بیمارستان زنان و زایشگاه حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف در قم
- مدرسه علمیه در گلپایگان
- مدرسه امام مهدی علیه السلام در قم
- مدرسه علمیه كه اینك در كنار مسجد اعظم و مدرسه فیضیه، سه قطب عمده تدریس در حوزه علمیه قم به حساب می آید و روزانه صدها طلبه در آنجا به تحصیل فقه و اصول می پردازند.
- تأسیس یک دارالأیتام
- مؤسسه خیریه حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف.
ویژگیهای اخلاقی
آیت الله گلپایگانی دربردارنده فضایل اخلاقی و كمالات نفسانی بود. ویژگیهای بارز ایشان عبارتند از:
زهد و بی اعتنایی به جلوه های دنیا، تواضع، بهره وری از فرصتها، تجلیل از مقام فقها و مراجع معاصر، تشویق عالمان و نویسندگان، اهتمام بسیار به حفظ و قرائت قرآن، عشق به ساحت مقدس ائمه اطهار (به گونه ای كه سالها ـ حتی پس از مرجعیت ـ به منبر تشریف برده، اخبار آل محمد صلی الله علیه و آله، را به گوش مردمان می رساندند و روزهای عاشورا را روضه می خواندند و در عزای امامان بشدت می گریستند و به زیارت مرقد آنان مكرر مشرف می شدند.
تقیّد بسیار به مستحبات و ترك مكروهات آن جناب، زنده كننده مراسم اعتكاف در سراسر ایران و ترویج كننده عزاداری فاطمیّه دوم یاد می شود. احترام بسیار به استاد (كه همیشه پیش از درس فاتحه ای برای استادش قرائت می فرمود).
وفات
سرانجام آن عبد صالح خدا پس از عمری سرشار از توفیق و پربار از خدمات دینی و علمی و پس از طی بیماری كوتاه مدت، در 96 سالگی در شامگاه روز پنجشنبه 18 آذر 1372 (24 جمادی الثانی 1414 ق.) در تهران دار فانی را وداع گفت. پیكر پاك آن مرجع بزرگ به قم انتقال یافت و پس از اقامه نماز به امامت آیت الله شیخ لطف الله صافی گلپایگانی (داماد آن مرحوم)، در مسجد بالا سر مرقد مطهر حضرت معصومه علیهاالسلام، در جوار تربت استادش به خاك سپرده شد.
رهبر معظم انقلاب اسلامی حضرت آیت الله خامنه ای در بخشی از پیام خویش چنین فرمودند: «این شخصیت والای كهنسال، در میان مراجع عظام تقلید، یكی از موفقترین و سعادتمندترینها بودند. 32 سال مرجع تقلید، حدود 70 سال مدرس حوزه علمیه قم و حدود 85 سال سرگرم فرا گرفتن و آموختن فقه آل محمد علیهم السلام بودند. اولین مدرسه علوم دینی به سبك جدید را ایشان در قم تأسیس نمودند. اولین مؤسسه بزرگ قرآنی را ایشان در قم بنیان نهادند. اولین فهرست بزرگ فقهی و حدیثی با استفاده از دانش و اختراعات جدید بشری را ایشان پدید آوردند. صدها مدرسه و مسجد و مؤسسه تبلیغ دین در سراسر كشور و در كشورهای دیگر بنیاد كردند. هزاران شاگرد را از فقه پخته و عمیق خود بهره مند ساختند. بسیاری آراء و نظرات فقهی كه حاكی از روشن بینی و ذهن نوگرای ایشان بود ارائه كردند و بالاتر از همه با منش و رفتار پرهیزكارانه و با طهارت و تقوایی كه می توانست برای علما و فقها، الگویی زنده و ملموس باشد، عمری پربركت را به نزاهت كامل گذرانیدند...».
منابع
- جمعي از پژوهشگران حوزه علميه قم تلخيص از كتاب گلشن ابرار، ج2، ص956.
آرشیو عکس و تصویر
سید محمدرضا موسوی گلپایگانی در جوانی
از راست: سید محمدرضا موسوی گلپایگانی، مهدی بروجردی و سید صدرالدین صدر
محفل درس سید محمدرضا موسوی گلپایگانی در حرم حضرت معصومه سلام الله علیها
از راست: سید محمدرضا موسوی گلپایگانی، سید حسین احمدی طباطبائی بروجردی، سید مرتضی حسینی مرتضوی لنگرودی و فاضل لنکرانی قفقازی
از راست: ابوالفضل زاهدی قمی، سید محمدرضا موسوی گلپایگانی، سید محمدحسن احمدی طباطبائی بروجردی، سید جعفر احمدی طباطبایی، مرتضی حائری یزدی، سید محمد کاظم شریعتمداری و سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی
سید محمدرضا موسوی گلپایگانی
از راست: سید حسین خادمی، سید محمدرضا موسوی گلپایگانی و ناشتاسان
از راست: رضا سراج،سید محمدهادی حسینی میلانی، سید حسن طباطبایی قمی، سید محمدرضا موسوی گلپایگانی، ناشناس و سید محمود قمی
سید محمدرضا موسوی گلپایگانی در منزل شخصی
از راست: لطف الله صافی گلپایگانی، سید محمدرضا موسوی گلپایگانی و سید مهدی موسوی گلپایگانی
از راست: ناشناسان، سید محمدرضا موسوی گلپایگانی و محمدباقر سلطانی
از راست: سید محمدرضا موسوی گلپایگانی، محمد کوهستانی و سید مهدی موسوی گلپایگانی
از راست: سید مهدی موسوی گلپایگانی، سید محمدرضا موسوی گلپایگانی و سید محمدجواد موسوی گلپایگانی
سید محمدرضا موسوی گلپایگانی در محله سادات نخاوله مدینه منوره
از راست: سید محمدرضا موسوی گلپایگانی و علی صافی گلپایگانی
از راست: سید مصطفی صفایی خوانساری، سید محمدرضا موسوی گلپایگانی و مرتضی حائری یزدی
از راست: سید محمدرضا موسوی گلپایگانی و سید احمد موسوی خوانساری
از راست: محمد تقی فلسفی، سید محمد صادق حسینی روحانی، سید محمدکاظم شریعتمداری و سید محمدرضا موسوی گلپایگانی
از راست: محمدطاهر آل شبیر خاقانی و سید محمدرضا موسوی گلپایگانی
از راست: سید محمدرضا موسوی گلپایگانی، سید روح الله موسوی مصطفوی خمینی، سید محمدکاظم شریعتمداری و سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی
از راست: محمد موحدی (فاضل لنکرانی)، سید محمدرضا موسوی گلپایگانی، احمد بیگدلی آذری قمی و ناشناس
از راست: ناشناس، ناشناس، محمد محمدی دعوی سرایی (گیلانی)، ناشناس، محمد موحدی (فاضل لنکرانی)، سید حسین بدلا، سید محمدرضا موسوی گلپایگانی و عبدالله جوادی آملی
از راست: ناشناس، سید محمدرضا موسوی گلپایگانی، هاشم اردشیر لاریجانی (میرزا هاشم آملی)، سید محمّدکاظم شریعتمداری، ناصر مکارم شیرازی
از راست: ناشناسان، سید مرتضی علوی فریدونی، سید محمدرضا موسوی گلپایگانی، سید محمد حسینی شیرازی، سید محمدباقر موسوی گلپایگانی و ناشناس
از راست: ناشناسان، سید عبدالله موسوی شیرازی و سید محمدرضا موسوی گلپایگانی
از راست: محمد موحدی (فاضل لنکرانی)، سید محمدرضا موسوی گلپایگانی، سید رضا بهاء الدینی، محمد صادقی اصفهانی (تهرانی) و ناشناس
اقامه نماز بر پیکر سید محمدحسین طباطبایی توسط سید محمدرضا موسوی گلپایگانی
از راست: ابوالقاسم خزعلی و سید محمدرضا موسوی گلپایگانی
از راست: سید محمدرضا موسوی گلپایگانی، شهید محمدعلی رجایی و محمدجواد موسوی گلپایگانی
اقامه نماز بر پیکر سید روح الله موسوی مصطفوی خمینی- از راست: محمدرضا توسلی محلاتی، سید محمدرضا موسوی گلپایگانی و سید احمد موسوی مصطفوی خمینی
از راست: سید محمدرضا موسوی گلپایگانی و سید علی حسینی خامنه ای
از راست: محمدعلی اراکی، عباس واعظ طبسی، سید محمدرضا موسوی گلپایگانی و سید محمدباقر موسوی گلپایگانی
از راست: ناشناس، سید محمدرضا موسوی گلپایگانی، نصرالله شاه آبادی و محمدعلی حقی
از راست: سید محمدرضا موسوی گلپایگانی، جعفر سبحانی و ناشناسان
سید محمدرضا موسوی گلپایگانی در بیمارستان
تشییع پیکر سید محمدرضا موسوی گلپایگانی
اقامه نماز بر پیکر سید محمدرضا موسوی گلپایگانی توسط لطف الله صافی گلپایگانی
خواندن تلقین بر پیکر سید محمدرضا موسوی گلپایگانی
قبر سید محمدرضا موسوی گلپایگانی
پارچه نوشته قبر سید محمدرضا موسوی گلپایگانی
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
