مناقب علی ابن ابی‌طالب نسائی (کتاب): تفاوت بین نسخه‌ها
(←منبع) |
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) (ویرایش) |
||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | [[پرونده:Ketab443.jpg|بندانگشتی|مناقب الأسد الغالب ممزق الکتائب و مظهر العجائب | + | [[پرونده:Ketab443.jpg|بندانگشتی|مناقب الأسد الغالب ممزق الکتائب و مظهر العجائب لیث بن غالب أمیر المؤمنین أبی الحسن علی بن أبی‌طالب]] |
| − | + | '''«مناقب الأسد الغالب، ممزق الکتائب و مُظهِر العجائب، لیث بن غالب أمیرالمؤمنین أبی‌الحسن علی بن أبی‌طالب(رضی الله عنه)»'''، کتابی است نوشته شمس‌الدین محمد بن عبدالله بن جزری. این اثر کلامی - حدیثی، به زبان عربی و درباره [[مناقب]] امام اول [[شیعه]]، [[امام علی علیه السلام|علی بن ابی‌طالب]](ع) نوشته شده است. در ادامه این کتاب، «[[خصائص أميرالمؤمنين علي بن أبي‌طالب رضی‌الله‌عنه (کتاب)|خصائص أمیرالمؤمنین علی بن أبی‌طالب(رضی الله عنه)]]»، نوشته [[احمد بن علی نسائی|احمد بن علی بن شعیب نسائی]] آمده است. | |
| − | ''' | ||
| − | + | ==ساختار کتاب== | |
| + | کتاب، متشکل است از: مقدمه‌ای به قلم علی احمد عبدالعال الطهطاوی رئیس جمعیت اهل قرآن و سنت، سه فصل و فهرست مطالب. فصل اول به عنوان تمهید ذکر شده است. «مناقب الأسد الغالب...»، فصل دوم کتاب را تشکیل می‌دهد و فصل سوم همان کتاب «خصائص أمیرالمؤمنین» است. | ||
| − | + | از جمله منابع مورد استفاده کتاب عبارت است از: [[قرآن|قرآن کریم]]، [[فضائل الصحابة (کتاب)|فضائل الصحابة]]، [[مسند احمد بن حنبل|مسند احمد]]، [[صحيح البخاري|صحيح بخاری]]، نزهة الحفاظ، مناقب علی(ع) و... . | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | از جمله منابع مورد استفاده کتاب عبارت است از: قرآن | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
| − | در قسمت تمهید با استفاده از کتاب حیاة الصحابة، از تواضع و زهد علی(ع) سخن گفته شده<ref>متن کتاب، | + | در قسمت تمهید با استفاده از کتاب حیاة الصحابة، از تواضع و [[زهد]] [[امام علی علیه السلام|علی]](ع) سخن گفته شده<ref>متن کتاب، ص۵-۸</ref> برخی خطبه‌های آن حضرت با استناد به کتاب مذکور نقل شده؛ مانند اولین [[خطبه]] آن حضرت پس از به [[خلافت]] رسیدن، خطبه‌اش در [[ماه رمضان]]، در مذمت دنیا، پس از [[تشییع جنازه]] میّتی و...<ref>همان، ص۸-۲۱</ref> |
| − | سپس خطبه‌هایی از امام حسن(ع) پس از شهادت پدرش علی(ع) و در نخیله و... نقل شده و پس از آن یک‌صدودوازده سخن از کلمات [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین علی(ع)]] آمده است<ref>همان، | + | سپس خطبه‌هایی از [[امام حسن علیه السلام|امام حسن]](ع) پس از شهادت پدرش علی(ع) و در [[نخیله]] و... نقل شده و پس از آن یک‌صدودوازده سخن از کلمات [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین علی(ع)]] آمده است.<ref>همان، ص۲۱-۳۴</ref> |
| − | + | ابن جزری در بخش دوم کتاب می‌نویسد: در این اثر، روایات مسند [[متواتر]]، [[حدیث صحیح|صحیح]] و [[حدیث حسن|حسن]] از رفیع‌ترین مناقب امیرالمؤمنین ابوالحسن [[امام علی علیه السلام|علی بن ابی‌طالب]](ع) را آورده است.<ref>ر. ک، همان، ص۳۸</ref> | |
| − | او پس از ذکر قول [[ | + | او پس از ذکر قول [[احمد بن حنبل]] مبنی بر اینکه فضائل وارده درباره علی(ع) درباره هیچ‌یک از [[صحابی|صحابه]] پیامبر(ص) نیامده است، به ذکر حدیث ولایت و بیان قوت سند آن و تواترش و راویان متعدد مورد اعتمادی که آن را نقل کرده‌اند، دعای پیامبر(ص) در حق علی با عبارت «اللهم وال من والاه» و تشبیه جایگاه علی(ع) نسبت به پیامبر(ص) به جایگاه [[حضرت هارون علیه السلام|هارون]] نسبت به [[حضرت موسی علیه السلام|موسی]] و... می‌پردازد. سپس روایات مؤمن بودن دوستدار علی(ع) و منافق بودن دشمن او را می‌آورد.<ref>همان، ص۳۸-۴۵</ref> |
| − | او همچنین روایتی از عبادة بن صامت را مبنی بر ولد الزنا بودن دشمن علی(ع) نقل میکند<ref>همان، | + | او همچنین روایتی از [[عبادة بن صامت]] را مبنی بر ولد [[زنا|الزنا]] بودن دشمن علی(ع) نقل میکند.<ref>همان، ص۴۵</ref> |
| − | + | ابن جزری، روایاتی با مضمون یکی بودن جان علی(ع) و نبی(ص) نقل میکند و توهینکننده به علی(ع) را بر مبنای روایات، توهینکننده به نبی(ص) می‌شمارد. ادامه روایات کتاب درباره برادری [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین(ع)]] و [[پیامبر اسلام|پیامبر اکرم]](ص)، سید العرب بودن علی(ع)، فضیلت بسته شدن تمامی درب‌ها به مسجد به‌جز باب علی(ع)، حدیث رایت و اعطای پرچم در [[غزوه خیبر|خیبر]] به علی(ع) و دعا در حق او، سعادتمند دانستن دوستدار علی(ع) در دنیا و آخرت، حدیث مدینة العلم و باب حکمت دانستن علی(ع)، بهترین قاضی بودن او در میان صحابه و بیعت وی با [[ابوبکر]] و [[عمر بن خطاب|عمر]] است.<ref>همان، ص۴۵-۶۲</ref> | |
| − | ادامه مطالب این بخش، درباره روایات مسلسلی است که با یکی از امور زیر این صفت را یافته‌اند: مصافحه، اسودین (آب و خرما)، چیدن ناخن، نهادن دست بر شانه و...<ref>همان، | + | ادامه مطالب این بخش، درباره روایات مسلسلی است که با یکی از امور زیر این صفت را یافته‌اند: مصافحه، اسودین (آب و خرما)، چیدن ناخن، نهادن دست بر شانه و...<ref>همان، ص۶۲-۷۲</ref> |
| − | محقق کتاب در بخش سوم اثر حاضر، مختصری از زندگی‌نامه احمد بن علی | + | محقق کتاب در بخش سوم اثر حاضر، مختصری از زندگی‌نامه [[احمد بن علی نسائی|احمد بن علی بن شعیب نسائی]] را آورده و سپس کتاب «[[خصائص أميرالمؤمنين علي بن أبي‌طالب رضی‌الله‌عنه (کتاب)|خصائص أمیرالمؤمنین علی بن أبی‌طالب(رضی الله عنه)]]» او را ذکر کرده است. نسائی در این اثر، ۱۹۴ حدیث از راویان و محدثان غیر شیعی با ذکر سلسله اسناد آنها نقل کرده است؛ چنان‌که [[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|ابن حجر]] می‌گوید: «نسائی در میان [[صحابه]] پیامبر(ص) تنها به جستجوی احادیثی که درباره مناقب علی(ع) است، پرداخته و احادیثی بسیار را که بیشتر آنها دارای اسناد خوب و قابل قبولند، در این کتاب گرد آورده است». بنابراین کتاب نسائی همان حقیقتی را نشان می‌دهد که حدیث‌شناسان بزرگ [[اهل سنت]]؛ مانند [[احمد بن حنبل|ابن حنبل]]، اسماعیل قاضی و ابوعلی نیشابوری به آن معترفند و می‌گویند: «در حق هیچ‌کدام از اصحاب پیامبر به اندازه [[امام علی علیه السلام|امام على]](ع)، فضائل و مناقب، با سندهای خوب نقل نشده است». |
| − | کتاب خصائص با موضوع پیشگامی علی(ع) در اسلام آغاز شده و پس از آن به ذکر ده‌ها حدیث درباره ویژگی‌های آن حضرت از قبیل حدیث | + | کتاب خصائص با موضوع پیشگامی علی(ع) در [[اسلام]] آغاز شده و پس از آن به ذکر ده‌ها حدیث درباره ویژگی‌های آن حضرت از قبیل [[حدیث ثقلین]]، [[حدیث طیر مشوی|طیر]]، رایت، [[حدیث منزلت|منزلت]]، [[حدیث کسا|کسا]]، [[حدیث غدیر|غدیر]]، سد ابواب و... پرداخته شده است. آنگاه با ذکر احادیثی در منقبت [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|فاطمه]](س)، بحث را ادامه می‌دهد، سپس به شمه‌ای کوتاه از احادیث درباره حسنین(ع) اشاره میکند و در پایان، عنان سخن را به نبردهای امام على(ع) می‌گرداند و از پیشگویی‌های [[پیامبر اسلام|رسول خدا]](ص) درباره حقانیت امام على(ع) و سرکشی، انحراف و خروج از دین دشمنان او ([[قاسطین]] و [[ناکثین]] و [[مارقین]]) پرده برافکنده است.<ref>ر.ک: ویکی فقه، مدخل «خصائص‌أمیرالمؤمنین».</ref> |
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
| − | فهرست مطالب، در انتهای کتاب ذکر شده است. پاورقی‌ها در قسمت تمهید، بیشتر درباره توضیح واژگان و جملات است. در پاورقی‌های کتاب | + | فهرست مطالب، در انتهای کتاب ذکر شده است. پاورقی‌ها در قسمت تمهید، بیشتر درباره توضیح واژگان و جملات است. در پاورقی‌های کتاب ابن جزری (بخش دوم کتاب حاضر)، به اختلاف تعابیر در روایات اشاره شده، مطالبی توضیحی یا انتقادی در آن آمده و ارجاعات به کتاب‌ها هم در پاورقی است. در کتاب نسائی (بخش سوم کتاب حاضر) هم پاورقی‌ها حاوی معرفی راویان، اختلاف روایات، مستندسازی برخی از آنها، ذکر ارجاعات و... است. |
| − | در صفحه اول کتاب مناقب الأسد الغالب... | + | در صفحه اول کتاب مناقب الأسد الغالب... ابن جزری، مختصری از بیوگرافی مؤلف نوشته شده است.<ref>متن کتاب، ص۳۷</ref> همچنین است صفحات آغازین کتاب «خصائص أمیرالمؤمنین» نسائی؛ که البته بیوگرافی وی در این کتاب به‌طور مفصل ذکر شده است.<ref>ر.ک: همان، ص۱۱۱-۱۱۸</ref> |
==پانویس== | ==پانویس== | ||
<references /> | <references /> | ||
| − | ==منابع | + | ==منابع== |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | * ویکی نور | |
| − | ویکی | + | * ویکی فقه |
نسخهٔ ۱۴ اوت ۲۰۱۹، ساعت ۰۸:۳۰
«مناقب الأسد الغالب، ممزق الکتائب و مُظهِر العجائب، لیث بن غالب أمیرالمؤمنین أبی‌الحسن علی بن أبی‌طالب(رضی الله عنه)»، کتابی است نوشته شمس‌الدین محمد بن عبدالله بن جزری. این اثر کلامی - حدیثی، به زبان عربی و درباره مناقب امام اول شیعه، علی بن ابی‌طالب(ع) نوشته شده است. در ادامه این کتاب، «خصائص أمیرالمؤمنین علی بن أبی‌طالب(رضی الله عنه)»، نوشته احمد بن علی بن شعیب نسائی آمده است.
ساختار کتاب
کتاب، متشکل است از: مقدمه‌ای به قلم علی احمد عبدالعال الطهطاوی رئیس جمعیت اهل قرآن و سنت، سه فصل و فهرست مطالب. فصل اول به عنوان تمهید ذکر شده است. «مناقب الأسد الغالب...»، فصل دوم کتاب را تشکیل می‌دهد و فصل سوم همان کتاب «خصائص أمیرالمؤمنین» است.
از جمله منابع مورد استفاده کتاب عبارت است از: قرآن کریم، فضائل الصحابة، مسند احمد، صحيح بخاری، نزهة الحفاظ، مناقب علی(ع) و... .
گزارش محتوا
در قسمت تمهید با استفاده از کتاب حیاة الصحابة، از تواضع و زهد علی(ع) سخن گفته شده[۱] برخی خطبه‌های آن حضرت با استناد به کتاب مذکور نقل شده؛ مانند اولین خطبه آن حضرت پس از به خلافت رسیدن، خطبه‌اش در ماه رمضان، در مذمت دنیا، پس از تشییع جنازه میّتی و...[۲]
سپس خطبه‌هایی از امام حسن(ع) پس از شهادت پدرش علی(ع) و در نخیله و... نقل شده و پس از آن یک‌صدودوازده سخن از کلمات امیرالمؤمنین علی(ع) آمده است.[۳]
ابن جزری در بخش دوم کتاب می‌نویسد: در این اثر، روایات مسند متواتر، صحیح و حسن از رفیع‌ترین مناقب امیرالمؤمنین ابوالحسن علی بن ابی‌طالب(ع) را آورده است.[۴]
او پس از ذکر قول احمد بن حنبل مبنی بر اینکه فضائل وارده درباره علی(ع) درباره هیچ‌یک از صحابه پیامبر(ص) نیامده است، به ذکر حدیث ولایت و بیان قوت سند آن و تواترش و راویان متعدد مورد اعتمادی که آن را نقل کرده‌اند، دعای پیامبر(ص) در حق علی با عبارت «اللهم وال من والاه» و تشبیه جایگاه علی(ع) نسبت به پیامبر(ص) به جایگاه هارون نسبت به موسی و... می‌پردازد. سپس روایات مؤمن بودن دوستدار علی(ع) و منافق بودن دشمن او را می‌آورد.[۵]
او همچنین روایتی از عبادة بن صامت را مبنی بر ولد الزنا بودن دشمن علی(ع) نقل میکند.[۶] ابن جزری، روایاتی با مضمون یکی بودن جان علی(ع) و نبی(ص) نقل میکند و توهینکننده به علی(ع) را بر مبنای روایات، توهینکننده به نبی(ص) می‌شمارد. ادامه روایات کتاب درباره برادری امیرالمؤمنین(ع) و پیامبر اکرم(ص)، سید العرب بودن علی(ع)، فضیلت بسته شدن تمامی درب‌ها به مسجد به‌جز باب علی(ع)، حدیث رایت و اعطای پرچم در خیبر به علی(ع) و دعا در حق او، سعادتمند دانستن دوستدار علی(ع) در دنیا و آخرت، حدیث مدینة العلم و باب حکمت دانستن علی(ع)، بهترین قاضی بودن او در میان صحابه و بیعت وی با ابوبکر و عمر است.[۷]
ادامه مطالب این بخش، درباره روایات مسلسلی است که با یکی از امور زیر این صفت را یافته‌اند: مصافحه، اسودین (آب و خرما)، چیدن ناخن، نهادن دست بر شانه و...[۸]
محقق کتاب در بخش سوم اثر حاضر، مختصری از زندگی‌نامه احمد بن علی بن شعیب نسائی را آورده و سپس کتاب «خصائص أمیرالمؤمنین علی بن أبی‌طالب(رضی الله عنه)» او را ذکر کرده است. نسائی در این اثر، ۱۹۴ حدیث از راویان و محدثان غیر شیعی با ذکر سلسله اسناد آنها نقل کرده است؛ چنان‌که ابن حجر می‌گوید: «نسائی در میان صحابه پیامبر(ص) تنها به جستجوی احادیثی که درباره مناقب علی(ع) است، پرداخته و احادیثی بسیار را که بیشتر آنها دارای اسناد خوب و قابل قبولند، در این کتاب گرد آورده است». بنابراین کتاب نسائی همان حقیقتی را نشان می‌دهد که حدیث‌شناسان بزرگ اهل سنت؛ مانند ابن حنبل، اسماعیل قاضی و ابوعلی نیشابوری به آن معترفند و می‌گویند: «در حق هیچ‌کدام از اصحاب پیامبر به اندازه امام على(ع)، فضائل و مناقب، با سندهای خوب نقل نشده است».
کتاب خصائص با موضوع پیشگامی علی(ع) در اسلام آغاز شده و پس از آن به ذکر ده‌ها حدیث درباره ویژگی‌های آن حضرت از قبیل حدیث ثقلین، طیر، رایت، منزلت، کسا، غدیر، سد ابواب و... پرداخته شده است. آنگاه با ذکر احادیثی در منقبت فاطمه(س)، بحث را ادامه می‌دهد، سپس به شمه‌ای کوتاه از احادیث درباره حسنین(ع) اشاره میکند و در پایان، عنان سخن را به نبردهای امام على(ع) می‌گرداند و از پیشگویی‌های رسول خدا(ص) درباره حقانیت امام على(ع) و سرکشی، انحراف و خروج از دین دشمنان او (قاسطین و ناکثین و مارقین) پرده برافکنده است.[۹]
وضعیت کتاب
فهرست مطالب، در انتهای کتاب ذکر شده است. پاورقی‌ها در قسمت تمهید، بیشتر درباره توضیح واژگان و جملات است. در پاورقی‌های کتاب ابن جزری (بخش دوم کتاب حاضر)، به اختلاف تعابیر در روایات اشاره شده، مطالبی توضیحی یا انتقادی در آن آمده و ارجاعات به کتاب‌ها هم در پاورقی است. در کتاب نسائی (بخش سوم کتاب حاضر) هم پاورقی‌ها حاوی معرفی راویان، اختلاف روایات، مستندسازی برخی از آنها، ذکر ارجاعات و... است.
در صفحه اول کتاب مناقب الأسد الغالب... ابن جزری، مختصری از بیوگرافی مؤلف نوشته شده است.[۱۰] همچنین است صفحات آغازین کتاب «خصائص أمیرالمؤمنین» نسائی؛ که البته بیوگرافی وی در این کتاب به‌طور مفصل ذکر شده است.[۱۱]
پانویس
منابع
- ویکی نور
- ویکی فقه
