منتصر (خلیفه عباسی): تفاوت بین نسخه‌ها
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) (ویرایش) |
|||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | ابوجعفر | + | ابوجعفر محمد بن جعفر، ملقب به منتصر، فرزند [[متوکل]]، یازدهمین خلیفه [[عباسیان|عباسی]] است که پس از کشتن پدر، شش ماه بیشتر [[خلافت]] نکرد و در سال ۲۴۷ ه.ق وفات نمود.<ref> لغتنامه دهخدا، منتصر عباسی.</ref> |
| − | == | + | ==خلافت منتصر== |
| − | علت این که او پدرش متوکل را کشت این بود | + | علت این که او پدرش [[متوکل]] را کشت این بود که روزی در مجلس متوکل یکی از ندیمانش به نام عباده مخنث، خود را به شکل [[امام علی ]] علیه السلام درآورده بود و در مجلس می رقصید و آوازه خوانان همصدا می خواندند: این مرد طاس شکم گنده آمده تا امیرالمؤمنین مسلمانان شود. متوکل هم در حال خوردن [[شراب خواری|شراب]] بود و از این برنامه خندان بود. |
منتصر از دیدن این صحنه ناراحت شد و با اشاره عباده را تهدید کرد. او از ترس ساکت شد. منتصر به متوکل گفت: ای امیرالمؤمنین آن کسی که این مرد ادای او را درمی آورد و مردم می خندند، پسرعموی تو و بزرگ خاندان تو است و مایه افتخار تو محسوب می شود. اگر خودت می خواهی گوشت او را بخوری بخور ولی اجازه نده این سگ و امثال او از آن بخورند. متوکل با تمسخر به آوازه خوانان دستور داد این شعر را بخوانند: | منتصر از دیدن این صحنه ناراحت شد و با اشاره عباده را تهدید کرد. او از ترس ساکت شد. منتصر به متوکل گفت: ای امیرالمؤمنین آن کسی که این مرد ادای او را درمی آورد و مردم می خندند، پسرعموی تو و بزرگ خاندان تو است و مایه افتخار تو محسوب می شود. اگر خودت می خواهی گوشت او را بخوری بخور ولی اجازه نده این سگ و امثال او از آن بخورند. متوکل با تمسخر به آوازه خوانان دستور داد این شعر را بخوانند: | ||
| سطر ۱۱: | سطر ۱۱: | ||
این پسر به خاطر پسرعمویش به غیرت آمد سر این جوان در ... مادرش باد. | این پسر به خاطر پسرعمویش به غیرت آمد سر این جوان در ... مادرش باد. | ||
| − | به دنبال این جریان بود که منتصر شب هنگامی که متوکل در بزم شراب به مستی فرو رفته بود با نقشه قبلی و همکاری ترکها، به همراه وزیرش فتح بن خاقان در [[شوال]] سال 247 متوکل را به قتل رساند.<ref> [http:// | + | به دنبال این جریان بود که منتصر شب هنگامی که متوکل در بزم شراب به مستی فرو رفته بود با نقشه قبلی و همکاری ترکها، به همراه وزیرش فتح بن خاقان در [[شوال]] سال 247 متوکل را به قتل رساند.<ref> [http://ahlolbait.com/article/14864/%D9%88%D9%82%D8%A7%DB%8C%D8%B9-%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D8%B3%D9%88%D9%85-%D8%B4%D9%88%D8%A7%D9%84 وقایع روز سوم شوال، پورتال اهل البیت علیهم السلام].</ref> |
| − | در نقل دیگری در مورد علت اقدام منتصر به قتل پدرش متوکل گفته اند: منتصر | + | در نقل دیگری در مورد علت اقدام منتصر به قتل پدرش متوکل گفته اند: منتصر روزی شنید که متوکل به [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|حضرت فاطمه]] علیهاالسلام بدگوئی می کند از شخصی (عالم در مورد حکم او) سئوال کرد. آن مرد گفت: قتل او جایز است ولی هر که پدرش را بکشد عمرش طولانی نخواهد بود، منتصر گفت: اگر با کشتن پدرم اطاعت خدا را می کنم از کوتاهی عمر نگران نیستم، به همین جهت متوکل را کشت و خودش نیز بیش از هفت ماه زنده نماند. [[امام علی علیه السلام|امام علی]] علیه السلام قتل متوکل توسط پسرش را پیشگوئی نموده بود.<ref> |
| − | + | نجفی يزدی، محمد، پيشگويی های اميرالمؤمنين علی بن ابی طالب در دسترس در [http://lib.ahlolbait.ir/parvan/resource/41394/%D9%BE%D9%8A%D8%B4%DA%AF%D9%88%D9%8A%D9%8A_%D9%87%D8%A7%D9%8A_%D8%A7%D9%85%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A4%D9%85%D9%86%D9%8A%D9%86_%D8%B9%D9%84%D9%8A_%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D8%A8%D9%8A_%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A8/preview/16826/%D9%85%D8%AD%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%8A_%D8%AF%D9%8A%D8%AC%D9%8A%D8%AA%D8%A7%D9%84%D9%8A/#!page=179 کتابخانه دیجیتال اهل البیت علیهم السلام]، بازیابی: 16 دی ماه 1391.</ref> | |
==منتصر و علویان== | ==منتصر و علویان== | ||
| − | منتصر برخلاف پدر، دوستی با علی و خاندان او را آشکار ساخت و به مردم دستور داد به زیارت حسین بن علی علیه السلام بروند و به علویان که در زمان پدرش در بیم و وحشت بسر می بردند، ایمنی داد. | + | منتصر برخلاف پدر، دوستی با [[امام علی علیه السلام|علی]] و خاندان او را آشکار ساخت و به مردم دستور داد به زیارت [[امام حسین علیه السلام|حسین بن علی]] علیه السلام بروند و به [[علویان]] که در زمان پدرش در بیم و وحشت بسر می بردند، ایمنی داد. از این گذشته، سه اقدام بزرگ را به مورد اجرا گذاشت: |
| − | از | + | #[[فدک]] را به علویان پس داد. |
| + | #موقوفات علویان را به آنها مسترد کرد. | ||
| + | #والی [[مدینه]] بنام «صالح بن علی» را که با [[بنی هاشم]] بدرفتاری می کرد، برکنار کرد و به جای او «علی بن الحسین» را به این سمت منصوب کرد و توصیه نمود که از نیکی و خدمت به بنی هاشم دریغ نورزد. | ||
| − | + | ولی به دلیل این که دوران خلافت منتصر کوتاه بود، پس از وی باز اختناق و فشار از سر گرفته شد. پس از مرگ منتصر، ترک ها احمد بن محمد بن معتصم را به عنوان خلیفه انتخاب کردند.<ref> [http://www.hawzah.net/fa/article/articleview/۵۳۰۰۹ شرح مختصری از زندگی امام هادی علیه السلام، سایت حوزه]، بازیابی: ۱۶ دی ماه ۱۳۹۱.</ref> | |
| − | |||
| − | |||
| − | + | یزید مهلبی در باب رفتار خوب منتصر با علویان شعری گفت، بدین مضمون: «با طالبیان از پس آن که مدت ها مورد نکوهش بودند نیکی کردی و الفت را بخاندان [[هاشم بن عبد مناف|هاشم]] بازآوردی و آنها را از پس دشمنی های مستمر به برادری کشانیدی».<ref name="ابراهیم حسن">ابراهیم حسن، حسن، تاریخ سیاسی اسلام، ج۲.</ref> | |
| − | |||
| − | یزید مهلبی در باب رفتار خوب منتصر با علویان شعری گفت، بدین مضمون: | ||
| − | |||
| − | «با طالبیان از پس آن که مدت ها مورد نکوهش بودند نیکی کردی و الفت را بخاندان هاشم بازآوردی و آنها را از پس دشمنی های مستمر به برادری کشانیدی».<ref name= "ابراهیم حسن">ابراهیم حسن، حسن، تاریخ سیاسی اسلام، | ||
==خصوصیات اخلاقی منتصر== | ==خصوصیات اخلاقی منتصر== | ||
| − | به گفته ابن اثیر «منتصر» بردبار و خردمند و نیکوکار و بخشنده و منصف و نیک محضر بود. | + | به گفته [[عزالدین ابن اثیر|ابن اثیر]] «منتصر» بردبار و خردمند و نیکوکار و بخشنده و منصف و نیک محضر بود. [[مسعودی]] از زبان علی بن یحیی منجم گوید: «کسی را چون منتصر ندیدم که نیکی بی تظاهر و منت و تکلف کند».<ref name="ابراهیم حسن" /> |
==قتل منتصر بدست ترکان== | ==قتل منتصر بدست ترکان== | ||
| − | منتصر قبل از خلافت با ترکان روابط گرم داشت اما از آن پس که بخلافت رسید دل با ایشان بد داشت و پیوسته می گفت اینان قاتل خلیفگانند و ترکان کینه اش را در دل گرفتند و ابن طیفور طبیب خاص خلیفه را سی هزار دینار دادند تا با نشتر زهرآلود منتصر را رگ زد و او بمرد ([[ربیع الاول]]، | + | منتصر قبل از خلافت با ترکان روابط گرم داشت اما از آن پس که بخلافت رسید دل با ایشان بد داشت و پیوسته می گفت اینان قاتل خلیفگانند و ترکان کینه اش را در دل گرفتند و ابن طیفور طبیب خاص خلیفه را سی هزار دینار دادند تا با نشتر زهرآلود منتصر را رگ زد و او بمرد ([[ربیع الاول]]، ۲۴۸) و در آن هنگام بیست و شش سال داشت.<ref name="ابراهیم حسن" /> |
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| − | <references/> | + | <references /> |
{{خلفای بنی عباس}} | {{خلفای بنی عباس}} | ||
[[رده:خلفای عباسی]] | [[رده:خلفای عباسی]] | ||
نسخهٔ ۱۷ اوت ۲۰۱۹، ساعت ۰۶:۳۹
ابوجعفر محمد بن جعفر، ملقب به منتصر، فرزند متوکل، یازدهمین خلیفه عباسی است که پس از کشتن پدر، شش ماه بیشتر خلافت نکرد و در سال ۲۴۷ ه.ق وفات نمود.[۱]
خلافت منتصر
علت این که او پدرش متوکل را کشت این بود که روزی در مجلس متوکل یکی از ندیمانش به نام عباده مخنث، خود را به شکل امام علی علیه السلام درآورده بود و در مجلس می رقصید و آوازه خوانان همصدا می خواندند: این مرد طاس شکم گنده آمده تا امیرالمؤمنین مسلمانان شود. متوکل هم در حال خوردن شراب بود و از این برنامه خندان بود.
منتصر از دیدن این صحنه ناراحت شد و با اشاره عباده را تهدید کرد. او از ترس ساکت شد. منتصر به متوکل گفت: ای امیرالمؤمنین آن کسی که این مرد ادای او را درمی آورد و مردم می خندند، پسرعموی تو و بزرگ خاندان تو است و مایه افتخار تو محسوب می شود. اگر خودت می خواهی گوشت او را بخوری بخور ولی اجازه نده این سگ و امثال او از آن بخورند. متوکل با تمسخر به آوازه خوانان دستور داد این شعر را بخوانند:
غار الفتی لابن عمه رأس الفتی فی حر امه
این پسر به خاطر پسرعمویش به غیرت آمد سر این جوان در ... مادرش باد.
به دنبال این جریان بود که منتصر شب هنگامی که متوکل در بزم شراب به مستی فرو رفته بود با نقشه قبلی و همکاری ترکها، به همراه وزیرش فتح بن خاقان در شوال سال 247 متوکل را به قتل رساند.[۲]
در نقل دیگری در مورد علت اقدام منتصر به قتل پدرش متوکل گفته اند: منتصر روزی شنید که متوکل به حضرت فاطمه علیهاالسلام بدگوئی می کند از شخصی (عالم در مورد حکم او) سئوال کرد. آن مرد گفت: قتل او جایز است ولی هر که پدرش را بکشد عمرش طولانی نخواهد بود، منتصر گفت: اگر با کشتن پدرم اطاعت خدا را می کنم از کوتاهی عمر نگران نیستم، به همین جهت متوکل را کشت و خودش نیز بیش از هفت ماه زنده نماند. امام علی علیه السلام قتل متوکل توسط پسرش را پیشگوئی نموده بود.[۳]
منتصر و علویان
منتصر برخلاف پدر، دوستی با علی و خاندان او را آشکار ساخت و به مردم دستور داد به زیارت حسین بن علی علیه السلام بروند و به علویان که در زمان پدرش در بیم و وحشت بسر می بردند، ایمنی داد. از این گذشته، سه اقدام بزرگ را به مورد اجرا گذاشت:
- فدک را به علویان پس داد.
- موقوفات علویان را به آنها مسترد کرد.
- والی مدینه بنام «صالح بن علی» را که با بنی هاشم بدرفتاری می کرد، برکنار کرد و به جای او «علی بن الحسین» را به این سمت منصوب کرد و توصیه نمود که از نیکی و خدمت به بنی هاشم دریغ نورزد.
ولی به دلیل این که دوران خلافت منتصر کوتاه بود، پس از وی باز اختناق و فشار از سر گرفته شد. پس از مرگ منتصر، ترک ها احمد بن محمد بن معتصم را به عنوان خلیفه انتخاب کردند.[۴]
یزید مهلبی در باب رفتار خوب منتصر با علویان شعری گفت، بدین مضمون: «با طالبیان از پس آن که مدت ها مورد نکوهش بودند نیکی کردی و الفت را بخاندان هاشم بازآوردی و آنها را از پس دشمنی های مستمر به برادری کشانیدی».[۵]
خصوصیات اخلاقی منتصر
به گفته ابن اثیر «منتصر» بردبار و خردمند و نیکوکار و بخشنده و منصف و نیک محضر بود. مسعودی از زبان علی بن یحیی منجم گوید: «کسی را چون منتصر ندیدم که نیکی بی تظاهر و منت و تکلف کند».[۵]
قتل منتصر بدست ترکان
منتصر قبل از خلافت با ترکان روابط گرم داشت اما از آن پس که بخلافت رسید دل با ایشان بد داشت و پیوسته می گفت اینان قاتل خلیفگانند و ترکان کینه اش را در دل گرفتند و ابن طیفور طبیب خاص خلیفه را سی هزار دینار دادند تا با نشتر زهرآلود منتصر را رگ زد و او بمرد (ربیع الاول، ۲۴۸) و در آن هنگام بیست و شش سال داشت.[۵]
پانویس
- ↑ لغتنامه دهخدا، منتصر عباسی.
- ↑ وقایع روز سوم شوال، پورتال اهل البیت علیهم السلام.
- ↑ نجفی يزدی، محمد، پيشگويی های اميرالمؤمنين علی بن ابی طالب در دسترس در کتابخانه دیجیتال اهل البیت علیهم السلام، بازیابی: 16 دی ماه 1391.
- ↑ شرح مختصری از زندگی امام هادی علیه السلام، سایت حوزه، بازیابی: ۱۶ دی ماه ۱۳۹۱.
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ ابراهیم حسن، حسن، تاریخ سیاسی اسلام، ج۲.
| خلفای بنی عباس |
| سفاح (132-136) • منصور (136-158) • مهدى (158-169) • هادى (169-170) • هارون الرشید (170-193) • امین (193-198) • مأمون (198-218) • معتصم (218-227) • واثق (227-232) • متوکل (232-247) • منتصر (247-248) • مستعین (248-251) • معتز (251-255) • مهتدى (255-256) • معتمد (256-279) • معتضد (279-289) • مكتفى (289-295) • مقتدر (295-320) • قاهر (320-322) • راضی (322-329) • متقی (329-333) • مستكفى (333-334) • مطیع (334-363) • طایع (363-381) • قادر (381-422) • قائم (422-467) • مقتدی (467-487) • مستظهر (487-512) • مسترشد (512-529) • راشد (529-530) • مقتفى (530-555) • مستنجد (555-566) • مستضىء (566-575) • ناصر (575-622) • ظاهر (622-623) • مستنصر (623-640) • مستعصم (640-656) |
