قائم(خلیفه عباسی)
«القائم بأمراﷲ» (۴۶۷-۳۹۱ ق) فرزند القادر، بیست و ششمین خلیفه عباسی بود که در سال ۴۱۴ قمری به خلافت رسید. او مردی عالم، شاعر و نیکو سیرت و بااقتدار بود. قائم که به مدت ۹ سال به همراه پدرش در خلافت شرکت داشت، در دادگری و انصاف کوشش فراوانی می‌کرد. مدت خلافت او حدود ۴۴ سال بود (۴۲۲-۴۶۷ ق).
رویدادهای مهم دوران خلافت قائم
- رونق دولت عباسیان
- انقراض دولت آل بویه: در زمان خلافت قائم در ۴۳۷ ق، «ملک رحیم» واپسین امیرالامرای آل بویه در بغداد به دست طغرل سلجوقی گرفتار و در دِژ تَبَرک زندانی شد و بدین ترتیب نفوذ امرای آل بویه در دربار خلافت به پایان رسید.
- تأسیس دولت سلجوقی
- شورش شافعیان
- شورش حنبلیان
- شورش مردم بغداد به گلایه از ستم و بیداد سپاهیان طغرل
- شورش بساسیری
دربار قائم و سلجوقیان
مقارن ورود طغرل سلجوقی به بغداد، اختیار کارها در دربار قائم در دست نوکرانی از غلامان پیشین بهاءالدوله دیلمی، مانند ابوالحارث ارسلان بساسیری بود که سرکرده و فرمانده لشکریان ترک نیز بود و خلیفه در برابر او و یارانش، نیرو و توانی نداشت؛ به ویژه از سال ۴۴۶ ق. به بعد که پنهانی با مستنصر فاطمی علیه خلیفه سازش هایی در نهان کرده بود. از این رو، پایان بخشیدن به کار بساسیری و نفوذ وی در بغداد کار آسانی نبود.
طغرل به مدت ۱۳ ماه در بغداد ماند و به فرمان خلیفه قائم در روز جمعه، هشت روز مانده به آخر ماه مبارک رمضان سال ۴۴۷ ق/۱۰۵۵ م، در بغداد به نام خلیفه خطبه خواند. ابوالفتح منصور شیرازی و ابونصر محمد موصعی از کسانی بودند که وزارت این خلیفه را بر عهده داشتند.
خلیفه دختر داود، برادر طغرل و خواهر اَلپ اَرسلان را به همسری گرفت، به این ترتیب بین دو خاندان سلجوقی و عباسی پیوند خویشاوندی برقرار شد.
پایان خلافت قائم عباسی
القائم بامرالله در سال ۴۵۲ قمری پسر خود عبدالله را با لقب المقتدی به جانشینی برگزید. او در سن ۷۶ سالگی در سال ۴۶۷ قمری چشم از جهان فروبست.
منابع
- دانشنامه رشد.
- لغت‌نامه دهخدا، ذیل مدخل قائم.
| خلفای بنی عباس |
| سفاح (132-136) • منصور (136-158) • مهدى (158-169) • هادى (169-170) • هارون الرشید (170-193) • امین (193-198) • مأمون (198-218) • معتصم (218-227) • واثق (227-232) • متوکل (232-247) • منتصر (247-248) • مستعین (248-251) • معتز (251-255) • مهتدى (255-256) • معتمد (256-279) • معتضد (279-289) • مكتفى (289-295) • مقتدر (295-320) • قاهر (320-322) • راضی (322-329) • متقی (329-333) • مستكفى (333-334) • مطیع (334-363) • طایع (363-381) • قادر (381-422) • قائم (422-467) • مقتدی (467-487) • مستظهر (487-512) • مسترشد (512-529) • راشد (529-530) • مقتفى (530-555) • مستنجد (555-566) • مستضىء (566-575) • ناصر (575-622) • ظاهر (622-623) • مستنصر (623-640) • مستعصم (640-656) |
