مستظهر (خلیفه عباسی)

پس از مرگ مقتدی عباسی در ۱۵ محرم ۴۸۷ قمری، پسرش «ابوالعباس احمد»، ملقب به المستظهر بالله (بیست‌وهشتمین خلیفۀ عباسی) بر تخت خلافت نشست.

مستظهر با کمک عمیدالدوله بن جُهَیر، وزیر مقتدی، که از برکیارق و عزالملک، پسر نظام‌الملک و بعضی اشراف و علمای بغداد از‌جمله غزالی برای وی بیعت گرفته بود به حکومت رسید.

دوران خلافت مستظهر، مصادف با جنگ‌های سلطان محمد و برکیارق سلجوقی و نیز فرزندان این حاکمان بر سر قدرت و تسلط بر بغداد بود. در طی این جنگ‌ها که از ۴۹۳ قمری تا ۵۱۱ قمری به‌کرات روی داد، هربار یکی از طرفین جنگ پس از پیروزی بر بغداد دست می‌یافت و نام او به دستور خلیفه در خطبه خوانده می‌شد.

از حوادث مهم دیگری که در دوران مستظهر به وقوع پیوست، حملۀ صلیبیون به بلاد اسلام و تصرف بیت‌المقدس و کشتار مردم آن‌جا در مسجدالاقصی بود (۴۹۲ ق).

مستظهر از جمله خلفای خوشنام و دادگر عباسی است که به عدالت و بخشندگی شهرت دارد. همچنین او را خلیفه‌ای نیکوسیرت، ملایم و دانشمند معرفی کرده‌اند که در واقع خلافت معنوی داشت و خلافت واقعی در دست حاکمان سلجوقی بود. وی حامی شاعران و عالمان بود، به‌طوری که محمد غزالی کتاب «المستظهری» (یا فی فضائح‌الباطنیه و فضائل‌المستظهریه) را به‌نام او نگاشت. از هنرهای این خلیفه، داشتن خطی خوش و سرودن شعرهای نغز بود.

المستظهر بالله سرانجام در سال ۵۱۲ قمری پس از ۲۵ سال خلافت چشم از جهان فروبست.

منابع

• دانشنامه رشد
• ویکیجو