مقاله مورد سنجش قرار گرفته است

چارقل: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(برداشتن لینک غیر فعال)
سطر ۹: سطر ۹:
 
چارقل‌، مخفف‌ چهارقل‌ به‌ چهار سوره‌ از [[قرآن‌ كریم‌]] كه‌ با فعل‌ امر «قل‌» آغاز می‌شوند، اشاره‌ دارد كه‌ عبارت‌اند از: [[سوره كافرون‌]]: {{متن قرآن|«قُلْ يَا أَيُّهَا الْكَافِرُونَ»}}، [[سوره اخلاص‌]]:{{متن قرآن|«قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ»}}، [[سوره فلق‌]]: {{متن قرآن|«قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ»}} و [[سوره ناس‌]]: {{متن قرآن|«قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ»}}.
 
چارقل‌، مخفف‌ چهارقل‌ به‌ چهار سوره‌ از [[قرآن‌ كریم‌]] كه‌ با فعل‌ امر «قل‌» آغاز می‌شوند، اشاره‌ دارد كه‌ عبارت‌اند از: [[سوره كافرون‌]]: {{متن قرآن|«قُلْ يَا أَيُّهَا الْكَافِرُونَ»}}، [[سوره اخلاص‌]]:{{متن قرآن|«قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ»}}، [[سوره فلق‌]]: {{متن قرآن|«قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ»}} و [[سوره ناس‌]]: {{متن قرآن|«قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ»}}.
  
هر چند در [[قرآن‌ كریم‌]] [[سوره جن‌]] نیز با قل‌ آغاز می‌شود<ref>رجوع کنید به [[سوره جن‌]]: 1.</ref> ولی‌ فقط‌ این‌ چهار سوره كوتاه‌ را در شمار این‌ عنوان‌ گنجانده‌اند. از این‌ چهار سوره‌ با نامهای‌ سُوَرقل‌،<ref>رامیار، ص‌597.</ref> قَلاقِل‌ و ذات‌ القلاقِل‌ نیز یاد شده‌ است‌.
+
هر چند در [[قرآن‌ كریم‌]] [[سوره جن‌]] نیز با قل‌ آغاز می‌شود<ref>رجوع کنید به [[سوره جن‌]]: 1.</ref> ولی‌ فقط‌ این‌ چهار سوره كوتاه‌ را در شمار این‌ عنوان‌ گنجانده‌اند. از این‌ چهار سوره‌ با نامهای‌ سُوَرقل‌،<ref>رامیار، تاریخ‌ قرآن‌، ص‌597.</ref> قَلاقِل‌ و ذات‌ القلاقِل‌ نیز یاد شده‌ است‌.
  
در یك‌ حدیث‌ نبوی‌، مشهور به‌ حدیث‌ ذات‌القلاقل‌ برای‌ تعویذ و در امان‌ ماندن‌ خود و فرزند و مال‌ از آسیب‌، خواندن‌ این‌ چهار سوره‌ توصیه‌ شده‌ است‌.<ref>رجوع کنید به قطب‌ راوندی‌، ص‌85؛ مجلسی‌، ج‌51، ص‌260، ج‌89، ص‌341؛ برای‌ نسخه‌ای‌ از روایت‌ این‌ حدیث‌ رجوع کنید به آقا بزرگ‌ تهرانی‌، ج‌6، ص‌376.</ref>
+
در یك‌ حدیث‌ نبوی‌، مشهور به‌ حدیث‌ ذات‌القلاقل‌ برای‌ تعویذ و در امان‌ ماندن‌ خود و فرزند و مال‌ از آسیب‌، خواندن‌ این‌ چهار سوره‌ توصیه‌ شده‌ است‌.<ref>رجوع کنید به قطب‌ راوندی‌، سلوه الحزین، ص‌85؛ مجلسی‌، ج‌51، ص‌260، ج‌89، ص‌341؛ برای‌ نسخه‌ای‌ از روایت‌ این‌ حدیث‌ رجوع کنید به آقا بزرگ‌ تهرانی‌، ج‌6، ص‌376.</ref>
  
 
==چهار قل برای‌ تعویذ==
 
==چهار قل برای‌ تعویذ==
  
خواندن‌ این‌ چهار سوره‌ برای‌ تعویذ در مناسبت های‌ مختلف‌، از قدیم‌الایام‌ تاكنون‌ در میان‌ فارسی‌زبانان‌ رایج‌ بوده‌ و در متون‌ نظم‌ و نثر گاهی‌ این‌ تعبیر بكار رفته‌ است‌.<ref>برای‌ نمونه‌ رجوع کنید به سنایی‌، ص‌404، 567؛ جامی‌، ج‌2، ص‌494؛ نظیری‌، ص‌317؛ آل‌احمد، ص‌19؛ كتیرائی‌، ص‌46.</ref> هر چند در حوزه فضائل‌القرآن‌ و خواص‌ قرآن‌ هیچ‌گونه‌ خواص، ثواب‌ یا فضیلتی‌ برای‌ قرائت‌ این‌ چهار سوره‌ با هم‌ ذكر نشده‌ اما در برخی‌ احادیث‌ خواندن‌ سوره‌های‌ اخلاص‌، فلق‌ و ناس‌ به‌ همراه‌ سوره حمد<ref>حویزی‌، ج‌5، ص‌705.</ref> یا آیه الكرسی‌ <ref>همان‌، ج‌5، ص‌702.</ref> و این‌ چهار سوره‌ به‌ همراه‌ [[سوره نصر]]<ref>طبرسی‌، ج‌10، ص‌839؛ ابوالفتوح‌ رازی‌، ج‌20، ص‌433؛ سیوطی‌، ج‌ 8، ص‌600.</ref> به‌ عنوان‌ حرز و ذكر و تعویذ توصیه‌ شده‌ است‌. علاوه‌ بر این‌ در برخی‌ نمازها مانند [[نماز شب‌]] و نمازهای‌ مستحب‌ در شبهای‌ ماه‌ [[رجب‌]]، خواندن‌ این‌ چهار سوره‌ سفارش‌ شده‌ است‌.<ref>رجوع کنید به خطیب‌ شربینی‌، ج‌1، ص‌221؛ حرّعاملی‌، ج‌8، ص‌92؛ دمیاطی‌، ج‌1، ص‌290.</ref>
+
خواندن‌ این‌ چهار سوره‌ برای‌ تعویذ در مناسبت های‌ مختلف‌، از قدیم‌الایام‌ تاكنون‌ در میان‌ فارسی‌زبانان‌ رایج‌ بوده‌ و در متون‌ نظم‌ و نثر گاهی‌ این‌ تعبیر بكار رفته‌ است‌.<ref>برای‌ نمونه‌ رجوع کنید به سنایی‌، حدیقه الحقیقه و شریعه الطریقه، ص‌404، 567؛ جامی‌، دیوان، ج‌2، ص‌494؛ نظیری‌، دیوان، ص‌317؛ آل‌احمد، دید و بازدید، ص‌19؛ كتیرائی‌، از خشت‌ تا خشت‌، ص‌46.</ref> هر چند در حوزه فضائل‌القرآن‌ و خواص‌ قرآن‌ هیچ‌گونه‌ خواص، ثواب‌ یا فضیلتی‌ برای‌ قرائت‌ این‌ چهار سوره‌ با هم‌ ذكر نشده‌ اما در برخی‌ احادیث‌ خواندن‌ سوره‌های‌ اخلاص‌، فلق‌ و ناس‌ به‌ همراه‌ سوره حمد<ref>حویزی‌، تفسیر نورالثقلین، ج‌5، ص‌705.</ref> یا آیه الكرسی‌ <ref>حویزی‌، تفسیر نورالثقلین، ج‌5، ص‌702.</ref> و این‌ چهار سوره‌ به‌ همراه‌ [[سوره نصر]]<ref>طبرسی‌، ج‌10، ص‌839؛ ابوالفتوح‌ رازی‌، روض‌الجنان‌ و روح‌الجنان‌ فی‌ تفسیر القرآن‌، ج‌20، ص‌433؛ سیوطی‌، ج‌ 8، ص‌600.</ref> به‌ عنوان‌ حرز و ذكر و تعویذ توصیه‌ شده‌ است‌. علاوه‌ بر این‌ در برخی‌ نمازها مانند [[نماز شب‌]] و نمازهای‌ مستحب‌ در شبهای‌ ماه‌ [[رجب‌]]، خواندن‌ این‌ چهار سوره‌ سفارش‌ شده‌ است‌.<ref>رجوع کنید به خطیب‌ شربینی‌، مغنی‌المحتاج‌ الی‌ معرفه معانی‌ الفاظ‌ المنهاج، ج‌1، ص‌221؛ حرّعاملی‌، ج‌8، ص‌92؛ دمیاطی‌، اعانه الطالبین، ج‌1، ص‌290.</ref>
  
 
==تفسیر القلاقل‌==
 
==تفسیر القلاقل‌==
  
گفتنی‌ است‌ كه‌ ابن‌سینا در تفسیری‌ با نام‌ تفسیرالقلاقل‌ به‌ تفسیر سه‌ سوره‌ از چارقل‌ (سوره‌های‌ اخلاص‌، فلق‌ و ناس‌) پرداخته‌ است‌. این‌ اثر به‌ كوشش‌ احسان‌ یارشاطر با عنوان‌ تفسیر [[سوره توحید]]، تفسیر [[سوره فلق‌]] و تفسیر [[سوره ناس‌]] در پنج‌ رساله‌ <ref>تهران‌ 1383 ش‌.</ref> به ‌چاپ‌ رسیده‌ است‌ و ابوالمكارم‌ محمود بن‌ محمد حسنی‌ واعظ‌ نیز در تفسیری‌ با نام‌ بلابل‌ القلاقل‌ <ref>تهران‌، 1375ش‌.</ref> به‌ تفسیر آیاتی‌ كه‌ با فعل‌ امر قل‌ آغاز می‌شود، پرداخته‌ است‌.
+
گفتنی‌ است‌ كه‌ ابن‌سینا در تفسیری‌ با نام‌ تفسیرالقلاقل‌ به‌ تفسیر سه‌ سوره‌ از چارقل‌ (سوره‌های‌ اخلاص‌، فلق‌ و ناس‌) پرداخته‌ است‌. این‌ اثر به‌ كوشش‌ احسان‌ یارشاطر با عنوان‌ تفسیر [[سوره توحید]]، تفسیر [[سوره فلق‌]] و تفسیر [[سوره ناس‌]] در پنج‌ رساله‌ تهران‌ 1383 ش‌. به ‌چاپ‌ رسیده‌ است‌ و ابوالمكارم‌ محمود بن‌ محمد حسنی‌ واعظ‌ نیز در تفسیری‌ با نام‌ بلابل‌ القلاقل‌تهران‌، 1375ش‌. به‌ تفسیر آیاتی‌ كه‌ با فعل‌ امر قل‌ آغاز می‌شود، پرداخته‌ است‌.
  
 
==پانویس==  
 
==پانویس==  
 
{{پانویس}}
 
{{پانویس}}
  
==منابع==
 
* دانشنامه جهان اسلام، مدخل "چارقل" از محمدعلی‌ لسانی‌ فشاركی‌.
 
  
 +
==منابع مقاله==
 +
* علاوه‌ بر قرآن‌؛
 +
* آقابزرگ‌ طهرانی‌؛
 +
* جلال‌ آل‌احمد، دید و بازدید، تهران‌ 1349 ش‌؛
 +
* ابوالفتوح‌ رازی‌، روض‌الجنان‌ و روح‌الجنان‌ فی‌ تفسیر القرآن‌، چاپ‌ محمدجعفر یاحقی‌ و محمد مهدی‌ ناصح‌، مشهد 1365ـ1376 ش‌؛
 +
* عبدالرحمان‌بن‌ احمد جامی‌، دیوان، چاپ‌ اعلاخان‌ افصح‌زاد، تهران‌ 1378 ش‌؛
 +
* حرّ عاملی‌؛
 +
* عبدعلی‌بن‌ جمعه‌ حویزی‌، تفسیر نورالثقلین، چاپ‌ هاشم‌ رسولی‌ محلاتی‌، قم‌ 1370 ش‌؛
 +
* محمدبن‌ احمد خطیب‌ شربینی‌، مغنی‌المحتاج‌ الی‌ معرفه معانی‌ الفاظ‌ المنهاج، [قاهره‌] 1377/1958؛
 +
* عثمان‌بن‌ محمد شطا دمیاطی‌، اعانه الطالبین، بیروت‌ 1418؛
 +
* محمود رامیار، تاریخ‌ قرآن‌، تهران‌ 1362 ش‌؛
 +
* مجدودبن‌ آدم‌ سنایی‌، حدیقه الحقیقه و شریعه الطریقه، چاپ‌ مدرس‌ رضوی‌، تهران‌ 1359 ش‌؛
 +
* سیوطی‌؛
 +
* طبرسی‌؛
 +
* سعیدبن‌ هبهاللّه‌ قطب‌ راوندی‌، كتاب‌ سلوه الحزین‌، المعروف‌ ب الدعوات‌ ، قم‌ 1407؛
 +
* محمود كتیرائی‌، از خشت‌ تا خشت‌، تهران‌ 1378 ش‌؛
 +
* مجلسی‌؛
 +
* محمدحسین‌ نظیری‌، دیوان، چاپ‌ محمدرضا طاهری‌ (حسرت‌)، تهران‌ 1379 ش‌.
 +
 +
==منبع==
 +
* محمدعلی لسانی فشارکی،مدخل «چارقل» در دانشنامه جهان اسلام، جلد11.
 
{{قرآن}}
 
{{قرآن}}
  

نسخهٔ ‏۲ ژوئیهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۰۵:۴۹


Icon-encycolopedia.jpg

این صفحه مدخلی از دانشنامه جهان اسلام است

(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)


چارقل، عنوانی‌ برای‌ چهار سوره كافرون‌، سوره اخلاص‌، سوره فلق‌ و سوره ناس‌.

سوره ها با فعل امر قل

چارقل‌، مخفف‌ چهارقل‌ به‌ چهار سوره‌ از قرآن‌ كریم‌ كه‌ با فعل‌ امر «قل‌» آغاز می‌شوند، اشاره‌ دارد كه‌ عبارت‌اند از: سوره كافرون‌: «قُلْ يَا أَيُّهَا الْكَافِرُونَ»، سوره اخلاص‌:«قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ»، سوره فلق‌: «قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ» و سوره ناس‌: «قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ».

هر چند در قرآن‌ كریم‌ سوره جن‌ نیز با قل‌ آغاز می‌شود[۱] ولی‌ فقط‌ این‌ چهار سوره كوتاه‌ را در شمار این‌ عنوان‌ گنجانده‌اند. از این‌ چهار سوره‌ با نامهای‌ سُوَرقل‌،[۲] قَلاقِل‌ و ذات‌ القلاقِل‌ نیز یاد شده‌ است‌.

در یك‌ حدیث‌ نبوی‌، مشهور به‌ حدیث‌ ذات‌القلاقل‌ برای‌ تعویذ و در امان‌ ماندن‌ خود و فرزند و مال‌ از آسیب‌، خواندن‌ این‌ چهار سوره‌ توصیه‌ شده‌ است‌.[۳]

چهار قل برای‌ تعویذ

خواندن‌ این‌ چهار سوره‌ برای‌ تعویذ در مناسبت های‌ مختلف‌، از قدیم‌الایام‌ تاكنون‌ در میان‌ فارسی‌زبانان‌ رایج‌ بوده‌ و در متون‌ نظم‌ و نثر گاهی‌ این‌ تعبیر بكار رفته‌ است‌.[۴] هر چند در حوزه فضائل‌القرآن‌ و خواص‌ قرآن‌ هیچ‌گونه‌ خواص، ثواب‌ یا فضیلتی‌ برای‌ قرائت‌ این‌ چهار سوره‌ با هم‌ ذكر نشده‌ اما در برخی‌ احادیث‌ خواندن‌ سوره‌های‌ اخلاص‌، فلق‌ و ناس‌ به‌ همراه‌ سوره حمد[۵] یا آیه الكرسی‌ [۶] و این‌ چهار سوره‌ به‌ همراه‌ سوره نصر[۷] به‌ عنوان‌ حرز و ذكر و تعویذ توصیه‌ شده‌ است‌. علاوه‌ بر این‌ در برخی‌ نمازها مانند نماز شب‌ و نمازهای‌ مستحب‌ در شبهای‌ ماه‌ رجب‌، خواندن‌ این‌ چهار سوره‌ سفارش‌ شده‌ است‌.[۸]

تفسیر القلاقل‌

گفتنی‌ است‌ كه‌ ابن‌سینا در تفسیری‌ با نام‌ تفسیرالقلاقل‌ به‌ تفسیر سه‌ سوره‌ از چارقل‌ (سوره‌های‌ اخلاص‌، فلق‌ و ناس‌) پرداخته‌ است‌. این‌ اثر به‌ كوشش‌ احسان‌ یارشاطر با عنوان‌ تفسیر سوره توحید، تفسیر سوره فلق‌ و تفسیر سوره ناس‌ در پنج‌ رساله‌ تهران‌ 1383 ش‌. به ‌چاپ‌ رسیده‌ است‌ و ابوالمكارم‌ محمود بن‌ محمد حسنی‌ واعظ‌ نیز در تفسیری‌ با نام‌ بلابل‌ القلاقل‌تهران‌، 1375ش‌. به‌ تفسیر آیاتی‌ كه‌ با فعل‌ امر قل‌ آغاز می‌شود، پرداخته‌ است‌.

پانویس

  1. رجوع کنید به سوره جن‌: 1.
  2. رامیار، تاریخ‌ قرآن‌، ص‌597.
  3. رجوع کنید به قطب‌ راوندی‌، سلوه الحزین، ص‌85؛ مجلسی‌، ج‌51، ص‌260، ج‌89، ص‌341؛ برای‌ نسخه‌ای‌ از روایت‌ این‌ حدیث‌ رجوع کنید به آقا بزرگ‌ تهرانی‌، ج‌6، ص‌376.
  4. برای‌ نمونه‌ رجوع کنید به سنایی‌، حدیقه الحقیقه و شریعه الطریقه، ص‌404، 567؛ جامی‌، دیوان، ج‌2، ص‌494؛ نظیری‌، دیوان، ص‌317؛ آل‌احمد، دید و بازدید، ص‌19؛ كتیرائی‌، از خشت‌ تا خشت‌، ص‌46.
  5. حویزی‌، تفسیر نورالثقلین، ج‌5، ص‌705.
  6. حویزی‌، تفسیر نورالثقلین، ج‌5، ص‌702.
  7. طبرسی‌، ج‌10، ص‌839؛ ابوالفتوح‌ رازی‌، روض‌الجنان‌ و روح‌الجنان‌ فی‌ تفسیر القرآن‌، ج‌20، ص‌433؛ سیوطی‌، ج‌ 8، ص‌600.
  8. رجوع کنید به خطیب‌ شربینی‌، مغنی‌المحتاج‌ الی‌ معرفه معانی‌ الفاظ‌ المنهاج، ج‌1، ص‌221؛ حرّعاملی‌، ج‌8، ص‌92؛ دمیاطی‌، اعانه الطالبین، ج‌1، ص‌290.


منابع مقاله

  • علاوه‌ بر قرآن‌؛
  • آقابزرگ‌ طهرانی‌؛
  • جلال‌ آل‌احمد، دید و بازدید، تهران‌ 1349 ش‌؛
  • ابوالفتوح‌ رازی‌، روض‌الجنان‌ و روح‌الجنان‌ فی‌ تفسیر القرآن‌، چاپ‌ محمدجعفر یاحقی‌ و محمد مهدی‌ ناصح‌، مشهد 1365ـ1376 ش‌؛
  • عبدالرحمان‌بن‌ احمد جامی‌، دیوان، چاپ‌ اعلاخان‌ افصح‌زاد، تهران‌ 1378 ش‌؛
  • حرّ عاملی‌؛
  • عبدعلی‌بن‌ جمعه‌ حویزی‌، تفسیر نورالثقلین، چاپ‌ هاشم‌ رسولی‌ محلاتی‌، قم‌ 1370 ش‌؛
  • محمدبن‌ احمد خطیب‌ شربینی‌، مغنی‌المحتاج‌ الی‌ معرفه معانی‌ الفاظ‌ المنهاج، [قاهره‌] 1377/1958؛
  • عثمان‌بن‌ محمد شطا دمیاطی‌، اعانه الطالبین، بیروت‌ 1418؛
  • محمود رامیار، تاریخ‌ قرآن‌، تهران‌ 1362 ش‌؛
  • مجدودبن‌ آدم‌ سنایی‌، حدیقه الحقیقه و شریعه الطریقه، چاپ‌ مدرس‌ رضوی‌، تهران‌ 1359 ش‌؛
  • سیوطی‌؛
  • طبرسی‌؛
  • سعیدبن‌ هبهاللّه‌ قطب‌ راوندی‌، كتاب‌ سلوه الحزین‌، المعروف‌ ب الدعوات‌ ، قم‌ 1407؛
  • محمود كتیرائی‌، از خشت‌ تا خشت‌، تهران‌ 1378 ش‌؛
  • مجلسی‌؛
  • محمدحسین‌ نظیری‌، دیوان، چاپ‌ محمدرضا طاهری‌ (حسرت‌)، تهران‌ 1379 ش‌.

منبع

  • محمدعلی لسانی فشارکی،مدخل «چارقل» در دانشنامه جهان اسلام، جلد11.
قرآن
متن و ترجمه قرآن
اوصاف قرآن (اسامی و صفات قرآن، اعجاز قرآن، عدم تحریف در قرآن)
اجزاء قرآن آیه، سوره، جزء، حزب، حروف مقطعه
ترجمه و تفسیر قرآن تاریخ تفسیر، روشهای تفسیری قرآن، سیاق آیات، اسرائیلیات، تاویل، فهرست تفاسیر شیعه، فهرست تفاسیر اهل سنت، ترجمه های قرآن
علوم قرآنی تاریخ قرآن: نزول قرآن، جمع قرآن، شان نزول، کاتبان وحی، قراء سبعه
دلالت الفاظ قرآن: عام و خاص، مجمل و مبین، مطلق و مقید، محکم و متشابه، مفهوم و منطوق، نص و ظاهر، ناسخ و منسوخ
تلاوت قرآن تجوید، آداب قرائت قرآن، تدبر در قرآن
رده ها: سوره های قرآن * آیات قرآن * واژگان قرآنی * شخصیت های قرآنی * قصه های قرآنی * علوم قرآنی * معارف قرآن