تاجیکستان: تفاوت بین نسخه‌ها
(نقشه) |
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
[[پرونده:Tajikistan1.jpg|left|thumb|تاجیکستان در جهان]] | [[پرونده:Tajikistan1.jpg|left|thumb|تاجیکستان در جهان]] | ||
| − | + | «تاجیکستان» با ۱۴۳۰۰ کیلومتر مربع مساحت و ۵ میلیون نفر جمعیت، یکی از ۵ جمهوری آسیای مرکزی و پایتخت آن شهر «دوشنبه» است. مذهب اکثر مردم تاجیکستان [[اهل سنت|سنی]] است، اما برای [[اهل البیت|اهل بیت]] علیهم السلام احترام خاصی قائلند. این کشور اشتراکات فرهنگی و سنتی فراوانی با [[ایران]] دارد. | |
| − | تاجیکستان | ||
| − | |||
| − | |||
| − | ==جغرافیای سیاسی == | + | == جغرافیای سیاسی == |
| + | ۹۳ درصد تاجیکستان را کوه های مرتفع پوشانده است و آن کشوری کوهستانی و زلزله خیز است. به علت کوهستانی بودن، آب و هوای آن در ارتفاعات و مناطق پست متفاوت می باشد، زمستان ها کوتاه و سرد و تابستان ها گرم و مرطوب هستند. | ||
| − | موقعیت جغرافیای تاجیکستان که در جنوب شرقی آسیا مرکزی قرار دارد و داشتن مرز مشترک با چین و افغانستان و نزدیکی آن به پاکستان و | + | تاجیکستان دارای رودهای بسیاری است، شمار رودخانه هایی که طول آنها از ۱۰ کیلومتر تجاوز می کند به ۹۴۷ می رسد. |
| − | وجود یخچال های طبیعی متعدد در کوه های تاجیکستان که منبع اصلی آب دو رود آمودریا یا جیهون و | + | |
| + | موقعیت جغرافیای تاجیکستان که در جنوب شرقی آسیا مرکزی قرار دارد و داشتن مرز مشترک با چین و [[افغانستان]] و نزدیکی آن به [[پاکستان]] و هندوستان، این جمهوری را دروازه آسیای مرکزی با کشورهای چین و هند و افغانستان و پاکستان قرار داده است. | ||
| + | |||
| + | وجود یخچال های طبیعی متعدد در کوه های تاجیکستان که منبع اصلی آب دو رود آمودریا یا جیهون و سیحون می باشند به این کشور کوهستانی اهمیتی استراتژیک داده است. رودخانه های تاجیکستان به علت گذشتن از مناطق کوهستانی در زمینه تولید انرژی برق از اهمیت ویژه ای برخوردار است و یکی از منابع عمده تولید برق اتحاد شوروی سابق بوده است. همچنین وجود معادن طلا و مخصوصا اورانیوم که برای مصارف نیروگاه های اتمی روسیه و کشورهای منطقه اهمیت زیادی دارد و همچنین وجود تعدادی کارخانه تولید سلاح های هسته ای در خاک تاجیکستان که توسط روسها اداره می شوند، اهمیت ویژه ای به این جمهوری می دهد. | ||
| + | تاجیکستان عمده ترین تولید کننده پنبه الیاف در شوری سابق بوده و کماکان پنبه تولید اصلی کشاورزی را تشکیل می دهد. | ||
| + | |||
| + | ==اوضاع اقتصادی== | ||
| + | اوضاع اقتصادی تاجیکستان تا قبل از استقلال مبتنی بر برنامه ریزی متمرکز از مسکو بوده و در واقع نقش محدودی در اقتصاد شوروی داشته است. تاجیکستان فقیرترین جمهوری شوروی به شمار می آمد. | ||
| + | |||
| + | تاجیکستان به شدت به بودجه اتحادیه وابسته بود و بعد از قطع شدن آن در سال ۱۹۹۱ و همچنین جنگهای داخلی که منجر به مهاجرت گروهی از متخصصین روسی و متوقف شدن فعالیت واحدهای تولیدی صنعتی و کشاورزی شد، صدمات زیادی دید. جنگ داخلی سبب شد کشاورزی که رکن اقتصادی این جمهوری را تشکیل می داد با افت شدید محصولات روبرو شود. | ||
| + | |||
| + | از عوامل دیگر نابسامانی اقتصادی و تورم، سیستم پولی این کشور بود که به واسطه افزایش بی رویه روبل های خارج شده از گردش در روسیه و سایر جمهوری های آسیای مرکزی با مشکل روبه رو شده بود. | ||
| + | |||
| + | از دیگر معضلات این کشور، گذر از دوران برنامه ریزی متمرکز و وابستگی اقتصادی بازار و قطع یا کم کردن وابستگی اقتصادی به روسیه می باشد. | ||
| + | ==ادیان و مذاهب== | ||
| + | |||
| + | مذهب اکثر مردم تاجیکستان [[اهل سنت|سنی]] و از شاخه [[حنفی]] است. گروه کوچکی از [[شیعه|شیعیان]] [[اسماعیلیه|اسماعیلی]] در کوه های پامیر در منطقه بدخشان زندگی می کنند. [[اهل سنت]] تاجیکستان به [[اهل البیت|اهل بیت]] علیهم السلام و به ویژه برای [[امام علی]] (ع) و [[امام حسین]] (ع) و [[امام صادق]] (ع) احترام خاصی قائلند و بسیاری آرزوی زیارت مرقد [[امام رضا]] (ع) را دارند. | ||
| − | + | گروهی از اقلیت های [[مسیحیت|مسیحی]]، [[زرتشت|زرتشتی]] و [[یهود|یهودی]] در تاجیکستان زندگی می کنند. امروزه با استقلال این کشور، انجام فرائض دینی آزاد شده است. منتها سیاست دولت تاجیکستان بر جدایی مذهب از سیاست استوار است. | |
| − | + | به علت ۷۰ سال سلطه کمونیسم در آسیای مرکزی و تاجیکستان و تبلیغات آنان، اعتقادات مذهبی در میان مردم رنگ باخته است. البته افراد سالخورده و میانسال از روحیه مذهبی و فرهنگ اسلامی برخورد دارند و فرهنگ [[ایران|ایرانی]] در تمام شئون زندگی فردی و اجتماعی و خصوصیات اخلاقی آنها متجلی است. | |
| − | + | نام «علی» در تاجیکستان نام قدسی است و بیشترین نامی که برای فرزندان ذکور انتخاب می شود «علی» می باشد و برای اناث «فاطمه» و «زهرا» را استفاده می کنند. مراسم نامگذاری فرزندان و درج نام آنان در پشت [[قرآن مجید]]، مراسم [[ازدواج]]، مراسم [[تدفین]]، برگزاری مراسم فوت و شب هفت و چهلم و سال و نوع عزاداری زنان و... به شکل اسلامی ایرانی است. | |
| − | نام | ||
==اوضاع اجتماعی، فرهنگی و آموزشی== | ==اوضاع اجتماعی، فرهنگی و آموزشی== | ||
| − | + | در تاجیکستان ۱۸ شهر و ۴۹ شهرک وجود دارد. پایتخت تاجیکستان دوشنبه است که از نظر تاریخی سابقه نام دوشنبه به سبب تشکیل «دوشنبه بازار» در قدیم در این محل بوده است. دومین شهر تاجیکستان از لحاظ جمعیت شهر خجند در شمال این کشور با ۱۶۳۰۰۰ نفر جمعیت می باشد. | |
| − | + | ||
| − | + | زبان ملی این جمهوری تاجیکی و متعلق به گروه زبان های جنوب شرقی [[ایران]] است. زبان فارسی با زبان تاجیکی قرابت نزدیک دارد و هر دو وارث خصوصیات و ادبیات مشترکی هستند و شکوفایی و [[فرهنگ]] ایرانی بعد از [[اسلام]] در تاجیکستان بود و این باعث فخر ملت تاجیک است. در اکثر مدارس تاجیکستان زبان تاجیکی تدریس می شود و دوره کامل تحصیلی به این زبان صورت می گیرد. رسم الخط مردم تاجیک تا سال ۱۹۳۰ رسم الخط عربی بود که در این سال رسم الخط لاتین جانشین رسم الخط عربی می شد. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | تاجیکستان، از دیرباز در حوزه فرهنگی ایران قرار داشته است. شکوفایی مجدد فرهنگ ایرانی بعد از فتح عرب با به قدرت رسیدن سامانیان مهد فرهنگ و ادب ایرانی، تاجیکی بوده است و دانشمندان زیادی از جمله [[ابن سینا|ابوعلی سینا]] از کتابخانه های شهر بخارا پایتخت سامانیان استفاده کرده اند. | |
| − | + | ||
| − | + | دلبستگی به میراث فرهنگی و ادبی ایرانی و علاقمندی به شخصیتهای ادبی فارسی هم چون [[فردوسی]]، [[عبدالرحمن جامی|جامی]]، [[سعدی]]، [[حافظ شیرازی|حافظ]] و [[رودکی]]، در روح و جان تاجیکی ها جای گرفته است. امروزه تاجیکها به آهستگی به اصل خود بر می گردند و با همزبانان خود در ایران و [[افغانستان]] ارتباط برقرار می کنند. | |
| − | + | ||
| − | + | ادبیات و [[شعر]] در تاجیکستان جایگاه ویژه ای دارد. اگر عنوان شود زندگی بدون شعر برای تاجیکستان معنا و مفهومی ندارد، سخنی به گزاف گفته نشده است. اشعار فارسی نیز در میان مردم رواج دارد. فردوسی و [[شاهنامه]] در رأس فرهنگ عامیانه رایج است. | |
| − | |||
| − | + | رسوم و سنتهای ایرانی در جای جای زندگی مردم خود را می نمایاند. [[عید نوروز]] و اعیاد مذهبی مانند [[عید فطر]] و [[عید قربان]] در این جمهوری مانند سایر جمهوری های آسیا مرکزی گرامی داشته می شود. پذیرایی، میهمان نوازی و برگزاری مراسم [[ازدواج]] و یا گرامیداشت فوت نزدیکان و وابستگان هم نشان از اعتقادات مذهبی و همچنین اشتراکات فرهنگی، با ایرانیان دارد. | |
| − | |||
| − | |||
| − | + | در حال حاضر مهمترین مشکل فرهنگی جامعه تاجیک بازگشت به خط و زبان علمی مادری است. در سال ۱۹۹۱ به طور رسمی خط فارسی و زبان تاجیکی به عنوان زبان و خط رسمی کشور اعلام شد و با همکاری جمهوری اسلامی ایران سعی در جایگزین کردن واژه های روسی با کلمات فارسی و به وجود آوردن و ترویج زبان علمی تاجیک بوده است. | |
| − | + | در سال ۱۹۲۶ تنها ۲ درصد تاجیکها با سواد بودند و امروزه می توان گفت که ۱۰۰ درصد مردم در تاجیکستان در زبان مادری خود با سواد هستند و بسیاری از آنها به زبان روسی نیز تسلط دارند. | |
| − | + | در این کشور دو دانشگاه و ۴۳ آموزشگاه معلمی وجود دارد. | |
| − | |||
| + | تاجیکستان آثار تاریخی بسیاری را در خود جای داده است. «پنج کنت» یکی از مهمترین مراکز باستانی آسیای مرکزی است که از نفوذ هنر ایرانی حکایت می کند. | ||
| + | مهمترین محل تاریخی تاجیکستان، آرامگاه [[رودکی]] در قریه پنج رودک از توابع سمرقند است. یکی دیگر از آثار تاریخی تاجیکستان، بقایای شهر باستانی حصار واقع در پنج کیلومتری شمال غربی دوشنبه است. از این شهر فقط یک دروازه با دو برج دیده بانی که در بین دو کوه ساخته شده باقی مانده است. | ||
| + | ==منابع== | ||
| − | + | * "نگاهی به موقعیت مسلمانان تاجیکستان"، خبرگزاری مهر، سوم تیر ماه ۱۳۸۶. | |
| − | نگاهی به موقعیت مسلمانان | ||
{{کشورهای اسلامی}} | {{کشورهای اسلامی}} | ||
[[رده:کشورهای اسلامی]] | [[رده:کشورهای اسلامی]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۱ ژوئن ۲۰۲۲، ساعت ۱۰:۴۴
«تاجیکستان» با ۱۴۳۰۰ کیلومتر مربع مساحت و ۵ میلیون نفر جمعیت، یکی از ۵ جمهوری آسیای مرکزی و پایتخت آن شهر «دوشنبه» است. مذهب اکثر مردم تاجیکستان سنی است، اما برای اهل بیت علیهم السلام احترام خاصی قائلند. این کشور اشتراکات فرهنگی و سنتی فراوانی با ایران دارد.
جغرافیای سیاسی
۹۳ درصد تاجیکستان را کوه های مرتفع پوشانده است و آن کشوری کوهستانی و زلزله خیز است. به علت کوهستانی بودن، آب و هوای آن در ارتفاعات و مناطق پست متفاوت می باشد، زمستان ها کوتاه و سرد و تابستان ها گرم و مرطوب هستند.
تاجیکستان دارای رودهای بسیاری است، شمار رودخانه هایی که طول آنها از ۱۰ کیلومتر تجاوز می کند به ۹۴۷ می رسد.
موقعیت جغرافیای تاجیکستان که در جنوب شرقی آسیا مرکزی قرار دارد و داشتن مرز مشترک با چین و افغانستان و نزدیکی آن به پاکستان و هندوستان، این جمهوری را دروازه آسیای مرکزی با کشورهای چین و هند و افغانستان و پاکستان قرار داده است.
وجود یخچال های طبیعی متعدد در کوه های تاجیکستان که منبع اصلی آب دو رود آمودریا یا جیهون و سیحون می باشند به این کشور کوهستانی اهمیتی استراتژیک داده است. رودخانه های تاجیکستان به علت گذشتن از مناطق کوهستانی در زمینه تولید انرژی برق از اهمیت ویژه ای برخوردار است و یکی از منابع عمده تولید برق اتحاد شوروی سابق بوده است. همچنین وجود معادن طلا و مخصوصا اورانیوم که برای مصارف نیروگاه های اتمی روسیه و کشورهای منطقه اهمیت زیادی دارد و همچنین وجود تعدادی کارخانه تولید سلاح های هسته ای در خاک تاجیکستان که توسط روسها اداره می شوند، اهمیت ویژه ای به این جمهوری می دهد. تاجیکستان عمده ترین تولید کننده پنبه الیاف در شوری سابق بوده و کماکان پنبه تولید اصلی کشاورزی را تشکیل می دهد.
اوضاع اقتصادی
اوضاع اقتصادی تاجیکستان تا قبل از استقلال مبتنی بر برنامه ریزی متمرکز از مسکو بوده و در واقع نقش محدودی در اقتصاد شوروی داشته است. تاجیکستان فقیرترین جمهوری شوروی به شمار می آمد.
تاجیکستان به شدت به بودجه اتحادیه وابسته بود و بعد از قطع شدن آن در سال ۱۹۹۱ و همچنین جنگهای داخلی که منجر به مهاجرت گروهی از متخصصین روسی و متوقف شدن فعالیت واحدهای تولیدی صنعتی و کشاورزی شد، صدمات زیادی دید. جنگ داخلی سبب شد کشاورزی که رکن اقتصادی این جمهوری را تشکیل می داد با افت شدید محصولات روبرو شود.
از عوامل دیگر نابسامانی اقتصادی و تورم، سیستم پولی این کشور بود که به واسطه افزایش بی رویه روبل های خارج شده از گردش در روسیه و سایر جمهوری های آسیای مرکزی با مشکل روبه رو شده بود.
از دیگر معضلات این کشور، گذر از دوران برنامه ریزی متمرکز و وابستگی اقتصادی بازار و قطع یا کم کردن وابستگی اقتصادی به روسیه می باشد.
ادیان و مذاهب
مذهب اکثر مردم تاجیکستان سنی و از شاخه حنفی است. گروه کوچکی از شیعیان اسماعیلی در کوه های پامیر در منطقه بدخشان زندگی می کنند. اهل سنت تاجیکستان به اهل بیت علیهم السلام و به ویژه برای امام علی (ع) و امام حسین (ع) و امام صادق (ع) احترام خاصی قائلند و بسیاری آرزوی زیارت مرقد امام رضا (ع) را دارند.
گروهی از اقلیت های مسیحی، زرتشتی و یهودی در تاجیکستان زندگی می کنند. امروزه با استقلال این کشور، انجام فرائض دینی آزاد شده است. منتها سیاست دولت تاجیکستان بر جدایی مذهب از سیاست استوار است.
به علت ۷۰ سال سلطه کمونیسم در آسیای مرکزی و تاجیکستان و تبلیغات آنان، اعتقادات مذهبی در میان مردم رنگ باخته است. البته افراد سالخورده و میانسال از روحیه مذهبی و فرهنگ اسلامی برخورد دارند و فرهنگ ایرانی در تمام شئون زندگی فردی و اجتماعی و خصوصیات اخلاقی آنها متجلی است. نام «علی» در تاجیکستان نام قدسی است و بیشترین نامی که برای فرزندان ذکور انتخاب می شود «علی» می باشد و برای اناث «فاطمه» و «زهرا» را استفاده می کنند. مراسم نامگذاری فرزندان و درج نام آنان در پشت قرآن مجید، مراسم ازدواج، مراسم تدفین، برگزاری مراسم فوت و شب هفت و چهلم و سال و نوع عزاداری زنان و... به شکل اسلامی ایرانی است.
اوضاع اجتماعی، فرهنگی و آموزشی
در تاجیکستان ۱۸ شهر و ۴۹ شهرک وجود دارد. پایتخت تاجیکستان دوشنبه است که از نظر تاریخی سابقه نام دوشنبه به سبب تشکیل «دوشنبه بازار» در قدیم در این محل بوده است. دومین شهر تاجیکستان از لحاظ جمعیت شهر خجند در شمال این کشور با ۱۶۳۰۰۰ نفر جمعیت می باشد.
زبان ملی این جمهوری تاجیکی و متعلق به گروه زبان های جنوب شرقی ایران است. زبان فارسی با زبان تاجیکی قرابت نزدیک دارد و هر دو وارث خصوصیات و ادبیات مشترکی هستند و شکوفایی و فرهنگ ایرانی بعد از اسلام در تاجیکستان بود و این باعث فخر ملت تاجیک است. در اکثر مدارس تاجیکستان زبان تاجیکی تدریس می شود و دوره کامل تحصیلی به این زبان صورت می گیرد. رسم الخط مردم تاجیک تا سال ۱۹۳۰ رسم الخط عربی بود که در این سال رسم الخط لاتین جانشین رسم الخط عربی می شد.
تاجیکستان، از دیرباز در حوزه فرهنگی ایران قرار داشته است. شکوفایی مجدد فرهنگ ایرانی بعد از فتح عرب با به قدرت رسیدن سامانیان مهد فرهنگ و ادب ایرانی، تاجیکی بوده است و دانشمندان زیادی از جمله ابوعلی سینا از کتابخانه های شهر بخارا پایتخت سامانیان استفاده کرده اند.
دلبستگی به میراث فرهنگی و ادبی ایرانی و علاقمندی به شخصیتهای ادبی فارسی هم چون فردوسی، جامی، سعدی، حافظ و رودکی، در روح و جان تاجیکی ها جای گرفته است. امروزه تاجیکها به آهستگی به اصل خود بر می گردند و با همزبانان خود در ایران و افغانستان ارتباط برقرار می کنند.
ادبیات و شعر در تاجیکستان جایگاه ویژه ای دارد. اگر عنوان شود زندگی بدون شعر برای تاجیکستان معنا و مفهومی ندارد، سخنی به گزاف گفته نشده است. اشعار فارسی نیز در میان مردم رواج دارد. فردوسی و شاهنامه در رأس فرهنگ عامیانه رایج است.
رسوم و سنتهای ایرانی در جای جای زندگی مردم خود را می نمایاند. عید نوروز و اعیاد مذهبی مانند عید فطر و عید قربان در این جمهوری مانند سایر جمهوری های آسیا مرکزی گرامی داشته می شود. پذیرایی، میهمان نوازی و برگزاری مراسم ازدواج و یا گرامیداشت فوت نزدیکان و وابستگان هم نشان از اعتقادات مذهبی و همچنین اشتراکات فرهنگی، با ایرانیان دارد.
در حال حاضر مهمترین مشکل فرهنگی جامعه تاجیک بازگشت به خط و زبان علمی مادری است. در سال ۱۹۹۱ به طور رسمی خط فارسی و زبان تاجیکی به عنوان زبان و خط رسمی کشور اعلام شد و با همکاری جمهوری اسلامی ایران سعی در جایگزین کردن واژه های روسی با کلمات فارسی و به وجود آوردن و ترویج زبان علمی تاجیک بوده است.
در سال ۱۹۲۶ تنها ۲ درصد تاجیکها با سواد بودند و امروزه می توان گفت که ۱۰۰ درصد مردم در تاجیکستان در زبان مادری خود با سواد هستند و بسیاری از آنها به زبان روسی نیز تسلط دارند. در این کشور دو دانشگاه و ۴۳ آموزشگاه معلمی وجود دارد.
تاجیکستان آثار تاریخی بسیاری را در خود جای داده است. «پنج کنت» یکی از مهمترین مراکز باستانی آسیای مرکزی است که از نفوذ هنر ایرانی حکایت می کند. مهمترین محل تاریخی تاجیکستان، آرامگاه رودکی در قریه پنج رودک از توابع سمرقند است. یکی دیگر از آثار تاریخی تاجیکستان، بقایای شهر باستانی حصار واقع در پنج کیلومتری شمال غربی دوشنبه است. از این شهر فقط یک دروازه با دو برج دیده بانی که در بین دو کوه ساخته شده باقی مانده است.
منابع
- "نگاهی به موقعیت مسلمانان تاجیکستان"، خبرگزاری مهر، سوم تیر ماه ۱۳۸۶.
| آسیا | * ایران * ترکیه * سوریه * عراق * عربستان * فلسطین * یمن * آذربایجان * اردن * ازبکستان * افغانستان * امارات متحده عربی * بحرین * برونئی * بنگلادش * تاجیکستان * عمان * قرقیزستان * قطر * لبنان * مالزی * پاکستان * کویت * مالدیو * قزاقستان * ترکمنستان |
| آفریقا | * تونس * اتیوپی * الجزایر * تانزانیا * ساحل عاج * سنگال * سودان * سومالی * لیبی * مالی * مصر * موریتانی * موزامبیک * نیجر * نیجریه * چاد * کامرون * گابن * گامبیا * گینه * سیرالئون * کومور * جیبوتی * بورکینافاسو * گینه بیسائو * کنگو * جمهوری غنا * جمهوری عربی صحرا * توگو |
| سایر قاره ها | * آلبانی (اروپا) * بوسنی هرزه گوین (اروپا) *سورینام (آمریکا) |
