قاموس قرآن: أَداء: تفاوت بین نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
| (۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشده) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | [[ | + | «اداء» به معنای دادن یا پرداخت کردن، از واژه های [[قرآن|قرآنی]] است. |
| + | ==اداء در لغت== | ||
| + | در [[مفردات قرآن راغب (کتاب)|مفردات راغب]] آمده، «أَداٰء» یعنی دادن حق تمام در یک دفعه، مثل اداء جزیه و ردّ [[امانت]]: «الأداء دفع الحق دفعة و موفیته»؛ ولی در [[قاموس المحیط (کتاب)|قاموس]] مطلق رساندن و قضا کردن آمده است. [[قرآن|قرآن مجید]] فقط در دادن حق و ردّ امانت بکار برده نه در مطلق دادن چیزی، مثل {{متن قرآن|«إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُكُمْ أَنْ تُؤَدُّوا الْأَمَانَاتِ إِلَىٰ أَهْلِهَا »}}<ref>(نساء، ۵۸).</ref> {{متن قرآن|«فَمَنْ عُفِيَ لَهُ مِنْ أَخِيهِ شَيْءٌ فَاتِّبَاعٌ بِالْمَعْرُوفِ وَأَدَاءٌ إِلَيْهِ بِإِحْسَانٍ»}}.<ref>(بقره، ۱۷۸).</ref> | ||
| − | + | آیه فوق در بارۀ دیه (خونبها) است که در مقابل عفو از [[قصاص]] داده می شود و سبب اصلی آن قتل است. در اینجا نیز اداء، اداء حق است. ولی تمام و یک دفعه بودن را که [[راغب اصفهانی|راغب]] گفته بطور صریح نمی توان از قرآن استفاده کرد. در [[روایت|روایات]] هست که خونبهای قتل عمدی باید در یک سال ادا شود ولی یکجا دادن قید نشده است. آنجا که [[حضرت موسی علیه السلام|موسی]] به [[فرعون]] و فرعونیان می گوید: {{متن قرآن|«[[أَدُّوا]] إِلَيَّ عِبَادَ اللَّهِ»}}<ref>(دخان، ۱۸).</ref> بندگان خدا را بمن بدهید، گویا منظور این است: آنها را که بندگان خدایند، بناحق بنده خود خوانده‌اید و اذیت می کنید، آنها را برگردانید و از آنها دست بکشید، همچنانکه برگرداندن عبد مغصوب بمولای او برگرداندن حق بصاحب حقّ است، همچنین برگرداندن بندگان خدا و دست کشیدن از آنها اداء حقّ خدا است؛ و اللّٰه العالم. | |
| − | ===أَداءٌ | + | ==اداء در آیات قرآن== |
| − | * | + | |
| − | + | '''أَداءٌ:''' | |
| − | * | + | |
| − | + | *{{متن قرآن|«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الْقِصَاصُ فِي الْقَتْلَى الْحُرُّ بِالْحُرِّ وَالْعَبْدُ بِالْعَبْدِ وَالْأُنْثَىٰ بِالْأُنْثَىٰ فَمَنْ عُفِيَ لَهُ مِنْ أَخِيهِ شَيْءٌ فَاتِّبَاعٌ بِالْمَعْرُوفِ وَ'''أَدَاءٌ'''إِلَيْهِ بِإِحْسَانٍ ذَٰلِكَ تَخْفِيفٌ مِنْ رَبِّكُمْ وَرَحْمَةٌ فَمَنِ اعْتَدَىٰ بَعْدَ ذَٰلِكَ فَلَهُ عَذَابٌ أَلِيمٌ»}}.<ref>(بقره، ۱۷۸).</ref> | |
| − | * | + | |
| − | + | '''فَلْیؤَدِّ''': | |
| − | * | + | |
| − | + | *{{متن قرآن|«وَإِنْ كُنْتُمْ عَلَىٰ سَفَرٍ وَلَمْ تَجِدُوا كَاتِبًا فَرِهَانٌ مَقْبُوضَةٌ فَإِنْ أَمِنَ بَعْضُكُمْ بَعْضًا '''فَلْيُؤَدِّ '''الَّذِي اؤْتُمِنَ أَمَانَتَهُ وَلْيَتَّقِ اللَّهَ رَبَّهُ وَلَا تَكْتُمُوا الشَّهَادَةَ وَمَنْ يَكْتُمْهَا فَإِنَّهُ آثِمٌ قَلْبُهُ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ عَلِيمٌ»}}.<ref>(بقره، ۲۸۳).</ref> | |
| − | * | + | |
| + | '''یؤَدِّهِ:''' | ||
| + | |||
| + | *{{متن قرآن|«وَمِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ مَنْ إِنْ تَأْمَنْهُ بِقِنْطَارٍ يُؤَدِّهِ إِلَيْكَ وَمِنْهُمْ مَنْ إِنْ تَأْمَنْهُ بِدِينَارٍ لَا '''يُؤَدِّهِ'''إِلَيْكَ إِلَّا مَا دُمْتَ عَلَيْهِ قَائِمًا ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمْ قَالُوا لَيْسَ عَلَيْنَا فِي الْأُمِّيِّينَ سَبِيلٌ وَيَقُولُونَ عَلَى اللَّهِ الْكَذِبَ وَهُمْ يَعْلَمُونَ»}}.<ref>(آل عمران، ۷۵).</ref> | ||
| + | |||
| + | '''تُؤَدُّوا:''' | ||
| + | |||
| + | *{{متن قرآن|«إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُكُمْ أَنْ '''تُؤَدُّوا''' الْأَمَانَاتِ إِلَىٰ أَهْلِهَا وَإِذَا حَكَمْتُمْ بَيْنَ النَّاسِ أَنْ تَحْكُمُوا بِالْعَدْلِ إِنَّ اللَّهَ نِعِمَّا يَعِظُكُمْ بِهِ إِنَّ اللَّهَ كَانَ سَمِيعًا بَصِيرًا»}}.<ref>(نساء، ۵۸).</ref> | ||
| + | |||
| + | '''أَدُّوا:''' | ||
| + | |||
| + | *{{متن قرآن|«أَنْ'''أَدُّوا'''إِلَيَّ عِبَادَ اللَّهِ ۖ إِنِّي لَكُمْ رَسُولٌ أَمِينٌ»}}.<ref>(دخان، ۱۸).</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| − | <references/> | + | <references /> |
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | *قاموس | + | |
| + | *[[قاموس قرآن قرشی (کتاب)|قاموس قرآن]]، قرشی بنابی، علی اکبر، تهران: دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۰۷. | ||
{{قرآن}} | {{قرآن}} | ||
[[رده:واژگان قرآنی]] | [[رده:واژگان قرآنی]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۹ فوریهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۱۲:۳۸
«اداء» به معنای دادن یا پرداخت کردن، از واژه های قرآنی است.
اداء در لغت
در مفردات راغب آمده، «أَداٰء» یعنی دادن حق تمام در یک دفعه، مثل اداء جزیه و ردّ امانت: «الأداء دفع الحق دفعة و موفیته»؛ ولی در قاموس مطلق رساندن و قضا کردن آمده است. قرآن مجید فقط در دادن حق و ردّ امانت بکار برده نه در مطلق دادن چیزی، مثل «إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُكُمْ أَنْ تُؤَدُّوا الْأَمَانَاتِ إِلَىٰ أَهْلِهَا »[۱] «فَمَنْ عُفِيَ لَهُ مِنْ أَخِيهِ شَيْءٌ فَاتِّبَاعٌ بِالْمَعْرُوفِ وَأَدَاءٌ إِلَيْهِ بِإِحْسَانٍ».[۲]
آیه فوق در بارۀ دیه (خونبها) است که در مقابل عفو از قصاص داده می شود و سبب اصلی آن قتل است. در اینجا نیز اداء، اداء حق است. ولی تمام و یک دفعه بودن را که راغب گفته بطور صریح نمی توان از قرآن استفاده کرد. در روایات هست که خونبهای قتل عمدی باید در یک سال ادا شود ولی یکجا دادن قید نشده است. آنجا که موسی به فرعون و فرعونیان می گوید: «أَدُّوا إِلَيَّ عِبَادَ اللَّهِ»[۳] بندگان خدا را بمن بدهید، گویا منظور این است: آنها را که بندگان خدایند، بناحق بنده خود خوانده‌اید و اذیت می کنید، آنها را برگردانید و از آنها دست بکشید، همچنانکه برگرداندن عبد مغصوب بمولای او برگرداندن حق بصاحب حقّ است، همچنین برگرداندن بندگان خدا و دست کشیدن از آنها اداء حقّ خدا است؛ و اللّٰه العالم.
اداء در آیات قرآن
أَداءٌ:
- «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الْقِصَاصُ فِي الْقَتْلَى الْحُرُّ بِالْحُرِّ وَالْعَبْدُ بِالْعَبْدِ وَالْأُنْثَىٰ بِالْأُنْثَىٰ فَمَنْ عُفِيَ لَهُ مِنْ أَخِيهِ شَيْءٌ فَاتِّبَاعٌ بِالْمَعْرُوفِ وَأَدَاءٌإِلَيْهِ بِإِحْسَانٍ ذَٰلِكَ تَخْفِيفٌ مِنْ رَبِّكُمْ وَرَحْمَةٌ فَمَنِ اعْتَدَىٰ بَعْدَ ذَٰلِكَ فَلَهُ عَذَابٌ أَلِيمٌ».[۴]
فَلْیؤَدِّ:
- «وَإِنْ كُنْتُمْ عَلَىٰ سَفَرٍ وَلَمْ تَجِدُوا كَاتِبًا فَرِهَانٌ مَقْبُوضَةٌ فَإِنْ أَمِنَ بَعْضُكُمْ بَعْضًا فَلْيُؤَدِّ الَّذِي اؤْتُمِنَ أَمَانَتَهُ وَلْيَتَّقِ اللَّهَ رَبَّهُ وَلَا تَكْتُمُوا الشَّهَادَةَ وَمَنْ يَكْتُمْهَا فَإِنَّهُ آثِمٌ قَلْبُهُ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ عَلِيمٌ».[۵]
یؤَدِّهِ:
- «وَمِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ مَنْ إِنْ تَأْمَنْهُ بِقِنْطَارٍ يُؤَدِّهِ إِلَيْكَ وَمِنْهُمْ مَنْ إِنْ تَأْمَنْهُ بِدِينَارٍ لَا يُؤَدِّهِإِلَيْكَ إِلَّا مَا دُمْتَ عَلَيْهِ قَائِمًا ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمْ قَالُوا لَيْسَ عَلَيْنَا فِي الْأُمِّيِّينَ سَبِيلٌ وَيَقُولُونَ عَلَى اللَّهِ الْكَذِبَ وَهُمْ يَعْلَمُونَ».[۶]
تُؤَدُّوا:
- «إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُكُمْ أَنْ تُؤَدُّوا الْأَمَانَاتِ إِلَىٰ أَهْلِهَا وَإِذَا حَكَمْتُمْ بَيْنَ النَّاسِ أَنْ تَحْكُمُوا بِالْعَدْلِ إِنَّ اللَّهَ نِعِمَّا يَعِظُكُمْ بِهِ إِنَّ اللَّهَ كَانَ سَمِيعًا بَصِيرًا».[۷]
أَدُّوا:
- «أَنْأَدُّواإِلَيَّ عِبَادَ اللَّهِ ۖ إِنِّي لَكُمْ رَسُولٌ أَمِينٌ».[۸]
پانویس
منابع
- قاموس قرآن، قرشی بنابی، علی اکبر، تهران: دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۰۷.
