حضرت زینب سلام الله علیها: تفاوت بین نسخه‌ها
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
|||
| (۱۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشده) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | زینب کبری سلام الله علیها | + | {{خوب}} |
| + | '''حضرت زینب کبری سلام الله علیها''' دختر [[امام علی علیه السلام]] و [[حضرت فاطمه سلام الله علیها]] است. بارزترین بعد زندگى حضرت زینب، نقش ویژه او در واقعه [[کربلا]] و دوران [[تقویم: اسارت بازماندگان شهدای کربلا|اسارت]] پس از آن است، که با [[صبر]] و پایداری در واقعه [[عاشورا]] علی رغم از دست دادن عزیزترین کسانش، موجب شد که به عنوان اسوه صبر جاودان شود. خطبه های کوبنده آن حضرت در بند اسارت در [[کوفه]] و [[شام]]، باعث پرده برداری از چهره ظالمانه حکومت [[بنی امیه|اموی]] شد. حضرت زینب در کوفه به زنان، [[تفسیر قرآن]] آموزش می‌داد، و او از جدش [[رسول خدا]] و پدرش امیرالمؤمنین و مادرش فاطمه زهرا [[حدیث|حدیث]] روایت کرده است.<ref>الحسین فى طریقه الى الشهاده، ص۶۵.</ref> | ||
| + | [[پرونده:زینبیه (1).jpg|thumb|left|مرقد حضرت زینب سلام الله علیها در دمشق - سوریه]] | ||
| − | == | + | ==ولادت و نسب== |
| − | + | حضرت زینب، دختر [[امیرالمومنین]] و [[حضرت فاطمه]] علیهماالسلام در سال پنجم هجرى، روز ۵ [[جمادى الاول]] در [[مدینه]]، پس از [[امام حسین علیه السلام|امام حسین]] علیه السلام به دنیا آمد. | |
| − | + | بر اساس روایات متعدد، نام‌گذاری حضرت زینب سلام الله علیها، توسط [[پیامبر اسلام]] صلی الله علیه وآله صورت گرفت و [[جبرئیل]] از سوی [[الله|خداوند]] این نام را به پیامبر اکرم رساند.<ref>باقر شریف القرشی، السیده زینب، ص ۳۹؛ حسن الهی، زینب کبری عقیله بنی هاشم، ص ۲۹؛ سیدکاظم ارفع، حضرت زینب (س) سیره عملی اهل بیت، ص۷.</ref> | |
| − | از | + | زینب را مخفف «زین أب» دانسته اند، یعنى «زینت پدر». القاب متعددی نیز برای آن حضرت نقل شده است، از جمله: عقیله بنى هاشم، عقیله طالبیین، موثقه، عارفه، عالمه، محدثه، فاضله، کامله، عابده آل على. |
| − | == | + | ==ازدواج و فرزندان== |
| + | حضرت زینب (سلام الله علیها) با [[عبدالله بن جعفر طیار|عبداللَّه بن جعفر]] (پسر عموى خود) [[ازدواج]] کرد. برخى از مورخین تاریخ این ازدواج را سال هفدهم هجرى مى دانند.<ref>زینب کبری عقیله بنی هاشم ،حسن الهی،ص۷۶.</ref> ثمره این ازدواج، چهار و یا پنج فرزند مى باشد که دو تن از آنان به نامهای [[محمد بن عبد الله بن جعفر|محمد]] و [[عون بن عبد الله بن جعفر|عون]]، در [[کربلا|کربلا]] به [[شهادت در راه خدا|شهادت]] رسیدند.<ref>اسیران و جانبازان کربلا، محمد مظفری؛ سعید جمشیدی، فراز اندیشه، ۱۳۸۳، ص۹۱.</ref> | ||
| − | + | ==نقش حضرت زینب در نهضت کربلا== | |
| − | وقتى [[امام | + | وقتى [[امام حسین علیه السلام|امام حسین]] علیه السلام پس از امتناع از بیعت با [[یزید بن معاویه|یزید]]، از [[مدینه]] به قصد [[مکه]] خارج شد، حضرت زینب نیز با دو تن از فرزندانش به نامهاى [[محمد بن عبد الله بن جعفر|محمد]] و [[عون بن عبد الله بن جعفر|عون]]، همراه برادر گشت. در طول واقعه [[عاشورا]]، نقش فداکاریهاى عظیم زینب، بسیار بود. او در [[کربلا]] مصیبت از دست دادن عزیزترین کسانش یعنی برادران، فرزندان و فرزندان برادر را متحمل شد. اما او همه این مصیبت ها را تحمل نمود و در پاسخ سوال طعن آمیز [[عبیدالله بن زیاد|ابن زیاد]] که پرسید: کار خدا را با برادر و اهل بیت خود چگونه یافتی؟ فرمود: "و ما رأیتُ الاّ جمیلاً...؛ من جز خیر و زیبایى چیزى ندیدم ...".<ref>غم نامه کربلا(ترجمه اللهوف على قتلى الطفوف)،ابن طاووس، على بن موسى، ترجمه محمد محمدى اشتهاردى، ص ۱۸۱</ref> |
| − | + | روایت است که او با دست خود لباس جنگ بر تن دو فرزندش پوشانید و هر دو را در رکاب مولایش حسین علیه السلام به میدان فرستاد. همچنین پس از شهادت فرزندانش، به سوگ آنان ننشست؛ چرا که این دو قربانی را برای آن مرد بزرگ بسیار کوچک می دید و نگران آن بود که با اشک او در دل مولایش حسین علیه السلام شرم یا اندوهی راه یابد. | |
| − | + | زینب سلام الله علیها پس از واقعه [[عاشورا]] مراقبت کننده از [[امام سجاد علیه السلام|امام زین العابدین]] علیه السلام و سرپرست کاروان [[اسرای اهل بیت علیهم السلام|اسیران اهل بیت]] بود. علاوه بر آن، در سفر اسارت در [[کوفه]] و [[دمشق]]، خطابه هاى آتشینى ایراد کرد و رمز بقاى حماسه کربلا و بیدارى مردم گشت. پس از بازگشت به مدینه نیز در مجالس ذکرى که براى [[شهدای کربلا|شهداى کربلا]] داشت، به سخنورى و افشاگرى مى پرداخت. | |
| − | + | بارزترین بعد زندگى حضرت زینب، همان پاسدارى از فرهنگ عاشورا بود که با خطابه‌هایش، پیام خون امام حسین علیه السلام را به جهانیان رساند. در این زمینه، نوشته‌ها و سروده‌هاى بسیارى است، از جمله این شعر: | |
| + | {{بیت|سرّ نى در نینوا مى ماند اگر زینب نبود| کربلا در کربلا مى ماند اگر زینب نبود}} | ||
| + | {{بیت|چهره سرخ حقیقت بعد از آن طوفان رنگ| پشت ابرى از ریا مى ماند اگر زینب نبود}} | ||
| + | {{بیت|چشمه فریاد مظلومیت لب تشنگان|در کویر تفته جا مى‌ماند اگر زینب نبود}} | ||
| + | {{بیت|زخمه زخمى ترین فریاد، در چنگ سکوت|از طراز نغمه وامى ماند اگر زینب نبود}} | ||
| + | {{بیت|در عبور از بستر تاریخ، سیل انقلاب|پشت کوه فتنه ها مى ماند اگر زینب نبود|منبع=<ref>قادر طهماسبى (فرید).</ref>}} | ||
| − | + | '''شعری از حضرت زینب در سوگ شهدای کربلا:''' | |
| − | + | از آن حضرت در سوگ امام حسین علیه السلام و یارانش [[شعر]] زیر نقل شده است: | |
| − | + | على الطف السلام و ساکنیه * و روح الله فـی تلک القباب | |
| − | + | نفوس قدست فی الارض قدسا * وقد خلقت من النطف العذاب | |
| − | + | مضاجع فتیة عـبدوا فنـاموا * هجودا فی الفـدافد والـروابی... | |
| + | |||
| + | و صیرت القبـور لهم قصورا * مناخا ذات افنـیة رحاب<ref>ادب الطف و شعراء الحسین علیه السلام.</ref> | ||
| + | |||
| + | سلام بر [[کربلا]] و آنها که در آن آرمیده اند، که روح خدا در آن قبه هاست. | ||
| + | |||
| + | جانهایی که در زمین قدسی شدند و تعالی یافتند و آن جانها از نطفه هایی پاک خلق شده بودند. | ||
| + | |||
| + | آرامگاه جوانمردانى که خدا را پرستیدند و در آن دشتها و هامونها خفتند... | ||
| − | + | قبرهایشان برایشان به کاخ بدل شد، منزلگاهی با صحنها وحیاطهای وسیع و فراخ. | |
| − | + | ==ویژگیها و فضایل== | |
| − | + | حضرت زینب علیها السلام داراى قوت قلب، فصاحت زبان، [[صبر]]، [[شجاعت]]، [[زهد]]، [[ورع]] و [[عفت|عفاف]] بود.<ref>درباره مقامات معنوى زینب و ویژگی هایش، ر.ک: «الخصائص الزینبیه» از سید نورالدین جزایرى.</ref> [[امام حسین علیه السلام|امام حسین]] علیه السلام هنگام دیدار، به احترامش از جا برمى خاست. این بانوى بزرگ، شب‌ها به [[عبادت]] می‌پرداخت و در دوران زندگی، هیچ‌گاه [[تهجد|تهجّد]] را ترک نکرد. امام حسین در [[روز عاشورا]] هنگام وداع، به خواهرش فرمود: «خواهرم! مرا در [[نماز شب]] فراموش نکن.»<ref>محلاتی، ریاحین الشریعة، ۱۳۴۹ش، ج۳، ص۶۲.</ref> | |
| + | [[پرونده:زینبیه (2).jpg|240px|thumb|left|مرقد منسوب به حضرت زینب سلام الله علیها در قاهره - مصر]] | ||
| − | + | علامه [[سید محسن امین]] درباره حضرت زینب سلام الله علیها می فرماید: زینب کبری سلام الله علیها از زنان بافضیلت است و فضایلش مشهورتر از آن است که بیان شود. خرد، استواری و [[بلاغت|بلاغتش]] نیازمند گفتن نیست؛ چرا که همه اینها از خطبه ای که در [[کوفه]] و [[شام]] ایراد فرموده بود، به خوبی معلوم است، آن گونه که گویا از زبان پدرش [[امام علی علیه السلام|علی]] علیه السلام سخن می گوید. البته از زینب سلام الله علیها عجیب نیست؛ زیرا او از شاخه های درخت [[نبوت]] و از خاندان [[بنی هاشم|هاشمی]] بود. جدش رسول خدا صلی الله علیه و آله پدرش [[امام علی علیه السلام|علی مرتضی]] علیه السلام و مادرش [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|زهرای بتول]] سلام الله علیها و برادرانش [[امام حسن علیه السلام|حسن]] علیه السلام و [[امام حسین علیه السلام|حسین]] علیه السلام است. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | ==وفات== | |
| − | + | حضرت زینب سلام الله علیها در سال ۶۳ هجرى و به نقلى ۶۵ هجری در سن ۵۷ سالگی درگذشت و طبق نقل مشهور مزارش در روستای راویه [[دمشق]]، پایتخت [[سوریه|سوریه]] امروزی است. در کتاب «خیرات الحسان» آمده است: در [[مدینه]] قحطى پیش آمد. زینب همراه شوهرش [[عبدالله بن جعفر طیار|عبدالله بن جعفر]] به [[شام]] کوچ کردند و قطعه زمینى داشتند. زینب در همان جا در سال ۶۵ هجرى درگذشت و در همان مکان دفن شد. برخى نیز معتقدند مدفن حضرت زینب در [[مصر]] یا مدینه است.<ref>درباره زندگینامه حضرت زینب، از جمله ر.ک: «بطلة کربلا» عایشه بنت الشاطى که با نام «زینب، بانوى قهرمان‌کربلا» به قلم حبیب الله چایچیان و مهدى آیت الله زاده ترجمه شده است.</ref> | |
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| − | <references/> | + | <references /> |
| + | ==منابع== | ||
| + | |||
| + | *جواد محدثی، [[فرهنگ عاشورا (کتاب)|فرهنگ عاشورا]]، نشر معروف. | ||
| + | *منیره زارعان و محمد طالبیان، شهادت حضرت زینب سلام الله علیها، مجله گلبرگ، شهریور ۱۳۸۰، شماره ۱۹، صفحه ۱۰۶، در دسترس در [http://www.hawzah.net/fa/Magazine/View/3282/5108/45863?ParentID=80154 پایگاه اطلاع رسانی حوزه]، بازیابی: ۷ اردیبهشت ۱۳۹۳. | ||
| + | |||
| + | ==مطالب مرتبط== | ||
| − | + | *[[سخنرانی حضرت زینب(س) در میان کوفیان|'''سخنرانی حضرت زینب در میان کوفیان''']] | |
| − | * | + | *[[نقش حضرت زینب در قیام حسینی|'''نقش حضرت زینب در قیام حسینی''']] |
| − | * | + | *[[رویارویی ابن زیاد و حضرت زینب(س)|'''رویارویی ابن زیاد و حضرت زینب''']] |
| + | *[[وفات حضرت زینب سلام الله علیها|'''وفات حضرت زینب علیها السلام''']] | ||
| + | *[[حرم حضرت زینب عليها السلام|'''حرم حضرت زینب عليها السلام''']] | ||
[[رده:خاندان اهل البیت علیهم السلام]] | [[رده:خاندان اهل البیت علیهم السلام]] | ||
[[رده:اسیران کربلا]] | [[رده:اسیران کربلا]] | ||
[[رده:راویان واقعه کربلا]] | [[رده:راویان واقعه کربلا]] | ||
| + | [[Category:زنان نمونه قرن اول]] | ||
| − | |||
{{الگو:واقعه عاشورا}} | {{الگو:واقعه عاشورا}} | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۶ ژانویهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۰۸:۴۱
حضرت زینب کبری سلام الله علیها دختر امام علی علیه السلام و حضرت فاطمه سلام الله علیها است. بارزترین بعد زندگى حضرت زینب، نقش ویژه او در واقعه کربلا و دوران اسارت پس از آن است، که با صبر و پایداری در واقعه عاشورا علی رغم از دست دادن عزیزترین کسانش، موجب شد که به عنوان اسوه صبر جاودان شود. خطبه های کوبنده آن حضرت در بند اسارت در کوفه و شام، باعث پرده برداری از چهره ظالمانه حکومت اموی شد. حضرت زینب در کوفه به زنان، تفسیر قرآن آموزش می‌داد، و او از جدش رسول خدا و پدرش امیرالمؤمنین و مادرش فاطمه زهرا حدیث روایت کرده است.[۱]
.jpg)
محتویات
ولادت و نسب
حضرت زینب، دختر امیرالمومنین و حضرت فاطمه علیهماالسلام در سال پنجم هجرى، روز ۵ جمادى الاول در مدینه، پس از امام حسین علیه السلام به دنیا آمد.
بر اساس روایات متعدد، نام‌گذاری حضرت زینب سلام الله علیها، توسط پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله صورت گرفت و جبرئیل از سوی خداوند این نام را به پیامبر اکرم رساند.[۲]
زینب را مخفف «زین أب» دانسته اند، یعنى «زینت پدر». القاب متعددی نیز برای آن حضرت نقل شده است، از جمله: عقیله بنى هاشم، عقیله طالبیین، موثقه، عارفه، عالمه، محدثه، فاضله، کامله، عابده آل على.
ازدواج و فرزندان
حضرت زینب (سلام الله علیها) با عبداللَّه بن جعفر (پسر عموى خود) ازدواج کرد. برخى از مورخین تاریخ این ازدواج را سال هفدهم هجرى مى دانند.[۳] ثمره این ازدواج، چهار و یا پنج فرزند مى باشد که دو تن از آنان به نامهای محمد و عون، در کربلا به شهادت رسیدند.[۴]
نقش حضرت زینب در نهضت کربلا
وقتى امام حسین علیه السلام پس از امتناع از بیعت با یزید، از مدینه به قصد مکه خارج شد، حضرت زینب نیز با دو تن از فرزندانش به نامهاى محمد و عون، همراه برادر گشت. در طول واقعه عاشورا، نقش فداکاریهاى عظیم زینب، بسیار بود. او در کربلا مصیبت از دست دادن عزیزترین کسانش یعنی برادران، فرزندان و فرزندان برادر را متحمل شد. اما او همه این مصیبت ها را تحمل نمود و در پاسخ سوال طعن آمیز ابن زیاد که پرسید: کار خدا را با برادر و اهل بیت خود چگونه یافتی؟ فرمود: "و ما رأیتُ الاّ جمیلاً...؛ من جز خیر و زیبایى چیزى ندیدم ...".[۵]
روایت است که او با دست خود لباس جنگ بر تن دو فرزندش پوشانید و هر دو را در رکاب مولایش حسین علیه السلام به میدان فرستاد. همچنین پس از شهادت فرزندانش، به سوگ آنان ننشست؛ چرا که این دو قربانی را برای آن مرد بزرگ بسیار کوچک می دید و نگران آن بود که با اشک او در دل مولایش حسین علیه السلام شرم یا اندوهی راه یابد.
زینب سلام الله علیها پس از واقعه عاشورا مراقبت کننده از امام زین العابدین علیه السلام و سرپرست کاروان اسیران اهل بیت بود. علاوه بر آن، در سفر اسارت در کوفه و دمشق، خطابه هاى آتشینى ایراد کرد و رمز بقاى حماسه کربلا و بیدارى مردم گشت. پس از بازگشت به مدینه نیز در مجالس ذکرى که براى شهداى کربلا داشت، به سخنورى و افشاگرى مى پرداخت.
بارزترین بعد زندگى حضرت زینب، همان پاسدارى از فرهنگ عاشورا بود که با خطابه‌هایش، پیام خون امام حسین علیه السلام را به جهانیان رساند. در این زمینه، نوشته‌ها و سروده‌هاى بسیارى است، از جمله این شعر:
سرّ نى در نینوا مى ماند اگر زینب نبود کربلا در کربلا مى ماند اگر زینب نبود
چهره سرخ حقیقت بعد از آن طوفان رنگ پشت ابرى از ریا مى ماند اگر زینب نبود
چشمه فریاد مظلومیت لب تشنگان در کویر تفته جا مى‌ماند اگر زینب نبود
زخمه زخمى ترین فریاد، در چنگ سکوت از طراز نغمه وامى ماند اگر زینب نبود
در عبور از بستر تاریخ، سیل انقلاب پشت کوه فتنه ها مى ماند اگر زینب نبود[۶]
شعری از حضرت زینب در سوگ شهدای کربلا:
از آن حضرت در سوگ امام حسین علیه السلام و یارانش شعر زیر نقل شده است:
على الطف السلام و ساکنیه * و روح الله فـی تلک القباب
نفوس قدست فی الارض قدسا * وقد خلقت من النطف العذاب
مضاجع فتیة عـبدوا فنـاموا * هجودا فی الفـدافد والـروابی...
و صیرت القبـور لهم قصورا * مناخا ذات افنـیة رحاب[۷]
سلام بر کربلا و آنها که در آن آرمیده اند، که روح خدا در آن قبه هاست.
جانهایی که در زمین قدسی شدند و تعالی یافتند و آن جانها از نطفه هایی پاک خلق شده بودند.
آرامگاه جوانمردانى که خدا را پرستیدند و در آن دشتها و هامونها خفتند...
قبرهایشان برایشان به کاخ بدل شد، منزلگاهی با صحنها وحیاطهای وسیع و فراخ.
ویژگیها و فضایل
حضرت زینب علیها السلام داراى قوت قلب، فصاحت زبان، صبر، شجاعت، زهد، ورع و عفاف بود.[۸] امام حسین علیه السلام هنگام دیدار، به احترامش از جا برمى خاست. این بانوى بزرگ، شب‌ها به عبادت می‌پرداخت و در دوران زندگی، هیچ‌گاه تهجّد را ترک نکرد. امام حسین در روز عاشورا هنگام وداع، به خواهرش فرمود: «خواهرم! مرا در نماز شب فراموش نکن.»[۹]
.jpg)
علامه سید محسن امین درباره حضرت زینب سلام الله علیها می فرماید: زینب کبری سلام الله علیها از زنان بافضیلت است و فضایلش مشهورتر از آن است که بیان شود. خرد، استواری و بلاغتش نیازمند گفتن نیست؛ چرا که همه اینها از خطبه ای که در کوفه و شام ایراد فرموده بود، به خوبی معلوم است، آن گونه که گویا از زبان پدرش علی علیه السلام سخن می گوید. البته از زینب سلام الله علیها عجیب نیست؛ زیرا او از شاخه های درخت نبوت و از خاندان هاشمی بود. جدش رسول خدا صلی الله علیه و آله پدرش علی مرتضی علیه السلام و مادرش زهرای بتول سلام الله علیها و برادرانش حسن علیه السلام و حسین علیه السلام است.
وفات
حضرت زینب سلام الله علیها در سال ۶۳ هجرى و به نقلى ۶۵ هجری در سن ۵۷ سالگی درگذشت و طبق نقل مشهور مزارش در روستای راویه دمشق، پایتخت سوریه امروزی است. در کتاب «خیرات الحسان» آمده است: در مدینه قحطى پیش آمد. زینب همراه شوهرش عبدالله بن جعفر به شام کوچ کردند و قطعه زمینى داشتند. زینب در همان جا در سال ۶۵ هجرى درگذشت و در همان مکان دفن شد. برخى نیز معتقدند مدفن حضرت زینب در مصر یا مدینه است.[۱۰]
پانویس
- ↑ الحسین فى طریقه الى الشهاده، ص۶۵.
- ↑ باقر شریف القرشی، السیده زینب، ص ۳۹؛ حسن الهی، زینب کبری عقیله بنی هاشم، ص ۲۹؛ سیدکاظم ارفع، حضرت زینب (س) سیره عملی اهل بیت، ص۷.
- ↑ زینب کبری عقیله بنی هاشم ،حسن الهی،ص۷۶.
- ↑ اسیران و جانبازان کربلا، محمد مظفری؛ سعید جمشیدی، فراز اندیشه، ۱۳۸۳، ص۹۱.
- ↑ غم نامه کربلا(ترجمه اللهوف على قتلى الطفوف)،ابن طاووس، على بن موسى، ترجمه محمد محمدى اشتهاردى، ص ۱۸۱
- ↑ قادر طهماسبى (فرید).
- ↑ ادب الطف و شعراء الحسین علیه السلام.
- ↑ درباره مقامات معنوى زینب و ویژگی هایش، ر.ک: «الخصائص الزینبیه» از سید نورالدین جزایرى.
- ↑ محلاتی، ریاحین الشریعة، ۱۳۴۹ش، ج۳، ص۶۲.
- ↑ درباره زندگینامه حضرت زینب، از جمله ر.ک: «بطلة کربلا» عایشه بنت الشاطى که با نام «زینب، بانوى قهرمان‌کربلا» به قلم حبیب الله چایچیان و مهدى آیت الله زاده ترجمه شده است.
منابع
- جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، نشر معروف.
- منیره زارعان و محمد طالبیان، شهادت حضرت زینب سلام الله علیها، مجله گلبرگ، شهریور ۱۳۸۰، شماره ۱۹، صفحه ۱۰۶، در دسترس در پایگاه اطلاع رسانی حوزه، بازیابی: ۷ اردیبهشت ۱۳۹۳.
مطالب مرتبط
- سخنرانی حضرت زینب در میان کوفیان
- نقش حضرت زینب در قیام حسینی
- رویارویی ابن زیاد و حضرت زینب
- وفات حضرت زینب علیها السلام
- حرم حضرت زینب عليها السلام
 |
|||
| قبل از واقعه | |||
| شرح واقعه |
| ||
| پس از واقعه | |||
| بازتاب واقعه | |||
| وابسته ها | |||
