منابع و پی نوشتهای متوسط
مقاله مورد سنجش قرار گرفته است

محراب: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(صفحه‌ای جدید حاوی '{{نیازمند ویرایش فنی}} مِحراب يا نمازگاه، محلي در مسجد و كليسا است كه پيشواي دين...' ایجاد کرد)
 
 
(۸ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
{{نیازمند ویرایش فنی}}
+
{{خوب}}
 +
'''«محراب»''' شریف‌ترین جای معابد در ادیان الهی است. در [[اسلام]]، محراب محلی در [[مسجد]] است که [[امام جماعت‌|امام جماعت]] در آن می‌ایستد؛ گرچه وجود محراب در همه مساجد لازم نیست.
  
مِحراب يا نمازگاه، محلي در مسجد و كليسا است كه پيشواي ديني يا پيش‌نماز در اثناي نماز گزاردن در آن مي‌ايستد.
+
==معنای محراب==
  
== محل قرار گرفتن محراب ==
+
برخی بر این باورند که ریشه «محراب» از فعل «حرب» به معنی «جنگیدن» است و بنابراین محراب هم به معنی «میدان جنگ» است و اشاره به «محل جنگیدن با [[شیطان|شیطان]]» دارد. شریف‌ترین محل نشستن و صدر مجلس را هم محراب می‌گویند.
  
در مسجدها محراب در گوشهٔ قبله مسجد قرار دارد طرز قرار گرفتن محراب، جهت قبله را در داخل مسجد مشخص مي‌كند. وجود محراب در همه مساجد لازم نیست.
+
گفته شده که در آیین مهرپرستی، «مهرابه» محل پرستش و راز و نیاز بوده است و در خانه‌های قدیمی قسمتی فرورفته در شبستان‌ها بود که به آن «مهرابه» می‌گفتند و در طول زمان و استعمال زیاد مهرابه به محراب تبدیل شد.
  
== ريشه كلمه محراب ==
+
این واژه پیش از [[اسلام]] نیز برای اشاره به نوعی بنا به کار می‌رفته است. این کلمه در عرب عصر [[جاهلیت]] نیز معروف بوده، چنانکه از عدی بی زید، شعری مشتمل بر این لفظ منقول است:
  
برخي بر اين باورند كه ريشهٔ محراب از فعل حرب به معني «جنگيدن»، است و بنابراين محراب هم به معني «ميدان جنگ» است و اشاره به «محل جنگيدن با شيطان» دارد و برخي ديگر اين توضيح را براي ارتباط اين واژه و فعل كافي نمي‌دانند و به دنبال ريشهٔ آن در زبان‌هاي ديگر هستند. البته هم‌اكنون اين تئوري نامحتمل دانسته مي‌شود زيرا گفته مي‌شود اين واژه پيش از اسلام براي اشاره به نوعي بنا به كار مي‌رفته است. همچنين به پرستش‌گاه‌هاي آيين مهرپرستي كه در ايران و بين النهرين رواج داشته است مهرابه گفته مي‌شده است.1.بالای خانه و صدر مجلس . 2 - جای ایستادن پیشنماز در مسجد. 3 - بخشی از یک عبادتگاه که در هنگام عبادت رو به آن می ایستند. ج . محاریب .در تعابير اهل معنا محراب؛ يعني «محل حرب و جنگ»، بنابراين وقتي امام جماعت و يا هر انسان ديگري براي خود مكاني را به عنوان محراب انتخاب مي‌‌كند و در آن به نماز مي‌‌ايستد در واقع با شيطان باطني و ظاهري در جنگ است و با هر گونه شرك و كفر مبارزه مي‌‌كند و تنها خدا را مي‌‌پرستد و او را تسبيح و تقديس مي‌‌كند.
+
کدمی العاج فی المحاریب أو کالنو * رِ من الارض زهره مستطیر
  
== گودي محراب نماز ==
+
عدی پیش از اسلام درگذشت و مراد وی از محراب، آن جای بتخانه است که در آن مجسمه عاج می گذاشتند.
  
گفته شد كه محراب در تعابير اهل معنا؛ محل حرب با شيطان و نفس اماره را گويند. به همين دليل در مذهب شيعه آن‌را گود مي‌سازند؛ تا از بروز غرور در نفس امام جماعت جلوگيري كند. البته از منظر فقهي گودي محراب به اين خاطر است كه مكان ايستادن امام بايد از محل ايستادن مامومين بالاتر نبوده و حداقل مساوي باشد؛ لذا در مسجد بايد كف محراب عبادت از محل ايستادن ماموم پائين‌تر باشد.
+
==محراب در عبادتگاه ادیان==
  
همچنين گفته شده كه گودي محراب تداعي كننده سنگر مجاهدين و مبارزين در جبهه‌هاي جنگ است و اين خود به امام جماعت اين معنا را القاء مي‌كند كه در چه جايگاه خطيري قرار داشته و وظيفه دفاع از حقانيت دين را بر عهده دارد و بايد متوجه باشد كه در سنگر تبيين معارف دين و احكام اسلام و قرآن ايستاده است.
+
در دین [[یهود|یهود]] و [[مسیحیت]] و [[اسلام]]، معبد و محراب از جایگاه خاصی برخوردار است و یکی از جلوه گاه‌های معماری آیینی در مذهب یهود و نصاری و مسلمانان، محراب معابد می باشد. در [[قرآن]] آمده است: {{متن قرآن|«كُلَّمَا دَخَلَ عَلَيْهَا زَكَرِيَّا الْمِحْرَابَ وَجَدَ عِنْدَهَا رِزْقًا»}} ([[سوره آل عمران]]/ ۳۲).  
  
== چگونگي محراب در عبادتگاه ساير اديان ==
+
گفته شد که محراب در تعابیر اهل معنا محل حرب با [[شیطان]] و [[نفس اماره]] را گویند. به همین دلیل در مذهب [[شیعه|شیعه]] آن‌را گود می‌سازند؛ تا از بروز [[غرور]] در نفس [[امام جماعت]] جلوگیری کند. البته از منظر [[فقه|فقهی]]، گودی محراب به این خاطر است که مکان ایستادن امام باید از محل ایستادن مأمومین بالاتر نبوده و حداقل مساوی باشد؛ لذا در [[مسجد]] باید کف محراب عبادت از محل ایستادن مأموم پائین‌تر باشد.
  
يكي از جلوه گاه‌هاي معماري آييني در مذهب يهود و نصاري و مسلمانان؛ محراب معابد است كه در مساجد دور آن‌را به‌شكل قوسي آيات قرآن مي‌نويسند. شريف‌ترين محل نشستن و صدر مجلس را هم محراب مي‌گويند.
+
همچنین گفته شده که گودی محراب تداعی کننده سنگر مجاهدین و مبارزین در جبهه‌های جنگ است و این خود به امام جماعت این معنا را القاء می‌کند که در چه جایگاه خطیری قرار داشته و وظیفه دفاع از حقانیت [[دین|دین]] را بر عهده دارد و باید متوجه باشد که در سنگر تبیین معارف دین و [[احکام]] اسلام و [[قرآن]] ایستاده است.
  
گفته شده كه در آيين مهرپرستي؛ مهرابه محل پرستش و راز و نياز بوده است و در خانه‌هاي قديمي قسمتي فرورفته در شبستان‌ها بود كه به آن «مهرابه» مي‌گفتند و در طول زمان و استعمال زياد مهرابه به محراب تبديل شد.
+
در مسجدها محراب در سمت [[قبله]] قرار دارد، و طرز قرار گرفتن محراب جهت قبله را در داخل مسجد مشخص می‌کند. در مساجد دور آن‌ را به‌ شکل قوسی آیات [[قرآن]] می‌نویسند.
  
در دين يهود و نصاري و اسلام، معبد و محراب از جايگاه خاصي برخوردار است. يهوديان محراب را به شكل اتاقك و بالاتر از زمين مي‌ساختند (آيه ۲۱ سوره صاد دلالت بر اين حقيقت دارد). روي همين حساب است كه گويند كساني كه دو طرف محراب مي‌ايستند بايد امام را ببينند والا نمازشان باطل است.
+
==منابع==
  
== محراب در زمان پيامبر ) ==
+
*[http://hajj.ir/14/42059، "گودی محراب نماز به خاطر چيست؟"، خبرگزاری حج].
 +
*فرهنگ فارسی معین، ذیل واژه "محراب"، در دسترس در [http://www.vajehyab.com/moein/%D9%85%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D8%A8 واژه یاب]، بازیابی: 6 بهمن 1392.
 +
*هنر در قلمرو مكتب، ص221، جواد محدثی، در دسترس در [http://www.andisheqom.com/Files/ebadat.php?idVeiw=1318&level=4&subid=1318&page=6 اندیشه قم].
 +
*[[نثر طوبی]] (دائرة المعارف لغات قرآن کریم)، علامه شعرانی، ج1، ص 164.
  
اينكه محراب در زمان پيغمبر (ص) بوده يا خير؛ مشخص نيست. به احتمال قوي جهت‌نمايي در ديوار وجود داشته كه جايگاه امام جماعت و سمت قبله را به مامومين نشان مي‌داده، قدر مسلم اين است كه محراب مقعر در زمان امويان ابداع شد.
 
 
البته در اخبار رسيده از طريق عامه در زمان پيامبر (ص) وجود محراب در مسجد تائيد شده است. بيهقي در<ref>سنن ج۲ص۳۰</ref> نقل مي‌كند كه « رسول الله (ص) نهض الي المسجد فدخل المحراب ثم رفع يديه بالتكبير ».
 
 
==پانویس ==
 
<references />
 
 
== منابع ==
 
*گودي محراب نماز به خاطر چيست؟[http://hajj.ir/14/42059،خبرگزاری حج]
 
*فرهنگ فارسی معین،ذیل واژه محراب،در دسترس در[http://www.vajehyab.com/moein/%D9%85%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D8%A8 واژه یاب]، بازیابی: 6 بهمن 1392.
 
 
[[رده: مساجد]]
 
[[رده: مساجد]]
 +
[[رده:واژگان قرآنی]]
 +
[[رده: مقاله های مهم]]
 +
{{سنجش کیفی
 +
|سنجش=شده
 +
|شناسه= خوب
 +
|عنوان بندی مناسب= خوب
 +
|کفایت منابع و پی نوشت ها= متوسط
 +
|رعایت سطح مخاطب عام= خوب
 +
|رعایت ادبیات دانشنامه ای= خوب
 +
|جامعیت= خوب
 +
|رعایت اختصار= خوب
 +
|سیر منطقی= خوب
 +
|کیفیت پژوهش= خوب
 +
|رده= دارد
 +
}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۱ ژانویهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۰۷

«محراب» شریف‌ترین جای معابد در ادیان الهی است. در اسلام، محراب محلی در مسجد است که امام جماعت در آن می‌ایستد؛ گرچه وجود محراب در همه مساجد لازم نیست.

معنای محراب

برخی بر این باورند که ریشه «محراب» از فعل «حرب» به معنی «جنگیدن» است و بنابراین محراب هم به معنی «میدان جنگ» است و اشاره به «محل جنگیدن با شیطان» دارد. شریف‌ترین محل نشستن و صدر مجلس را هم محراب می‌گویند.

گفته شده که در آیین مهرپرستی، «مهرابه» محل پرستش و راز و نیاز بوده است و در خانه‌های قدیمی قسمتی فرورفته در شبستان‌ها بود که به آن «مهرابه» می‌گفتند و در طول زمان و استعمال زیاد مهرابه به محراب تبدیل شد.

این واژه پیش از اسلام نیز برای اشاره به نوعی بنا به کار می‌رفته است. این کلمه در عرب عصر جاهلیت نیز معروف بوده، چنانکه از عدی بی زید، شعری مشتمل بر این لفظ منقول است:

کدمی العاج فی المحاریب أو کالنو * رِ من الارض زهره مستطیر

عدی پیش از اسلام درگذشت و مراد وی از محراب، آن جای بتخانه است که در آن مجسمه عاج می گذاشتند.

محراب در عبادتگاه ادیان

در دین یهود و مسیحیت و اسلام، معبد و محراب از جایگاه خاصی برخوردار است و یکی از جلوه گاه‌های معماری آیینی در مذهب یهود و نصاری و مسلمانان، محراب معابد می باشد. در قرآن آمده است: «كُلَّمَا دَخَلَ عَلَيْهَا زَكَرِيَّا الْمِحْرَابَ وَجَدَ عِنْدَهَا رِزْقًا» (سوره آل عمران/ ۳۲).

گفته شد که محراب در تعابیر اهل معنا محل حرب با شیطان و نفس اماره را گویند. به همین دلیل در مذهب شیعه آن‌را گود می‌سازند؛ تا از بروز غرور در نفس امام جماعت جلوگیری کند. البته از منظر فقهی، گودی محراب به این خاطر است که مکان ایستادن امام باید از محل ایستادن مأمومین بالاتر نبوده و حداقل مساوی باشد؛ لذا در مسجد باید کف محراب عبادت از محل ایستادن مأموم پائین‌تر باشد.

همچنین گفته شده که گودی محراب تداعی کننده سنگر مجاهدین و مبارزین در جبهه‌های جنگ است و این خود به امام جماعت این معنا را القاء می‌کند که در چه جایگاه خطیری قرار داشته و وظیفه دفاع از حقانیت دین را بر عهده دارد و باید متوجه باشد که در سنگر تبیین معارف دین و احکام اسلام و قرآن ایستاده است.

در مسجدها محراب در سمت قبله قرار دارد، و طرز قرار گرفتن محراب جهت قبله را در داخل مسجد مشخص می‌کند. در مساجد دور آن‌ را به‌ شکل قوسی آیات قرآن می‌نویسند.

منابع