تفسیر موضوعی: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
 
(یک نسخهٔ میانیِ همین کاربر نمایش داده نشده است)
سطر ۱: سطر ۱:
'تفسیر موضوعی' یکی از انواع تفسیر قرآن است که به شکلی غیرترتیبی قرآن را تفسیر می‌کند.
+
«تفسیر موضوعی» یکی از انواع [[تفسیر قرآن]] است که به شکلی غیرترتیبی [[قرآن|قرآن مجید]] را تفسیر می‌کند. در این شیوه تفسیری، [[آیه|آیات]] مختلفی که درباره یک موضوع در سراسر قرآن‌ در حوادث و مناسبت‌های گوناگون نازل شده است، جمع آوری و جمع بندی شده و از مجموع این‌ آیات مرتبط، نظر قرآن درباره آن موضوع و ابعاد آن روشن می‌شود. گرچه این [[روشهای تفسیری قرآن|روش تفسیری]] ریشه در زمان [[پیامبر اسلام|رسول اکرم]] صلی الله علیه و آله دارد، اما اصطلاح «تفسیر موضوعی» در قرن چهاردهم هجری پدید آمده است.
  
در این شیوه تفسیری، آیات مختلفی که درباره یک موضوع در سراسر [[قرآن‌ مجید]] در حوادث و مناسبت‌های گوناگون نازل شده است، جمع آوری و جمع بندی و از مجموع آن‌ها نظر قرآن درباره آن موضوع و ابعاد آن روشن می‌شود. در این روش دیدگاه قرآن درباره موضوعی خاص با استفاده از مجموع آیات مرتبط تبیین می شود.
+
==اقسام تفسیر موضوعی==
  
==اقسام تفسیر موضوعی==
+
#[[تفسیر قرآن|تفسیر]] کلمه‌ای از کلمات [[قرآن]] و بررسی آیاتی که آن کلمه در آن‌ها بکار رفته است؛ مانند: بررسی کلمه 'حق' یا کلمه 'ولاء'.
 +
#بررسی موضوعی خاص در یک [[سوره]]؛ مثلاً بررسی 'خداشناسی' در [[سوره حمد]].
 +
#بررسی یک موضوع خاص در کل قرآن؛ یعنی آیاتی جمع و تفسیر شود که به یک موضوع خاص در قالب بیانات مختلف پرداخته‌اند؛ مانند: بررسی آیات 'جهاد' یا 'معاد' یا 'اخلاق' در قرآن. شاید قسم سوم مشهورترین روش در تفسیر موضوعی باشد.
  
# تفسیر کلمه‌ای از کلمات [[قرآن]] و بررسی آیاتی که آن کلمه در آن‌ها بکار رفته است؛ مانند: بررسی کلمه 'حق' یا کلمه 'ولاء'.
+
==فواید تفسیر موضوعی==
# بررسی موضوعی خاص در یک سوره؛ مثلاً بررسی 'خداشناسی' در [[سوره حمد]].
 
# بررسی یک موضوع خاص در کل قرآن؛ یعنی آیاتی جمع و تفسیر شود که به یک موضوع خاص در قالب بیانات مختلف پرداخته‌اند؛ مانند: بررسی آیات 'جهاد' یا 'معاد' یا 'اخلاق' در قرآن. شاید قسم سوم مشهورترین روش در تفسیر موضوعی باشد.
 
  
درباره تاریخچه تفسیر موضوعی باید گفت که گرچه این تفسیر ریشه در زمان رسول اکرم صلی الله علیه و آله دارد، اما اصطلاح 'تفسیر موضوعی' در قرن چهاردهم هجری پدید آمده است.
+
#رفع ابهام‌هایی که در بدو نظر در بعضی از آیات [[قرآن]] به چشم می‌خورد؛ مانند: [[متشابهات قرآن]].
 +
#آگاهی از ویژگی‌ها، علل و نتایج موضوعات و مسائل مختلف مطرح در قرآن.
 +
#بدست آوردن یک [[تفسیر]] جامع درباره موضوعاتی مانند [[توحید]]، [[معاد]]، عبادات، [[جهاد]] و حکومت اسلامی.
 +
#بدست آوردن اسرار و پیام‌های تازه قرآن با انضمام آیات به یکدیگر.
  
 
==وابستگی تفسیر موضوعی به تفسیر ترتیبی==
 
==وابستگی تفسیر موضوعی به تفسیر ترتیبی==
 +
تفسیر موضوعی با وجود مزیت در کشف دیدگاه های [[قرآن کریم]]، هرگز ما را از [[تفسیر ترتیبی|تفسیر ترتیبی]] بی نیاز نمی کند. تفسیر موضوعی در مراحل ذیل به تفسیر ترتیبی نیازمند است:
  
تفسير موضوعي با وجود مزيت در كشف ديدگاه هاي [[قرآن كريم]]، هرگز ما را از تفسير ترتيبي بي نياز نمي كند. تفسير موضوعي در مراحل ذيل به تفسير ترتيبي نيازمند است:
+
*در مرحله مسئله یابی
 +
*در مرحله جستجوی آیات
 +
*در مرحله بدست آوردن مدلول مجموع آیات
  
*در مرحله مسئله يابي
+
==منابع==
*در مرحله جستجوي آيات
 
*در مرحله بدست آوردن مدلول مجموع آيات
 
  
==فواید تفسیر موضوعی==
+
*[http://islamicdoc.org/wiki/index.php/%D8%AA%D9%81%D8%B3%DB%8C%D8%B1_%D9%85%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%B9%DB%8C "تفسیر موضوعی"، ویکی علوم اسلامی]، تاریخ بازیابی: ۲۳ تیر ۱۳۹۲.
# رفع ابهام‌هایی که در بدو نظر در بعضی از آیات به چشم می‌خورد؛ مانند: متشابهات قرآن
+
*"ماهيت تفسير موضوعی"، مصطفی كريمی، قرآن شناخت، سال سوم، شماره دوم، پياپی 6، پاييز و زمستان ۱۳۸۹.
# آگاهی از ویژگی‌ها، علل و نتایج موضوعات و مسائل مختلف مطرح در قرآن
 
# بدست آوردن یک تفسیر جامع درباره موضوعاتی مانند [[توحید]]، [[معاد]]، عبادات، جهاد و حکومت اسلامی
 
# بدست آوردن اسرار و پیام‌های تازه قرآن با انضمام آیات به یکدیگر.
 
 
 
==منابع==
 
*[http://islamicdoc.org/wiki/index.php/%D8%AA%D9%81%D8%B3%DB%8C%D8%B1_%D9%85%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%B9%DB%8C تفسیر موضوعی، ویکی علوم اسلامی] تاریخ بازیابی: 23 تیر 1392.
 
*ماهيت تفسير موضوعي، مصطفي كريمي، قرآن شناخت، سال سوم، شماره دوم، پياپی 6، پاييز و زمستان 1389، صص 105 ـ 130، در دسترس در [http://qoranshenakht.nashriyat.ir/node/59 سامانه نشریات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی]، تاریخ بازیابی: 23 تیر 1392.
 
  
==پیوندهای مفید==
+
==پیوندها==
  
*تفسير موضوعی در گفتگو با آيت‌اللّه محمّدتقی مصباح یزدی، تهیه و تنظیم از محمدحسین ذوالفقاری، نشریه معرفت، شماره 136، فروردین 1388. در دسترس در [http://marifat.nashriyat.ir/node/637 سامانه نشریات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی]، تاریخ بازیابی: 23 تیر 1392.
+
*[http://marifat.nashriyat.ir/node/637 "تفسير موضوعی در گفتگو با آيت‌اللّه محمدتقی مصباح یزدی"، تهیه و تنظیم از محمدحسین ذوالفقاری].
 
*[http://maarefquran.org/index.php/page,articleList/categoryID,119 مجموعه مقالات با موضوع تفسیر موضوعی، دانشنامه موضوعی قرآن].
 
*[http://maarefquran.org/index.php/page,articleList/categoryID,119 مجموعه مقالات با موضوع تفسیر موضوعی، دانشنامه موضوعی قرآن].
  

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۶ سپتامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۱:۴۵

«تفسیر موضوعی» یکی از انواع تفسیر قرآن است که به شکلی غیرترتیبی قرآن مجید را تفسیر می‌کند. در این شیوه تفسیری، آیات مختلفی که درباره یک موضوع در سراسر قرآن‌ در حوادث و مناسبت‌های گوناگون نازل شده است، جمع آوری و جمع بندی شده و از مجموع این‌ آیات مرتبط، نظر قرآن درباره آن موضوع و ابعاد آن روشن می‌شود. گرچه این روش تفسیری ریشه در زمان رسول اکرم صلی الله علیه و آله دارد، اما اصطلاح «تفسیر موضوعی» در قرن چهاردهم هجری پدید آمده است.

اقسام تفسیر موضوعی

  1. تفسیر کلمه‌ای از کلمات قرآن و بررسی آیاتی که آن کلمه در آن‌ها بکار رفته است؛ مانند: بررسی کلمه 'حق' یا کلمه 'ولاء'.
  2. بررسی موضوعی خاص در یک سوره؛ مثلاً بررسی 'خداشناسی' در سوره حمد.
  3. بررسی یک موضوع خاص در کل قرآن؛ یعنی آیاتی جمع و تفسیر شود که به یک موضوع خاص در قالب بیانات مختلف پرداخته‌اند؛ مانند: بررسی آیات 'جهاد' یا 'معاد' یا 'اخلاق' در قرآن. شاید قسم سوم مشهورترین روش در تفسیر موضوعی باشد.

فواید تفسیر موضوعی

  1. رفع ابهام‌هایی که در بدو نظر در بعضی از آیات قرآن به چشم می‌خورد؛ مانند: متشابهات قرآن.
  2. آگاهی از ویژگی‌ها، علل و نتایج موضوعات و مسائل مختلف مطرح در قرآن.
  3. بدست آوردن یک تفسیر جامع درباره موضوعاتی مانند توحید، معاد، عبادات، جهاد و حکومت اسلامی.
  4. بدست آوردن اسرار و پیام‌های تازه قرآن با انضمام آیات به یکدیگر.

وابستگی تفسیر موضوعی به تفسیر ترتیبی

تفسیر موضوعی با وجود مزیت در کشف دیدگاه های قرآن کریم، هرگز ما را از تفسیر ترتیبی بی نیاز نمی کند. تفسیر موضوعی در مراحل ذیل به تفسیر ترتیبی نیازمند است:

  • در مرحله مسئله یابی
  • در مرحله جستجوی آیات
  • در مرحله بدست آوردن مدلول مجموع آیات

منابع

پیوندها

***
تفسیر قرآن
درباره تفسیر قرآن: تفسیر قرآن -تاریخ تفسیر - روشهای تفسیری قرآن
اصطلاحات: اسباب نزول -اسرائیلیات -سیاق آیات
شاخه های تفسیر قرآن:

تفسیر روایی (تفاسیر روایی) • تفسیر اجتهادی (تفاسیر اجتهادی) • تفسیر فقهی ( تفاسیر فقهی) • تفسیر ادبی ( تفاسیر ادبی) • تفسیر تربیتی ( تفاسیر تربیتی) • تفسیر كلامی ( تفاسیر كلامی) • تفسیر فلسفی ( تفاسیر فلسفی ) • تفسیر عرفانی (تفاسیر عرفانی ) • تفسیر علمی (تفاسیر علمی)

روشهای تفسیری قرآن:
تفاسیر به تفکیک مذهب مولف: