ابن فهد حلی: تفاوت بین نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
{{خوب}} | {{خوب}} | ||
| − | '''«احمد بن فَهْد حلى»''' ( | + | '''«احمد بن فَهْد حلى»''' (۷۵۷-۸۴۱ ق) فقیه، محدث و عارف بزرگ [[امامیه]] در قرن نهم هجرى و از شاگردان [[فاضل مقداد|فاضل مقداد]] است. او در [[فقه]] و سیر و سلوک و [[زهد]] و [[تقوى]] و [[عبادت]] مقام والایى داشت. کتاب «[[عدة الداعی و نجاح الساعی]]» اثر مشهور او در [[دعا]] و آداب آن است. |
| − | + | {{شناسنامه عالم | |
| + | |نام کامل = احمد بن فَهْد حلى | ||
| + | ||تصویر=[[پرونده:ابن فهد.jpg|200px|center]] | ||
| + | |زادروز = ۷۵۷ هجری | ||
| + | |زادگاه = [[حله|حلّه]] | ||
| + | |وفات = ۸۴۱ هجری | ||
| + | |مدفن = [[کربلا]] | ||
| + | |اساتید = [[علی بن خازن|على بن خازن حائری]]، على بن یوسف بن عبدالجلیل نیلى، [[ابن متـوج|ابن متوّج بحرانى]]، [[فاضل مقداد|مقداد بن عبدالله سیوری]]، جمال‌الدین ابن اعرج عمیدی، [[حسن بن محمد دیلمی]]،... | ||
| + | |شاگردان = [[علی بن هلال جزائری]]، على بن عبدالعالى کرکى، عبدالسمیع بن فیاض حلى، | ||
| + | سید محمد بن فلاح مشعشعى، على بن محمد بن طى عاملى، ابن راشد قطیفى، محمد بن محمد حولانى،... | ||
| + | |آثار = [[عدة الداعی و نجاح الساعی]]، [[التحصین لابن فهد (کتاب)|التحصین فی صفات العارفین]]، | ||
| + | المهذب البارع فی شرح مختصر النافع، المقتصر فی شرح ارشاد الاذهان، الادعیة و الختوم، استخراج الحوادث، تاریخ الائمة، ترجمة الصلوة،... | ||
| + | }} | ||
==زندگی‌نامه== | ==زندگی‌نامه== | ||
| − | ابوالعباس | + | ابوالعباس جمال‌الدین احمد بن محمد بن فَهْد اسدى حلى، در سال ۷۵۷ قمری متولد شد. زادگاه وی به درستى دانسته نیست، اما همین مقدار روشن است که زمانى در [[حله|حلّه]] اقامت داشته و در مدرسه زینبیه به تدریس مشغول بوده است. همچنین وی بخشى از عمر خود را در [[کربلا]] سپری کرده است.<ref>خوانساری، روضات، ۱/۷۱-۷۲.</ref> |
| − | ابن فهد در مناظره و [[مباحثه]]، تبحر و | + | ابن فهد در مناظره و [[مباحثه]]، تبحر و توانایى کامل داشته و با برخى از پیروان [[فقه]] [[اهل سنت]]، در عصر حکومت میرزا اسبند ترکمان حاکم [[عراق]] مباحثاتى نمود، به ویژه در مورد مسئله [[امامت]] و رهبرى گفتگوهایى انجام داد و بر جمع کثیرى از علماء مذاهب اهل سنت غلبه یافت. میرزا تحت تاثیر آن جلسه قرار گرفت و مذهب خویش را تغییر داد و خطبه‌اى به نام [[امیرالمومنین]] علیه‌السلام و اولاد پاک و معصوم او انشاء نمود...».<ref> روضات الجنات، ج ۱، ص ۷۳.</ref> |
| − | از آن رو | + | از آن رو که ابن فهد به [[زهد]] و [[تقوا|تقوی]] شهره بوده و آثاری نیز در [[اخلاق|اخلاق]] و [[عرفان|عرفان]] نوشته، [[قاضی نورالله شوشتری|قاضی شوشتری]] وی را [[تصوف|صوفى]] و مرتاض خوانده است.<ref>شوشتری، ۱/۵۷۹.</ref> ابن فهد همگام با علوم ظاهری و ابعاد علمی، به [[تهذیب نفس]] پرداخت. او در پرتو «مراقبت» و «محاسبت» فروغی تابناک یافت و زندگی‌اش نمونه یک موحد والاتبار شد. علامه [[سید علی آقا قاضی|سید علی آقا قاضی طباطبایی]] درباره‌اش چنین فرموده است: سه نفر در طول تاریخ عارفان به مقام «تمکّن در توحید» (استقرار و ثبوت در [[توحید]]) رسیده‌اند: [[سید بن طاووس]]، احمد بن فهد حلی و [[سید محمد مهدی بحرالعلوم|سید بحرالعلوم]]. |
| − | + | احمد بن فهد حلی سرانجام در سال ۸۴۱ قمری در ۸۵ سالگى در [[کربلا|کربلای]] معلى به رحمت ایزدى پیوست<ref> ریحانة الادب، ج ۸، ص ۱۴۶.</ref> و در خانه‌‌اش که آن را براى زائران به عنوان منزل‌گاهى [[وقف]] کرده بود به خاک سپرده شد. قبر او اکنون در غرب خیابان باب القبله، داخل مسجدى قرار دارد که به نام او معروف است.<ref>عتبات عالیات عراق، اصغر قائدان، نشر مشعر، تهران، ص ۱۵۱.</ref> | |
| − | ==استادان == | + | ==تحصیل و استادان== |
| − | ابن فهد حلی نزد شاگردان [[محمد بن حسن حلی|فخرالمحققین حلی]] و [[ | + | ابن فهد حلی نزد شاگردان [[محمد بن حسن حلی|فخرالمحققین حلی]] و [[شهید اول]] به تحصیل [[فقه]] و [[حدیث]] پرداخت.<ref>شیخ حر عاملى، ۲/۲۱؛ خوانساری، ۱/۷۲.</ref> [[شیخ آقا بزرگ تهرانی|آقابزرگ تهرانی]]<ref>الذریعه، ۱۳/۱۰۸.</ref> بدون ذکر دلیلى او را از شاگردان شهید اول دانسته است، اما این مقدار روشن است که وی در ۸۲۴ق. در جزین از على بن محمد بن مکى، فرزند شهید اول، به دریافت [[اجازه (علم الحدیث)|اجازه]] نایل شده است.<ref>افندی، ریاض العلما، ۱/۶۴.</ref> از استادان وی مى‌توان علمای زیر را نام برد: |
| − | *[[علی بن خازن|على بن خازن | + | *[[علی بن خازن|على بن خازن حائری]] |
| − | *على بن | + | *على بن یوسف بن عبدالجلیل نیلى، صاحب کتاب «الانوار الالهیة» |
| − | *[[ابن متـوج|ابن | + | *[[ابن متـوج|ابن متوّج بحرانى]] |
| − | *[[فاضل مقداد|مقداد بن عبدالله | + | *[[فاضل مقداد|مقداد بن عبدالله سیوری]] (فاضل مقداد) |
| − | * | + | *جمال‌الدین ابن اعرج عمیدی |
| − | * | + | *شیخ بهاءالدین على بن عبدالکریم |
| − | *على بن | + | *[[حسن بن محمد دیلمی]]، صاحب «[[ارشاد القلوب]]» |
| + | *على بن عبدالحمید نسابة حسینى.<ref>شوشتری، ۱/۵۷۹؛ ابن ابى جمهور، ۱/۸.</ref> | ||
| − | == شاگردان == | + | ==شاگردان== |
| − | ابن فهد حلی شاگردان متعددى را در | + | ابن فهد حلی شاگردان متعددى را در مکتب تربیتى خویش پرورانده است، از جمله: |
| − | * | + | *شیخ [[علی بن هلال جزائری|على بن هلال جزائرى]] |
| − | * | + | *شیخ عزالدین حسن بن احمد بن یوسف، فقیه بزرگوار معروف به ابن العشرة الکروانى العاملى |
| − | * | + | *شیخ على بن عبدالعالى کرکى |
| − | * | + | *شیخ عبدالسمیع بن فیاض اسدى حلى، صاحب کتاب «تحفة الطالبین فی اصول الدین» |
| − | * | + | *سید محمد بن فلاح موسوى مشعشعى، از نیاکان سید خلف |
| − | * | + | *شیخ ابوالقاسم على بن جمال الدین محمد بن طى عاملى (متوفى ۸۵۵ ق)، مؤلف کتاب «مسائل ابن طى» |
| − | *ابن راشد | + | *ابن راشد قطیفى |
| − | *مفلح بن حسن | + | *مفلح بن حسن صیمری |
| − | *محمد بن محمد بن حسن حولانى.<ref> | + | *محمد بن محمد بن حسن حولانى.<ref>شوشتری، ۱/۵۸۰؛ حرعاملى، ۱/۷۵؛ افندی، ۳/۱۲۱؛ خوانساری، ۱/۷۳، ۷/۱۶۹.</ref> |
==آثار و تألیفات== | ==آثار و تألیفات== | ||
| − | + | بهترین معرف مقامات باطنى ابن فهد حلی، آثار و تألیفات باقى مانده از اوست که حکایت از مقامات باطنى و معنوى او مى‌نماید، از جمله: | |
| − | #[[عدة الداعى و نجاح الساعى]]. | + | #[[عدة الداعى و نجاح الساعى]]، در [[دعا]] و آداب و مسائل مربوط به آن. |
| − | #[[التحصین لابن فهد (کتاب)| | + | #[[التحصین لابن فهد (کتاب)|التحصین فی صفات العارفین من العزلة والخمول بالاسانید المتلقاة عن آل الرسول علیه‌السلام]]. |
| + | #المهذب البارع فی شرح [[مختصر النافع (کتاب)|المختصر النافع]] اثر [[محقق حلی]]. | ||
| + | #المقتصر فی شرح ارشاد الاذهان اثر [[علامه حلی]]. | ||
#آداب الداعى. | #آداب الداعى. | ||
| − | # | + | #الادعیة و الختوم. |
| − | #استخراج الحوادث و بعض | + | #استخراج الحوادث و بعض الوقایع المستقبله من کلام امیرالمومنین علیه‌السلام فیما انشاه فی صفین بعد شهادة عمار بن یاسر. در این کتاب برخى از اسرار علوم غریبه را از کلمات معجزه آمیز [[امام علی علیه السلام|امام على]] علیه‌السلام که در [[صفین]] بعد از شهادت [[عمار یاسر|عمار]] فرموده، استخراج نموده است. |
#اسرار الصلوة. | #اسرار الصلوة. | ||
| − | # | + | #تاریخ الائمة علیهم‌السلام. |
| − | # | + | #التحریر در فقه. |
| − | #ترجمة الصلوة، در | + | #ترجمة الصلوة، در بیان معانى و اقوال و افعال و فوائد [[نماز]]. |
| − | # | + | #تعیین ساعات اللیل و تشخیصها بمنازل القمر. |
| − | #جامع الدقائق و | + | #جامع الدقائق و کاشف الحقائق. |
| − | #الدر | + | #الدر النضید فی فقه الصلوة. |
| − | #المسائل | + | #المسائل الشامیات. |
| − | #مصباح المبتدى و | + | #مصباح المبتدى و هدایة المهتدى. |
| − | # | + | #کفایة المحتاج الى معرفة مسائل الحاج. |
| − | |||
| − | |||
#الفصول فى دعوات اعقاب الفرائض. | #الفصول فى دعوات اعقاب الفرائض. | ||
| − | |||
#المقتصر من شرح المختصر. | #المقتصر من شرح المختصر. | ||
| − | #الموجز الحاوى.<ref> | + | #الموجز الحاوى.<ref> ریحانة الادب، ج ۸، ص ۱۴۵ و ۱۴۶.</ref> |
| − | # | + | #مجموعه‌ای از رساله‌های ابن فهد تحت عنوان «الرسائل العشر» شامل: ۱. جوابات المسائل البحرانیة؛ ۲. جوابات المسائل الشامیة الاولى؛ ۳. رسالة وجیزة فى واجبات الحج؛ ۴. غایة الایجاز لخائف الاعواز؛ ۵. کفایة المحتاج الى مناسک الحاج؛ ۶. اللمعة الجلیة فى معرفة النیة؛ ۷. المحرّر فى الفتوی؛ ۸. مصباح المبتدی و هدایة المقتدی؛ ۹. الموجز الحاوی لتحریر الفتاوی؛ ۱۰. نبذة الباغى فى مالا بدَّ منه من آداب الداعى. این کتاب مختصر [[عدة الداعى و نجاح الساعی (کتاب)|عدة الداعى]] است. |
همچنین برخی آثار خطى ابن فهد عبارتند از: | همچنین برخی آثار خطى ابن فهد عبارتند از: | ||
| − | # | + | #الادعیة و الختوم |
| − | # | + | #التواریخ الشرعیة عن الائمة المهدیة |
#الخلل فى الصلاة | #الخلل فى الصلاة | ||
| − | #جوابات المسائل | + | #جوابات المسائل الشامیة الثانیة |
| − | # | + | #تعیین ساعات اللیل و تشخیصها بمنازل القمر |
#شرح الارشاد | #شرح الارشاد | ||
#فقه الصلاة | #فقه الصلاة | ||
#اللوامع | #اللوامع | ||
| − | # | + | #نیات العبادات و صیغ العقود و الابقاعات |
| − | # | + | #الهدایة.<ref>آقا بزرگ، ۲۵/۱۶۴.</ref> |
==در نظر عالمان== | ==در نظر عالمان== | ||
| − | * صاحب [[روضات الجنات]] در | + | *صاحب [[روضات الجنات]] در مورد او مى‌نویسد: «عالم عارف پر از اسرار، کاشف اسرار فضائل، جمال الدین ابوالعباس احمد بن شمس الدین محمد بن فهد اسدى حلى، در اثر شهرت و اعتبار، بى‌نیاز از توصیف و تعریف مى‌باشد. وى جامع معقول و منقول، فروع و اصول ظاهرى و باطنى و علم و عمل است... و پیش ما اجازه‌نامه‌اى موجود است که به خط فرزند [[شهید ثانی|شهید ثانى]] یا پسرش محمد است و مضمون آن چنین است: «احمد بن محمد بن فهد، ... یکى از رجال علم، خیر، صلاح و بذل و بخشش و جود مى‌باشد. او از من کسب اجازه نمود، پس به او در مورد تالیفات و روایات خویش اجازه دادم...».<ref>خوانساری، روضات الجنات، ج۱، ص۷۲ - ۷۳.</ref> |
| − | * [[محدث نوری|میرزا حسین نوری]] درباره ابن فهد می‌نویسد: «صاحب مقامات عالی در میدان علم و عمل و دارنده خصال روحی و باطنی‌ای که در کمتر انسانی یافت می‌شود، جمال‌الدین احمد بن فهد حلی...».<ref>نوری، مستدرک الوسائل، ج۳، ص۴۳۴.</ref> | + | *[[محدث نوری|میرزا حسین نوری]] درباره ابن فهد می‌نویسد: «صاحب مقامات عالی در میدان علم و عمل و دارنده خصال روحی و باطنی‌ای که در کمتر انسانی یافت می‌شود، جمال‌الدین احمد بن فهد حلی...».<ref>نوری، مستدرک الوسائل، ج۳، ص۴۳۴.</ref> |
| − | * محقق تستری درباره‌اش | + | *محقق تستری درباره‌اش می گوید: «شیخ با افتخار جلیل، یگانه کامل، نیک بختی که روشنایی مسلمین و راهنمایی مؤمنین بود عالمی که پیشوای به وحدت رسیدگان و دلیر عرصه‌های مناظره با مخالفین و دشمنان بود. الگوی عابدان و نادره عارفان و زاهدان، پدر فضایل و نیکی‌ها، جمال‌الدین احمد بن محمد بن فهد حلی (قدس‌الله‌روحه)».<ref>اسدالله تستری، مقابس الانوار، ص۱۴.</ref> |
| − | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
<references /> | <references /> | ||
| − | |||
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | |||
*"ابن فهد حلی"، عبدالرحیم عقیقی بخشایشی، فقهای نامدار شیعه. | *"ابن فهد حلی"، عبدالرحیم عقیقی بخشایشی، فقهای نامدار شیعه. | ||
| − | *"ابن فهد حلی"، [http://lib.eshia.ir/23022/4/1613/1613 دائرة المعارف بزرگ اسلامی] | + | *"ابن فهد حلی"، [http://lib.eshia.ir/23022/4/1613/1613 دائرة المعارف بزرگ اسلامی]، ج ۴ ص ۱۶۱۳. |
| − | * | + | *"ابن فهد حلی"، [http://pajoohe.ir/__a-46347-1163-46399-1136-1137-47629.aspx سایت پژوهه]. |
{{سنجش کیفی | {{سنجش کیفی | ||
|سنجش=شده | |سنجش=شده | ||
| سطر ۱۰۱: | سطر ۱۱۰: | ||
|رده=دارد | |رده=دارد | ||
}} | }} | ||
| − | |||
[[رده:علمای قرن نهم]] | [[رده:علمای قرن نهم]] | ||
| + | [[رده:علماء شیعه]] | ||
[[رده:فقیهان]] | [[رده:فقیهان]] | ||
[[رده:عارفان]] | [[رده:عارفان]] | ||
| + | [[رده:محدثان]] | ||
[[رده:مدفونین در کربلا]] | [[رده:مدفونین در کربلا]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۵ مهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۰۸:۳۰
«احمد بن فَهْد حلى» (۷۵۷-۸۴۱ ق) فقیه، محدث و عارف بزرگ امامیه در قرن نهم هجرى و از شاگردان فاضل مقداد است. او در فقه و سیر و سلوک و زهد و تقوى و عبادت مقام والایى داشت. کتاب «عدة الداعی و نجاح الساعی» اثر مشهور او در دعا و آداب آن است.
 | |
| نام کامل | احمد بن فَهْد حلى |
| زادروز | ۷۵۷ هجری |
| زادگاه | حلّه |
| وفات | ۸۴۱ هجری |
| مدفن | کربلا |
|
| |
| اساتید |
على بن خازن حائری، على بن یوسف بن عبدالجلیل نیلى، ابن متوّج بحرانى، مقداد بن عبدالله سیوری، جمال‌الدین ابن اعرج عمیدی، حسن بن محمد دیلمی،... |
| شاگردان |
علی بن هلال جزائری، على بن عبدالعالى کرکى، عبدالسمیع بن فیاض حلى، سید محمد بن فلاح مشعشعى، على بن محمد بن طى عاملى، ابن راشد قطیفى، محمد بن محمد حولانى،... |
| آثار |
عدة الداعی و نجاح الساعی، التحصین فی صفات العارفین، المهذب البارع فی شرح مختصر النافع، المقتصر فی شرح ارشاد الاذهان، الادعیة و الختوم، استخراج الحوادث، تاریخ الائمة، ترجمة الصلوة،... |
زندگی‌نامه
ابوالعباس جمال‌الدین احمد بن محمد بن فَهْد اسدى حلى، در سال ۷۵۷ قمری متولد شد. زادگاه وی به درستى دانسته نیست، اما همین مقدار روشن است که زمانى در حلّه اقامت داشته و در مدرسه زینبیه به تدریس مشغول بوده است. همچنین وی بخشى از عمر خود را در کربلا سپری کرده است.[۱]
ابن فهد در مناظره و مباحثه، تبحر و توانایى کامل داشته و با برخى از پیروان فقه اهل سنت، در عصر حکومت میرزا اسبند ترکمان حاکم عراق مباحثاتى نمود، به ویژه در مورد مسئله امامت و رهبرى گفتگوهایى انجام داد و بر جمع کثیرى از علماء مذاهب اهل سنت غلبه یافت. میرزا تحت تاثیر آن جلسه قرار گرفت و مذهب خویش را تغییر داد و خطبه‌اى به نام امیرالمومنین علیه‌السلام و اولاد پاک و معصوم او انشاء نمود...».[۲]
از آن رو که ابن فهد به زهد و تقوی شهره بوده و آثاری نیز در اخلاق و عرفان نوشته، قاضی شوشتری وی را صوفى و مرتاض خوانده است.[۳] ابن فهد همگام با علوم ظاهری و ابعاد علمی، به تهذیب نفس پرداخت. او در پرتو «مراقبت» و «محاسبت» فروغی تابناک یافت و زندگی‌اش نمونه یک موحد والاتبار شد. علامه سید علی آقا قاضی طباطبایی درباره‌اش چنین فرموده است: سه نفر در طول تاریخ عارفان به مقام «تمکّن در توحید» (استقرار و ثبوت در توحید) رسیده‌اند: سید بن طاووس، احمد بن فهد حلی و سید بحرالعلوم.
احمد بن فهد حلی سرانجام در سال ۸۴۱ قمری در ۸۵ سالگى در کربلای معلى به رحمت ایزدى پیوست[۴] و در خانه‌‌اش که آن را براى زائران به عنوان منزل‌گاهى وقف کرده بود به خاک سپرده شد. قبر او اکنون در غرب خیابان باب القبله، داخل مسجدى قرار دارد که به نام او معروف است.[۵]
تحصیل و استادان
ابن فهد حلی نزد شاگردان فخرالمحققین حلی و شهید اول به تحصیل فقه و حدیث پرداخت.[۶] آقابزرگ تهرانی[۷] بدون ذکر دلیلى او را از شاگردان شهید اول دانسته است، اما این مقدار روشن است که وی در ۸۲۴ق. در جزین از على بن محمد بن مکى، فرزند شهید اول، به دریافت اجازه نایل شده است.[۸] از استادان وی مى‌توان علمای زیر را نام برد:
- على بن خازن حائری
- على بن یوسف بن عبدالجلیل نیلى، صاحب کتاب «الانوار الالهیة»
- ابن متوّج بحرانى
- مقداد بن عبدالله سیوری (فاضل مقداد)
- جمال‌الدین ابن اعرج عمیدی
- شیخ بهاءالدین على بن عبدالکریم
- حسن بن محمد دیلمی، صاحب «ارشاد القلوب»
- على بن عبدالحمید نسابة حسینى.[۹]
شاگردان
ابن فهد حلی شاگردان متعددى را در مکتب تربیتى خویش پرورانده است، از جمله:
- شیخ على بن هلال جزائرى
- شیخ عزالدین حسن بن احمد بن یوسف، فقیه بزرگوار معروف به ابن العشرة الکروانى العاملى
- شیخ على بن عبدالعالى کرکى
- شیخ عبدالسمیع بن فیاض اسدى حلى، صاحب کتاب «تحفة الطالبین فی اصول الدین»
- سید محمد بن فلاح موسوى مشعشعى، از نیاکان سید خلف
- شیخ ابوالقاسم على بن جمال الدین محمد بن طى عاملى (متوفى ۸۵۵ ق)، مؤلف کتاب «مسائل ابن طى»
- ابن راشد قطیفى
- مفلح بن حسن صیمری
- محمد بن محمد بن حسن حولانى.[۱۰]
آثار و تألیفات
بهترین معرف مقامات باطنى ابن فهد حلی، آثار و تألیفات باقى مانده از اوست که حکایت از مقامات باطنى و معنوى او مى‌نماید، از جمله:
- عدة الداعى و نجاح الساعى، در دعا و آداب و مسائل مربوط به آن.
- التحصین فی صفات العارفین من العزلة والخمول بالاسانید المتلقاة عن آل الرسول علیه‌السلام.
- المهذب البارع فی شرح المختصر النافع اثر محقق حلی.
- المقتصر فی شرح ارشاد الاذهان اثر علامه حلی.
- آداب الداعى.
- الادعیة و الختوم.
- استخراج الحوادث و بعض الوقایع المستقبله من کلام امیرالمومنین علیه‌السلام فیما انشاه فی صفین بعد شهادة عمار بن یاسر. در این کتاب برخى از اسرار علوم غریبه را از کلمات معجزه آمیز امام على علیه‌السلام که در صفین بعد از شهادت عمار فرموده، استخراج نموده است.
- اسرار الصلوة.
- تاریخ الائمة علیهم‌السلام.
- التحریر در فقه.
- ترجمة الصلوة، در بیان معانى و اقوال و افعال و فوائد نماز.
- تعیین ساعات اللیل و تشخیصها بمنازل القمر.
- جامع الدقائق و کاشف الحقائق.
- الدر النضید فی فقه الصلوة.
- المسائل الشامیات.
- مصباح المبتدى و هدایة المهتدى.
- کفایة المحتاج الى معرفة مسائل الحاج.
- الفصول فى دعوات اعقاب الفرائض.
- المقتصر من شرح المختصر.
- الموجز الحاوى.[۱۱]
- مجموعه‌ای از رساله‌های ابن فهد تحت عنوان «الرسائل العشر» شامل: ۱. جوابات المسائل البحرانیة؛ ۲. جوابات المسائل الشامیة الاولى؛ ۳. رسالة وجیزة فى واجبات الحج؛ ۴. غایة الایجاز لخائف الاعواز؛ ۵. کفایة المحتاج الى مناسک الحاج؛ ۶. اللمعة الجلیة فى معرفة النیة؛ ۷. المحرّر فى الفتوی؛ ۸. مصباح المبتدی و هدایة المقتدی؛ ۹. الموجز الحاوی لتحریر الفتاوی؛ ۱۰. نبذة الباغى فى مالا بدَّ منه من آداب الداعى. این کتاب مختصر عدة الداعى است.
همچنین برخی آثار خطى ابن فهد عبارتند از:
- الادعیة و الختوم
- التواریخ الشرعیة عن الائمة المهدیة
- الخلل فى الصلاة
- جوابات المسائل الشامیة الثانیة
- تعیین ساعات اللیل و تشخیصها بمنازل القمر
- شرح الارشاد
- فقه الصلاة
- اللوامع
- نیات العبادات و صیغ العقود و الابقاعات
- الهدایة.[۱۲]
در نظر عالمان
- صاحب روضات الجنات در مورد او مى‌نویسد: «عالم عارف پر از اسرار، کاشف اسرار فضائل، جمال الدین ابوالعباس احمد بن شمس الدین محمد بن فهد اسدى حلى، در اثر شهرت و اعتبار، بى‌نیاز از توصیف و تعریف مى‌باشد. وى جامع معقول و منقول، فروع و اصول ظاهرى و باطنى و علم و عمل است... و پیش ما اجازه‌نامه‌اى موجود است که به خط فرزند شهید ثانى یا پسرش محمد است و مضمون آن چنین است: «احمد بن محمد بن فهد، ... یکى از رجال علم، خیر، صلاح و بذل و بخشش و جود مى‌باشد. او از من کسب اجازه نمود، پس به او در مورد تالیفات و روایات خویش اجازه دادم...».[۱۳]
- میرزا حسین نوری درباره ابن فهد می‌نویسد: «صاحب مقامات عالی در میدان علم و عمل و دارنده خصال روحی و باطنی‌ای که در کمتر انسانی یافت می‌شود، جمال‌الدین احمد بن فهد حلی...».[۱۴]
- محقق تستری درباره‌اش می گوید: «شیخ با افتخار جلیل، یگانه کامل، نیک بختی که روشنایی مسلمین و راهنمایی مؤمنین بود عالمی که پیشوای به وحدت رسیدگان و دلیر عرصه‌های مناظره با مخالفین و دشمنان بود. الگوی عابدان و نادره عارفان و زاهدان، پدر فضایل و نیکی‌ها، جمال‌الدین احمد بن محمد بن فهد حلی (قدس‌الله‌روحه)».[۱۵]
پانویس
- ↑ خوانساری، روضات، ۱/۷۱-۷۲.
- ↑ روضات الجنات، ج ۱، ص ۷۳.
- ↑ شوشتری، ۱/۵۷۹.
- ↑ ریحانة الادب، ج ۸، ص ۱۴۶.
- ↑ عتبات عالیات عراق، اصغر قائدان، نشر مشعر، تهران، ص ۱۵۱.
- ↑ شیخ حر عاملى، ۲/۲۱؛ خوانساری، ۱/۷۲.
- ↑ الذریعه، ۱۳/۱۰۸.
- ↑ افندی، ریاض العلما، ۱/۶۴.
- ↑ شوشتری، ۱/۵۷۹؛ ابن ابى جمهور، ۱/۸.
- ↑ شوشتری، ۱/۵۸۰؛ حرعاملى، ۱/۷۵؛ افندی، ۳/۱۲۱؛ خوانساری، ۱/۷۳، ۷/۱۶۹.
- ↑ ریحانة الادب، ج ۸، ص ۱۴۵ و ۱۴۶.
- ↑ آقا بزرگ، ۲۵/۱۶۴.
- ↑ خوانساری، روضات الجنات، ج۱، ص۷۲ - ۷۳.
- ↑ نوری، مستدرک الوسائل، ج۳، ص۴۳۴.
- ↑ اسدالله تستری، مقابس الانوار، ص۱۴.
منابع
- "ابن فهد حلی"، عبدالرحیم عقیقی بخشایشی، فقهای نامدار شیعه.
- "ابن فهد حلی"، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج ۴ ص ۱۶۱۳.
- "ابن فهد حلی"، سایت پژوهه.
