رعایت ادبیات دانشنامه ای متوسط
شناسه ناقص است
عنوان بندی متوسط
مقاله مورد سنجش قرار گرفته است

سید صدرالدین صدر: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(←‏آرشیو عکس و تصویر)
 
(۵ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۱ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
−
'''آیت الله العظمی سید محمدعلی صدر ملقب به صدرالدین''' (۱۲۹۹ - ۱۳۷۳ ق)، فرزند آیت الله العظمی [[سید اسماعیل صدر]]، از فقیهان و مراجع بزرگ [[شیعه]] در قرن ۱۴ هجری و از شاگردان [[آخوند خراسانی]] است. وی در [[فقه]]، [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]]، [[علم رجال|رجال]]، [[تفسیر قرآن|تفسیر]] و [[شعر]] مهارت داشت و صاحب آثار علمی متعددی در این علوم بود.
 
 
{{شناسنامه عالم
 
{{شناسنامه عالم
−
||نام کامل = سید محمدعلی (صدرالدین) موسوی صدر
+
||نام کامل = سید محمدعلی موسوی صدر
−
||تصویر= [[پرونده:سید صدرالدین.jpg|220px]]
+
||تصویر= [[پرونده:سید صدرالدین.jpg|230px]]
 
||زادروز =  ۱۲۹۹ قمری
 
||زادروز =  ۱۲۹۹ قمری
 
|زادگاه = [[کاظمین]]
 
|زادگاه = [[کاظمین]]
سطر ۹: سطر ۸:
 
|اساتید =  [[آخوند خراسانی]]، [[سید محمدکاظم طباطبائی یزدی|سید محمدکاظم یزدی]]، [[میرزا محمدحسین نائینی]]، [[شیخ عبد الکریم حائری یزدی]]،...
 
|اساتید =  [[آخوند خراسانی]]، [[سید محمدکاظم طباطبائی یزدی|سید محمدکاظم یزدی]]، [[میرزا محمدحسین نائینی]]، [[شیخ عبد الکریم حائری یزدی]]،...
 
|شاگردان =  
 
|شاگردان =  
−
|آثار = المهدی فی احوال الحجة المنتظر، خلاصة الفصول فی علم الاصول، رسالة الحقوق، التاریخ الاسلامی، حاشیه بر [[عروة الوثقى (کتاب)|العروة الوثقی]]،...
+
|آثار = [[المهدی (علیه‌السلام) (کتاب)|المهدی فی احوال الحجة المنتظر]]، خلاصة الفصول فی علم الاصول، رسالة الحقوق، التاریخ الاسلامی، حاشیه بر العروة الوثقی،...
 
}}
 
}}
  
 +
'''آیت‌الله سید محمدعلی صدر''' ملقب به صدرالدین صدر (۱۳۷۳ - ۱۲۹۹ ق)، فرزند [[سید اسماعیل صدر]]، از فقیهان و مراجع بزرگ [[شیعه]] در قرن ۱۴ هجری و از شاگردان [[آخوند خراسانی]] است. وی در [[فقه]]، [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]]، [[علم رجال|رجال]]، [[تفسیر قرآن|تفسیر]] و [[شعر]] مهارت داشت و صاحب آثار علمی متعددی در این علوم بود. کتاب «[[المهدی (علیه‌السلام) (کتاب)|المهدی فی احوال الحجة المنتظر]]» از تألیفات اوست.
 +
[[پرونده:Esadr.jpg|thumb|left|نسب و جایگاه آیت الله سید صدرالدین صدر در خاندان صدر]]
  
−
==خاندان==
+
==ولادت و خاندان==
−
خاندان صدر شاخه‌ای از خاندان شرف‌الدین و شرف‌الدین شاخه‌ای خاندان نورالدین است. این خاندان تا سال‌ها در جبل عامل لبنان می‌زیستند و از این رو به عاملی مشهورند. این خاندان از نوادگان امام موسی کاظم علیه اسلام و از خاندان‌های مشهور مذهبی در ایران، عراق و لبنان است.
 
  
−
لقب صدر برای این خاندان به جهت انتساب به [[سید صدرالدین عاملی|سید صدرالدین موسوی عاملی اصفهانی]] است که به سبب شهرت علمی و به ویژه فقهی وی، فرزندانش همه به صدر معروف شدند. چون در اصفهان زندگی می‌کرد، برخی از فرزندانش به صدر اصفهانی مشهور شدند. برخی نیز به جهت مهاجرت او در کودکی از سرزمین جبل عامل به عراق، به صدرزاده یا صدرعاملی معروف شدند. چندین تن از عالمان خاندان صدر به صدرالدین ملقب‌اند.
+
سید صدرالدین صدر در سال ۱۲۹۹ هـ.ق در [[کاظمین]] به دنیا آمد. پدر عالیقدر ایشان، آیت الله [[سید اسماعیل صدر]]، یکی از علما و فقهای نامدار کاظمین بود که بعدها به [[کربلا]] مهاجرت نمود.
  
−
===وجه تسمیه===
+
لقب صدر برای این خاندان به جهت انتساب به [[سید صدرالدین عاملی|سید صدرالدین موسوی عاملی اصفهانی]] است که به سبب شهرت علمی و به ویژه فقهی وی، فرزندانش همه به صدر معروف شدند. خانواده صدر، یکی از خاندان های پرثمر و اصیل در [[اسلام]] می باشد که اصل و تبار به [[امام موسی کاظم علیه السلام|امام موسی بن جعفر]] علیه السلام می رسانند و در کشورهای [[ایران]]، [[لبنان]]، [[عراق]]، [[فلسطین]]، [[مصر]]، [[یمن]]، [[عربستان]]، [[اردن]] و دیگر مناطق اسلامی، رجال علمی نامی و شخصیت های بزرگ سیاسی و اجتماعی و [[سادات]] جلیل القدر فراوانی را دارند، رجالی مانند: آیت الله [[سید عبدالحسین شرف الدین عاملی|سید عبدالحسین شرف الدین]] صاحب [[المراجعات (کتاب)|المراجعات]]، آیت الله [[سید حسن صدر]] صاحب [[تأسیس الشیعه لعلوم الاسلام (کتاب)|تاسیس الشیعه لفنون الاسلام]] و متفکر بزرگ، [[امام موسی صدر]].
  
−
جایگاه ممتاز دینی، علمی و حوزوی سید صدرالدین عاملی موجب شد تا اغلب فرزندان، نوادگان، احفاد و اعقاب پسری اش با اقتباس از نام او، "صدر"، "صدر عاملی"، "صدر جبل عاملی"، "صدر اصفهانی"، "صدر کاظمینی" یا "صدرزاده" نامیده شوند . شاخه هایی نیز البته بعدها به "عاملی"، "خادم الشریعه" و "مستجاب الدعواتی" شهرت یافتند.<ref>خاندان صدر در ایران، محسن کمالیان.</ref>
+
==تحصیل و اساتید==
−
 
 
−
[[پرونده:Esadr.jpg|thumb|left|جایگاه آیت الله العظمی سید صدرالدین صدر در خاندان صدر]]
 
−
 
 
−
==ولادت و خاندان ==
 
−
 
 
−
سید صدرالدین صدر در سال ۱۲۹۹ هـ.ق در [[کاظمین]] به دنیا آمد. خانواده صدر، یکی از خاندان های پرثمر و اصیل در [[اسلام]] می باشد که اصل و تبار به [[امام موسی کاظم علیه السلام|امام موسی بن جعفر]] علیه السلام می رسانند و در کشورهای [[ایران]]، [[لبنان]]، [[عراق]]، [[فلسطین]]، [[مصر]]، [[یمن]]، [[عربستان]]، [[اردن]] و دیگر مناطق اسلامی، رجال علمی نامی و شخصیت های بزرگ سیاسی و اجتماعی و [[سادات]] جلیل القدر فراوانی را دارند رجالی مانند:
 
−
 
 
−
مصلح بزرگ، آیت الله [[سید عبدالحسین شرف الدین عاملی|سید عبدالحسین شرف الدین]] صاحب [[المراجعات (کتاب)|المراجعات]] و الفصول المهمه، و آیت الله [[سید حسن صدر]] صاحب [[تأسیس الشیعه لعلوم الاسلام (کتاب)|تاسیس الشیعه لفنون الاسلام]]، و متفکر بزرگ، [[امام موسی صدر]]. پدر عالیقدر ایشان، آیت الله [[سید اسماعیل صدر]]، یکی از اکابر علما و فقهای نامی کاظمین بود که بعدها به [[کربلا]] مهاجرت نمود.
 
−
 
 
−
== تحصیل و اساتید ==
 
 
سید صدرالدین صدر مقدمات علوم را در [[کاظمین|کاظمین]] از محضر پدر عالمش [[سید اسماعیل صدر]] و اساتید ادب روز تلمذ نمود. آن گاه در سال ۱۳۲۸ ه.ق به قصد تکمیل معلومات و [[تهذیب نفس]]، عازم [[نجف]] اشرف گردید و در حوزه درس آیت الله [[آخوند خراسانی]] صاحب [[کفایة الاصول]] (م، ۱۳۲۹ ه.ق) و دیگر بزرگان مانند درس آیت الله [[سید محمدکاظم طباطبائی یزدی|طباطبایی یزدی]]، صاحب [[عروة الوثقی]] (م، ۱۳۳۷) و آیت الله [[میرزا محمدحسین نائینی|میرزای نائینی]] شرکت جست.
 
سید صدرالدین صدر مقدمات علوم را در [[کاظمین|کاظمین]] از محضر پدر عالمش [[سید اسماعیل صدر]] و اساتید ادب روز تلمذ نمود. آن گاه در سال ۱۳۲۸ ه.ق به قصد تکمیل معلومات و [[تهذیب نفس]]، عازم [[نجف]] اشرف گردید و در حوزه درس آیت الله [[آخوند خراسانی]] صاحب [[کفایة الاصول]] (م، ۱۳۲۹ ه.ق) و دیگر بزرگان مانند درس آیت الله [[سید محمدکاظم طباطبائی یزدی|طباطبایی یزدی]]، صاحب [[عروة الوثقی]] (م، ۱۳۳۷) و آیت الله [[میرزا محمدحسین نائینی|میرزای نائینی]] شرکت جست.
  
سطر ۴۰: سطر ۳۰:
  
 
از مرحوم آیت الله صدر آثار و تألیفات متعددی بجا مانده است که شامل [[فقه]]، [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]]، تاریخ، ادب، [[علم کلام|کلام]]، عقاید، [[حدیث]] و [[اخلاق]] می باشد، از جمله:  
 
از مرحوم آیت الله صدر آثار و تألیفات متعددی بجا مانده است که شامل [[فقه]]، [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]]، تاریخ، ادب، [[علم کلام|کلام]]، عقاید، [[حدیث]] و [[اخلاق]] می باشد، از جمله:  
 +
[[پرونده:Almahdi.jpg|thumb|left|یکی از آثار آیت الله سید صدرالدین صدر]]
  
−
#المهدی فی احوال الحجة المنتظر عجل الله تعالی فرجه شریف، اثبات وجود [[امام زمان عجل الله فرجه الشریف|امام زمان]] از طریق اخبار [[عامه]].
+
#[[المهدی (علیه‌السلام) (کتاب)|المهدی فی احوال الحجة المنتظر]] (عجل الله تعالی فرجه)، در اثبات وجود [[امام زمان عجل الله فرجه الشریف|امام زمان]] از طریق اخبار [[عامه]].
 
#خلاصة الفصول فی علم الاصول، و آن تلخیص فصول [[محمد حسین حائری اصفهانی (صاحب فصـول)|شیخ محمدحسین اصفهانی]] می باشد که در دو جز قرار دارد، از دومی آن در سال ۱۳۶۳ فراغت پیدا کرده اند.
 
#خلاصة الفصول فی علم الاصول، و آن تلخیص فصول [[محمد حسین حائری اصفهانی (صاحب فصـول)|شیخ محمدحسین اصفهانی]] می باشد که در دو جز قرار دارد، از دومی آن در سال ۱۳۶۳ فراغت پیدا کرده اند.
 
#رسالة الحقوق، رساله نفیسه ای است که بارها به چاپ رسیده است، نخستین بار در سال ۱۳۲۹ آنچنان که در [[الذریعه]] معرفی شده است.
 
#رسالة الحقوق، رساله نفیسه ای است که بارها به چاپ رسیده است، نخستین بار در سال ۱۳۲۹ آنچنان که در [[الذریعه]] معرفی شده است.
 
#التاریخ الاسلامی، تاریخ فشرده ای است که در سال ۱۳۳۰ دو جلد آن به چاپ رسیده است.<ref> الذریعه، ج ۳، ص ۲۳۲.</ref>
 
#التاریخ الاسلامی، تاریخ فشرده ای است که در سال ۱۳۳۰ دو جلد آن به چاپ رسیده است.<ref> الذریعه، ج ۳، ص ۲۳۲.</ref>
−
#حاشیه بر [[عروة الوثقى (کتاب)|العروة الوثقی]] که در حواشی «[[وسیلة النجاة (کتاب)|وسیلة النجاة]]» [[سید ابوالحسن اصفهانی|آیت الله اصفهانی]] به چاپ رسیده است.
+
#حاشیه بر [[العروة الوثقی (کتاب)|العروة الوثقی]] که در حواشی «[[وسیلة النجاة (کتاب)|وسیلة النجاة]]» [[سید ابوالحسن اصفهانی|آیت الله اصفهانی]] به چاپ رسیده است.
  
 
دیگر آثار ایشان مخطوط می باشد:
 
دیگر آثار ایشان مخطوط می باشد:
سطر ۶۴: سطر ۵۵:
 
#[[دیوان (شعر)|دیوان شعر]] (۶ مجلد) و دیگر آثار و تألیفات.
 
#[[دیوان (شعر)|دیوان شعر]] (۶ مجلد) و دیگر آثار و تألیفات.
  
−
==مرجعیت ==
+
==مرجعیت==
  
 
پس از رحلت آیت الله مؤسس مردم به سید صدرالدین صدر و همکار عزیز و بزرگوارشان، [[سید محمد حجت کوه کمره ای|آیت الله حجت]] مراجعه نمودند و از آن ها درخواست رساله کردند. با این که رساله عملیه ایشان چاپ گردید و ایشان جزو زعمای علم و یکی از مراجع دین و از بزرگ مدرسان [[حوزه علمیه قم|حوزه علمیه قم]] قرار گرفتند، ایشان درس [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]] و [[فقه]] را تدریس نمودند که در جلسه درس او نزدیک به ۴۰۰ نفر از طلاب و فضلا می نشستند.
 
پس از رحلت آیت الله مؤسس مردم به سید صدرالدین صدر و همکار عزیز و بزرگوارشان، [[سید محمد حجت کوه کمره ای|آیت الله حجت]] مراجعه نمودند و از آن ها درخواست رساله کردند. با این که رساله عملیه ایشان چاپ گردید و ایشان جزو زعمای علم و یکی از مراجع دین و از بزرگ مدرسان [[حوزه علمیه قم|حوزه علمیه قم]] قرار گرفتند، ایشان درس [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]] و [[فقه]] را تدریس نمودند که در جلسه درس او نزدیک به ۴۰۰ نفر از طلاب و فضلا می نشستند.
  
−
در تشویق آنان، شیوه ها و اسلوب های خاصی بکار می گرفتند، به حدی که توانستند تعدادی از بزرگان و رجال حوزه علمیه قم را تربیت و آماده سازند. ابوالزوجه بزرگوار ایشان، مرحوم آیت الله العظمی حاج آقا حسین قمی تقلید از ایشان را اجازه داد و احتیاطات خویش را به ایشان ارجاع داد. کسانی که آیت الله قمی را می شناسند، و شدت [[ورع]] و پرهیزگاری او را می دانند، بهتر می دانند که او کمتر به کسی اطمینان و اعتماد می ورزید، و هیچ‌گاه به سرعت و سادگی تصمیم نمی گرفت، مادام که اساس و پایه ای پیدا نمی شد، سخنی به زبان نمی آورد و حقیقتی را مورد تایید قرار نمی داد».<ref> نقبا البشر، کد معرفی ۱۴۳۵.</ref>
+
در تشویق آنان، شیوه ها و اسلوب های خاصی بکار می گرفتند، به حدی که توانستند تعدادی از بزرگان و رجال حوزه علمیه قم را تربیت و آماده سازند. ابوالزوجه بزرگوار ایشان، مرحوم آیت الله [[سید حسین طباطبائی قمی|حاج آقا حسین قمی]] تقلید از ایشان را اجازه داد و احتیاطات خویش را به ایشان ارجاع داد. کسانی که آیت الله قمی را می شناسند، و شدت [[ورع]] و پرهیزگاری او را می دانند، بهتر می دانند که او کمتر به کسی اطمینان و اعتماد می ورزید، و هیچ‌گاه به سرعت و سادگی تصمیم نمی گرفت، مادام که اساس و پایه ای پیدا نمی شد، سخنی به زبان نمی آورد و حقیقتی را مورد تایید قرار نمی داد».<ref> نقبا البشر، کد معرفی ۱۴۳۵.</ref>
  
 
==ویژگی‌های اخلاقی==
 
==ویژگی‌های اخلاقی==
سطر ۷۸: سطر ۶۹:
 
«ایشان با خصوصیات ویژه ای از دیگر معاصرین تمایز پیدا می کردند و این یک امر عجیب و غریبی نیست، چون ایشان از یک بیت بزرگ برخاسته اند، پدر، جد و برادران همگی دارای چنین خصوصیات و امتیازاتی بودند. او فقیه متضلع، ادیب بارع، ورع و پرهیزگار و متقی بود، بیشتر به دنبال اصلاح امور و ایجاد الفت بودند هنگامی که در [[مشهد]] بودند، اختلاف و پراکندگی بین مردم به وجود آمده بود، به حدی که به صفوف علما نیز سرایت نموده بود. مرحوم آیت الله صدر تنها فردی بودند که توانستند آن اختلافات را به وحدت تبدیل نمایند و صفوف رجال [[دین]] را متحد سازند و عوامل اختلاف را از بین بردارند... او بسیار [[تواضع|متواضع]] و خاکی بود، با توده مردم می نشست به هر که می رسید سلام می گفت در مسکن و لباس و شئون زندگی شان و اعتبار ظاهری را رعایت نمی نمود، بلکه با سادگی و بساطت خود را ممتاز می ساخت. او همیشه این چنین بود، تا روزی که [[مرجعیت|مرجع]] تقلید مسلمین گردید، و یکی از اکابر علما و مدرسین حوزه قرار گرفتند باز عادت و شیوه کار او عوض نشد، و [[اخلاق]] و رفتارش تغییر پیدا نکرد. روی همین امتیازات اخلاقی بود که او در قلوب مردم از موقعیت و منزلت خاصی برخوردار بود، و یکی از عوامل این اقبال و توجه مردم، کتمان و پوشیده نگهداشتن اعمال و کارهای نیک و شایسته خود بود، مگر آن اعمالی که خود به خود ظهور و شهود داشتند، مانند تاسیس مدارس و تشیید مساجد و روشن ساختن برخی از اماکن مقدسه و تقدیم شهریه به طلاب و دیگر خدمات ایشان باقیات صالحات فراوانی در [[مشهد]] و [[قم]] از خود به یادگار گذاشتند که خیلی ها نمی دانند. ایشان مردم را دوست می داشتند و در درد و آلام آنان متالم و متاثر می شدند به مشکلات و شکایات آنان گوش فرامی دادند و در پی حل و بازگشودن آن ها بودند سعی داشتند از نزدیکترین راهها و بهترین شیوه ها در حل مشکلات آنان سهیم باشند. من ایشان را از دهها سال پیش از طریق والد بزرگوار و پسرعموی گرانقدرش [[سید حسن صدر]] که با ایشان و خاندان صدر محکمترین روابط را دارم، می شناختم من چیزی را از او و درباره او نشنیده ام که موجب عیب و تعییر وی بوده باشد از این رو ایشان در نظر حقیر یکی از آن رجال کم نظیری هستند که زیبنده است تاریخ یاد و اعمال ایشان را مخلد و جاویدان در سینه خود ثبت و ضبط نماید».<ref> نقبا البشر، ج ۳، ص ۹۴۶.</ref>
 
«ایشان با خصوصیات ویژه ای از دیگر معاصرین تمایز پیدا می کردند و این یک امر عجیب و غریبی نیست، چون ایشان از یک بیت بزرگ برخاسته اند، پدر، جد و برادران همگی دارای چنین خصوصیات و امتیازاتی بودند. او فقیه متضلع، ادیب بارع، ورع و پرهیزگار و متقی بود، بیشتر به دنبال اصلاح امور و ایجاد الفت بودند هنگامی که در [[مشهد]] بودند، اختلاف و پراکندگی بین مردم به وجود آمده بود، به حدی که به صفوف علما نیز سرایت نموده بود. مرحوم آیت الله صدر تنها فردی بودند که توانستند آن اختلافات را به وحدت تبدیل نمایند و صفوف رجال [[دین]] را متحد سازند و عوامل اختلاف را از بین بردارند... او بسیار [[تواضع|متواضع]] و خاکی بود، با توده مردم می نشست به هر که می رسید سلام می گفت در مسکن و لباس و شئون زندگی شان و اعتبار ظاهری را رعایت نمی نمود، بلکه با سادگی و بساطت خود را ممتاز می ساخت. او همیشه این چنین بود، تا روزی که [[مرجعیت|مرجع]] تقلید مسلمین گردید، و یکی از اکابر علما و مدرسین حوزه قرار گرفتند باز عادت و شیوه کار او عوض نشد، و [[اخلاق]] و رفتارش تغییر پیدا نکرد. روی همین امتیازات اخلاقی بود که او در قلوب مردم از موقعیت و منزلت خاصی برخوردار بود، و یکی از عوامل این اقبال و توجه مردم، کتمان و پوشیده نگهداشتن اعمال و کارهای نیک و شایسته خود بود، مگر آن اعمالی که خود به خود ظهور و شهود داشتند، مانند تاسیس مدارس و تشیید مساجد و روشن ساختن برخی از اماکن مقدسه و تقدیم شهریه به طلاب و دیگر خدمات ایشان باقیات صالحات فراوانی در [[مشهد]] و [[قم]] از خود به یادگار گذاشتند که خیلی ها نمی دانند. ایشان مردم را دوست می داشتند و در درد و آلام آنان متالم و متاثر می شدند به مشکلات و شکایات آنان گوش فرامی دادند و در پی حل و بازگشودن آن ها بودند سعی داشتند از نزدیکترین راهها و بهترین شیوه ها در حل مشکلات آنان سهیم باشند. من ایشان را از دهها سال پیش از طریق والد بزرگوار و پسرعموی گرانقدرش [[سید حسن صدر]] که با ایشان و خاندان صدر محکمترین روابط را دارم، می شناختم من چیزی را از او و درباره او نشنیده ام که موجب عیب و تعییر وی بوده باشد از این رو ایشان در نظر حقیر یکی از آن رجال کم نظیری هستند که زیبنده است تاریخ یاد و اعمال ایشان را مخلد و جاویدان در سینه خود ثبت و ضبط نماید».<ref> نقبا البشر، ج ۳، ص ۹۴۶.</ref>
  
−
==وفات ==
+
==وفات==
  
 
مرحوم سید صدرالدین صدر، سرانجام پس از عمری تلاش و مجاهده در راه [[اسلام]]، در اثر مرض قلبی در روز شنبه ۱۹ [[ربیع الثانی]] سال ۱۳۷۳ ه.ق در [[قم]] دار فانی را وداع گفت. پیکر مطهر ایشان پس از اقامه [[نماز میت|نماز]] توسط [[آیت الله بروجردی]]، در بالای سر رواق [[حرم حضرت معصومه علیها السلام|حرم حضرت فاطمه معصومه]] (سلام الله علیها) کنار قبر استاد و مؤسس [[حوزه علمیه قم|حوزه علمیه قم]]، [[شیخ عبد الکریم حائری یزدی|آیت الله حائری]] مدفون گردید.  
 
مرحوم سید صدرالدین صدر، سرانجام پس از عمری تلاش و مجاهده در راه [[اسلام]]، در اثر مرض قلبی در روز شنبه ۱۹ [[ربیع الثانی]] سال ۱۳۷۳ ه.ق در [[قم]] دار فانی را وداع گفت. پیکر مطهر ایشان پس از اقامه [[نماز میت|نماز]] توسط [[آیت الله بروجردی]]، در بالای سر رواق [[حرم حضرت معصومه علیها السلام|حرم حضرت فاطمه معصومه]] (سلام الله علیها) کنار قبر استاد و مؤسس [[حوزه علمیه قم|حوزه علمیه قم]]، [[شیخ عبد الکریم حائری یزدی|آیت الله حائری]] مدفون گردید.  
سطر ۸۴: سطر ۷۵:
 
<references />
 
<references />
 
==منابع==
 
==منابع==
 +
 
*فقهای نامدار شیعه، عقیقی بخشایشی، صفحه ۴۳۲.
 
*فقهای نامدار شیعه، عقیقی بخشایشی، صفحه ۴۳۲.
−
*محمد رضایی، سید صدرالدین صدر، قله تواضع، مجله فرهنگ کوثر، تیر ۱۳۷۷، شماره ۱۶.
+
*"سید صدرالدین صدر؛ قله تواضع"، محمد رضایی، مجله فرهنگ کوثر، تیر ۱۳۷۷، شماره ۱۶.
  
 
{{سنجش کیفی
 
{{سنجش کیفی
سطر ۱۰۲: سطر ۹۴:
 
==آرشیو عکس و تصویر==
 
==آرشیو عکس و تصویر==
 
<gallery mode="packed" heights="170">
 
<gallery mode="packed" heights="170">
−
پرونده:موسی (4).jpg|alt=امام موسی صدر در کنار پدر و برادر و خواهر|از راست: سید علی موسوی صدر، سیده بتول موسوی صدر، [[سید صدرالدین صدر|سید محمدعلی (صدرالدین) موسوی صدر]] و سید موسی موسوی صدر
+
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (33).jpg|از راست: [[سید محمدرضا موسوی گلپایگانی]]، مهدی بروجردی و [[سید صدرالدین صدر]]
−
پرونده:موسی (3).jpg|alt=سید رضا صدر در کنار پدر و برادر|از راست: [[امام موسی صدر|سید موسی موسوی صدر]]، سید رضا موسوی صدر و [[سید صدرالدین صدر|سید محمدعلی (صدرالدین) موسوی صدر]]
+
پرونده:موسی (4).jpg|alt=آیت الله العظمی سید صدرالدین صدر در جوانی|از راست: سید علی موسوی صدر، سیده بتول موسوی صدر، [[سید صدرالدین صدر]] و [[امام موسی صدر|سید موسی موسوی صدر]]
−
پرونده:سیدمهدی (1).jpg|1. [[سید حسین طباطبائی قمی|سید حسین طباطبایی قمی]]، [[سید صدرالدین صدر|سید محمدعلی (صدرالدین) موسوی صدر]] 2. [[سید مهدی شیرازی|سید مهدی حسینی شیرازی]]
+
پرونده:موسی (3).jpg|alt=آیت الله العظمی سید صدرالدین صدر در کنار دو پسرش|از راست: سید موسی موسوی صدر، [[سید رضا صدر|سید رضا موسوی صدر]] و [[سید صدرالدین صدر]]
 +
پرونده:سیدمهدی (1).jpg|1. [[سید حسین طباطبائی قمی|سید حسین طباطبایی قمی]]، [[سید صدرالدین صدر]] 2. [[سید مهدی شیرازی|سید مهدی حسینی شیرازی]]
 +
پرونده:صدرالدین (1).jpg|خاندان و ذریه سید صدرالدین صدر
 +
پرونده:صدرالدین (2).jpg|ردیف وسط از راست: ناشناس، راضی آل یاسین، سید علی موسوی صدر، [[سید صدرالدین صدر]] و سید محمدجواد موسوی صدر و ناشناس
 +
پرونده:صدرالدین (3).jpg|قبر سید صدرالدین صدر در [[حرم حضرت معصومه علیها السلام|حرم حضرت معصومه سلام الله علیها]]
 
</gallery>
 
</gallery>
  
−
[[رده:علمای قرن چهاردهم]]
+
[[رده:علمای قرن چهاردهم|صدر، سید صدرالدین صدر]][[رده:علماء شیعه]]
−
[[رده:فقیهان]]
+
[[رده:مراجع تقلید]]
 
[[رده:ادیبان]]
 
[[رده:ادیبان]]
−
[[رده:مفسرین قرآن]]
 
 
[[رده:شعرای عرب]]
 
[[رده:شعرای عرب]]
 
[[رده:مدفونین در حرم حضرت معصومه (س)]]
 
[[رده:مدفونین در حرم حضرت معصومه (س)]]
 
[[رده: مقاله های مرتبط به دانشنامه]]
 
[[رده: مقاله های مرتبط به دانشنامه]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۵ آوریل ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۳۹

سید صدرالدین.jpg
نام کامل سید محمدعلی موسوی صدر
زادروز ۱۲۹۹ قمری
زادگاه کاظمین
وفات ۱۳۷۳ قمری
مدفن قم، حرم حضرت معصومه

Line.png

اساتید

آخوند خراسانی، سید محمدکاظم یزدی، میرزا محمدحسین نائینی، شیخ عبد الکریم حائری یزدی،...


آثار

المهدی فی احوال الحجة المنتظر، خلاصة الفصول فی علم الاصول، رسالة الحقوق، التاریخ الاسلامی، حاشیه بر العروة الوثقی،...


آیت‌الله سید محمدعلی صدر ملقب به صدرالدین صدر (۱۳۷۳ - ۱۲۹۹ ق)، فرزند سید اسماعیل صدر، از فقیهان و مراجع بزرگ شیعه در قرن ۱۴ هجری و از شاگردان آخوند خراسانی است. وی در فقه، اصول، رجال، تفسیر و شعر مهارت داشت و صاحب آثار علمی متعددی در این علوم بود. کتاب «المهدی فی احوال الحجة المنتظر» از تألیفات اوست.

نسب و جایگاه آیت الله سید صدرالدین صدر در خاندان صدر

ولادت و خاندان

سید صدرالدین صدر در سال ۱۲۹۹ هـ.ق در کاظمین به دنیا آمد. پدر عالیقدر ایشان، آیت الله سید اسماعیل صدر، یکی از علما و فقهای نامدار کاظمین بود که بعدها به کربلا مهاجرت نمود.

لقب صدر برای این خاندان به جهت انتساب به سید صدرالدین موسوی عاملی اصفهانی است که به سبب شهرت علمی و به ویژه فقهی وی، فرزندانش همه به صدر معروف شدند. خانواده صدر، یکی از خاندان های پرثمر و اصیل در اسلام می باشد که اصل و تبار به امام موسی بن جعفر علیه السلام می رسانند و در کشورهای ایران، لبنان، عراق، فلسطین، مصر، یمن، عربستان، اردن و دیگر مناطق اسلامی، رجال علمی نامی و شخصیت های بزرگ سیاسی و اجتماعی و سادات جلیل القدر فراوانی را دارند، رجالی مانند: آیت الله سید عبدالحسین شرف الدین صاحب المراجعات، آیت الله سید حسن صدر صاحب تاسیس الشیعه لفنون الاسلام و متفکر بزرگ، امام موسی صدر.

تحصیل و اساتید

سید صدرالدین صدر مقدمات علوم را در کاظمین از محضر پدر عالمش سید اسماعیل صدر و اساتید ادب روز تلمذ نمود. آن گاه در سال ۱۳۲۸ ه.ق به قصد تکمیل معلومات و تهذیب نفس، عازم نجف اشرف گردید و در حوزه درس آیت الله آخوند خراسانی صاحب کفایة الاصول (م، ۱۳۲۹ ه.ق) و دیگر بزرگان مانند درس آیت الله طباطبایی یزدی، صاحب عروة الوثقی (م، ۱۳۳۷) و آیت الله میرزای نائینی شرکت جست.

آنگاه در سال ۱۳۳۹ پس از درگذشت والد بزرگوارش به قصد زیارت ثامن الحجج امام رضا علیه السلام عازم ایران گشت و نزدیک ده سال در مشهد مقدس به ارشاد و اصلاح امور مسلمین پرداخت، و در اثر استقبال طلاب و محصلین، مشغول تدریس شد و پس از چند سال اقامت در ایران، در سال ۱۳۴۴ به نجف اشرف بازگشت و ملازم درس آیت الله نائینی گردید، و در سال ۱۳۴۹ ه.ق به ایران بازگشته و بنا به درخواست و علاقه مرحوم آیت الله حائری، مؤسس حوزه علمیه در قم اقامت گزید و به عنوان یکی از اساتید و مدرسین مسلم حوزه، مشغول تدریس فقه و اصول گردید، و بیشتر به تربیت و تعلیم طلاب پرداخت.

وی به حدی توجه خاص مرحوم حائری را به خود جلب نمود که او را یکی از دو وصی مورد اعتماد خود قرار داد، که پس از رحلت مؤسس عالیقدر حوزه، با همکاری آیات عظام: سید محمد حجت کوه کمری و سید محمدتقی خوانساری به حفظ و نگهداری و حراست از ارزش های حوزه علمیه قم پرداخت و در تثبیت و ابقای آن کوشید، به حدی که در سخت ترین و سیاه ترین ایام با فداکاری لازم و ایثار بی سابقه، دوران فترت را پشت سر گذاشته و حوزه را به دست زعیم عالیقدر، آیت الله بروجردی سپردند.

آثار و تألیفات

از مرحوم آیت الله صدر آثار و تألیفات متعددی بجا مانده است که شامل فقه، اصول، تاریخ، ادب، کلام، عقاید، حدیث و اخلاق می باشد، از جمله:

یکی از آثار آیت الله سید صدرالدین صدر
  1. المهدی فی احوال الحجة المنتظر (عجل الله تعالی فرجه)، در اثبات وجود امام زمان از طریق اخبار عامه.
  2. خلاصة الفصول فی علم الاصول، و آن تلخیص فصول شیخ محمدحسین اصفهانی می باشد که در دو جز قرار دارد، از دومی آن در سال ۱۳۶۳ فراغت پیدا کرده اند.
  3. رسالة الحقوق، رساله نفیسه ای است که بارها به چاپ رسیده است، نخستین بار در سال ۱۳۲۹ آنچنان که در الذریعه معرفی شده است.
  4. التاریخ الاسلامی، تاریخ فشرده ای است که در سال ۱۳۳۰ دو جلد آن به چاپ رسیده است.[۱]
  5. حاشیه بر العروة الوثقی که در حواشی «وسیلة النجاة» آیت الله اصفهانی به چاپ رسیده است.

دیگر آثار ایشان مخطوط می باشد:

  1. منظومه ای در حج.
  2. منظومه ای در صوم.
  3. رساله ای در حکم ماء الغساله.
  4. رساله ای در تقیه.
  5. رساله ای در حج.
  6. رساله ای در امر به معروف و نهی از منکر.
  7. رساله ای در نکاح و ازدواج.
  8. حاشیه کفایة الاصول خراسانی.
  9. حاشیه وسیلة النجاة فارسی.
  10. رساله ای در ردّ شبهات وهابی ها.
  11. رساله ای در اثبات عدم تحریف کتاب.
  12. ندا محمد در اخبار خاصه و عامه (۱۲ مجلد).
  13. مدینة العلم فی اخبار اهل البیت علیهم السلام.
  14. دیوان شعر (۶ مجلد) و دیگر آثار و تألیفات.

مرجعیت

پس از رحلت آیت الله مؤسس مردم به سید صدرالدین صدر و همکار عزیز و بزرگوارشان، آیت الله حجت مراجعه نمودند و از آن ها درخواست رساله کردند. با این که رساله عملیه ایشان چاپ گردید و ایشان جزو زعمای علم و یکی از مراجع دین و از بزرگ مدرسان حوزه علمیه قم قرار گرفتند، ایشان درس اصول و فقه را تدریس نمودند که در جلسه درس او نزدیک به ۴۰۰ نفر از طلاب و فضلا می نشستند.

در تشویق آنان، شیوه ها و اسلوب های خاصی بکار می گرفتند، به حدی که توانستند تعدادی از بزرگان و رجال حوزه علمیه قم را تربیت و آماده سازند. ابوالزوجه بزرگوار ایشان، مرحوم آیت الله حاج آقا حسین قمی تقلید از ایشان را اجازه داد و احتیاطات خویش را به ایشان ارجاع داد. کسانی که آیت الله قمی را می شناسند، و شدت ورع و پرهیزگاری او را می دانند، بهتر می دانند که او کمتر به کسی اطمینان و اعتماد می ورزید، و هیچ‌گاه به سرعت و سادگی تصمیم نمی گرفت، مادام که اساس و پایه ای پیدا نمی شد، سخنی به زبان نمی آورد و حقیقتی را مورد تایید قرار نمی داد».[۲]

ویژگی‌های اخلاقی

آیت الله صدر، از طبع بلند، نیت پاک، اخلاص کامل در عمل و سعه صدر برخوردار بود و در امر دین و پیشرفت آن و در رسیدگی به امور مسلمین، به ویژه مستضعفان و دردمندان فوق العاده ساعی و کوشا و دارای همت بلندی بود. او دارای ذوق خاص و شور و شوق فراوان به ادبیات عرب بود، و اشعار و سروده‌هایی نیز داشت که حاکی از عمق تبحر ایشان در آن مقوله می باشد.

او در کنار حاشیه بر کفایةالاصول و کتاب تاریخ اسلام، اشعار و قصاید آموزنده و سازنده در مراثی و مدایح اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام را داشت و شعر و ادب او نشان می دهد که او کوچکترین اعتنایی به مقامات ظاهری و وابستگی های دنیوی و مظاهر اعتباری ندارد. او مرثیه ای در رثای حضرت زهرا سلام الله علیها به عربی سروده است که حاکی از سوز دل عمیق و جانکاه او می باشد.[۳]

«ایشان با خصوصیات ویژه ای از دیگر معاصرین تمایز پیدا می کردند و این یک امر عجیب و غریبی نیست، چون ایشان از یک بیت بزرگ برخاسته اند، پدر، جد و برادران همگی دارای چنین خصوصیات و امتیازاتی بودند. او فقیه متضلع، ادیب بارع، ورع و پرهیزگار و متقی بود، بیشتر به دنبال اصلاح امور و ایجاد الفت بودند هنگامی که در مشهد بودند، اختلاف و پراکندگی بین مردم به وجود آمده بود، به حدی که به صفوف علما نیز سرایت نموده بود. مرحوم آیت الله صدر تنها فردی بودند که توانستند آن اختلافات را به وحدت تبدیل نمایند و صفوف رجال دین را متحد سازند و عوامل اختلاف را از بین بردارند... او بسیار متواضع و خاکی بود، با توده مردم می نشست به هر که می رسید سلام می گفت در مسکن و لباس و شئون زندگی شان و اعتبار ظاهری را رعایت نمی نمود، بلکه با سادگی و بساطت خود را ممتاز می ساخت. او همیشه این چنین بود، تا روزی که مرجع تقلید مسلمین گردید، و یکی از اکابر علما و مدرسین حوزه قرار گرفتند باز عادت و شیوه کار او عوض نشد، و اخلاق و رفتارش تغییر پیدا نکرد. روی همین امتیازات اخلاقی بود که او در قلوب مردم از موقعیت و منزلت خاصی برخوردار بود، و یکی از عوامل این اقبال و توجه مردم، کتمان و پوشیده نگهداشتن اعمال و کارهای نیک و شایسته خود بود، مگر آن اعمالی که خود به خود ظهور و شهود داشتند، مانند تاسیس مدارس و تشیید مساجد و روشن ساختن برخی از اماکن مقدسه و تقدیم شهریه به طلاب و دیگر خدمات ایشان باقیات صالحات فراوانی در مشهد و قم از خود به یادگار گذاشتند که خیلی ها نمی دانند. ایشان مردم را دوست می داشتند و در درد و آلام آنان متالم و متاثر می شدند به مشکلات و شکایات آنان گوش فرامی دادند و در پی حل و بازگشودن آن ها بودند سعی داشتند از نزدیکترین راهها و بهترین شیوه ها در حل مشکلات آنان سهیم باشند. من ایشان را از دهها سال پیش از طریق والد بزرگوار و پسرعموی گرانقدرش سید حسن صدر که با ایشان و خاندان صدر محکمترین روابط را دارم، می شناختم من چیزی را از او و درباره او نشنیده ام که موجب عیب و تعییر وی بوده باشد از این رو ایشان در نظر حقیر یکی از آن رجال کم نظیری هستند که زیبنده است تاریخ یاد و اعمال ایشان را مخلد و جاویدان در سینه خود ثبت و ضبط نماید».[۴]

وفات

مرحوم سید صدرالدین صدر، سرانجام پس از عمری تلاش و مجاهده در راه اسلام، در اثر مرض قلبی در روز شنبه ۱۹ ربیع الثانی سال ۱۳۷۳ ه.ق در قم دار فانی را وداع گفت. پیکر مطهر ایشان پس از اقامه نماز توسط آیت الله بروجردی، در بالای سر رواق حرم حضرت فاطمه معصومه (سلام الله علیها) کنار قبر استاد و مؤسس حوزه علمیه قم، آیت الله حائری مدفون گردید.

پانویس

  1. ↑ الذریعه، ج ۳، ص ۲۳۲.
  2. ↑ نقبا البشر، کد معرفی ۱۴۳۵.
  3. ↑ یکصد سال مبارزه روحانیت، ج ۳، ص ۶۸ تا ۷۰، اثر نگارنده که در سال ۱۳۵۹ ش به چاپ رسیده است.
  4. ↑ نقبا البشر، ج ۳، ص ۹۴۶.

منابع

  • فقهای نامدار شیعه، عقیقی بخشایشی، صفحه ۴۳۲.
  • "سید صدرالدین صدر؛ قله تواضع"، محمد رضایی، مجله فرهنگ کوثر، تیر ۱۳۷۷، شماره ۱۶.



آرشیو عکس و تصویر

برگرفته از «https://wiki.ahlolbait.com/index.php?title=سید_صدرالدین_صدر&oldid=149795»
آپارات موسسه اهل البیت علیهم السلام کانال عکس نوشته قرآن و حدیث در اینستاگرام تلگرام قرآن و حدیث کانال قرآن و حدیث در ایتا