سید محمدرضا خراسانی: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(←‏آرشیو عکس و تصویر)
 
(۲۸ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
−
آیت الله سید محمدرضا خراسانی (متولد [[ذی الحجه]] سال ۱۳۱۱ هجری قمری برابر با تیر ۱۲۷۳ هجری شمسی در [[اصفهان]] - متوفی  29 [[رجب]] سال 1397 هجری قمری برابر با 26 تیر 1356 هجری شمسی در اصفهان)  فرزند سید محمدجواد بن سید محمدرضا بن سید یوسف قائنی خراسانی از خاندان سادات حسینی بود که 35 سال زعامت حوزه علمیه اصفهان را بر عهده داشت
+
'''آیت الله العظمی سید محمدرضا خراسانی''' (۱۲۷۳ - ۱۳۵۶ ش)، [[فقیه]] مجاهد [[شیعه]] در قرن چهارده هجری و از شاگردان [[آخوند کاشی|آخوند کاشانی]] بود. ایشان حدود ۳۵ سال زعامت [[حوزه علميه|حوزه علمیه]] اصفهان را بر عهده داشت. احیای مدارس علمی، از جمله [[مدرسه صدر بازار]] و احداث کتابخانه و مسجد در [[اصفهان]]، از دیگر فعالیت‌های اجتماعی اوست.
  
−
==تحصیلات و اجازات==
+
{{شناسنامه عالم
−
سید محمدرضا علاوه بر کسب فیض از محضر پدرش، توانست از مدارس فقها و حکمای نامدار حوزه علمیه اصفهان بهره های وافی و کافی ببرد.
+
||نام کامل = سید محمدرضا حسینی خراسانی
−
وی با استعداد سرشار و همت والای خود ، توانست در اوایل دهه سوم از عمرش به مقام [[اجتهاد]] نائل شود و از سوی چهار تن از استادان بزرگش، مفتخر به دریافت اجازه اجتهاد گردد. پس از آن، سه تن از مراجع و فقهای نامی [[قم]] و [[نجف اشرف]] نیز اجتهاد او را تأیید کرده و با صدور اجازه نامه های گویا و صریح، [[تقلید]] از غیر را برای او ممنوع و اجتهاد مطلق او را اعلام کردند.<br>
+
||تصویر=[[پرونده:خراسانی (8).jpg |220px|center]]
 +
||زادروز =  ۱۲۷۳ شمسی
 +
|زادگاه = [[اصفهان]]
 +
|وفات = ۱۳۵۶ شمسی
 +
|مدفن = اصفهان، [[تخت فولاد]]
 +
|اساتید = [[آخوند کاشی]]، [[حاج آقا رحیم ارباب]]، [[سید محمدباقر درچه ای]]، [[سید ابوالقاسم دهکردی]]،...
 +
|شاگردان = محمدباقر صدیقین، سید عبدالحسین روضاتی، سید حسین شهشهانی، سید ابراهیم مهدوی،...
 +
|آثار = رساله کلامی پیرامون اصول اعتقادات، حواشی بر تذکرة القبور، تقریرات فقه و اصول، حاشیه بر [[فرائد الاصول|فرائدالاصول]]،...
 +
}}
  
−
نام هشت تن از مشایخ اجازه اجتهاد و وی عبارتند از:
+
==ولادت==
−
* [[آیت الله عبدالکریم گزی]] در تاریخ ۱۳۳۳ق
+
سید محمدرضا حسینی خراسانی فرزند سید محمدجواد حسینی، در ماه [[ذی الحجه]] سال ۱۳۱۱ قمری (برابر با تیر ۱۲۷۳ ش) در [[اصفهان]] متولد شد.
−
* آیت الله محمد حسین فشارکی در تاریخ ۱۳۳۵ق و همچنین در تاریخ ۱۳۴۷ق
 
−
* [[سید محمدباقر درچه ای|آیت الله سید محمد باقر درچه]] ای در تاریخ ۱۳۴۲ق
 
−
* آیت الله میر محمد صادق مدرس خاتون آبادی
 
−
* [[آقا ضیاءالدین عراقی|آیت الله ضیاءالدین عراقی]] در تاریخ ۱۳۴۷ق
 
−
* [[سید ابوالحسن اصفهانی|آیت الله العظمی سید ابوالحسن اصفهانی]]
 
−
* [[شیخ عبد الکریم حائری یزدی|آیت الله العظمی عبدالکریم حائری یزدی]]
 
−
* آیت الله سید محمدرضا رضوی خوانساری
 
  
−
==اساتید==
+
==تحصیلات و استادان==
 +
سید محمدرضا علاوه بر کسب فیض از محضر پدرش، توانست از مدارس فقها و حکمای نامدار [[حوزه علمیه]] اصفهان بهره های زیاد ببرد.
  
−
از امتیازات آیت الله خراسانی این بود که توانست بیش از یک دهه از عمر خود را از علم و کمالات و روحیات [[آخوند کاشی]] بهره ببرد. آقای خراسانی به آخوند کاشی در خرید لوازم و نیازهای روزمره او و انجام امور شخصی اش کمک می کرد و خدمتگزاری به آخوند کاشی را از افتخارات عمر خود می شمرد . رابطه او به تدریج، رابطه مرید و مرادی شد و از نزدیکان خاص آخوند و شاگرد خصوصی او شد و [[تفسیر]] و هیأت و [[حکمت]] و [[شرح منظومه سبزواری (کتاب)|شرح منظومه سبزواری]] را در محضر او تعلیم دید. هنگامی که در محضر آیت الله خراسانی سخنی از آخوند کاشی به میان می آمد، ایشان می فرمود: «من اساساً قادر نیستیم بعضی از کمالات و صفات آخوند را برای شما بازگو کنم». خراسانی، حکایات و داستان های شگفتی از استادش آخوند کاشی نقل کرده است.<br>
+
برخی از اساتید سید محمدرضا خراسانی از سطوح گرفته تا خارج، اعم از علوم عقلی و نقلی در حوزه علمیه [[اصفهان]] عبارتند از:
  
−
برخی از اساتید آیت الله خراسانی از سطوح گرفته تا خارج، اعم از علوم عقلی و نقلی دز حوزه علمیه [[اصفهان]]
+
*[[آخوند کاشی|آخوند کاشانی]]؛ از امتیازات سید خراسانی این بود که توانست بیش از یک دهه از عمر خود را از علم و کمالات و روحیات [[آخوند کاشی]] بهره ببرد. آقای خراسانی به آخوند کاشی در انجام امور شخصی اش کمک می کرد و خدمتگزاری به آخوند کاشی را از افتخارات عمر خود می شمرد. رابطه او به تدریج، رابطه مرید و مرادی شد و از نزدیکان خاص آخوند شد و [[تفسیر]] و هیئت و [[حکمت]] و [[شرح منظومه سبزواری (کتاب)|شرح منظومه سبزواری]] را در محضر او تعلیم دید.
 +
*[[حاج آقا رحیم ارباب]]؛ محمدرضا خراسانی برای این استادش نیز احترام خاصی قائل بود و فضایل انسانی و مکارم اخلاقی او را می ستود. روزی در جلسه درس خطاب به شاگردان درباره آیت الله ارباب فرمود: «اگر ما ایشان را ندیده بودیم، شاید برایمان مشکل بود که احوال و کرامات [[سلمان فارسی]] را بپذیریم».
 +
*[[سيد علی يزدی|شیخ علی مدرس یزدی]]
 +
*ملا حسینعلی صدیقین
 +
*[[سید محمدباقر درچه ای]]
 +
*[[سید محمدمهدی درچه ای]]
 +
*[[سید ابوالقاسم دهکردی]]
 +
*میر محمدصادق مدرس خاتون آبادی
 +
*[[محمدرضا نجفی اصفهانی|شیخ محمدرضا نجفی مسجدشاهی]]
 +
*[[آیت الله عبدالکریم گزی|شیخ عبدالکریم گزی]]
 +
*آخوند شیخ محمدحسین فشارکی
 +
*[[میر محمد تقی مدرس|میر سید محمدتقی مدرس اصفهانی]]
 +
*میر سید محمد مدرس نجف آبادی
  
−
* [[حاج آقا رحیم ارباب]]
+
آیت الله خراسانی با استعداد سرشار و همت والای خود، توانست در دهه سوم از عمرش به مقام [[اجتهاد]] نائل شود و از سوی تعدادی از استادان بزرگش، مفتخر به دریافت اجازه اجتهاد گردد. نام برخی از [[مشایخ]] اجازه وی عبارتند از:
−
* [[سيد علی يزدی|شیخ علی مدرس یزدی]]
 
−
* حاج سید مرتضی خراسانی
 
−
* سید احمد اصفهانی مدرس
 
−
* ملا حسینعلی صدیقین
 
−
* [[سید محمدباقر درچه ای]]
 
−
* [[سید محمدمهدی درچه ای]]
 
−
* [[سید ابوالقاسم دهکردی]]
 
−
* [[آخوند کاشی|آخوند ملا محمد کاشی]]
 
−
* میر محمد صادق مدرس خاتون آبادی
 
−
* [[محمدرضا نجفی اصفهانی|شیخ محمدرضا نجفی مسجد شاهی]]
 
−
* [[آیت الله عبدالکریم گزی|شیخ عبدالکریم گزی]]
 
−
* آخوند شیخ محمدحسین فشارکی
 
−
* [[میر محمد تقی مدرس|میر سید محمدتقی مدرس اصفهانی]]
 
−
* میر سید محمد مدرس نجف آبادی
 
  
 +
*آیت الله عبدالکریم گزی در تاریخ ۱۳۳۳ق
 +
*آیت الله محمدحسین فشارکی در تاریخ ۱۳۳۵ق
 +
*آیت الله سید محمدباقر درچه ای در تاریخ ۱۳۴۲ق
 +
*[[آقا ضیاءالدین عراقی|آیت الله ضیاءالدین عراقی]] در تاریخ ۱۳۴۷ق
 +
*[[سید ابوالحسن اصفهانی|آیت الله سید ابوالحسن اصفهانی]]
 +
*[[شیخ عبد الکریم حائری یزدی|آیت الله عبدالکریم حائری یزدی]]
  
−
لازم به ذکر است، آیت الله خراسانی برای استادش، حاج آقا رحیم ارباب نیز احترام خاصی قائل بود و فضایل انسانی و مکارم اخلاقی او را می ستود. روزی در جلسه درس خطاب به شاگردان درباره آیت الله ارباب فرمود: «اگر ما ایشان را ندیده بودیم، شاید برایمان مشکل بود که احوال و کرامات [[سلمان فارسی]] را بپذیریم»
+
==تدریس و شاگردان==
  
−
==فضایل اخلاقی و اوصاف شخصی==
+
آیت ­الله محمدرضا خراسانی [[فقیه|فقیهی]] کامل و مجتهدی تمام و از توانایی بالایی در امر تدریس برخوردار بود، و برای ترویج و راه اندازی دوباره حوزه، دست به کار تدریس شد و نزدیک به نیم قرن در مدارس مختلف [[اصفهان]]، فعالیت چشمگیر داشت. تدریس او از نظم خاصی برخوردار بود؛ صبح­ها در [[مدرسه صدر بازار]]، خارج [[فقه]] و بعداز ظهرها در مدرسه چهارباغ (معروف به مدرسه [[امام صادق علیه السلام]]) خارج [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول فقه]] تدریس می ­کرد و این برنامه همیشه در ساعت مشخصی تا آخرین روزهای عمرش، ادامه داشت.درس فردا را در شب قبل در [[حجره]] مطالعه می­ کرد و مطالب را به دقت می ­نوشت و به هنگام تدریس، مطالب را از روی نوشته می ­خواند. بیانی نرم و سلیس و در عین حال پر محتوا و عمیق داشت و مطالب سخت و پیچیده را درخور فهم طلاب، به آن­ها تفهیم می نمود. اشکالات را در صورتی که معقول و بجا بود، پاسخ می داد وگرنه رد می ­شد. ایشان علاوه بر امتحانی که بطور عمومی از طلاب برای تعیین سطح گرفته می ­شد، امتحانی نیز برای ورود طلبه به مدرسه چهارباغ اصفهان می گرفت که دارای چهار شرط و یک التزام کتبی بود.  
−
وی شخصیتی کم نظیر در علم و عمل و اخلاق و حسن سلوک بود. عالمی متین، با وقار، زاهد، بردبار، پشت و پناه مردم، مروج دین و شریعت، حافظ و نگاهبان حوزه علمیه، و آبروی علما و روحانیت [[اصفهان]] به شمار می رفت. از جمله ویژگی های پسندیده او می توان به وقار و متانت چشم گیر، ابهت و قیافه جذاب، ظاهری آراسته و اندامی موزون، جامه های زیبا و آبرومند، عالمی مدیر و مدبر و نظم و ترتیب خارق العاده در امور فردی و اجتماعی اشاره کرد. از خصوصیات بارز اخلاقی او بیزاری از هر گونه تملق و ستایش و چاپلوسی بود. از جمله آن که، هنگامی که در حال حرکت در مسیر بود، هیچ گاه اجازه نمی داد که طلاب، دور و بر یا جلو و پشت ایشان راه بیفتند و همواره می فرمود یا جلوتر بروید تا من بعد از شما بروم و یا بگذارید من بروم و سپس شما بروید و راه افتادن دنبال آقایان را کاری زشت و قبیح می دانست و دلیل این کار خود را به روایتی از امیرمؤمنان علی علیه السلام، مستند می نمود که فرموده اند انسان نباید دوست داشته باشد که افراد دنبال او راه بیفتند و این عمل را از نشانه های تکبر و خودخواهی دانسته اند.  
 
  
−
==زعامت حوزه علمیه اصفهان==
+
جمع زیادی از طلاب و فضلا از دروس فقه و اصول وی استفاده کرده و یا از او مفتخر به دریافت اجازه [[اجتهاد]] و نقل [[حدیث]] شدند که نام برخی از آنها عبارت است از:
  
−
با وفات آیت الله میر سید علی مجتهد نجف آبادی، آیت­الله خراسانی مرجعیت کلی یافت و سید العلما و رئیس حوزه علمیه اصفهان گردید. خراسانی با هوش سیاسی، نبوغ فکری و توفیق خدایی، توانست حوزه علمیه اصفهان را که یادگار چندین قرن تلاش فکری و علمی جهان تشیع بود، حفظ نموده و رونق و گرمی را به آن بازگرداند. به همت والای او، دو مرتبه، از مقدمات و سطوح گرفته تا دروس خارج و اجتهادی، علوم نقلی و عقلی، در حوزه تدریس و مباحثه می­شد و همین فعالیت­های شبانه روزی، عواطف بشری و دین باوری آیت الله خراسانی بود که زعامت دینی و پیشوایی روحانی را برای او فراهم ساخت.
+
*سید حسن علوی
−
ایشان، علاوه بر این که خود فقیهی کامل و مجتهدی تمام و از توانایی بالایی در امر تدریس برخوردار بود، برای ترویج و راه اندازی دوباره حوزه، دست به کار تدریس شد و نزدیک به نیم قرن در مدارس مختلف اصفهان، فعالیت چشمگیر داشت و تدریس او از نظم خاصی برخوردار بود. صبح­ها در مدرسه صدر بازار ، خارج فقه و بعداز ظهرها در مدرسه چهارباغ (معروف به مدرسه امام صادق علیه السلام)  خارج اصول تدریس می­کرد و این برنامه همیشه در ساعت و دقیقه مشخصی تا آخرین روزهای عمرش، ادامه داشت.
+
*سید محمدکاظم مدرس صادقی
 +
*سید ابوتراب مرتضوی درچه ­ای
 +
*سید محمد حسینی کوشکی
 +
*علی محمد فقیه حبیب­ آبادی
 +
*سید ضیاء تجویدی
 +
*سید عطاء الله فقیه
 +
*سید بحرالعلوم میردامادی
 +
*محمدباقر صدیقین
 +
*محمدتقی عماد خراسانی
 +
*سید علی طباطبایی خوراسگانی
 +
*سید اسماعیل موسوی
 +
*سید ابراهیم مهدوی
 +
*سید حسین شهشهانی
 +
*سید محمدرضا ابن الرسول
 +
*محمد علی اعتزازیان
 +
*سید فضل ­الله ضیاءنور
 +
*سید عبدالحسین روضاتی
  
−
از اقدامات اساسی آیت­الله خراسانی در رونق بخشیدن به حوزه و احیای مدرسه چهارباغ ، دعوت از اساتید بزرگ و مدرسین نام آور اصفهان برای تدریس در این مدرسه بود. علاوه بر این که خود، به تدریس خارج اصول فقه در مدرسه چهارباغ همت گمارد، از اساتید نامداری مانند: سید علی اصغر مدرس برزانی* در تدریس کفایه، شیخ احمد فیاض در تدریس فقه، حاج میرزا علی آقا شیرازی در تدریس اخلاق و نهج البلاغه، میرزا حیدر علی خان برومند در تدریس کفایه، شیخ محمود مفید* در تدریس اسفار و برخی از علمای دیگر برای تدریس دروس مختلف دعوت به عمل می آورد.
+
لازم به ذکر است در اوایل کار تدریس آیت­ الله خراسانی، مدرسین نامداری مانند: علی محمد فقیه حبیب­ آبادی، شریعت هرندی و [[حاج شیخ عباسعلی ادیب |عباسعلی ادیب]] در مجلس درس شرکت می­ کردند تا دیگر طلاب و فضلا به درس و بحث، تشویق و ترغیب گردند.
  
 +
==آثار و تألیفات==
 +
آیت­ الله خراسانی آثار چندی در زمینه­ های [[فقه]]، [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]]، [[کلام]] و [[رجال]] از خود بر جای گذاشت.
 +
فهرست تألیفات ایشان عبارت است از:
 +
 +
#تقریرات فقه اساتید خود؛
 +
#تقریرات اصول اساتید خود؛
 +
#رساله فقهی در مسائل قصر و اتمام نماز؛
 +
#رساله فقهی در شکوک نماز؛
 +
#حاشیه بر [[فرائد الاصول|فرائدالاصول]] شیخ انصاری؛
 +
#حاشیه بر [[مکاسب]] شیخ انصاری؛
 +
#رساله کلامی پیرامون اصول اعتقادات؛
 +
#متمم یا حواشی بر تذکرة القبور [[آیت الله عبدالکریم گزی|آخوند گزی]].
 +
 +
==فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی==
 +
'''زعامت حوزه علمیه اصفهان:'''
  
−
==روش تدریس==
+
با وفات آیت الله میر سید علی مجتهد نجف آبادی، آیت­ الله خراسانی [[مرجعیت]] کلی یافت و سید العلماء و رئیس حوزه علمیه [[اصفهان]] گردید. وی با هوش سیاسی، نبوغ فکری و توفیق خدایی، توانست [[حوزه علميه|حوزه علمیه]] اصفهان را که یادگار چندین قرن تلاش فکری و علمی جهان [[تشیع]] بود، حفظ نموده و رونق و گرمی را به آن بازگرداند. به همت والای او، دو مرتبه، از مقدمات و سطوح گرفته تا دروس خارج و اجتهادی، علوم نقلی و عقلی، در حوزه تدریس و مباحثه می­ شد و همین فعالیت­های شبانه روزی، عواطف بشری و دین باوری آیت الله خراسانی بود که زعامت دینی و پیشوایی روحانی را برای او فراهم ساخت. از اقدامات اساسی آیت ­الله خراسانی در رونق بخشیدن به حوزه و احیای مدرسه چهارباغ، دعوت از اساتید بزرگ و مدرسین نام آور اصفهان برای تدریس در این مدرسه بود، از جمله دعوت [[میرزا علی آقا شیرازی]] در تدریس [[اخلاق]] و [[نهج البلاغه]] و سید علی اصغر مدرس برزانی در تدریس [[کفایة الاصول|کفایه]].
  
 +
'''احیای مدارس علمی:'''
  
−
درس فردا را در شب قبل در حجره مطالعه می­کرد و مطالب را به دقت می­نوشت و به هنگام تدریس، مطالب را از روی نوشته می­خواند. بیانی نرم و سلیس و در عین حال پر محتوا و عمیق داشت و مطالب سخت و پیچیده را درخور فهم طلاب، به آن­ها تفهیم می­نمود. اشکالات را در صورتی که معقول و بجا بود، پاسخ می داد وگرنه رد می­شد. بسیار منظم و دقیق بود و اجازه نمی­داد کسی در وسط درس به جلسه بیاید و این کار را بی­احترامی و اهمیت ندادن به درس و علم می دانست
+
آیت ­الله خراسانی [[مدرسه صدر بازار]] در اصفهان را از معرض خطر اشغال و تخریب یا سوء استفاده، از دست حکومت وقت، خارج کرد و توانست اجازه آوردن سی طلبه به آن جا را بگیرد.  
  
−
ایشان علاوه بر امتحانی که بطور عمومی از طلاب برای تعیین سطح گرفته می­شد، امتحانی نیز برای ورود طلبه به مدرسه چهارباغ اصفهان می گرفت که دارای چهار شرط و یک التزام کتبی بود. در آن زمان که گرفتن آزمون متداول نبود، ایشان آزمون طلبه را لازم می­دانست. با اینکه با تلاش بسیار توانست مدرسه چهارباغ را از دست دولت وقت خارج کند و اجازه آوردن سی طلبه به آن جا را بگیرد، با این حال برای انتخاب این سی طلبه شرایط سختی را قرار داده و معدل طلبه هم نباید از چهارده کمتر می­شد. حتی به برخی طلاب که برای تبلیغ به منبر می­رفتند و سپس به مدرسه باز می­گشتند می­فرمود که این خلاف قرارداد شماست؛ من اجازه نمی­دهم. طلبه باید در مدرسه بماند و درس بخواند. به برخی از طلاب که وضع مالی خوبی نداشتند و اظهار می­کردند که به ناچار منبر می­روند، می­فرمود با زحمت و سختی هم که شده در مدرسه بمانید و درستان را بخوانید
+
وی همچنین مدرسه چهارباغ، که اکنون به مدرسه [[امام صادق علیه السلام]] معروف است و تحت نظر باستان شناسی و اداره اوقاف درآمده و خالی از طلاب علوم دینی شده بود، از طریق مذاکره و مکاتبه با دولت و تدبیر عالمانه، به تصرف و مدیریت خود درآورد و اقدام به اسکان طلاب فاضل در آنجا نمود و از محل موقوفات مدرسه، شهریه آن­ها را می­ پرداخت. خود نیز با تدریس خارج اصول در عصرها و نیز دعوت از مدرسان برجسته برای تدریس در این مدرسه، موجبات حفظ و رونق مدرسه را فراهم کرد.
  
−
در صورتی که طلبه از آزمون، سربلند بیرون می­آمد و نمره خوب می­گرفت، به او پول یا کتاب اهداء می­کرد و بارها کتب درسی مانندمعالم، شرایع و مکاسب را به طلاب، هدیه می داد
+
تعمیر اساسی و احیای مدرسه عربان واقع در محله حسن ­آباد جنب مزار امامزاده احمد علیه السلام، از دیگر اقدامات شایسته ایشان بود. این مدرسه که از زمان [[صفویه]] موجود بوده، به مانند عموم مدارس علمیه در دوره پهلوی اول، متروک و مخروب گردیده بود تا این که به همت آیت­ الله خراسانی در سال ۱۳۶۲ ق، تعمیر اساسی در آن صورت گرفت و جمعی از طلاب در آن اسکان داده شدند.
 +
[[پرونده:خراسانی (9).jpg|thumb|left|دستخط و مهر سید محمدرضا خراسانی در ذیل وقف نامه]]
 +
'''احداث کتابخانه و مسجد:'''
  
−
==شاگردان==
+
از دیگر کارهای ارزشمند خراسانی، تأسیس کتابخانه ­ای با بنایی زیبا و مجلل در مدرسه صدر اصفهان بود. ایشان، در سال۱۳۶۴ ق، زمینی را که در طرف غربی مدرسه صدر به جای ایوان قرار داشت، به منظور تأسیس کتابخانه در نظر گرفت و به صورت دو طبقه و با نماسازی با شکوه بنا کرد. با این اقدام شایسته، از یک سو، نقیصه فقدان کتابخانه، از مرکز مهم علمی حوزه، برطرف گردید و از سوی دیگر، عاملی برای جذب طلاب و دانش پژوهان گردید؛ به گونه­ ای که روزانه، عده زیادی از اهل فضل جهت استفاده از کتب و منابع، به آن مراجعه می ­نمودند. در اطراف نمای خارجی کتابخانه، اشعار زیبایی از [[جلال الدین همایی|جلال ­الدین همایی]] در مدح علم و کتاب و تجلیل از آیت ­الله خراسانی، دیده می ­شود.
  
−
جمع زیادی از طلاب و فضلا از دروس فقه و اصول وی استفاده کرده و یا از او مفتخر به دریافت اجازه اجتهاد و نقل حدیث شدند که نام برخی از آنها عبارت است از: شیخ مصطفی فقیه، شیخ اسدالله جوادی، سید حسن علوی، سید محمدکاظم مدرس صادقی، شیخ مظفر فرزانه، سید ابوتراب مرتضوی درچه­ای ، شیخ احمد قمی نژاد، سید محمد حسینی کوشکی، شیخ علی محمد فقیه حبیب­آبادی*، سید ضیاء تجویدی، ملا هاشم جنتی، شیخ محمود کفعمی، سید عطاء الله فقیه*، شیخ محمود سالک*، سید بحرالعلوم میردامادی، شیخ محمدباقر صدیقین*، دکتر محمدتقی عماد خراسانی، شیخ مرتضی فقیه، سید علی طباطبایی خوراسگانی، سید اسماعیل موسوی، سید ابراهیم مهدوی، سید حسین شهشهانی، شیخ محمد علی آقایی، سید محمد رضا ابن الرسول، شیخ محمد علی اعتزازیان*، سید فضل­الله ضیاءنور، حاج نورالله موسوی، شیخ عباس آدریانی و حاج سید عبدالحسین روضاتی( مصاحبه با آقای جوادی؛ دست نوشته­های ابراهیم جواهری). همچنین در اوایل کار تدریس آیت­الله خراسانی، مدرسین نامداری مانند: شیخ علی محمد فقیه حبیب­آبادی، شریعت هرندی و شیخ عباسعلی ادیب نیز در مجلس درس شرکت می­کردند تا دیگر طلاب و فضلا به درس و بحث، تشویق و ترغیب گردند.
+
همچنین به دستور ایشان، [[مسجد|مسجدی]] در فلکه فلسطین (شاه عباس قبلی) ساخته شد که به پیشنهاد وی، به خاطر روبرو بودن با کنیسه [[یهود|یهودیان]]، مسجدالاقصی نام گرفت و ایشان شب ها در این مسجد اقامه [[نماز جماعت|جماعت]] می ­نمود.
  
−
==فعالیت های عمرانی - فرهنگی
+
==فضایل اخلاقی==
−
آیت­الله خراسانی مدرسه صدر بازار را از معرض خطر اشغال و تخریب یا سوء استفاده، از چنگال حکومت وقت، نجات داد.
+
وی شخصیتی کم نظیر در علم و عمل و [[اخلاق]] و حسن سلوک بود. عالمی متین، با وقار، زاهد، بردبار، پشت و پناه مردم، مروج [[دین]] و [[شریعت]]، حافظ و نگاهبان [[حوزه علميه|حوزه علمیه]]، و آبروی علما و روحانیت [[اصفهان]] به شمار می رفت.
  
−
وی همچنین مدرسه چهارباغ – که پیشتر به مدرسه سلطانی و اکنون به مدرسه امام صادق (ع) معروف است- را که تحت نظر باستان شناسی و اداره اوقاف درآمده و خالی از طلاب علوم دینی شده بود، از طریق مذاکره و مکاتبه با دولت و تدبیر عالمانه ، به تصرف و مدیریت خود در آورد و اقدام به اسکان طلاب فاضل در آن جا نمود و از محل موقوفات مدرسه، شهریه آن­ها را می­پرداخت. خود نیز با تدریس خارج اصول در عصرها و نیز دعوت از مدرسان برجسته برای تدریس در این مدرسه ، موجبات حفظ و رونق مدرسه را فراهم کرد
+
از جمله ویژگی های پسندیده او می توان به وقار و متانت چشم گیر، ابهت و قیافه جذاب، ظاهری آراسته و اندامی موزون، جامه های زیبا و آبرومند، عالمی مدیر و مدبر و نظم و ترتیب خارق العاده در امور فردی و اجتماعی اشاره کرد.  
−
تعمیر اساسی و احیای مدرسه عربان( واقع در محله حسن­آباد جنب مزار امامزاده احمد)، از دیگر اقدامات شایسته ایشان بود. این مدرسه که از زمان صفویه موجود بوده، به مانند عموم مدارس علمیه در دوره پهلوی اول، متروک و مخروب گردیده بود تا این که به همت آیت­الله خراسانی در سال ۱۳۶۲ق تعمیر اساسی در آن صورت گرفت و جمعی از طلاب در آن اسکان داده شدند.
 
−
از کارهای ارزشمند خراسانی، تأسیس کتابخانه­ای با بنایی زیبا و مجلل در مدرسه صدر اصفهان بود. ایشان، در سال۱۳۶۴ق زمینی را که در طرف غربی مدرسه صدر به جای ایوان قرار داشت، به منظور تأسیس کتابخانه در نظر گرفت و به صورت دو طبقه و با نماسازی با شکوه بنا کرد. در سال ۱۳۶۶ق با برپایی مجلس جشنی با شرکت علما و طلاب و تجار، کتابخانه افتتاح گردید و مورد بهره­برداری حوزه علمیه قرار گرفت. با این اقدام شایسته، از یک سو، نقیصه فقدان کتابخانه، از مرکز مهم علمی حوزه، برطرف گردید و از سوی دیگر، عاملی برای جذب طلاب و دانش پژوهان گردید؛ به گونه­ای که روزانه، عده زیادی از اهل فضل جهت استفاده از کتب و منابع، به آن مراجعه می­نمودند. در اطراف نمای خارجی کتابخانه، اشعار زیبایی از جلال­الدین همایی* در مدح علم و کتاب و تجلیل از آیت­الله خراسانی، دیده می­شود
 
−
همچنین به دستور ایشان، مسجدی در فلکه فلسطین (شاه عباس قبلی) ساخته شد که به پیشنهاد وی، به خاطر روبرو بودن با کنیسه یهودیان، مسجدالاقصی نام گرفت و ایشان شب ها در این مسجد اقامه جماعت می­نمود
 
  
−
==آثار و تألیفات==
+
از دیگر خصوصیات بارز اخلاقی او، بیزاری از هر گونه تملق و ستایش بود. از جمله، هنگامی که در حال حرکت در مسیر بود، اجازه نمی داد که طلاب، دور و بر ایشان راه بیفتند و همواره می فرمود یا جلوتر بروید تا من بعد از شما بروم و یا بگذارید من بروم و سپس شما بیایید. او راه افتادن دنبال آقایان را کاری زشت و قبیح می دانست و دلیل این کار خود را به روایتی از [[امیرالمومنین|امیرمؤمنان]] علیه السلام، مستند می نمود که فرموده اند انسان نباید دوست داشته باشد که افراد دنبال او راه بیفتند و این عمل را از نشانه های [[تکبر]] و خودخواهی دانسته اند.
−
ایشان آثار چندی در زمینه­های فقه، اصول، کلام و رجال از خود بر جای گذاشت . فهرست تألیفات وی عبارت است از: ۱- «تقریرات فقه اساتید خود»؛ ۲- « تقریرات اصول اساتید خود»؛ ۳- « رساله فقهی در مسائل قصر و اتمام نماز»؛ ۴- « رساله فقهی در شکوک نماز»؛ ۵- « حاشیه بر فرائد شیخ انصاری»؛ ۶- « حاشیه بر مکاسب شیخ انصاری»؛ ۷- «رساله کلامی پیرامون اصول اعتقادات»؛ ۸- « متمم یا حواشی بر تذکره القبور» آخوند گزی
+
 
 +
==وفات==
 +
مرحوم آیت الله محمدرضا خراسانی، سرانجام در روز ۲۹ [[رجب]] سال ۱۳۹۷ قمری (برابر با ۲۶ تیرماه ۱۳۵۶ شمسی) جان به جان آفرین تسلیم کرد و پیکر مطهرش با تجلیل و احترام شایسته، [[تشییع جنازه|تشییع]] و در [[تخت فولاد]] اصفهان، داخل بقعه [[فاضل اصفهانی|فاضل هندی]] و در جوار نیاکانش به خاک سپرده شد.
 +
 
 +
==منابع==
 +
*سایت تخت فولاد اصفهان.
 +
*علی کرباسی­ زاده اصفهانی؛ دانشنامه تخت فولاد.
 +
 
 +
==آرشیو عکس و تصویر==
 +
<gallery mode="packed" heights="170">
 +
پرونده:خراسانی (1).jpg|سید محمدرضا حسینی خراسانی در جوانی (نفر دوم نشسته از راست)
 +
پرونده:خراسانی (2).jpg|از راست: سید محمدمهدی خراسانی، سید محمدرضا حسینی خراسانی و سید محمدتقی خراسانی
 +
پرونده:خراسانی (3).jpg|سید محمدرضا حسینی خراسانی
 +
پرونده:خراسانی (4).jpg|سید محمدرضا حسینی خراسانی در بین شاگردانشان در مدرسه امام صادق علیه السلام (نفر چهارم ردیف جلو از راست)
 +
پرونده:خراسانی (7).jpg|سید محمدرضا حسینی خراسانی
 +
پرونده:خراسانی0.jpg|از راست: [[سید محمدعلی روضاتی|سید محمدعلی روضاتیان]]، [[شیخ آقا بزرگ تهرانی|محمدمحسن منزوی تهرانی (آقا بزرگ تهرانی)]]، سید محمدرضا حسینی خراسانی، مرتضی اردکانی، سید فخرالدین روضاتی و سید نورالله ابطحی
 +
پرونده:خراسانی (11).jpg|مدفن سید محمدرضا حسینی خراسانی در بقعه [[فاضل اصفهانی|فاضل اصفهانی(هندی)]] [[تخت فولاد]]
 +
پرونده:خراسانی (12).jpg|سنگ [[قبر]] سید محمدرضا حسینی خراسانی
 +
پرونده:خراسانی (10).jpg|اعلامیه هفتم سید محمدرضا حسینی خراسانی که توسط علمای وقت [[اصفهان]] صادر شده است
 +
</gallery>
  
−
==وفات و مدفن==
+
[[رده:علمای قرن چهاردهم|خراسانی،سید محمدرضا]]
−
آیت الله خراسانی در روز عید مبعث سال ۱۳۹۷ق گرفتار حمله قلبی شد و پس از انتقال به بیمارستان ، به هنگام طلوع فجر یکشنبه ۲۹ رجب سال ۱۳۹۷ق/ ۲۶ تیرماه۱۳۵۶ش جان به جان آفرین تسلیم کرد و در همان روز، جنازه­اش با تجلیل و احترام شایسته، تشییع و در تخت فولاد داخل بقعه فاضل اصفهانی(هندی*) و در جوار نیاکانش به خاک سپرده شد.
+
[[رده: فقیهان]]
 +
[[رده:مراجع تقلید]]
 +
[[رده:مدفونین در تخت فولاد]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۸ دسامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۷:۴۱

آیت الله العظمی سید محمدرضا خراسانی (۱۲۷۳ - ۱۳۵۶ ش)، فقیه مجاهد شیعه در قرن چهارده هجری و از شاگردان آخوند کاشانی بود. ایشان حدود ۳۵ سال زعامت حوزه علمیه اصفهان را بر عهده داشت. احیای مدارس علمی، از جمله مدرسه صدر بازار و احداث کتابخانه و مسجد در اصفهان، از دیگر فعالیت‌های اجتماعی اوست.

خراسانی (8).jpg
نام کامل سید محمدرضا حسینی خراسانی
زادروز ۱۲۷۳ شمسی
زادگاه اصفهان
وفات ۱۳۵۶ شمسی
مدفن اصفهان، تخت فولاد

Line.png

اساتید

آخوند کاشی، حاج آقا رحیم ارباب، سید محمدباقر درچه ای، سید ابوالقاسم دهکردی،...

شاگردان

محمدباقر صدیقین، سید عبدالحسین روضاتی، سید حسین شهشهانی، سید ابراهیم مهدوی،...

آثار

رساله کلامی پیرامون اصول اعتقادات، حواشی بر تذکرة القبور، تقریرات فقه و اصول، حاشیه بر فرائدالاصول،...


ولادت

سید محمدرضا حسینی خراسانی فرزند سید محمدجواد حسینی، در ماه ذی الحجه سال ۱۳۱۱ قمری (برابر با تیر ۱۲۷۳ ش) در اصفهان متولد شد.

تحصیلات و استادان

سید محمدرضا علاوه بر کسب فیض از محضر پدرش، توانست از مدارس فقها و حکمای نامدار حوزه علمیه اصفهان بهره های زیاد ببرد.

برخی از اساتید سید محمدرضا خراسانی از سطوح گرفته تا خارج، اعم از علوم عقلی و نقلی در حوزه علمیه اصفهان عبارتند از:

آیت الله خراسانی با استعداد سرشار و همت والای خود، توانست در دهه سوم از عمرش به مقام اجتهاد نائل شود و از سوی تعدادی از استادان بزرگش، مفتخر به دریافت اجازه اجتهاد گردد. نام برخی از مشایخ اجازه وی عبارتند از:

تدریس و شاگردان

آیت ­الله محمدرضا خراسانی فقیهی کامل و مجتهدی تمام و از توانایی بالایی در امر تدریس برخوردار بود، و برای ترویج و راه اندازی دوباره حوزه، دست به کار تدریس شد و نزدیک به نیم قرن در مدارس مختلف اصفهان، فعالیت چشمگیر داشت. تدریس او از نظم خاصی برخوردار بود؛ صبح­ها در مدرسه صدر بازار، خارج فقه و بعداز ظهرها در مدرسه چهارباغ (معروف به مدرسه امام صادق علیه السلام) خارج اصول فقه تدریس می ­کرد و این برنامه همیشه در ساعت مشخصی تا آخرین روزهای عمرش، ادامه داشت.درس فردا را در شب قبل در حجره مطالعه می­ کرد و مطالب را به دقت می ­نوشت و به هنگام تدریس، مطالب را از روی نوشته می ­خواند. بیانی نرم و سلیس و در عین حال پر محتوا و عمیق داشت و مطالب سخت و پیچیده را درخور فهم طلاب، به آن­ها تفهیم می نمود. اشکالات را در صورتی که معقول و بجا بود، پاسخ می داد وگرنه رد می ­شد. ایشان علاوه بر امتحانی که بطور عمومی از طلاب برای تعیین سطح گرفته می ­شد، امتحانی نیز برای ورود طلبه به مدرسه چهارباغ اصفهان می گرفت که دارای چهار شرط و یک التزام کتبی بود.

جمع زیادی از طلاب و فضلا از دروس فقه و اصول وی استفاده کرده و یا از او مفتخر به دریافت اجازه اجتهاد و نقل حدیث شدند که نام برخی از آنها عبارت است از:

  • سید حسن علوی
  • سید محمدکاظم مدرس صادقی
  • سید ابوتراب مرتضوی درچه ­ای
  • سید محمد حسینی کوشکی
  • علی محمد فقیه حبیب­ آبادی
  • سید ضیاء تجویدی
  • سید عطاء الله فقیه
  • سید بحرالعلوم میردامادی
  • محمدباقر صدیقین
  • محمدتقی عماد خراسانی
  • سید علی طباطبایی خوراسگانی
  • سید اسماعیل موسوی
  • سید ابراهیم مهدوی
  • سید حسین شهشهانی
  • سید محمدرضا ابن الرسول
  • محمد علی اعتزازیان
  • سید فضل ­الله ضیاءنور
  • سید عبدالحسین روضاتی

لازم به ذکر است در اوایل کار تدریس آیت­ الله خراسانی، مدرسین نامداری مانند: علی محمد فقیه حبیب­ آبادی، شریعت هرندی و عباسعلی ادیب در مجلس درس شرکت می­ کردند تا دیگر طلاب و فضلا به درس و بحث، تشویق و ترغیب گردند.

آثار و تألیفات

آیت­ الله خراسانی آثار چندی در زمینه­ های فقه، اصول، کلام و رجال از خود بر جای گذاشت. فهرست تألیفات ایشان عبارت است از:

  1. تقریرات فقه اساتید خود؛
  2. تقریرات اصول اساتید خود؛
  3. رساله فقهی در مسائل قصر و اتمام نماز؛
  4. رساله فقهی در شکوک نماز؛
  5. حاشیه بر فرائدالاصول شیخ انصاری؛
  6. حاشیه بر مکاسب شیخ انصاری؛
  7. رساله کلامی پیرامون اصول اعتقادات؛
  8. متمم یا حواشی بر تذکرة القبور آخوند گزی.

فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی

زعامت حوزه علمیه اصفهان:

با وفات آیت الله میر سید علی مجتهد نجف آبادی، آیت­ الله خراسانی مرجعیت کلی یافت و سید العلماء و رئیس حوزه علمیه اصفهان گردید. وی با هوش سیاسی، نبوغ فکری و توفیق خدایی، توانست حوزه علمیه اصفهان را که یادگار چندین قرن تلاش فکری و علمی جهان تشیع بود، حفظ نموده و رونق و گرمی را به آن بازگرداند. به همت والای او، دو مرتبه، از مقدمات و سطوح گرفته تا دروس خارج و اجتهادی، علوم نقلی و عقلی، در حوزه تدریس و مباحثه می­ شد و همین فعالیت­های شبانه روزی، عواطف بشری و دین باوری آیت الله خراسانی بود که زعامت دینی و پیشوایی روحانی را برای او فراهم ساخت. از اقدامات اساسی آیت ­الله خراسانی در رونق بخشیدن به حوزه و احیای مدرسه چهارباغ، دعوت از اساتید بزرگ و مدرسین نام آور اصفهان برای تدریس در این مدرسه بود، از جمله دعوت میرزا علی آقا شیرازی در تدریس اخلاق و نهج البلاغه و سید علی اصغر مدرس برزانی در تدریس کفایه.

احیای مدارس علمی:

آیت ­الله خراسانی مدرسه صدر بازار در اصفهان را از معرض خطر اشغال و تخریب یا سوء استفاده، از دست حکومت وقت، خارج کرد و توانست اجازه آوردن سی طلبه به آن جا را بگیرد.

وی همچنین مدرسه چهارباغ، که اکنون به مدرسه امام صادق علیه السلام معروف است و تحت نظر باستان شناسی و اداره اوقاف درآمده و خالی از طلاب علوم دینی شده بود، از طریق مذاکره و مکاتبه با دولت و تدبیر عالمانه، به تصرف و مدیریت خود درآورد و اقدام به اسکان طلاب فاضل در آنجا نمود و از محل موقوفات مدرسه، شهریه آن­ها را می­ پرداخت. خود نیز با تدریس خارج اصول در عصرها و نیز دعوت از مدرسان برجسته برای تدریس در این مدرسه، موجبات حفظ و رونق مدرسه را فراهم کرد.

تعمیر اساسی و احیای مدرسه عربان واقع در محله حسن ­آباد جنب مزار امامزاده احمد علیه السلام، از دیگر اقدامات شایسته ایشان بود. این مدرسه که از زمان صفویه موجود بوده، به مانند عموم مدارس علمیه در دوره پهلوی اول، متروک و مخروب گردیده بود تا این که به همت آیت­ الله خراسانی در سال ۱۳۶۲ ق، تعمیر اساسی در آن صورت گرفت و جمعی از طلاب در آن اسکان داده شدند.

دستخط و مهر سید محمدرضا خراسانی در ذیل وقف نامه

احداث کتابخانه و مسجد:

از دیگر کارهای ارزشمند خراسانی، تأسیس کتابخانه ­ای با بنایی زیبا و مجلل در مدرسه صدر اصفهان بود. ایشان، در سال۱۳۶۴ ق، زمینی را که در طرف غربی مدرسه صدر به جای ایوان قرار داشت، به منظور تأسیس کتابخانه در نظر گرفت و به صورت دو طبقه و با نماسازی با شکوه بنا کرد. با این اقدام شایسته، از یک سو، نقیصه فقدان کتابخانه، از مرکز مهم علمی حوزه، برطرف گردید و از سوی دیگر، عاملی برای جذب طلاب و دانش پژوهان گردید؛ به گونه­ ای که روزانه، عده زیادی از اهل فضل جهت استفاده از کتب و منابع، به آن مراجعه می ­نمودند. در اطراف نمای خارجی کتابخانه، اشعار زیبایی از جلال ­الدین همایی در مدح علم و کتاب و تجلیل از آیت ­الله خراسانی، دیده می ­شود.

همچنین به دستور ایشان، مسجدی در فلکه فلسطین (شاه عباس قبلی) ساخته شد که به پیشنهاد وی، به خاطر روبرو بودن با کنیسه یهودیان، مسجدالاقصی نام گرفت و ایشان شب ها در این مسجد اقامه جماعت می ­نمود.

فضایل اخلاقی

وی شخصیتی کم نظیر در علم و عمل و اخلاق و حسن سلوک بود. عالمی متین، با وقار، زاهد، بردبار، پشت و پناه مردم، مروج دین و شریعت، حافظ و نگاهبان حوزه علمیه، و آبروی علما و روحانیت اصفهان به شمار می رفت.

از جمله ویژگی های پسندیده او می توان به وقار و متانت چشم گیر، ابهت و قیافه جذاب، ظاهری آراسته و اندامی موزون، جامه های زیبا و آبرومند، عالمی مدیر و مدبر و نظم و ترتیب خارق العاده در امور فردی و اجتماعی اشاره کرد.

از دیگر خصوصیات بارز اخلاقی او، بیزاری از هر گونه تملق و ستایش بود. از جمله، هنگامی که در حال حرکت در مسیر بود، اجازه نمی داد که طلاب، دور و بر ایشان راه بیفتند و همواره می فرمود یا جلوتر بروید تا من بعد از شما بروم و یا بگذارید من بروم و سپس شما بیایید. او راه افتادن دنبال آقایان را کاری زشت و قبیح می دانست و دلیل این کار خود را به روایتی از امیرمؤمنان علیه السلام، مستند می نمود که فرموده اند انسان نباید دوست داشته باشد که افراد دنبال او راه بیفتند و این عمل را از نشانه های تکبر و خودخواهی دانسته اند.

وفات

مرحوم آیت الله محمدرضا خراسانی، سرانجام در روز ۲۹ رجب سال ۱۳۹۷ قمری (برابر با ۲۶ تیرماه ۱۳۵۶ شمسی) جان به جان آفرین تسلیم کرد و پیکر مطهرش با تجلیل و احترام شایسته، تشییع و در تخت فولاد اصفهان، داخل بقعه فاضل هندی و در جوار نیاکانش به خاک سپرده شد.

منابع

  • سایت تخت فولاد اصفهان.
  • علی کرباسی­ زاده اصفهانی؛ دانشنامه تخت فولاد.

آرشیو عکس و تصویر

  • سید محمدرضا حسینی خراسانی در جوانی (نفر دوم نشسته از راست)

  • از راست: سید محمدمهدی خراسانی، سید محمدرضا حسینی خراسانی و سید محمدتقی خراسانی

  • سید محمدرضا حسینی خراسانی

  • سید محمدرضا حسینی خراسانی در بین شاگردانشان در مدرسه امام صادق علیه السلام (نفر چهارم ردیف جلو از راست)

  • سید محمدرضا حسینی خراسانی

  • از راست: سید محمدعلی روضاتیان، محمدمحسن منزوی تهرانی (آقا بزرگ تهرانی)، سید محمدرضا حسینی خراسانی، مرتضی اردکانی، سید فخرالدین روضاتی و سید نورالله ابطحی

  • مدفن سید محمدرضا حسینی خراسانی در بقعه فاضل اصفهانی(هندی) تخت فولاد

  • سنگ قبر سید محمدرضا حسینی خراسانی

  • اعلامیه هفتم سید محمدرضا حسینی خراسانی که توسط علمای وقت اصفهان صادر شده است

برگرفته از «https://wiki.ahlolbait.com/index.php?title=سید_محمدرضا_خراسانی&oldid=144337»
آپارات موسسه اهل البیت علیهم السلام کانال عکس نوشته قرآن و حدیث در اینستاگرام تلگرام قرآن و حدیث کانال قرآن و حدیث در ایتا