کتاب المعقبین من ولد الإمام أمیرالمؤمنین (کتاب): تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
 
(۲ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
[[پرونده:Ketab131.jpg|بندانگشتی|المعقبین من ولد أمیر المؤمنین]]
+
'''«کتاب المُعقّبین من وُلد الإمام أمیرالمؤمنین»'''، تألیف یحیى بن الحسن العقیقى (م، ۲۷۷ ق)، کتابی درباره انساب و اعقاب آل [[ابوطالب علیه السلام|ابی‌طالب]]، به ویژه [[علی بن ابی‎طالب(ع)، امام اول|حضرت على]] (علیه‌السلام) و فرزندان ایشان است.
'''كتاب المعقبين من ولد الامام اميرالمؤمنين'''، به زبان عربى، تأليف ابى الحسين يحيى بن الحسن العقيقى، در موضوع علم انساب آل ابى طالب(ع) است كه با تحقيق محمد الكاظم تهيه شده است.
+
{{مشخصات کتاب
  
كتاب كه يكى از منابع علم انساب به شمار مى‌آيد، با توجه به توضيحات و حواشى محقق، منبعى جامع و كامل در موضوع شناخت فرزندان ابى طالب(ع) است.
+
|عنوان=
  
== ساختار ==
+
|تصویر= [[پرونده:Ketab131.jpg|240px|وسط]]
  
 +
|نویسنده=  یحیى بن حسن عقیقى
  
كتاب، مشتمل بر مقدمه محقق، نمونه‌اى از نسخه خطى كتاب، متن كتاب در چند قسمت و بخش فهرست كتاب و اماكن مى‌باشد.
+
|موضوع= نسب شناسی
  
كتاب، به‌صورت گزارشى از فرزندان ابى طالب، عموى پيامبر(ص) شروع مى‌شود و بعد درباره فرزندان هركدام، مؤلف شروع به سخن مى‌كند كه اولين ايشان و به‌طور خاص، [[علی بن ابی‎طالب(ع)، امام اول|حضرت على(ع)]] مى‌باشد.
+
|زبان= عربی
  
== گزارش محتوا ==
+
|تعداد جلد= ۱
  
 +
|عنوان افزوده1=
  
مقدمه محقق، با گزارشى درباره مؤلف آغاز شده است و در ادامه، به خود كتاب پرداخته شده و گزارشى مختصر درباره آن ارائه گرديده است.
+
|افزوده1=
  
محقق، در بخش آخر مقدمه، روش تحقيق خود را درباره اين اثر بيان مى‌كند و خاطرنشان مى‌سازد كه تنها به نسخه واحد آن كه موجود مى‌باشد، تكيه نموده و براى بهتر مشخص شدن مطالب كتاب، بعضى از عبارات را در پاورقى‌ها با استفاده از كتب ابى الفرج اصفهانى و [[شيخ صدوق]] و [[شيخ مفيد]] توضيح داده است.
+
|عنوان افزوده2=
  
همچنين از كتاب‌هايى همچون «[[مقاتل الطالبيين]]»، «الاغانى»، «[[الإرشاد في معرفة حجج الله على العباد|الارشاد]]» مفيد، «توحيد» و «خصال» صدوق، «[[شواهد التنزيل لقواعد التفضيل|شواهد التنزيل]]» حسكانى، «مستدرك» حاكم و «[[تاریخ بغداد|تاريخ بغداد]]» نيز بهره‌ها برده شده است.
+
|افزوده2=
  
متن كتاب، با «قال الشريف أبوالحسين يحيى بن الحسن بن جعفر...» شروع مى‌شود. عبارت ايشان، در ابتدا، ذكر فرزندان ابى طالب(ع) مى‌باشد كه سه تن بودند از فاطمه بنت اسد: على(ع)، جعفر و عقيل.
+
|لینک=
 +
}}
 +
==معرفی کتاب==
  
فرزندان [[علی بن ابی‎طالب(ع)، امام اول|حضرت على(ع)]]، اولين گروهى هستند كه مؤلف به ذكر انساب آنها پرداخته است؛ به اين ترتيب: حسن، حسين، محمد، عمر و عباس.
+
«کتاب المعقّبین من ولد أمیرالمؤمنین» که یکى از منابع علم انساب به شمار مى‌آید، با توجه به توضیحات و حواشى محقق، منبعى جامع و کامل در موضوع شناخت آل ابى طالب(ع) است.  
  
مادر امام حسن(ع) و حسين(ع)، فاطمه زهرا(س)، دختر رسول خدا(ص) مى‌باشد. محمد بن على، معروف به ابن حنفيه است كه مادر وى حنفيه، بنت جعفر بن قيس مى‌باشد. مادر عمر بن على، تغلبيه، ام حبيب، دختر ربيعة بن يحيى و مادر عباس بن على و برادرانش (عثمان، جعفر و عبدالله) ام البنين، فاطمه، دختر حزام مى‌باشد.
+
این کتاب، به‌صورت گزارشى از فرزندان حضرت [[ابوطالب علیه السلام|ابوطالب]](ع)، شروع مى‌شود و سپس مؤلف درباره فرزندان هرکدام، شروع به سخن مى‌کند که اولین ایشان و به‌طور خاص، [[علی بن ابی‎طالب(ع)، امام اول|حضرت على]](علیه السلام) مى‌باشد.
  
مطالب كتاب، در ذكر فرزندان هريك از ايشان در ادامه بيان مى‌شود و از آنجايى كه اصل كتاب، خيلى موجز و مختصر است، محقق در پاورقى به‌صورت مفصل، بر اساس كتب تاريخى و حديثى و رجالى، به توضيح مطالب مؤلف پرداخته است. در تتمه كتاب نيز در بخشى جداگانه به امام حسين(ع) و فرزند بزرگوارش على‌اكبر(ع) پرداخته شده است.
+
از آنجایى که اصل کتاب، خیلى موجز و مختصر است، محقق در پاورقى، به توضیح مطالب مؤلف پرداخته و از کتاب‌هایى تاریخى و [[حدیث|حدیثى]] و [[رجال|رجالى]] همچون «[[مقاتل الطالبیین (کتاب)|مقاتل الطالبیین]]» و «[[الأغانی (کتاب)|الأغانى]]» [[ابوالفرج اصفهانی]]، «[[الارشاد|الارشاد]]» [[شیخ مفید|شیخ مفید]]، «[[التوحید (کتاب)|التوحید]]» و «[[الخصال (کتاب)|الخصال]]» [[شیخ صدوق]]، «[[شواهد التنزیل لقواعد التفضیل|شواهد التنزیل]]» [[حاکم حسکانی|حسکانى]]، «[[مستدرک حاکم نیشابوری (کتاب)|مستدرک]]» [[حاکم نیشابوری]] و «[[تاریخ بغداد (کتاب)|تاریخ بغداد]]» [[خطیب بغدادی]] نیز بهره‌ها برده شده است. محقق همچنین در توضیح بعضى از اشخاص و ذکر حوادث تاریخى، از اشعارى که در تاریخ در وصف ایشان آمده، نیز در پاره‌اى از مواقع استفاده کرده است.  
  
در اين بخش، به نام 20 تن از فرزندان آل ابى طالب كه در حادثه عاشورا به شهادت رسيده‌اند، اشاره مى‌شود كه فقط نام آنها آورده شده است و محقق بعضى از آنها را بيشتر معرفى مى‌كند.
+
از برخى الفاظ که در مورد [[خلفای نخستین|خلفا]] در این اثر به کار رفته است، معلوم مى‌شود که نویسنده آن، [[شیعه|شیعى‌]] مذهب مى‌باشد.
  
مبحث بعدى كتاب، درباره زيد بن على بن حسين و فرزندش يحيى است كه در زمان بنى اميه بر ضد حكومت هشام بن عبدالملك قيام كردند. بخشى نيز به اسامى فرزندان [[علی بن ابی‎طالب(ع)، امام اول|حضرت على(ع)]] كه با سم به شهادت رسيدند، اختصاص يافته است.
+
==محتوای کتاب==
  
همچنين به قيام محمد نفس زكيه در زمان منصور نيز جداگانه اشاره شده است. مؤلف، به‌طور خاص در اين كتاب به زندانى شدن موسى بن جعفر(ع) به دست هارون و به شهادت رسيدن او اشاره مى‌كند. مباحثى، همانند عبدالله بن حسن بن حسن، صاحب فخ و قيام ابوالسرايا، از مباحث بعدى اين اثر مى‌باشد.
+
متن کتاب با ذکر فرزندان [[ابوطالب علیه السلام|ابوطالب]](ع) از [[فاطمه بنت اسد]] آغاز مى‌شود که سه تن بودند: [[علی بن ابی‎طالب(ع)، امام اول|حضرت على]](ع)، [[جعفر طیار|جعفر]] و [[عقیل بن ابیطالب|عقیل]]. فرزندان حضرت على(ع)، اولین گروهى هستند که مؤلف به ذکر انساب آنها پرداخته است؛ به این ترتیب: [[امام حسن علیه السلام|امام حسن]](ع)، [[امام حسین علیه السلام|امام حسین]](ع)، [[محمد بن حنفیه]]، [[عمر بن علی]] و [[حضرت عباس علیه السلام|عباس بن علی]].
  
محقق، در توضيح بعضى از اشخاص و ذكر حوادث تاريخى، از اشعارى كه در تاريخ در وصف ايشان آمده، نيز در پاره‌اى از مواقع استفاده كرده است.
+
در این کتاب به ذکر اسامى فرزندان امام حسن(ع) و امام حسین(ع)، به‌صورت مفصل پرداخته شده است. مؤلف در هنگام بیان فرزندان امام حسن(ع)، بیشتر به آن دسته از ایشان که بر ضد حکومت جور قیام کردند، پرداخته است.
  
چنان‌كه در نقل مطالب ابتدايى كتاب مشاهده شد، كتاب با اينكه در ذكر اعقاب و انساب حضرت ابى طالب مى‌باشد، ولى به‌طور خاص به ذكر اولاد [[علی بن ابی‎طالب(ع)، امام اول|حضرت على(ع)]] پرداخته است.
+
در تتمه کتاب نیز در بخشى جداگانه به [[امام حسین علیه السلام|امام حسین]](ع) و فرزند بزرگوارش [[حضرت علی اکبر علیه السلام|على‌اکبر]](ع) و [[ائمه اطهار|ائمه معصومین]] از نسل ایشان پرداخته شده است. در این بخش، به نام ۲۰ تن از فرزندان آل ابى طالب که در حادثه [[عاشورا]] به [[شهادت در راه خدا|شهادت]] رسیده‌اند، اشاره مى‌شود که فقط نام آنها آورده شده است و محقق بعضى از آنها را بیشتر معرفى مى‌کند.
  
اين كتاب، در شمار منابع علم انساب شمرده مى‌شود و در آن به ذكر اسامى فرزندان امام حسن(ع) و امام حسين(ع)، به‌صورت مفصل پرداخته شده است. در هنگام بيان فرزندان امام حسن(ع)، به آن دسته از ايشان كه بر ضد حكومت جور قيام كردند، به‌صورت مفصل پرداخته شده است. درباره فرزندان امام حسين(ع) نيز به حادثه كربلا و ائمه معصومين از نسل ايشان اشاره شده است. در اين كتاب،ذكرى از فرزندان امام على بن موسى الرضا(ع) و فرزندان ايشان و همچنين اشاره‌اى به زيديه و اماميه و مذهب خاصى نشده است. از برخى الفاظ كه در مورد خلفا در اين اثر به كار رفته است، معلوم مى‌شودكه نويسنده، شيعى‌مذهب مى‌باشد.
+
مبحث بعدى کتاب، درباره [[زید بن علی بن الحسین|زید بن على بن حسین]] و فرزندش یحیى است که در زمان [[بنی امیه|بنى امیه]] بر ضد حکومت [[هشام بن عبدالملک|هشام بن عبدالملک]] قیام کردند. بخشى نیز به اسامى فرزندان [[علی بن ابی‎طالب(ع)، امام اول|حضرت على]](ع) که با سَم به شهادت رسیدند، اختصاص یافته است.
  
== وضعيت كتاب ==
+
همچنین به قیام [[نفس زکیه|محمد نفس زکیه]] در زمان [[منصور (خلیفه عباسی)|منصور عباسی]] نیز جداگانه اشاره شده است. مؤلف، به‌طور خاص در این کتاب به زندانى شدن [[امام موسی کاظم علیه السلام|امام موسى بن جعفر]](ع) به دست [[هارون الرشید|هارون]] و به شهادت رسیدن ایشان اشاره مى‌کند. مباحثى، همانند عبدالله بن حسن بن حسن، صاحب [[فخّ]] و قیام ابوالسرایا، از مباحث بعدى این اثر مى‌باشد.
  
كتاب داراى پاورقى و توضيحات محقق در شرح مطالب مى‌باشد. در بخش فهرست‌هاى كتاب، به فهرست اعلام و اماكن اشاره شده است.
+
در این کتاب، ذکرى از فرزندان [[امام رضا علیه السلام|امام رضا]](ع) و فرزندان ایشان و همچنین اشاره‌اى به [[زیدیه|زیدیه]] و [[امامیه]] و مذهب خاصى نشده است.  
  
==منبع ==
+
==منابع==
ویکی نور
+
 
 +
* "المعقبین من ولد الامام أمیرالمؤمنین"، ویکی نور.
  
 
[[رده:کتابهای با موضوع امام علی علیه السلام]]
 
[[رده:کتابهای با موضوع امام علی علیه السلام]]
 +
[[رده:کتابهای با موضوع اهل البیت علیهم السلام]][[رده:وابستگان امام علی علیه السلام]][[رده:کتابهای شخصیت شناسی]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱ آوریل ۲۰۲۴، ساعت ۰۸:۰۴

«کتاب المُعقّبین من وُلد الإمام أمیرالمؤمنین»، تألیف یحیى بن الحسن العقیقى (م، ۲۷۷ ق)، کتابی درباره انساب و اعقاب آل ابی‌طالب، به ویژه حضرت على (علیه‌السلام) و فرزندان ایشان است.

Ketab131.jpg
نویسنده یحیى بن حسن عقیقى
موضوع نسب شناسی
زبان عربی
تعداد جلد ۱

معرفی کتاب

«کتاب المعقّبین من ولد أمیرالمؤمنین» که یکى از منابع علم انساب به شمار مى‌آید، با توجه به توضیحات و حواشى محقق، منبعى جامع و کامل در موضوع شناخت آل ابى طالب(ع) است.

این کتاب، به‌صورت گزارشى از فرزندان حضرت ابوطالب(ع)، شروع مى‌شود و سپس مؤلف درباره فرزندان هرکدام، شروع به سخن مى‌کند که اولین ایشان و به‌طور خاص، حضرت على(علیه السلام) مى‌باشد.

از آنجایى که اصل کتاب، خیلى موجز و مختصر است، محقق در پاورقى، به توضیح مطالب مؤلف پرداخته و از کتاب‌هایى تاریخى و حدیثى و رجالى همچون «مقاتل الطالبیین» و «الأغانى» ابوالفرج اصفهانی، «الارشاد» شیخ مفید، «التوحید» و «الخصال» شیخ صدوق، «شواهد التنزیل» حسکانى، «مستدرک» حاکم نیشابوری و «تاریخ بغداد» خطیب بغدادی نیز بهره‌ها برده شده است. محقق همچنین در توضیح بعضى از اشخاص و ذکر حوادث تاریخى، از اشعارى که در تاریخ در وصف ایشان آمده، نیز در پاره‌اى از مواقع استفاده کرده است.

از برخى الفاظ که در مورد خلفا در این اثر به کار رفته است، معلوم مى‌شود که نویسنده آن، شیعى‌ مذهب مى‌باشد.

محتوای کتاب

متن کتاب با ذکر فرزندان ابوطالب(ع) از فاطمه بنت اسد آغاز مى‌شود که سه تن بودند: حضرت على(ع)، جعفر و عقیل. فرزندان حضرت على(ع)، اولین گروهى هستند که مؤلف به ذکر انساب آنها پرداخته است؛ به این ترتیب: امام حسن(ع)، امام حسین(ع)، محمد بن حنفیه، عمر بن علی و عباس بن علی.

در این کتاب به ذکر اسامى فرزندان امام حسن(ع) و امام حسین(ع)، به‌صورت مفصل پرداخته شده است. مؤلف در هنگام بیان فرزندان امام حسن(ع)، بیشتر به آن دسته از ایشان که بر ضد حکومت جور قیام کردند، پرداخته است.

در تتمه کتاب نیز در بخشى جداگانه به امام حسین(ع) و فرزند بزرگوارش على‌اکبر(ع) و ائمه معصومین از نسل ایشان پرداخته شده است. در این بخش، به نام ۲۰ تن از فرزندان آل ابى طالب که در حادثه عاشورا به شهادت رسیده‌اند، اشاره مى‌شود که فقط نام آنها آورده شده است و محقق بعضى از آنها را بیشتر معرفى مى‌کند.

مبحث بعدى کتاب، درباره زید بن على بن حسین و فرزندش یحیى است که در زمان بنى امیه بر ضد حکومت هشام بن عبدالملک قیام کردند. بخشى نیز به اسامى فرزندان حضرت على(ع) که با سَم به شهادت رسیدند، اختصاص یافته است.

همچنین به قیام محمد نفس زکیه در زمان منصور عباسی نیز جداگانه اشاره شده است. مؤلف، به‌طور خاص در این کتاب به زندانى شدن امام موسى بن جعفر(ع) به دست هارون و به شهادت رسیدن ایشان اشاره مى‌کند. مباحثى، همانند عبدالله بن حسن بن حسن، صاحب فخّ و قیام ابوالسرایا، از مباحث بعدى این اثر مى‌باشد.

در این کتاب، ذکرى از فرزندان امام رضا(ع) و فرزندان ایشان و همچنین اشاره‌اى به زیدیه و امامیه و مذهب خاصى نشده است.

منابع

  • "المعقبین من ولد الامام أمیرالمؤمنین"، ویکی نور.