|
|
| (۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۱ کاربر نشان داده نشده) |
| سطر ۱: |
سطر ۱: |
| − | {{منبع الکترونیکی معتبر|ماخذ=پایگاه}}
| + | به آیه 43 [[سوره نساء]] که درباره عدم جواز [[نماز]] در حالت «سکر» و مستی -و در واقع مذمّت و نهی از [[شراب خواری|شراب‌خواری]]- است، «آیه سکر» می‌گویند: |
| | | | |
| − | به آیه 43 [[سوره نساء]] که درباره عدم جواز [[نماز]] در حالت مستی است؛ «آیه سکر» می‌گویند:
| + | {{قرآن در قاب|«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَقْرَبُوا الصَّلَاةَ وَأَنْتُمْ سُكَارَىٰ حَتَّىٰ تَعْلَمُوا مَا تَقُولُونَ وَلَا جُنُبًا إِلَّا عَابِرِي سَبِيلٍ حَتَّىٰ تَغْتَسِلُوا ۚ وَإِنْ كُنْتُمْ مَرْضَىٰ أَوْ عَلَىٰ سَفَرٍ أَوْ جَاءَ أَحَدٌ مِنْكُمْ مِنَ الْغَائِطِ أَوْ لَامَسْتُمُ النِّسَاءَ فَلَمْ تَجِدُوا مَاءً فَتَيَمَّمُوا صَعِيدًا طَيِّبًا فَامْسَحُوا بِوُجُوهِكُمْ وَأَيْدِيكُمْ ۗ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَفُوًّا غَفُورًا»|سوره=4|آیه=43|ترجمه=ای اهل ایمان! در حالی که مستید به نماز نزدیک نشوید تا زمانی که [مستیِ شما برطرف شود و از روی هوشیاری] بدانید [که در حال نماز] چه می گویید. و در حال جنابت هم به نماز نزدیک نشوید تا غسل کنید مگر در حال سفر [که آب نیابید، پس با تیمّم نماز بخوانید]. و اگر بیمارید، یا در سفرید، یا یکی از شما از قضای حاجت [دستشویی] آمده، یا با زنان آمیزش کرده اید و آبی [برای وضو یا غسل] نیافتید، به خاکی پاک، تیمم کنید و بخشی از صورت و دست هایتان را [با آن] مسح نمایید؛ یقیناً خدا همواره گذشت کننده و بسیار آمرزنده است.}} |
| | | | |
| − | {{متن قرآن|«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَقْرَبُوا الصَّلَاةَ وَأَنْتُمْ سُكَارَىٰ حَتَّىٰ تَعْلَمُوا مَا تَقُولُونَ وَلَا جُنُبًا إِلَّا عَابِرِي سَبِيلٍ حَتَّىٰ تَغْتَسِلُوا ۚ وَإِنْ كُنْتُمْ مَرْضَىٰ أَوْ عَلَىٰ سَفَرٍ أَوْ جَاءَ أَحَدٌ مِنْكُمْ مِنَ الْغَائِطِ أَوْ لَامَسْتُمُ النِّسَاءَ فَلَمْ تَجِدُوا مَاءً فَتَيَمَّمُوا صَعِيدًا طَيِّبًا فَامْسَحُوا بِوُجُوهِكُمْ وَأَيْدِيكُمْ ۗ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَفُوًّا غَفُورًا»}}؛ ای کسانی که ایمان آورده‌اید در حالی که مست هستید به [[نماز]] نزدیک نشوید تا بدانید چه می‌گوئید و همچنین هنگامی که جنب هستید، مگر این که مسافر باشید، تا غسل کنید و اگر بیمارید یا مسافر و یا 'قضای حاجت' کرده‌اید و یا با زنان آمیزش جنسی داشته‌اید و در این حال آب (برای وضو و غسل) نیابید با خاک پاکی تیمم کنید، به این طریق که صورتها و دستها را با آن مسح کنید، خداوند بخشنده و آمرزنده است.
| + | از این [[آیه]] چند حکم [[فقه|فقهی]] استفاده می‌شود که یکی درباره [[نماز]] در حال مستی است؛ یعنی افراد مست نمی‌توانند مشغول اداء فریضه نماز شوند و نماز آنها در این حال باطل است؛ فلسفه آن هم روشن است، زیرا نماز گفتگوی بنده و راز و نیاز او با خدا است و باید در نهایت هوشیاری انجام گردد و افراد مست از این مرحله دور و بیگانه‌اند. |
| | | | |
| − | بسیاری از دانشمندان علوم قرآنی گفته‌اند: این آیه، نسخ شده است. قتاده و مجاهد، ناسخ را «آیه تحریم خمر» و ابن عباس آیه 6 [[سوره مائده]] دانسته است: | + | [[اسلام]] برای پیاده کردن بسیاری از [[احکام]] خود، از روش تدریجی استفاده کرده مثلاً همین مسئله تحریم مشروبات الکلی را در چند مرحله پیاده نموده است. نخست آن را به عنوان یک نوشیدنی نامطلوب و نقطه مقابل {{متن قرآن|«رِزْقًا حَسَنًا»}} ([[سوره نحل]]/67)، سپس در صورتی که مستی آن در حال نماز باشد جلوگیری کرده (آیه فوق) و بعد منافع و مضار آن را با هم مقایسه نموده و غلبه زیانهای آن، بیان شده است ([[سوره بقره]]/219) و در مرحله آخر نهی قاطع و صریح از آن نموده است.([[سوره مائده]]/90) |
| | | | |
| − | {{متن قرآن|«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلَاةِ فَاغْسِلُوا وُجُوهَكُمْ وَأَيْدِيَكُمْ إِلَى الْمَرَافِقِ وَامْسَحُوا بِرُءُوسِكُمْ وَأَرْجُلَكُمْ إِلَى الْكَعْبَيْنِ ۚ وَإِنْ كُنْتُمْ جُنُبًا فَاطَّهَّرُوا ۚ وَإِنْ كُنْتُمْ مَرْضَىٰ أَوْ عَلَىٰ سَفَرٍ أَوْ جَاءَ أَحَدٌ مِنْكُمْ مِنَ الْغَائِطِ أَوْ لَامَسْتُمُ النِّسَاءَ فَلَمْ تَجِدُوا مَاءً فَتَيَمَّمُوا صَعِيدًا طَيِّبًا فَامْسَحُوا بِوُجُوهِكُمْ وَأَيْدِيكُمْ مِنْهُ ۚ مَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيَجْعَلَ عَلَيْكُمْ مِنْ حَرَجٍ وَلَٰكِنْ يُرِيدُ لِيُطَهِّرَكُمْ وَلِيُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكُمْ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ»}}؛ ای کسانی که ایمان آورده‌اید هنگامی که برای [[نماز]] بپاخاستید صورت و دستها را تا آرنج بشوئید و سر و پاها را تا مفصل (یا برآمدگی پشت پا) مسح کنید و اگر جنب باشید خود را بشوئید (غسل کنید) و اگر بیمار یا مسافر باشید یا یکی از شما از محل پستی آمده (قضای حاجت کرده) یا با زنان تماس گرفته باشید (آمیزش جنسی کرده‌اید) و آب (برای غسل یا وضو) نیابید با خاک پاکی تیمم کنید و از آن بر صورت (پیشانی) و دستها بکشید، خداوند نمی‌خواهد مشکلی برای شما ایجاد کند بلکه می‌خواهد شما را پاک سازد و نعمتش را بر شما تمام نماید شاید شکر او را بجا آورید.
| + | بنابراین، آیه فوق به هیچ وجه دلالت بر اجازه نوشیدن خمر ندارد، بلکه تنها درباره مستی در حال نماز سخن گفته و در مورد غیر نماز سکوت اختیار کرده تا مرحله نهایی حکم فرارسد. |
| | | | |
| − | از آیه 43 [[سوره نساء]] چند حکم اسلامی استفاده می‌شود: | + | البته با توجه به این که اوقات پنجگانه نماز مخصوصاً در آن زمان که معمولاً در پنج وقت انجام می‌شد، فاصله چندانی با هم ندارند، خواندن نماز در حال هوشیاری، لازمه‌اش این است که در فاصله این اوقات از نوشیدن مایعات مست کننده به کلی صرفنظر شود، زیرا غالباً مستی آن تا موقع نماز ادامه می‌یابد و حالت هشیاری پیدا نمی‌شود، بنابراین حکم آیه فوق شبیه یک تحریم همیشگی و مستمر است. |
| | | | |
| − | * 1. تحریم نماز در حال مستی، یعنی افراد مست نمی‌توانند مشغول اداء فریضه [[نماز]] شوند و نماز آنها در این حال باطل است، فلسفه آن هم روشن است زیرا نماز گفتگوی بنده و راز و نیاز او با خدا است و باید در نهایت هوشیاری انجام گردد و افراد مست از این مرحله دور و بیگانه‌اند.
| + | این موضوع نیز لازم به یادآوری است که در روایات متعددی که در کتب [[شیعه]] و [[اهل تسنن]] وارد شده، آیه فوق به «مستی خواب» [[تفسیر]] شده، یعنی در حالی که هنوز کاملا بیدار نشده‌اید، شروع به نماز نکنید تا بدانید چه می‌گوئید. از جمله در كتاب [[تفسير البرهان]] با چند واسطه از زيد الشحام او از [[امام صادق]] عليه‌السلام روايت كند كه فرمود: منظور از «سُكارى» در آيه مستى خواب است. |
| | | | |
| − | اسلام برای پیاده کردن بسیاری از احکام خود، از روش تدریجی استفاده کرده مثلاً همین مسئله تحریم مشروبات الکلی را در چند مرحله پیاده نموده است، نخست آن را به عنوان یک نوشیدنی نامطلوب و نقطه مقابل {{متن قرآن|«رِزْقًا حَسَنًا»}} ([[سوره نحل]]/67)، سپس در صورتی که مستی آن در حال نماز باشد جلوگیری کرده (آیه فوق) و بعد منافع و مضار آن را با هم مقایسه نموده و غلبه زیانهای آن، بیان شده است ([[سوره بقره]]/219) و در مرحله آخر نهی قاطع و صریح از آن نموده است.([[سوره مائده]]/90)
| + | ==منابع== |
| − | | |
| − | بنابراین، آیه فوق به هیچ وجه دلالت بر اجازه نوشیدن خمر ندارد بلکه تنها درباره مستی در حال نماز سخن گفته و در مورد غیر نماز سکوت اختیار کرده تا مرحله نهایی حکم فرارسد.
| |
| − | | |
| − | البته با توجه به این که اوقات پنجگانه نماز مخصوصاً در آن زمان که معمولاً در پنج وقت انجام می‌شد فاصله چندانی با هم ندارند، خواندن نماز در حال هشیاری، لازمه‌اش این است که در فاصله این اوقات از نوشیدن مایعات مست کننده به کلی صرفنظر شود زیرا غالباً مستی آن تا موقع نماز ادامه می‌یابد و حالت هشیاری پیدا نمی‌شود، بنابراین حکم آیه فوق شبیه یک تحریم همیشگی و مستمر است.
| |
| − | | |
| − | این موضوع نیز لازم به یادآوری است که در روایات متعددی که در کتب شیعه و اهل تسنن وارد شده آیه فوق به «مستی خواب» تفسیر شده، یعنی در حالی که هنوز کاملا بیدار نشده‌اید، شروع به نماز نکنید تا بدانید چه می‌گوئید.
| |
| − | | |
| − | * 2. باطل بودن نماز در حال جنابت - که با جمله: «ولا جُنُباً» به آن اشاره شده است - سپس استثنایی برای این حکم بیان فرموده و می‌گوید: {{متن قرآن|« إِلَّا عَابِرِي سَبِيلٍ»}}: مگر اینکه مسافر باشید (و در مسافرت گرفتار بی‌آبی شوید که در این حال نماز خواندن به شرط تیمم که در ذیل آیه خواهد آمد جایز است).
| |
| − | | |
| − | * 3. جواز نماز خواندن یا عبور از مسجد بعد از غسل کردن، که با جمله: «حتی تغتسلوا» بیان شده است.
| |
| − | | |
| − | * 4. تیمم برای معذورین و شیوه تیمم.
| |
| − | | |
| − | درباره فلسفه تیمم و فایده آن باید به دو نکته توجه داشت:
| |
| − | | |
| − | الف. فایده اخلاقی: تیمم یکی از عبادات است و روح عبادت به معنای واقعی کلمه در آن منعکس می‌باشد زیرا انسان پیشانی خود را که شریفترین عضو بدن او است با دستی که بر خاک زده، لمس می‌کند تا فروتنی و تواضع خود را در پیشگاه او آشکار سازد یعنی پیشانی من و همچنین دستهای من در برابر تو تا آخرین حد، خاضع و متواضعند و به دنبال این کار متوجه نماز و یا سایر عباداتی که مشروط به وضو و غسل است می‌شود و به این ترتیب در پرورش روح تواضع و عبودیت و شکر - گزاری در بندگان اثر می‌گذارد.
| |
| − | | |
| − | * ب. فایده بهداشتی: امروز ثابت شده که خاک به خاطر داشتن باکتریهای فراوان می‌تواند آلودگی ها را از بین ببرد، این باکتری ها که کار آنها تجزیه کردن مواد آلی و از بین بردن انواع عفونتها است معمولاً در سطح زمین و اعماق کم که از هوا و نور آفتاب بهتر می‌توانند استفاده کنند فراوانند، به همین دلیل هنگامی که لاشه‌های حیوانات و یا بدن انسان پس از مردن زیر خاک دفن شود و همچنین مواد آلوده گوناگونی که روی زمینها می‌باشد، در مدت نسبتاً کوتاهی تجزیه شده و بر اثر حمله باکتریها کانون عفونت از هم متلاشی می‌گردد، مسلم است اگر این خاصیت در خاک نبود کره زمین در مدت کوتاهی مبدل به یک کانون عفونت می‌شد، اصولاً خاک خاصیتی شبیه مواد' آنتی بیوتیک' دارد و تاثیر آن در کشتن میکربها فوق العاده زیاد است. بنابراین خاک پاک نه تنها آلوده نیست بلکه از بین برنده آلودگی ها است و می‌تواند از این نظر تا حدودی جانشین آب شود، با این تفاوت که آب حلال است یعنی میکربها را حل کرده و با خود می‌برد ولی خاک میکرب‌کش است.
| |
| | | | |
| − | اما باید توجه داشت که خاک تیمم کاملاً پاک باشد همانطور که قرآن در تعبیر جالب خود می‌گوید: «طیّباً». قابل توجه این که تعبیر به «صعید» که از ماده «صعود» گرفته شده اشاره به این است که بهتر است خاکهای سطح زمین برای این کار انتخاب شود، همان خاکهایی که در معرض تابش آفتاب و مملو از هوا و باکتریهای میکرب‌کش است، اگر چنین خاکی طیب و پاکیزه نیز بود، تیمم با آن اثرات فوق را دارد بدون این که کمترین زیانی داشته باشد.
| + | *[http://wiki.islamicdoc.org/wiki/index.php/%D8%A2%DB%8C%D9%87_%D8%B3%DA%A9%D8%B1 "آیه سکر"، ویکی علوم اسلامی]، بازیابی: 20 بهمن 1392. |
| − | | + | *[[نمونه بينات در شأن نزول آيات]]، محمدباقر محقق، ص198. |
| − | ==منابع==
| |
| − | * [http://wiki.islamicdoc.org/wiki/index.php/%D8%A2%DB%8C%D9%87_%D8%B3%DA%A9%D8%B1 آیه سکر، ویکی علوم اسلامی]، بازیابی: 20 بهمن 1392. | |
| | | | |
| | {{قرآن}} | | {{قرآن}} |
| سطر ۴۲: |
سطر ۲۲: |
| | [[رده:آیه‌های با عناوین خاص]] | | [[رده:آیه‌های با عناوین خاص]] |
| | [[رده:آیات سوره نساء]] | | [[رده:آیات سوره نساء]] |
| | + | [[رده:آیات الاحکام]] |
به آیه 43 سوره نساء که درباره عدم جواز نماز در حالت «سکر» و مستی -و در واقع مذمّت و نهی از شراب‌خواری- است، «آیه سکر» می‌گویند:
«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَقْرَبُوا الصَّلَاةَ وَأَنْتُمْ سُكَارَىٰ حَتَّىٰ تَعْلَمُوا مَا تَقُولُونَ وَلَا جُنُبًا إِلَّا عَابِرِي سَبِيلٍ حَتَّىٰ تَغْتَسِلُوا ۚ وَإِنْ كُنْتُمْ مَرْضَىٰ أَوْ عَلَىٰ سَفَرٍ أَوْ جَاءَ أَحَدٌ مِنْكُمْ مِنَ الْغَائِطِ أَوْ لَامَسْتُمُ النِّسَاءَ فَلَمْ تَجِدُوا مَاءً فَتَيَمَّمُوا صَعِيدًا طَيِّبًا فَامْسَحُوا بِوُجُوهِكُمْ وَأَيْدِيكُمْ ۗ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَفُوًّا غَفُورًا»
ای اهل ایمان! در حالی که مستید به نماز نزدیک نشوید تا زمانی که [مستیِ شما برطرف شود و از روی هوشیاری] بدانید [که در حال نماز] چه می گویید. و در حال جنابت هم به نماز نزدیک نشوید تا غسل کنید مگر در حال سفر [که آب نیابید، پس با تیمّم نماز بخوانید]. و اگر بیمارید، یا در سفرید، یا یکی از شما از قضای حاجت [دستشویی] آمده، یا با زنان آمیزش کرده اید و آبی [برای وضو یا غسل] نیافتید، به خاکی پاک، تیمم کنید و بخشی از صورت و دست هایتان را [با آن] مسح نمایید؛ یقیناً خدا همواره گذشت کننده و بسیار آمرزنده است.
از این آیه چند حکم فقهی استفاده می‌شود که یکی درباره نماز در حال مستی است؛ یعنی افراد مست نمی‌توانند مشغول اداء فریضه نماز شوند و نماز آنها در این حال باطل است؛ فلسفه آن هم روشن است، زیرا نماز گفتگوی بنده و راز و نیاز او با خدا است و باید در نهایت هوشیاری انجام گردد و افراد مست از این مرحله دور و بیگانه‌اند.
اسلام برای پیاده کردن بسیاری از احکام خود، از روش تدریجی استفاده کرده مثلاً همین مسئله تحریم مشروبات الکلی را در چند مرحله پیاده نموده است. نخست آن را به عنوان یک نوشیدنی نامطلوب و نقطه مقابل «رِزْقًا حَسَنًا» (سوره نحل/67)، سپس در صورتی که مستی آن در حال نماز باشد جلوگیری کرده (آیه فوق) و بعد منافع و مضار آن را با هم مقایسه نموده و غلبه زیانهای آن، بیان شده است (سوره بقره/219) و در مرحله آخر نهی قاطع و صریح از آن نموده است.(سوره مائده/90)
بنابراین، آیه فوق به هیچ وجه دلالت بر اجازه نوشیدن خمر ندارد، بلکه تنها درباره مستی در حال نماز سخن گفته و در مورد غیر نماز سکوت اختیار کرده تا مرحله نهایی حکم فرارسد.
البته با توجه به این که اوقات پنجگانه نماز مخصوصاً در آن زمان که معمولاً در پنج وقت انجام می‌شد، فاصله چندانی با هم ندارند، خواندن نماز در حال هوشیاری، لازمه‌اش این است که در فاصله این اوقات از نوشیدن مایعات مست کننده به کلی صرفنظر شود، زیرا غالباً مستی آن تا موقع نماز ادامه می‌یابد و حالت هشیاری پیدا نمی‌شود، بنابراین حکم آیه فوق شبیه یک تحریم همیشگی و مستمر است.
این موضوع نیز لازم به یادآوری است که در روایات متعددی که در کتب شیعه و اهل تسنن وارد شده، آیه فوق به «مستی خواب» تفسیر شده، یعنی در حالی که هنوز کاملا بیدار نشده‌اید، شروع به نماز نکنید تا بدانید چه می‌گوئید. از جمله در كتاب تفسير البرهان با چند واسطه از زيد الشحام او از امام صادق عليه‌السلام روايت كند كه فرمود: منظور از «سُكارى» در آيه مستى خواب است.
منابع
