شبث بن ربعی: تفاوت بین نسخه‌ها
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) (ویرایش) |
|||
| (۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشده) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | + | '''شبث بن ربعی''' از طایفه [[بنی تمیم|بنى تمیم]] و از جمله کسانى بود که به [[امام حسین علیه السلام|امام حسین]] علیه السلام دعوت‌نامه نوشت، اما پس از آمدن [[عبیدالله بن زیاد|ابن زیاد]] به [[کوفه]] تغییر موضع داد و بدو پیوست. وى فرمانده نیروهاى پیاده [[عمر بن سعد|عمر سعد]] در [[کربلا]] بود. | |
| − | + | ==شخصیت شبث ربعی== | |
| + | شبث از چهره‌هاى معروف [[کوفه]] بود. وی زمان [[پیامبر اسلام|پیامبر اکرم]] صلی الله علیه و آله را درک نمود و [[اسلام]] آورد. اما هنگامی که زنی به نام سجاح ادعای پیامبری کرد به او ملحق شد و پس از چندی باز دوباره به اسلام بازگشت.<ref> الأعلام، ج۳، ص۱۵۴</ref> | ||
| − | + | شبث از مخالفان [[عثمان بن عفان|عثمان]] بود و در قتل او مشارکت داشت.<ref>ابن‌حجر، الاصابه، ج۳، ص۳۰۳.</ref> | |
| + | |||
| + | بعد از به خلافت رسیدن [[امام علی علیه السلام|امام علی]] علیه السلام شبث از یاران آن حضرت و فرمانده قبیله بنی حنظله از دسته های سپاه امام در [[جنگ صفین]] بود.<ref>دینوری، اخبار الطوال، ص۱۷۲</ref> او یکی از نمایندگان امام برای سخن گفتن با [[معاویه]] قبل از شروع جنگ صفین بود.<ref>الفتوح، ج۳، ص۵ و ص۲۰</ref> | ||
| − | [[ | + | شبث به هنگام کناره گرفتن [[خوارج]] از حضرت علی علیه السلام و ساکن شدن آنها در منطقه [[حروراء]]، از جمله رؤسای خوارج بود و به عنوان امیر جنگ خوارج تعیین شده بود.<ref>الکامل، ج۳، ص۳۲۶</ref> اما بعدا بازگشت و [[توبه]] نمود.<ref>جمهرةأنساب العرب، ص۲۲۷؛ أنساب الأشراف، ج۱۲، ص۱۶۲</ref> |
| − | + | [[امام على]] علیه السلام از آینده او خبر داده بود و به او و عمرو بن حریث فرمود: به خدا قسم شما دو نفر با فرزندم [[امام حسین علیه السلام|حسین]] علیه السلام خواهید جنگید.<ref>معارف و معاریف ، ج ۳ ، ص ۱۲۹۸ .</ref> | |
| − | + | هنگامی که [[حجر بن عدی|حُجر بن عدی]]، از [[صحابی|صحابه]] پیامبر و از یاران [[امیرالمومنین|امیرالمؤمنین]] علیه السلام، در زندان [[زیاد بن ابیه]] بود، شبث از کسانی بود که علیه حجر [[شهادت (در فقه)|شهادت]] داد که او در ناسزاگفتن به [[امام علی علیه السلام|علی]] علیه السلام مخالفت صریح کرده است.<ref> بلاذری، انساب‌الاشراف، ج۴، ص۲۵۴؛ طبری، تاریخ، ج۵، ص۲۶۹.</ref> | |
| − | این | + | ==شبث در واقعه عاشورا== |
| + | شبث از جمله کسانى بود که به [[امام حسین علیه السلام|حسین بن على]] علیه السلام نامه براى آمدن به [[کوفه]] نوشته بود.<ref>دینوری، اخبار الطوال، ص۲۲۹</ref> اما پس از آن به [[عبیدالله بن زیاد|ابن زیاد]] پیوست و به دستور او مردم را از همراهی با [[مسلم بن عقیل|مسلم ابن عقیل]] بر حذر می داشت و از سپاه [[شام]] می ترساند.<ref>دینوری، اخبار الطوال، ص۲۳۱.</ref> | ||
| + | |||
| + | شبث برای حضور در [[واقعه عاشورا]] و جنگ با امام حسین علیه السلام تمایلی نداشت و هنگامی ابن زیاد از او خواست به سپاه [[عمر بن سعد]] بپیوندد، تظاهر به بیماری کرد تا در مقابل امام قرار نگیرد. اما او سپس شبانه نزد ابن زیاد رفت و جایزه گرفت و وقتی ابن زیاد به او گفت «اگر مطیع مایی به جنگ دشمن ما برو» به سمت [[کربلا]] حرکت کرد.<ref> دینوری، اخبارالطوال، ص۲۵۴؛ بلاذری، انساب‌الاشراف، ج۳، ص۱۷۸.</ref> از این رو شبث به همراه چهارهزار نفر رهسپار کربلا شد و روز پنجم [[ماه محرم|محرم]] سال ۶۱ هجرى به کربلا رسید. | ||
| + | |||
| + | در روز عاشورا [[امام حسين]] علیه السلام در اولین سخنرانى مفصل خویش خطاب به کوفیان، از او هم نام برد و در اتمام حجتى که با آنان داشت و سخنان او را قطع مى‌کردند و گوش نمى‌دادند، از جمله فرمود: «...یا شبث بن ربعى و یا... الم تکتبوا إلىّ ان قد اینعت الثمار و اخضر الجناب و انما تقدم على جند لک مجندة؟...»<ref> انساب الاشراف ، ج ۳ ، ص ۱۸۸ ؛ بحارالانوار ، ج ۴۵ ، ص ۷ (در بحار، اسم او قیس بن اشعث آمده است).</ref> اى شبث بن ربعى و... مگر شما به من ننوشتید که میوه‌ها رسیده و اطراف سرسبز است، اگر بیایى لشکریانى مجهز براى تو آماده است!؟ | ||
| + | |||
| + | در این هنگام [[قیس بن اشعث]] گفت: ما نمى‌دانیم چه مى‌گوئى. لکن حکم یزید و ابن زیاد را بپذیر، حضرت فرمود: لا واللّه، هرگز دست ذلت به دست شما نمى‌دهم و از شما هم نمى‌گذرم.<ref>حوادث الایام، سید مهدى مرعشى نجفى، صفحه ۱۹.</ref> | ||
| + | |||
| + | ==شبث پس از عاشورا== | ||
| + | شبث بن ربعى پس از عاشورا به شکرانه و خوشحالى از کشته شدن [[امام حسین علیه السلام|امام حسین]] علیه السلام [[مسجد|مسجدى]] در [[کوفه]] تجدید بنا کرد.<ref>خوئی، معجم‌الرجال، ج۹، ص۱۲؛ کلینی، کافی، ج۳، ص۴۹۰.</ref> مساجد دیگرى که به این منظور تجدیدبنا شده بودند، عبارتند از: مسجد [[اشعث بن قیس]]، مسجد جریر بن عبدالله بَجَلى، مسجد سماک بن مخرمه.<ref>تاریخ کوفه، صفحه ۴۶.</ref> | ||
| + | |||
| + | زمانی که سپاه [[مختار ثقفی|مختار]] به فرماندهی [[ابراهیم بن مالک اشتر]] برای مقابله با سپاه [[شام]] خارج شد، اشراف کوفه بر ضد مختار شورش کردند. شبث همراه با [[شمر بن ذی الجوشن|شمر بن ذی الجوشن]] و [[محمد بن اشعث|محمد بن اشعث بن قیس]] از فرماندهان اصلی شورش بودند. مختار در پی ابراهیم بن مالک اشتر فرستاد تا با سپاه بازگردد و شورش را سرکوب کند.<ref> ابن‌کثیر، البدایه و النهایه، ج۸، ص۲۷۰.</ref> | ||
| + | |||
| + | پس از شکست این شورش، مختار به تعقیب قاتلان امام حسین علیه السلام پرداخت. شبث بن ربعی و شمر بن ذی‌الجوشن و تعدادی از عاملان واقعه [[کربلا]] به سوی [[بصره]] گریختند. مختار گروهی را به تعقیب آنها فرستاد که شمر را کشتند، اما شبث به [[بصره]] فرار کرد و از [[مصعب بن زبیر]] کمک خواست و او را به جنگ با مختار واداشت.<ref> ابن‌اثیر، الکامل، ج۴، ص۲۶۷؛ دینوری، اخبارالطوال، ص۳۰۱؛ بلاذری، انساب‌الاشراف، ج۶، ص۴۲۷.</ref> که در این جنگ مختار و یارانش به [[شهادت در راه خدا|شهادت]] رسیدند.<ref>رک:ابن‌اثیر، الکامل، ج۴، ص۲۶۷ تا ۲۷۸</ref> | ||
| + | |||
| + | مرگ شبث بن ربعی را در حدود سال ۷۰ هجری در کوفه گفته اند.<ref>ابن‌حجر، الاصابه، ج۳، ص۳۰۳.</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
<references /> | <references /> | ||
| − | |||
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | * | + | *ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، بیروت، دارصادر، ۱۳۸۵ق/۱۹۶۵م. |
| + | *ابن حجر عسقلانى، الإصابة فى تمییز الصحابة، تحقیق عادل احمد عبدالموجود، بیروت، دارالکتب العلمیة، چاپ اول، ۱۴۱۵. | ||
| + | *بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الأشراف، تحقیق سهیل زکار و ریاض زرکلى، بیروت، دار الفکر، ط الأولى، ۱۴۱۷ق/۱۹۹۶م. | ||
| + | *ابو حنیفه دینورى، الأخبار الطوال، تحقیق عبد المنعم عامر مراجعه جمال الدین شیال، قم، منشورات الرضى، ۱۳۶۸ش. | ||
| + | *ابن حزم، جمهرة أنساب العرب، تحقیق لجنة من العلماء، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، ۱۴۰۳/۱۹۸۳. | ||
| + | *خویی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، مرکز نشر آثار شیعه، قم، ۱۴۱۰ ق/۱۳۶۹ش. | ||
| + | *کلینی، الکافی، دارالکتب الإسلامیة، تهران، ۱۳۶۵ش. | ||
| + | *محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا، نشر معروف. | ||
| + | *شبث بن ربعی، ویکی شیعه. | ||
[[رده:سپاهیان عمر سعد در واقعه کربلا]] | [[رده:سپاهیان عمر سعد در واقعه کربلا]] | ||
{{الگو:واقعه عاشورا}} | {{الگو:واقعه عاشورا}} | ||
| + | {{قیام مختار}} | ||
نسخهٔ کنونی تا ۹ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۰۸:۳۳
شبث بن ربعی از طایفه بنى تمیم و از جمله کسانى بود که به امام حسین علیه السلام دعوت‌نامه نوشت، اما پس از آمدن ابن زیاد به کوفه تغییر موضع داد و بدو پیوست. وى فرمانده نیروهاى پیاده عمر سعد در کربلا بود.
شخصیت شبث ربعی
شبث از چهره‌هاى معروف کوفه بود. وی زمان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله را درک نمود و اسلام آورد. اما هنگامی که زنی به نام سجاح ادعای پیامبری کرد به او ملحق شد و پس از چندی باز دوباره به اسلام بازگشت.[۱]
شبث از مخالفان عثمان بود و در قتل او مشارکت داشت.[۲]
بعد از به خلافت رسیدن امام علی علیه السلام شبث از یاران آن حضرت و فرمانده قبیله بنی حنظله از دسته های سپاه امام در جنگ صفین بود.[۳] او یکی از نمایندگان امام برای سخن گفتن با معاویه قبل از شروع جنگ صفین بود.[۴]
شبث به هنگام کناره گرفتن خوارج از حضرت علی علیه السلام و ساکن شدن آنها در منطقه حروراء، از جمله رؤسای خوارج بود و به عنوان امیر جنگ خوارج تعیین شده بود.[۵] اما بعدا بازگشت و توبه نمود.[۶]
امام على علیه السلام از آینده او خبر داده بود و به او و عمرو بن حریث فرمود: به خدا قسم شما دو نفر با فرزندم حسین علیه السلام خواهید جنگید.[۷]
هنگامی که حُجر بن عدی، از صحابه پیامبر و از یاران امیرالمؤمنین علیه السلام، در زندان زیاد بن ابیه بود، شبث از کسانی بود که علیه حجر شهادت داد که او در ناسزاگفتن به علی علیه السلام مخالفت صریح کرده است.[۸]
شبث در واقعه عاشورا
شبث از جمله کسانى بود که به حسین بن على علیه السلام نامه براى آمدن به کوفه نوشته بود.[۹] اما پس از آن به ابن زیاد پیوست و به دستور او مردم را از همراهی با مسلم ابن عقیل بر حذر می داشت و از سپاه شام می ترساند.[۱۰]
شبث برای حضور در واقعه عاشورا و جنگ با امام حسین علیه السلام تمایلی نداشت و هنگامی ابن زیاد از او خواست به سپاه عمر بن سعد بپیوندد، تظاهر به بیماری کرد تا در مقابل امام قرار نگیرد. اما او سپس شبانه نزد ابن زیاد رفت و جایزه گرفت و وقتی ابن زیاد به او گفت «اگر مطیع مایی به جنگ دشمن ما برو» به سمت کربلا حرکت کرد.[۱۱] از این رو شبث به همراه چهارهزار نفر رهسپار کربلا شد و روز پنجم محرم سال ۶۱ هجرى به کربلا رسید.
در روز عاشورا امام حسين علیه السلام در اولین سخنرانى مفصل خویش خطاب به کوفیان، از او هم نام برد و در اتمام حجتى که با آنان داشت و سخنان او را قطع مى‌کردند و گوش نمى‌دادند، از جمله فرمود: «...یا شبث بن ربعى و یا... الم تکتبوا إلىّ ان قد اینعت الثمار و اخضر الجناب و انما تقدم على جند لک مجندة؟...»[۱۲] اى شبث بن ربعى و... مگر شما به من ننوشتید که میوه‌ها رسیده و اطراف سرسبز است، اگر بیایى لشکریانى مجهز براى تو آماده است!؟
در این هنگام قیس بن اشعث گفت: ما نمى‌دانیم چه مى‌گوئى. لکن حکم یزید و ابن زیاد را بپذیر، حضرت فرمود: لا واللّه، هرگز دست ذلت به دست شما نمى‌دهم و از شما هم نمى‌گذرم.[۱۳]
شبث پس از عاشورا
شبث بن ربعى پس از عاشورا به شکرانه و خوشحالى از کشته شدن امام حسین علیه السلام مسجدى در کوفه تجدید بنا کرد.[۱۴] مساجد دیگرى که به این منظور تجدیدبنا شده بودند، عبارتند از: مسجد اشعث بن قیس، مسجد جریر بن عبدالله بَجَلى، مسجد سماک بن مخرمه.[۱۵]
زمانی که سپاه مختار به فرماندهی ابراهیم بن مالک اشتر برای مقابله با سپاه شام خارج شد، اشراف کوفه بر ضد مختار شورش کردند. شبث همراه با شمر بن ذی الجوشن و محمد بن اشعث بن قیس از فرماندهان اصلی شورش بودند. مختار در پی ابراهیم بن مالک اشتر فرستاد تا با سپاه بازگردد و شورش را سرکوب کند.[۱۶]
پس از شکست این شورش، مختار به تعقیب قاتلان امام حسین علیه السلام پرداخت. شبث بن ربعی و شمر بن ذی‌الجوشن و تعدادی از عاملان واقعه کربلا به سوی بصره گریختند. مختار گروهی را به تعقیب آنها فرستاد که شمر را کشتند، اما شبث به بصره فرار کرد و از مصعب بن زبیر کمک خواست و او را به جنگ با مختار واداشت.[۱۷] که در این جنگ مختار و یارانش به شهادت رسیدند.[۱۸]
مرگ شبث بن ربعی را در حدود سال ۷۰ هجری در کوفه گفته اند.[۱۹]
پانویس
- ↑ الأعلام، ج۳، ص۱۵۴
- ↑ ابن‌حجر، الاصابه، ج۳، ص۳۰۳.
- ↑ دینوری، اخبار الطوال، ص۱۷۲
- ↑ الفتوح، ج۳، ص۵ و ص۲۰
- ↑ الکامل، ج۳، ص۳۲۶
- ↑ جمهرةأنساب العرب، ص۲۲۷؛ أنساب الأشراف، ج۱۲، ص۱۶۲
- ↑ معارف و معاریف ، ج ۳ ، ص ۱۲۹۸ .
- ↑ بلاذری، انساب‌الاشراف، ج۴، ص۲۵۴؛ طبری، تاریخ، ج۵، ص۲۶۹.
- ↑ دینوری، اخبار الطوال، ص۲۲۹
- ↑ دینوری، اخبار الطوال، ص۲۳۱.
- ↑ دینوری، اخبارالطوال، ص۲۵۴؛ بلاذری، انساب‌الاشراف، ج۳، ص۱۷۸.
- ↑ انساب الاشراف ، ج ۳ ، ص ۱۸۸ ؛ بحارالانوار ، ج ۴۵ ، ص ۷ (در بحار، اسم او قیس بن اشعث آمده است).
- ↑ حوادث الایام، سید مهدى مرعشى نجفى، صفحه ۱۹.
- ↑ خوئی، معجم‌الرجال، ج۹، ص۱۲؛ کلینی، کافی، ج۳، ص۴۹۰.
- ↑ تاریخ کوفه، صفحه ۴۶.
- ↑ ابن‌کثیر، البدایه و النهایه، ج۸، ص۲۷۰.
- ↑ ابن‌اثیر، الکامل، ج۴، ص۲۶۷؛ دینوری، اخبارالطوال، ص۳۰۱؛ بلاذری، انساب‌الاشراف، ج۶، ص۴۲۷.
- ↑ رک:ابن‌اثیر، الکامل، ج۴، ص۲۶۷ تا ۲۷۸
- ↑ ابن‌حجر، الاصابه، ج۳، ص۳۰۳.
منابع
- ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، بیروت، دارصادر، ۱۳۸۵ق/۱۹۶۵م.
- ابن حجر عسقلانى، الإصابة فى تمییز الصحابة، تحقیق عادل احمد عبدالموجود، بیروت، دارالکتب العلمیة، چاپ اول، ۱۴۱۵.
- بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الأشراف، تحقیق سهیل زکار و ریاض زرکلى، بیروت، دار الفکر، ط الأولى، ۱۴۱۷ق/۱۹۹۶م.
- ابو حنیفه دینورى، الأخبار الطوال، تحقیق عبد المنعم عامر مراجعه جمال الدین شیال، قم، منشورات الرضى، ۱۳۶۸ش.
- ابن حزم، جمهرة أنساب العرب، تحقیق لجنة من العلماء، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
- خویی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، مرکز نشر آثار شیعه، قم، ۱۴۱۰ ق/۱۳۶۹ش.
- کلینی، الکافی، دارالکتب الإسلامیة، تهران، ۱۳۶۵ش.
- محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا، نشر معروف.
- شبث بن ربعی، ویکی شیعه.
 |
|||
| قبل از واقعه | |||
| شرح واقعه |
| ||
| پس از واقعه | |||
| بازتاب واقعه | |||
| وابسته ها | |||
