مسبحات: تفاوت بین نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
(فارسی نویسی) |
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) (ویرایش) |
||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
{{خوب}} | {{خوب}} | ||
| − | مسبحات سوره هایی هستند که با تسبیح خدا آغاز می شوند. نام «مسبحات» بر این سوره ها، توسط خود پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و سلم قرار داده شده است.<ref>رازی، ابوالفتوح، تفسیر روض الجنان و روح الجنان، | + | مسبحات [[سوره]] هایی هستند که با [[تسبیح]] خدا آغاز می شوند. نام «مسبحات» بر این سوره ها، توسط خود [[پیامبر اسلام|پیامبر اعظم]] صلی الله علیه و آله و سلم قرار داده شده است.<ref>رازی، ابوالفتوح، تفسیر روض الجنان و روح الجنان، ج۱۹، ص۱. </ref> و در روایت [[معصوم|معصومین]] علیهم السلام نیز این کلمه آمده است. |
==واژه مسبحات== | ==واژه مسبحات== | ||
| سطر ۶: | سطر ۶: | ||
«مسبحات» اسم فاعل از ماده ی «سبح» است و «سبح» در لغت به معنای حمد، ستایش، تقدیس، پاک و منزه دانستن است. | «مسبحات» اسم فاعل از ماده ی «سبح» است و «سبح» در لغت به معنای حمد، ستایش، تقدیس، پاک و منزه دانستن است. | ||
| − | ==تعداد مسبحات== | + | ==تعداد سور مسبحات== |
در این که سور مسبحات کدام سوره ها می باشد، اختلافاتی وجود دارد. اقوال مختلف در این مورد به شرح زیر است: | در این که سور مسبحات کدام سوره ها می باشد، اختلافاتی وجود دارد. اقوال مختلف در این مورد به شرح زیر است: | ||
| − | '''الف- هفت سوره [[سوره اسراء|اسراء]]، [[سوره حدید|حدید]]، [[سوره حشر|حشر]]، [[سوره صف|صف]]، [[سوره جمعه|جمعه]]، [[سوره تغابن|تغابن]] | + | '''الف- هفت سوره: [[سوره اسراء|اسراء]]، [[سوره حدید|حدید]]، [[سوره حشر|حشر]]، [[سوره صف|صف]]، [[سوره جمعه|جمعه]]، [[سوره تغابن|تغابن]]، [[سوره اعلی|اعلی]]؛''' |
| − | افرادی که قائل به این نظر هستند همه سوره هایی که با یکی از مشتقات ریشه (س ب ح) آغاز می شود را جزء سور مسبحات می دانند.<ref>دائره المعارف بزرگ اسلامی، | + | افرادی که قائل به این نظر هستند همه سوره هایی که با یکی از مشتقات ریشه (س ب ح) آغاز می شود را جزء سور مسبحات می دانند.<ref>دائره المعارف بزرگ اسلامی، ج۸، ص۲۸۳، مدخل "اسراء" از محمد علی لسانی فشارکی؛ همان، ج۱۵، مدخل "تسبیح" از مهدی مطیع؛ اعتصامی، زهرا و آل رسول، سوسن، سوره شناسی مسبحات، فصلنامه فدک، سال اول، شماره ۱، صص ۲۹-۵۴، ص۲۹؛ سید محمد باقر حجتی، پژوهشی در تاریخ قرآن، تهران، انتشارات اسلامی، ۱۳۷۷ ش، ص ۱۰۵.؛سیاح، احمد، فرهنگ بزرگ جامع نوین (فرهنگ سیاح)، تهران، انتشارات اسلام،۱۳۷۱، ماده سبح. فیض کاشانى، محمد محسن بن شاه مرتضى، الوافی، کتابخانه امام أمیر المؤمنین على علیه السلام، اصفهان، ۱۴۰۶ ق چاپ: اول، ج۹، ص۱۷۵۶ </ref> |
| − | '''ب- شش سوره حدید، حشر، صف، جمعه، | + | '''ب- شش سوره: حدید، حشر، صف، جمعه، تغابن، اعلی؛''' |
| − | مرحوم آیت الله سید علی قاضی رحمه الله طبق نقل | + | مرحوم آیت الله [[سید علی آقا قاضی|سید علی قاضی]] رحمه الله طبق نقل [[علامه طباطبایى|علامه طباطبائى]] رحمه الله، به شاگردان توصیه می نمودند مسبحات ست‌ّ را هر شب تلاوت کنند. و علامه طباطبائی می فرمایند ما به ایشان عرضه داشتیم که در خبر مسبحات خمس است که سوره اعلى را ندارد ولی ایشان با وجود این، سخت مصر بودند که مسبحات ست قرائت شود زیرا خودش هم چیزهایى میدانست که از اساتید سینه بسینه اخذ کرده بود.<ref> حسن زاده، حسن، هزار و یک نکته، رجاء، تهران، ۱۳۶۵، چاپ: پنجم، ص ۶۰۵ (نکته ۷۵۴). </ref> |
| − | آیة الله جوادی آملی نیز از مسبحات ششگانه نام می برد.<ref> مرتضى جوادى آملى،تفسیر سوره حشر،نشریه پاسدار اسلام، | + | آیة الله [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی]] نیز از مسبحات ششگانه نام می برد.<ref> مرتضى جوادى آملى،تفسیر سوره حشر،نشریه پاسدار اسلام، ۱۳۷۶،شماره۱۸۳ و ۱۸۴،در دسترس در[http://www.ensani.ir/fa/content/۱۳۷۵۲۹/default.aspx پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی]، بازیابی:۱۴ دی ماه ۱۳۹۲. </ref> |
| − | همچنین در سنن نسائی نیز آمده است : أخبرنا أحمد بن عمرو بن السرح قال أخبرنا بن وهب قال سمعت | + | همچنین در [[سنن نسائی (کتاب)|سنن نسائی]] نیز آمده است: أخبرنا أحمد بن عمرو بن السرح قال أخبرنا بن وهب قال سمعت معاویة<ref>منظور معاویة بن صالح است که نام او در زمره راویان از بحیر بن سعد آمده است. در تهذیب التهذیب آمده است: «بحیر بن سعد السحولی أبو خالد الحمصی، روى عن: خالد بن معدان ومکحول، وعنه: إسماعیل بن عیاش، وبقیة بن الولید، وثور بن یزید ـ وهو من أقرانه ـ و'''معاویة بن صالح'''، وغیرهم» (تهذیب التهذیب، ج۱، ص۳۸۴)</ref> یحدث عن بحیر بن سعد عن خالد بن معدان قال کان [[پیامبر اسلام|رسول الله]] صلى الله علیه وسلم لا ینام حتى یقرأ المسبحات و یقول إن فیهن آیة کألف آیة قال معاویة إن بعض أهل العلم کانوا یجعلون المسبحات ستا سورة الحدید والحشر والحواریین وسورة الجمعة والتغابن وسبح اسم ربک الاعلى.<ref>سنن نسائی، ج۶، ص۱۷۹</ref> |
| − | سوره ای که در قول | + | سوره ای که در قول ۶ سوره نسبت به ۷ سوره ندارد [[سوره اِسراء|سوره اسراء]] است. این سوره با "سبحان" آغاز می شود بر خلاف سوره های دیگر که با "سبِّح" یا"سَبَّحَ" یا "یسبّح" یعنی یک فعل آغاز می گردد. |
| − | '''ج- پنج سوره حدید، حشر، صف، جمعه، | + | '''ج- پنج سوره: حدید، حشر، صف، جمعه، تغابن؛''' |
عده ای تنها پنج سوره ای که با "سَبَّحَ، یُسَبِّحُ " آغاز می شود، مسبحات دانسته، سوره اسراء که با مصدر "سبحان" و سوره اعلی که با فعل امر "سبِّح" آغاز می شود را جزء مسبحات نمی دانند. | عده ای تنها پنج سوره ای که با "سَبَّحَ، یُسَبِّحُ " آغاز می شود، مسبحات دانسته، سوره اسراء که با مصدر "سبحان" و سوره اعلی که با فعل امر "سبِّح" آغاز می شود را جزء مسبحات نمی دانند. | ||
| − | مرآة العقول از شیخ طوسی | + | [[علامه مجلسى|علامه مجلسی]] در [[مرآة العقول فی شرح اخبار آل الرسول (کتاب)|مرآة العقول]] از «[[تهذیب الأحکام (کتاب)|تهذیب]]» [[شیخ طوسی]] نقل می کند که مسبحات سوره هائی هستند که با "سبح یا یسبح" آغاز می شوند. |
| − | بسیاری از | + | بسیاری از تفاسیر نیز این پنج سوره را مسبحات خوانده اند.<ref>برای نمونه بنگرید: مکارم شیرازی، گزیده تفسیر نمونه، تهران، اسلامیه، ۱۳۸۲ش، ج ۵، ص ۹۲. حسینى شاه عبدالعظیمى حسین بن احمد، تفسیر اثناعشرى، انتشارات میقات، تهران، ۱۳۶۳ ش، ج۱۳، ص۸.</ref> |
| − | '''د_ هفت سوره | + | '''د_ هفت سوره: حدید، حشر، صف، جمعه، تغابن و اعلی، به علاوه دو سوره فرقان و تبارک؛''' |
| − | آیت الله معرفت دو سوره [[سوره فرقان|فرقان]] و [[سوره ملک|ملک]] که با تبارک شروع شده اند را نیز علاوه بر هفت سوره ای که با تسبیح شروع می شوند محتمل شمول مسبحات میداند و می نویسد: "والسور المسبحات سبع او تزید الی تسع لو جعلنا التبارک تسبیحاً کما هو الراجح".<ref>معرفت، محمد هادی، تلخیص التمهید، | + | آیت الله معرفت دو سوره [[سوره فرقان|فرقان]] و [[سوره ملک|ملک]] که با تبارک شروع شده اند را نیز علاوه بر هفت سوره ای که با تسبیح شروع می شوند محتمل شمول مسبحات میداند و می نویسد: "والسور المسبحات سبع او تزید الی تسع لو جعلنا التبارک تسبیحاً کما هو الراجح".<ref>معرفت، محمد هادی، تلخیص التمهید، ج۲، ص۳۱۳.</ref> |
| − | از بین این اقوال دو قول از همه مشهورتر | + | از بین این اقوال دو قول از همه مشهورتر است، یکی قولی که سوره های قرآن را هفت سوره آغاز شده با یکی از مشتقات «سبح» می داند و دیگری قولی که مسبحات را پنج سوره آغاز شده با سبح و یسبح می داند. از بین این دو قول، قول دوم روایت موقوفه ای از عرباض بن ساریه دارد که در تفسیر [[ابوالفتوح رازی]] چنین آمده است: "عرباض بن ساریه روایت کرد که: رسول- علیه السّلام- هیچ شب بنخفتى تا مسبّحات بنخواندى و گفتى در این سورتها آیتى است که فاضلتر است از هزار آیت. گفتند: مسبّحات کدام است؟ گفت: سورة الحدید و الحشر و الصّفّ و الجمعة و التّغابن".<ref>ابوالفتح رازی، حسین بن علی، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، ج۱۹، ص۱.</ref> |
| − | البته برخی نقل های این روایت اسامی مسبحات را ندارد. چنانچه ابن کثیر روایت را چنین آورده است: قال الإمام أحمد: حدثنا | + | البته برخی نقل های این روایت اسامی مسبحات را ندارد. چنانچه ابن کثیر روایت را چنین آورده است: قال الإمام أحمد: حدثنا یزید بن عبد ربه، حدثنا بقیة بن الولید، حدثنی بجیر بن سعد عن خالد بن معدان عن ابن أبی بلال عن عرباض بن ساریة أنه حدثهم أن رسول اللّه صلّى اللّه علیه و سلّم کان یقرأ المسبحات قبل أن یرقد و قال: «إن فیهن آیة أفضل من ألف آیة»، و هکذا رواه أبو داود و الترمذی و النسائی من طرق عن بقیة به.<ref>ابن کثیر دمشقى، اسماعیل بن عمرو، دارالکتب العلمیة، بیروت، ۱۴۱۹ ق، ج۸، ص۳۹.</ref> |
==فضایل مسبحات== | ==فضایل مسبحات== | ||
| سطر ۴۴: | سطر ۴۴: | ||
*پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله نمی خوابید مگر آنکه مسبحات را می خواند و می فرمود: در این سوره ها آیه ای است که از هزار آیه برتر است. پرسیدند: مسبحات کدام است؟ فرمود: سوره های حدید و حشر و صف و جمعه و تغابن. | *پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله نمی خوابید مگر آنکه مسبحات را می خواند و می فرمود: در این سوره ها آیه ای است که از هزار آیه برتر است. پرسیدند: مسبحات کدام است؟ فرمود: سوره های حدید و حشر و صف و جمعه و تغابن. | ||
| − | *[[امام باقر]] علیه السلام فرموده اند: "من قراء المسبحات کلها قبل اَن ینام لم یمت حتی یدرک القائم و اِن مات کان فی جوار محمد النبی صلی الله علیه و آله وسلم". یعنی هر کس سور مسبحات را قبل از خواب قرائت کند نمی میرد تا حضرت قائم علیه السلام را درک کند و اگر بمیرد در کنار رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم خواهد بود.<ref>ابن | + | *[[امام باقر]] علیه السلام فرموده اند: "من قراء المسبحات کلها قبل اَن ینام لم یمت حتی یدرک القائم و اِن مات کان فی جوار محمد النبی صلی الله علیه و آله وسلم". یعنی هر کس سور مسبحات را قبل از خواب قرائت کند نمی میرد تا [[امام زمان عجل الله فرجه الشریف|حضرت قائم]] علیه السلام را درک کند و اگر بمیرد در کنار رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم خواهد بود.<ref>ابن بابویه، محمد بن على، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص۱۱۹.</ref> |
==متن و ترجمه سوره های مسبحات== | ==متن و ترجمه سوره های مسبحات== | ||
| + | |||
*[[سوره حدید/متن و ترجمه]] | *[[سوره حدید/متن و ترجمه]] | ||
*[[سوره حشر/متن و ترجمه]] | *[[سوره حشر/متن و ترجمه]] | ||
| سطر ۶۰: | سطر ۶۱: | ||
*[[سوره اسراء/متن و ترجمه]] | *[[سوره اسراء/متن و ترجمه]] | ||
| + | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
نسخهٔ ۳ ژوئن ۲۰۱۹، ساعت ۱۱:۴۲
مسبحات سوره هایی هستند که با تسبیح خدا آغاز می شوند. نام «مسبحات» بر این سوره ها، توسط خود پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و سلم قرار داده شده است.[۱] و در روایت معصومین علیهم السلام نیز این کلمه آمده است.
واژه مسبحات
«مسبحات» اسم فاعل از ماده ی «سبح» است و «سبح» در لغت به معنای حمد، ستایش، تقدیس، پاک و منزه دانستن است.
تعداد سور مسبحات
در این که سور مسبحات کدام سوره ها می باشد، اختلافاتی وجود دارد. اقوال مختلف در این مورد به شرح زیر است:
الف- هفت سوره: اسراء، حدید، حشر، صف، جمعه، تغابن، اعلی؛
افرادی که قائل به این نظر هستند همه سوره هایی که با یکی از مشتقات ریشه (س ب ح) آغاز می شود را جزء سور مسبحات می دانند.[۲]
ب- شش سوره: حدید، حشر، صف، جمعه، تغابن، اعلی؛
مرحوم آیت الله سید علی قاضی رحمه الله طبق نقل علامه طباطبائى رحمه الله، به شاگردان توصیه می نمودند مسبحات ست‌ّ را هر شب تلاوت کنند. و علامه طباطبائی می فرمایند ما به ایشان عرضه داشتیم که در خبر مسبحات خمس است که سوره اعلى را ندارد ولی ایشان با وجود این، سخت مصر بودند که مسبحات ست قرائت شود زیرا خودش هم چیزهایى میدانست که از اساتید سینه بسینه اخذ کرده بود.[۳]
آیة الله جوادی آملی نیز از مسبحات ششگانه نام می برد.[۴]
همچنین در سنن نسائی نیز آمده است: أخبرنا أحمد بن عمرو بن السرح قال أخبرنا بن وهب قال سمعت معاویة[۵] یحدث عن بحیر بن سعد عن خالد بن معدان قال کان رسول الله صلى الله علیه وسلم لا ینام حتى یقرأ المسبحات و یقول إن فیهن آیة کألف آیة قال معاویة إن بعض أهل العلم کانوا یجعلون المسبحات ستا سورة الحدید والحشر والحواریین وسورة الجمعة والتغابن وسبح اسم ربک الاعلى.[۶]
سوره ای که در قول ۶ سوره نسبت به ۷ سوره ندارد سوره اسراء است. این سوره با "سبحان" آغاز می شود بر خلاف سوره های دیگر که با "سبِّح" یا"سَبَّحَ" یا "یسبّح" یعنی یک فعل آغاز می گردد.
ج- پنج سوره: حدید، حشر، صف، جمعه، تغابن؛
عده ای تنها پنج سوره ای که با "سَبَّحَ، یُسَبِّحُ " آغاز می شود، مسبحات دانسته، سوره اسراء که با مصدر "سبحان" و سوره اعلی که با فعل امر "سبِّح" آغاز می شود را جزء مسبحات نمی دانند.
علامه مجلسی در مرآة العقول از «تهذیب» شیخ طوسی نقل می کند که مسبحات سوره هائی هستند که با "سبح یا یسبح" آغاز می شوند.
بسیاری از تفاسیر نیز این پنج سوره را مسبحات خوانده اند.[۷]
د_ هفت سوره: حدید، حشر، صف، جمعه، تغابن و اعلی، به علاوه دو سوره فرقان و تبارک؛
آیت الله معرفت دو سوره فرقان و ملک که با تبارک شروع شده اند را نیز علاوه بر هفت سوره ای که با تسبیح شروع می شوند محتمل شمول مسبحات میداند و می نویسد: "والسور المسبحات سبع او تزید الی تسع لو جعلنا التبارک تسبیحاً کما هو الراجح".[۸]
از بین این اقوال دو قول از همه مشهورتر است، یکی قولی که سوره های قرآن را هفت سوره آغاز شده با یکی از مشتقات «سبح» می داند و دیگری قولی که مسبحات را پنج سوره آغاز شده با سبح و یسبح می داند. از بین این دو قول، قول دوم روایت موقوفه ای از عرباض بن ساریه دارد که در تفسیر ابوالفتوح رازی چنین آمده است: "عرباض بن ساریه روایت کرد که: رسول- علیه السّلام- هیچ شب بنخفتى تا مسبّحات بنخواندى و گفتى در این سورتها آیتى است که فاضلتر است از هزار آیت. گفتند: مسبّحات کدام است؟ گفت: سورة الحدید و الحشر و الصّفّ و الجمعة و التّغابن".[۹]
البته برخی نقل های این روایت اسامی مسبحات را ندارد. چنانچه ابن کثیر روایت را چنین آورده است: قال الإمام أحمد: حدثنا یزید بن عبد ربه، حدثنا بقیة بن الولید، حدثنی بجیر بن سعد عن خالد بن معدان عن ابن أبی بلال عن عرباض بن ساریة أنه حدثهم أن رسول اللّه صلّى اللّه علیه و سلّم کان یقرأ المسبحات قبل أن یرقد و قال: «إن فیهن آیة أفضل من ألف آیة»، و هکذا رواه أبو داود و الترمذی و النسائی من طرق عن بقیة به.[۱۰]
فضایل مسبحات
- پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله نمی خوابید مگر آنکه مسبحات را می خواند و می فرمود: در این سوره ها آیه ای است که از هزار آیه برتر است. پرسیدند: مسبحات کدام است؟ فرمود: سوره های حدید و حشر و صف و جمعه و تغابن.
- امام باقر علیه السلام فرموده اند: "من قراء المسبحات کلها قبل اَن ینام لم یمت حتی یدرک القائم و اِن مات کان فی جوار محمد النبی صلی الله علیه و آله وسلم". یعنی هر کس سور مسبحات را قبل از خواب قرائت کند نمی میرد تا حضرت قائم علیه السلام را درک کند و اگر بمیرد در کنار رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم خواهد بود.[۱۱]
متن و ترجمه سوره های مسبحات
- سوره حدید/متن و ترجمه
- سوره حشر/متن و ترجمه
- سوره صف/متن و ترجمه
- سوره جمعه/متن و ترجمه
- سوره تغابن/متن و ترجمه
+
+
پانویس
- ↑ رازی، ابوالفتوح، تفسیر روض الجنان و روح الجنان، ج۱۹، ص۱.
- ↑ دائره المعارف بزرگ اسلامی، ج۸، ص۲۸۳، مدخل "اسراء" از محمد علی لسانی فشارکی؛ همان، ج۱۵، مدخل "تسبیح" از مهدی مطیع؛ اعتصامی، زهرا و آل رسول، سوسن، سوره شناسی مسبحات، فصلنامه فدک، سال اول، شماره ۱، صص ۲۹-۵۴، ص۲۹؛ سید محمد باقر حجتی، پژوهشی در تاریخ قرآن، تهران، انتشارات اسلامی، ۱۳۷۷ ش، ص ۱۰۵.؛سیاح، احمد، فرهنگ بزرگ جامع نوین (فرهنگ سیاح)، تهران، انتشارات اسلام،۱۳۷۱، ماده سبح. فیض کاشانى، محمد محسن بن شاه مرتضى، الوافی، کتابخانه امام أمیر المؤمنین على علیه السلام، اصفهان، ۱۴۰۶ ق چاپ: اول، ج۹، ص۱۷۵۶
- ↑ حسن زاده، حسن، هزار و یک نکته، رجاء، تهران، ۱۳۶۵، چاپ: پنجم، ص ۶۰۵ (نکته ۷۵۴).
- ↑ مرتضى جوادى آملى،تفسیر سوره حشر،نشریه پاسدار اسلام، ۱۳۷۶،شماره۱۸۳ و ۱۸۴،در دسترس درپژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، بازیابی:۱۴ دی ماه ۱۳۹۲.
- ↑ منظور معاویة بن صالح است که نام او در زمره راویان از بحیر بن سعد آمده است. در تهذیب التهذیب آمده است: «بحیر بن سعد السحولی أبو خالد الحمصی، روى عن: خالد بن معدان ومکحول، وعنه: إسماعیل بن عیاش، وبقیة بن الولید، وثور بن یزید ـ وهو من أقرانه ـ ومعاویة بن صالح، وغیرهم» (تهذیب التهذیب، ج۱، ص۳۸۴)
- ↑ سنن نسائی، ج۶، ص۱۷۹
- ↑ برای نمونه بنگرید: مکارم شیرازی، گزیده تفسیر نمونه، تهران، اسلامیه، ۱۳۸۲ش، ج ۵، ص ۹۲. حسینى شاه عبدالعظیمى حسین بن احمد، تفسیر اثناعشرى، انتشارات میقات، تهران، ۱۳۶۳ ش، ج۱۳، ص۸.
- ↑ معرفت، محمد هادی، تلخیص التمهید، ج۲، ص۳۱۳.
- ↑ ابوالفتح رازی، حسین بن علی، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، ج۱۹، ص۱.
- ↑ ابن کثیر دمشقى، اسماعیل بن عمرو، دارالکتب العلمیة، بیروت، ۱۴۱۹ ق، ج۸، ص۳۹.
- ↑ ابن بابویه، محمد بن على، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص۱۱۹.
