مرآة العقول فی شرح اخبار آل الرسول (کتاب)

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
مرآة العقول.jpg
نویسنده محمدباقر مجلسی
موضوع احادیث شیعه
زبان عربی
تعداد جلد ۲۶
مصحح هاشم رسولی

مرآة العقول

کتاب «مِرآةُ العُقول فى شرحِ أخبار آلِ الرَسول» تألیف علامه مجلسی (م، ۱۱۱۰ ق) است، که در آن شرح کاملى از حدود شانزده هزار حدیث کتاب «الکافى» (اثر شیخ کلینی) را ارائه داده است.

مؤلف

علامه محمدباقر مجلسى (۱۰۳۷-۱۱۱۰ ق) فرزند محمدتقی مجلسی، فقیه، محدث و متکلم، شیخ‎ الاسلام اصفهان و از دانشمندان بزرگ شیعه در اواخر حکومت صفوی است.

از جمله اساتید علامه مجلسی، بزرگانی چون ملا صالح مازندرانی، فیض کاشانی و ملا خلیل قزوینی می باشند؛ و از شاگردان ایشان می توان به سید نعمت الله جزایری و میر محمدصالح خاتون آبادی اشاره کرد. او با پشتکار فراوان و حوصله پرتوانش توفیق یافت از راه تألیف و تصنیف کتابها و تدریس علوم و فنون اسلامی و تعلیم و تربیت شاگردان بسیار و اداره امور دینی شیعیان عصر خویش، خدمت سازنده ای به مردم مسلمان و شیعه ایران نمود.

کتاب بحار الأنوار علامه مجلسى، گسترده‌ترین کتاب حدیثی شیعه است که در طول چهل سال تدوین شده است. از دیگر آثار ایشان، مِرآةُ العُقول، حلیة المتقین، حیاة القلوب، جلاءالعیون و زاد المعاد را می توان نام برد.

علامه مجلسی در ۲۷ ماه مبارک رمضان سال ۱۱۱۰ هـ.ق در اصفهان به جهان باقی شتافت. آرامگاه او در کنار مسجد جامع اصفهان واقع است.

معرفی کتاب

«مِرآةُ العُقول فى شرحِ أخبار آلِ الرَسول»، شرح علامه مجلسی بر کتاب «الکافی» تألیف شیخ کلینی است. او در این کتاب، پس از بحث درباره سند حدیث و رده‌بندی آن بر اساس تقسیم‌بندی متأخران، به شرح معنای حدیث می‌پردازد و نکات دقیق آن را باز می‌گوید.

مجلسی در ابتدای کتاب توضیح می‌دهد که در طول زمان به مناسبت مذاکرات علمی با شاگردان و طالبان علوم دینی، حواشی فراوانی بر کتاب‌های حدیثی نگاشته‌است. نگرانی نسبت به از بین رفتن یا فراموش شدن آنها در اثر گذر زمان، او را واداشته که این یادداشت‌ها را جمع آوری کند.

«مرآة العقول» جزو کاملترین شروح «کافى» است. این کتاب به زبان عربى و شامل اصول و فروع کافی مى باشد. مؤلف علاوه بر احاطه و تسلط بر اخبار و احادیث معصومین علیهم السلام، مضامین عالى و نکات برجسته شروح معروف دیگر از جمله شرح ملاصدراى شیرازى و ملامحسن فیض کاشانى را در آن آورده و بر اهمیت و ارزش کارش افزوده است.

در شرح احادیث، بیشتر نظرهاى فقها و محدثین بیان شده است و اقوال و وجوهى که وى در احادیث مى آورد، تنها به شرح او اختصاص دارد. علامه مجلسی در ذیل هر روایت در ابتدا میزان اعتبار سند آن را مورد توجه قرار داده و سپس محتواى آن را شرح مى ‏دهد. روش ایشان در شرح روایات را می توان در محورهای ذیل خلاصه کرد:

  • استفاده از روش غیرمزجی در شرح روایات
  • معرفی میزان اعتبار روایات
  • اهتمام به آراء و دیدگاه‌های صاحب‌نظران
  • اهتمام به مفاهیم واژه‌های روایات.

منابع