علوم حدیث
علوم حدیث، علومی هستند که به بررسی سند و محتوای احادیث می پردازند. درایة الحدیث، علم رجال و فقه الحدیث سه شاخه از علوم حدیث هستند.
تعریف علم‌الحدیث و بخش‌های آن
علم الحدیث علمی است که با آن، اقوال و افعال و تقریرهای پیغمبر(ص) و ائمه(ع) شناخته می‌شود.[۱] علوم مختلف مرتبط با حدیث را به گونه های مختلف و با نامگذاری های مختلفی دسته بندی نموده اند به طوری که نوعی آشفتگی در این تقسیم بندی ها به چشم می آید. با چشم پوشی از این دسته بندی ها می توان علوم حدیث را شامل این علوم دانست:
- درایة الحدیث
که در آن از کیفیت اتصال حدیث به معصوم از لحاظ تواتر و وحدت نقل، اتصال و انقطاع آن و مراتب نقل از نظر صحت و ضعف و اصطلاحات مربوط به این خصوصیات گفتگو می‌شود. این علم را اصول حدیث یا مصطلح الحدیث نیز نامیده اند. برخی به این شیوه نامگذای اعتراض کرده اند،[۲] زیرا درایه الحدیث از نظر لغوی به معنای فهم حدیث است که بیشتر با علم فقه الحدیث متناسب است، بلکه باید این علم را روایة الحدیث نامید. اما به هر حال منابعی تا کنون در این علم نگاشته شده که با عنوان درایه الحدیث یاد شده است.
- علم رجال
علم رجال مجموعه قواعدی است که به وسیله آن شناخت احوال راویان حدیث ممکن می شود.[۳]
- فقه الحدیث
دانشی که به بررسی متن حدیث می پردازد و با ارائه مبانی و سیر منطقی فهم آن، ما را به مقصود اصلی گوینده حدیث نزدیک می گرداند.
کتابهای علوم حدیث شیعه
مقاله اصلی:منابع علوم حدیث شیعه
کتابهای بسیاری در موضوعات مختلف علوم حدیث نگاشته شده است. برخی از آثار مشهور شیعه در این زمینه عبارتند از:
- بدایة الدرایة :زین‌الدین بن علی عاملی، شهید ثانی (965 ق)
- الوجیزة فی علم الدرایة :شیخ بهایی محمد بن حسین بن عبدالصمد (م1003ق)
- بر این کتاب شرح های متعددی نگاشته شده است که از مهمترین آنها، نهایة الدرایه از سید حسن صدر (م.1354) می باشد.
- الرواشح السماویه:میرداماد (م1041ق)
- توضیح المقال :ملاّ علی كَنی (م1306ق)
- مقباس الهدایه :عبداللّه مامقانی (1290ـ1351ق)
- اصول الحدیث :عبدالهادی فضلی (معاصر)
- حدیث و درایه :مهدی مهریزی (معاصر)
- دراسات فی‌الحدیث و المحدثین :هاشم معروف حسنی (معاصر)
- درایة الحدیث :كاظم مدیر شانه‌چی (معاصر)
- درایه و حدیث‌شناسی :سید موسی شبیری زنجانی (معاصر)
پانویس
منابع
- درایه الحدیث کاظم مدیر شانه چی.
- وجیزه فی علم الرجال، ابولحسن مشکینی اردبیلی.
