آیه 36 سوره احزاب
<<35 | آیه 36 سوره احزاب | 37>> | ||||||||||||||
|
محتویات
ترجمه های فارسی
و هیچ مرد و زن مؤمنی را در کاری که خدا و رسول حکم کنند اراده و اختیاری نیست (که رأی خلافی اظهار نمایند) و هر کس نافرمانی خدا و رسول او کند دانسته به گمراهی سختی افتاده است (پیغمبر زینب دختر عمهاش را به زید، غلام آزاد کرده خود تزویج کرد و زینب گفت: من از اشراف قریشم غلامی را به شوهری نپذیرم. این آیه نازل شد و پذیرفت).
ترجمه های انگلیسی(English translations)
معانی کلمات آیه
- قضى: قضاء در اصل به معنى فيصله دادن است به معنى حكم نيز آيد كه يك نوع فيصله دادن است، در آيه معناى دوم مراد است در آيه بعدى به معنى تمام كردن مىباشد.
- خيرة: (بكسر اول و فتح دوم) آن اسم مصدر است به معنى اختيار.[۱]
نزول
«شیخ طوسى» گویند: از ابن عباس و مجاهد و قتاده روایت شده که این آیه درباره زینب دختر جحش نازل شده هنگامى که رسول خدا صلی الله علیه و آله خواست او را به عقد زید بن حارثه درآورد. زینب براى این که از قریش بود، از این دستور امتناع ورزید سپس این آیه آمد و پس از نزول آیه زینب راضى شد.[۲]
ابن زید گوید: درباره امّکلثوم دختر عقبة بن ابن معیط نازل شده که خود را به رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم بخشیده بود ولى زید بن حارثه با او ازدواج کرد.[۳]
تفسیر آیه
تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ ما كانَ لِمُؤْمِنٍ وَ لا مُؤْمِنَةٍ إِذا قَضَى اللَّهُ وَ رَسُولُهُ أَمْراً أَنْ يَكُونَ لَهُمُ الْخِيَرَةُ مِنْ أَمْرِهِمْ وَ مَنْ يَعْصِ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ فَقَدْ ضَلَّ ضَلالًا مُبِيناً «36»
و هيچ مرد و زن با ايمانى حقّ ندارند هنگامى كه خدا و رسولش امرى را مقرّر كنند، از سوى خود امر ديگرى را اختيار كنند و هر كس خدا و رسولش را نافرمانى نمايد، پس بدون شك به گمراهى آشكارى گرفتار شده است.
نکته ها
اگر مسلمانان تسليم اين آيه بودند، پس از آن كه پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله در غدير خم به فرمان خداوند على عليه السلام را به جانشينى خود و رهبرى امّت اسلام معرّفى كرد و فرمود: «من كنت مولاه فهذا على مولاه» ديگرى را بر على عليه السلام ترجيح نمىدادند.
اين آيه زمينه ساز آيهى بعد است كه به پيامبر مىفرمايد: تو بايد سنّتهاى غلط را بشكنى و مردم حقّ ندارند در برابر خواست خداوند اعمال سليقه كنند.
اين كه آيهى شريفه مىفرمايد: انسان در برابر فرمان خدا و رسول اختيارى ندارد، نبايد براى كسى مايه تعجّب باشد زيرا اين كار، درست مانند اين است كه پزشك با قاطعيّت به بيمار خود بگويد: تو حقّ ندارى غير از آنچه من دستور دادهام غذا يا داروى مصرف كنى.
خداوند نيز ما را از انتخاب آزاد، طبق ميل شخصى در برابر فرامين الهى منع كرده است، زيرا او راه سعادت ما را بهتر از ما مىداند.
در روايت مىخوانيم كه رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: يا عباد الله انتم كالمرضى و رب العالمين كالطبيب ... الا فسلموا لله امره تكونوا من الفائزين «1» اى بندگان خدا! شما همچون بيمار و
«1». ميزان الحكمه، ج 4، ص 545.
جلد 7 - صفحه 368
خدا مانند طبيب است، مصلحت مريض در نسخه طبيب است نه آنچه بيمار تمايل دارد، پس تسليم امر خدا باشيد تا رستگار شويد.
در نظام حكومت دينى، خدا محورى بر دموكراسى و مردمسالارى حاكم است، زيرا نظر مردم مادامى ارزش دارد كه مخالفِ حكم خدا نباشد.
پیام ها
1- سنّ و سواد و نژاد و قدرت و ثروت و شهرت و قبيله و طرفدار و سازمانهاى بين المللى، هيچكدام سبب ايجاد حقّ در برابر قانون الهى نمىشود. «ما كانَ لِمُؤْمِنٍ وَ لا مُؤْمِنَةٍ»
2- نشانهى ايمان، تعبّد در برابر خدا و رسول است. ما كانَ لِمُؤْمِنٍ وَ لا مُؤْمِنَةٍ ...
3- در تسليم و تعبّد، زن و مرد تفاوتى ندارند. «لِمُؤْمِنٍ وَ لا مُؤْمِنَةٍ»
4- هر كس در برابر قانون خدا و سنّت پيامبر، قانونى بياورد، در ايمان خود شك كند. «ما كانَ لِمُؤْمِنٍ وَ لا مُؤْمِنَةٍ»
5- دستورهاى پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله، همچون دستورهاى خداوند واجب الاجراست.
«إِذا قَضَى اللَّهُ وَ رَسُولُهُ»
6- خدا و رسول بر امور مردم ولايت كامل دارند. «قَضَى اللَّهُ وَ رَسُولُهُ أَمْراً»
7- اجتهاد در برابر نصّ، ممنوع است. (آن جا كه حكم الهى روشن است، هيچ كس حقّ اظهار نظر ندارد.) «ما كانَ- لَهُمُ الْخِيَرَةُ»
8- آزادى انسان در چارچوب قوانين الهى است. «ما كانَ- لَهُمُ الْخِيَرَةُ»
9- عقل بايد تابع وحى و سليقه بايد تابع وظيفه باشد. «ما كانَ- لَهُمُ الْخِيَرَةُ»
10- هر انتخاب و نظريّهاى كه مخالف قانون و قضاوت خدا و رسول باشد، معصيت و انحراف آشكار است. وَ مَنْ يَعْصِ اللَّهَ ... ضَلالًا مُبِيناً
تفسير نور(10جلدى)، ج7، ص: 369
پانویس
- پرش به بالا ↑ تفسير احسن الحديث، سید علی اکبر قرشی ، ج8، ص: 361
- پرش به بالا ↑ طبرانى در تفسیر خود از قتاده روایت کرده و گوید وقتى رسول خدا صلی الله علیه و آله خواست زینب را از براى زید خواستگارى کند. نزد او کس فرستاد زینب پنداشت که پیامبر او را از براى خودش میخواهد لذا خوشحال شد ولى وقتى فهمید از براى زید میخواهد، امتناع ورزید و سپس راضى شد و نیز طبرى در تفسیر خود از طریق عکرمة از ابن عباس و همچنین از طریق عوفى از ابن عباس روایت کرده است.
- پرش به بالا ↑ ابن ابى حاتم در تفسیر خویش نیز آن را از ابن زید نقل نموده است.
منابع
- تفسیر نور، محسن قرائتی، تهران:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم
- اطیب البیان فی تفسیر القرآن، سید عبدالحسین طیب، تهران:انتشارات اسلام، 1378 ش، چاپ دوم
- تفسیر اثنی عشری، حسین حسینی شاه عبدالعظیمی، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول
- تفسیر روان جاوید، محمد ثقفی تهرانی، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم
- برگزیده تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش
- تفسیر راهنما، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، قم:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش، چاپ پنجم
- محمدباقر محقق، نمونه بینات در شأن نزول آیات از نظر شیخ طوسی و سایر مفسرین خاصه و عامه.