ای زنان پیغمبر، از شما هر که به کار ناروای آشکاری دانسته اقدام کند او را دو برابر دیگران عذاب کنند و این بر خدا سهل و آسان است.
ای همسران پیامبر! هرکس از شما کار بسیار زشت آشکاری مرتکب شود [قطعاً پیوند همسری با پیامبر به او مصونیّت نمی دهد، بلکه] عذاب برای او دو چندان خواهد شد، و این [کار] بر خدا آسان است.
اى همسران پيامبر، هر كس از شما مبادرت به كار زشتِ آشكارى كند، عذابش دو چندان خواهد بود؛ و اين بر خدا همواره آسان است.
اى زنان پيامبر، هر كس از شما مرتكب كار زشت در خور عقوبت شود، خدا عذاب او را دو برابر مى‌كند. و اين بر خدا آسان است.
ای همسران پیامبر! هر کدام از شما گناه آشکار و فاحشی مرتکب شود، عذاب او دوچندان خواهد بود؛ و این برای خدا آسان است.
اى همسران پيامبر! هر كس از شما كار زشت (و گناهى) آشكار مرتكب شود، عذابش دو چندان خواهد بود و اين (كار) براى خدا آسان است.
نکته ها
آياتى كه با زنان پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله سخن مى‌گويد، از طريق مقام رسالت است نه آن كه مستقيماً به خود آنان خطاب و وحى شود، بر خلاف حضرت مريم كه به خودش خطاب مى‌شد. «يا مَرْيَمُ» «1»*
«1». آل‌عمران، 42- 43.
جلد 7 - صفحه 355
گناهان دو دسته‌اند: كبيره و صغيره. سرچشمه‌ى اين تقسيم آيه مباركه‌ى «إِنْ تَجْتَنِبُوا كَبائِرَ ما تُنْهَوْنَ عَنْهُ نُكَفِّرْ عَنْكُمْ سَيِّئاتِكُمْ» «1» است، يعنى اگر شما از گناهان بزرگ دورى كنيد ما سيّئات و گناهان كوچك شما را مى‌بخشيم. ليكن در مواردى گناه صغيره حكم گناه كبيره پيدا مى‌كند، نظير گناه در زمان خاص مانند ماه رمضان كه جرم و مجازات آن بيشتر است. يا گناه در مكان خاص، تكرار گناه و اصرار بر آن، گناه همراه با شادى، گناهِ آشكارا و گناهِ افراد برجسته و الگو نظير همسران پيامبر. به هر حال مسايل جنبى مى‌تواند در گناه و كيفر آن اثر بگذارد.
در روايات آمده است كه گناه بزرگان، حساب ديگرى دارد، حتّى اگر از انبيا يك «ترك اولى» سر زند تنبيه مى‌شوند؛ در حديثى معروف آمده است: «يغفر للجاهل سبعون ذنبا قبل أن يغفر للعالم ذنب واحد» «2» هفتاد گناه جاهل بخشيده مى‌شود، قبل از آن كه يك گناه عالم بخشيده شود.
پیام ها
1- در كيفر و پاداش، حَسَب و نسب اثرى ندارد و هر متخلّفى بايد مجازات شود.
يا نِساءَ النَّبِيِ ...
2- همسرى پيامبر، مستلزم عصمت نيست. «مَنْ يَأْتِ مِنْكُنَّ بِفاحِشَةٍ» (آرى در خانه پيامبر بودن انسان را بيمه نمى‌كند، اين مكتب است كه انسان را بيمه مى‌كند.)
3- حساب خلاف‌هاى علنى، از گناهان پنهان جداست. «مُبَيِّنَةٍ»
4- عمل زشت به خودى خود، كيفر به دنبال دارد. «يُضاعَفْ» و نفرمود: «نضاعف» 5- شدّت و ضعف كيفر و پاداش بر اساس آثار فردى و اجتماعى عمل است.
نِساءَ النَّبِيِ ... ضِعْفَيْنِ
6- كسانى كه چهره‌ى دينى و اجتماعى دارند و كارشان براى ديگران سرمشق است، اگر گناه كنند، كيفرشان بيش از ديگران است. نِساءَ النَّبِيِ ... ضِعْفَيْنِ
«1». نساء، 31.
«2». كافى، ج 1، ص 47.
جلد 7 - صفحه 356
7- خانواده و بستگان مسئولان نظام اسلامى بايد بدانند كه اگر مرتكب خلافى شدند، نه تنها آزاد نمى‌شوند، بلكه چند برابر ديگران مجازات مى‌بينند. يا نِساءَ النَّبِيِ ... الْعَذابُ ضِعْفَيْنِ
8- اگر كيفر بستگان متخلّفِ يك مسئول چند برابر است، كيفر خود مسئولِ متخلّف چه ميزان است؟ نِساءَ النَّبِيِ ... الْعَذابُ ضِعْفَيْنِ (قرآن در مورد كيفر تخلّف خود پيامبر مى‌فرمايد: لَوْ تَقَوَّلَ عَلَيْنا بَعْضَ الْأَقاوِيلِ ... لَقَطَعْنا مِنْهُ الْوَتِينَ «1» اگر سخن ناروايى را به ما نسبت دهد، رگ‌هاى گردن او را قطع مى‌كنيم.
9- كيفر متخلّفان بر خداوند آسان است. «عَلَى اللَّهِ يَسِيراً»
بعد از آن بر سبيل تهديد و وعيد، خطاب به ازواج پيغمبر فرمايد:
يا نِساءَ النَّبِيِ: اى زنان پيغمبر خدا، مَنْ يَأْتِ مِنْكُنَ: هر كه بيايد از شما، بِفاحِشَةٍ مُبَيِّنَةٍ: به صفتى زشت و ناپسنديده آشكارا، يا گناه كبيره آشكارا در قبح كه آن مخالفت خدا و رسول است، يُضاعَفْ لَهَا الْعَذابُ: مضاعف شود براى او عذاب، ضِعْفَيْنِ: دو برابر زنان ديگر، زيرا وقوع گناه از ايشان قبيح‌تر و شنيع‌تر است، وَ كانَ ذلِكَ: و هست اين تضعيف عذاب، عَلَى اللَّهِ يَسِيراً: بر خداى تعالى آسان و اينكه ايشان ازواج پيغمبرند مانع او سبحانه نخواهد شد در تضعيف عذاب ايشان. ابو عبيده گفته: ضعفان آنست كه دو برابر مثل ايشان، پس يك
جلد 10 - صفحه 436
معصيت سه تا باشد و عذاب آن هم سه خواهد بود.
تنبيه: از آيه شريفه استنباط شود كه هر قدر مكانت و منزلت شخص زيادتر باشد، مخالفت و معصيت او عظيمتر و عقوبت او شديدتر است، و لذا چون زنان حضرت مزيت فضل دارند بر زنان ديگر به جهت مزيت مرتبه و مقام حضرت رسالت و نزول وحى در خانه ايشان، پس عقوبت معصيت آنها بيشتر خواهد بود از ديگران؛ بدين جهت خطاى عالم، عظيم، و عذابش اليم است؛ همچنين سادات به سبب انتساب آنها به حضرت رسالت و شرافت ايشان، گناه آنها دو برابر و عقوبتشان زيادتر است، بنابراين چون امت آن حضرت اشرف و افضل تمام امم باشند، البته بايد به تمام جهات حفظ شئونات حضرت نبوى را نموده و پاس احترام خود را نگهدارند.
اى پيغمبر بگو بزنانت اگر هستيد كه ميخواهيد زندگانى دنيا و پيرايه آنرا پس بيائيد بهره دهم شما را و رهاتان كنم رها كردنى خوب
و اگر هستيد كه ميخواهيد خدا و پيغمبرش و سراى بازپسين را پس همانا خدا آماده كرده براى نيكوكاران از شما پاداشى بزرگ
اى زنان پيغمبر كسيكه انجام دهد از شما
جلد 4 صفحه 318
كار زشت آشكارى را افزوده ميشود برايش عذاب دو چندان و باشد اين بر خدا آسان
و آنكه اطاعت كند از شما خدا و پيغمبرش را و بكند كار شايسته ميدهيم باو مزدش را دو بار و آماده كرده‌ايم برايش روزى نيكوئى.
تفسير
خلاصه مستفاد از روايات متعدّده وارده در شأن نزول اين آيات آن استكه بعد از غزوه خيبر كه غنائم بسيارى از آن نصيب مسلمانان شد و حظّ وافرى به پيغمبر صلّى اللّه عليه و اله و سلّم رسيد زنان آنحضرت كه آنروز نه نفر نامبرده‌اند عايشه و حفصه و ام حبيبه و سوده و صفّيه و ام سلمه و زينب و ميمونه و جويريه توقعات زائد از مقدار لازم در مخارجشان از پيغمبر صلّى اللّه عليه و اله و سلّم پيدا كردند و بعضى از آنها گفتند پيغمبر تصوّر ميكند كه اگر ما را رها كند همسرى از اقوام ما براى ما پيدا نميشود و زينب يا حفصه جسارت زيادترى هم نمودند و خداوند گفتار آنها را براى پيغمبر خود نپسنديد و بيست و نه روز حضرت از آنها كناره گيرى كرد و در اين مدت باو وحى نرسيد تا اين آيات نازل شد كه دلالت بر تخيير آنها دارد و اوّل ام سلمه اختيار نمود بودن با پيغمبر را و بعد از او سايرين هم اختيار كردند و اگر اختيار مينمودند جدائى را جدا ميشدند بهمان اختيار يا طلاق ميداد پيغمبر آنها را و مفاد آيات آنستكه اى پيغمبر بگو بزنانت اگر ميخواهيد وسعت و عيش و نوش و آرايش و پيرايش و زيور و زينت اين جهان و زندگانى موقت محدود آنرا بيائيد من شما را بهره‌مند نمايم بمال دنيا و رها كنم شما را بخوبى و خوشى و اگر ميخواهيد خوشنودى خدا و جوار پر افتخار پيغمبرش را و طالب سراى جاويد و نعمتهاى بى‌منتهاى آخرتيد خداوند براى خوبان شما اجر بزرگى آماده فرموده كه دنيا و ما فيها در برابر آن كوچك و حقير و ناچيز است اى زنان پيغمبر كسيكه از شما مرتكب كار زشت و گناه آشكارى شود مانند زينب يا حفصه كه جسارت به پيغمبر خدا نمود يا عايشه كه خروج بر امام زمانش كرد خداوند دو چندان زنان معمولى او را عذاب خواهد فرمود چون گناه از او قبيح‌تر و حجّت بر او تمام‌تر است و اينكه خدا زن پيغمبرش را دو برابر عذاب كند براى خدا آسان است چون باحترام پيغمبر اين عذاب را فرموده و كسيكه ادامه دهد در اطاعت و تحصيل رضايت و خوشنودى خدا و پيغمبرش و
جلد 4 صفحه 319
با كمال عفّت و پاكدامنى و پاكى از خيانت و گناه با او گذران نمايد مانند امّ سلمه رحمة اللّه عليها خداوند اجر او را هم دو چندان معمولى فرمايد و چون مقامش رفيع تر و احترامش بيشتر است و خوشنودى خدا و پيغمبر او را فراهم نموده اجرش بيشتر است چنانچه عذابش بيشتر بود و علاوه بر آن آماده فرمايد براى او در بهشت روزى خوب و مرغوب مطلوبيكه كمى و ناگوارى و تمامى نداشته باشد و يضعّف بتشديد عين و بنون و نصب عذاب و من تأت و تقنت هر دو بتاء و يعمل بياء نيز قرائت شده است
يا نِساءَ النَّبِيِّ مَن يَأت‌ِ مِنكُن‌َّ بِفاحِشَةٍ مُبَيِّنَةٍ يُضاعَف لَهَا العَذاب‌ُ ضِعفَين‌ِ چون حجة بر شما تمام‌تر است يكي آنكه حشر با پيغمبر و نزول وحي در بيوت شما و بزرگي و فراواني نعمت بر شما.
وَ كانَ ذلِكَ عَلَي اللّه‌ِ يَسِيراً نگوئيد ما زنهاي پيغمبر هستيم بايد درجات ما عاليتر باشد و ما ام المؤمنين هستيم مگر زن نوح و زن لوط زنهاي پيغمبر نبودند.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 30)- سپس در این آیه به بیان موقعیت زنان پیامبر صلّی اللّه علیه و آله در برابر کارهای نیک و بد، و همچنین مقام ممتاز و مسؤولیت سنگین آنها، با عباراتی روشن پرداخته، می‌گوید: «ای همسران پیامبر! هر کدام از شما گناه آشکار و فاحشی مرتکب شود عذاب او دو چندان خواهد بود، و این برای خدا آسان است» (یا نِساءَ النَّبِیِّ مَنْ یَأْتِ مِنْکُنَّ بِفاحِشَةٍ مُبَیِّنَةٍ یُضاعَفْ لَهَا الْعَذابُ ضِعْفَیْنِ وَ کانَ ذلِکَ عَلَی اللَّهِ یَسِیراً).
شما در خانه وحی و مرکز نبوت زندگی می‌کنید، دیگران به شما نگاه می‌کنند و اعمالتان سر مشقی است برای آنها، بنا بر این گناهتان در پیشگاه خدا عظیمتر است
ج3، ص607
چرا که هم ثواب و هم عذاب بر طبق معرفت و میزان آگاهی، و همچنین تأثیر آن در محیط داده می‌شود.
آغاز جزء 22 قرآن مجید
ادامه سوره احزاب
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:
