و اگر خدا و رسولش و سراى آخرت را مى‌خواهيد، پس (بدانيد كه) قطعاً خداوند براى نيكوكاران از شما پاداش بزرگى را آماده كرده است.
جلد 7 - صفحه 354
پیام ها
1- دنياطلبى و آخرت‌طلبى با هم جمع نمى‌شود. تُرِدْنَ الْحَياةَ الدُّنْيا ... تُرِدْنَ اللَّهَ ...
البتّه لذّت بردن و استفاده حلال از نعمت‌ها، منافاتى با آخرت خواهى ندارد.
2- انسان بايد ميان دلبستگى به دنياى فانى و آخرت باقى، بايد يكى را انتخاب كند. وَ إِنْ كُنْتُنَ ...
3- قناعت و زهد و سادگى به تنهايى عامل نجات نيست، عمل نيك هم لازم است. تُرِدْنَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ الدَّارَ الْآخِرَةَ ... لِلْمُحْسِناتِ مِنْكُنَ
4- وعده‌هاى الهى را قطعى بگيريم. «أَعَدَّ»
5- خداوند ساده زيستى را براى خانواده رهبران دينى، امرى نيك و حَسَن مى‌داند. «أَعَدَّ لِلْمُحْسِناتِ مِنْكُنَّ»
6- همسر پيامبر بودن كمال نيست، نيكوكار بودن لازم است. «لِلْمُحْسِناتِ مِنْكُنَّ»
7- همه‌ى زنان پيامبر يكسان نبودند. «لِلْمُحْسِناتِ مِنْكُنَّ»
8- كسانى كه از دنياى قليل بگذرند، به اجر عظيم خواهند رسيد. «أَجْراً عَظِيماً»
وَ إِنْ كُنْتُنَّ تُرِدْنَ: و اگر هستيد كه مى‌خواهيد، اللَّهَ وَ رَسُولَهُ: رضاى خدا
«1» روايت در تفسير قمى، ج 2، ص 192 است بدون ذكر معصوم عليه السّلام، به تفسير برهان، ج 3 ص 307 نيز رجوع شود.
جلد 10 - صفحه 435
و خشنودى رسول او را. يا فرمانبردارى ايشان را در صبر بر ضيق معيشت، وَ الدَّارَ الْآخِرَةَ: و نعيم سراى ديگر را كه بهشت باشد، فَإِنَّ اللَّهَ: پس بدرستى كه خداى تعالى، أَعَدَّ لِلْمُحْسِناتِ مِنْكُنَ: مهيا فرموده است براى نيكوكاران از شما، يعنى آنهائى كه اختيار شقّ دوم كنند به صبر، أَجْراً عَظِيماً: مزدى بزرگ كه زخارف دنيا در جنب آن محقر بلكه قابل مقايسه نيست. بعد از نزول اين آيه حضرت همه زنان را طلبيدند و آيه را تلاوت و ايشان را مخير ساختند بر مفارقت و بقا، پس همگى آن حضرت را اختيار كردند و حق تعالى آيه شريفه نازل فرمود: (لا يَحِلُّ لَكَ النِّساءُ مِنْ بَعْدُ ...).
تبصره: صاحب كنز العرفان فرمايد: تخيير در اينجا كنايه از طلاق است، پس هر كدام از آنها اختيار دنيا مى‌كردند، نكاح او منفسخ مى‌شد، و اين از جمله خصايص النبى باشد. و مراد «متعه» در اينجا مطلق نفع است كه زياده باشد بر مهر، يا اعطاى آنچه نزد آنها بود از اثاث و غير آن، نه مراد متعه معهوده باشد، زيرا آن براى مطلقه قبل از دخول و قبل از فرض مهر باشد.
اى پيغمبر بگو بزنانت اگر هستيد كه ميخواهيد زندگانى دنيا و پيرايه آنرا پس بيائيد بهره دهم شما را و رهاتان كنم رها كردنى خوب
و اگر هستيد كه ميخواهيد خدا و پيغمبرش و سراى بازپسين را پس همانا خدا آماده كرده براى نيكوكاران از شما پاداشى بزرگ
اى زنان پيغمبر كسيكه انجام دهد از شما
جلد 4 صفحه 318
كار زشت آشكارى را افزوده ميشود برايش عذاب دو چندان و باشد اين بر خدا آسان
و آنكه اطاعت كند از شما خدا و پيغمبرش را و بكند كار شايسته ميدهيم باو مزدش را دو بار و آماده كرده‌ايم برايش روزى نيكوئى.
تفسير
خلاصه مستفاد از روايات متعدّده وارده در شأن نزول اين آيات آن استكه بعد از غزوه خيبر كه غنائم بسيارى از آن نصيب مسلمانان شد و حظّ وافرى به پيغمبر صلّى اللّه عليه و اله و سلّم رسيد زنان آنحضرت كه آنروز نه نفر نامبرده‌اند عايشه و حفصه و ام حبيبه و سوده و صفّيه و ام سلمه و زينب و ميمونه و جويريه توقعات زائد از مقدار لازم در مخارجشان از پيغمبر صلّى اللّه عليه و اله و سلّم پيدا كردند و بعضى از آنها گفتند پيغمبر تصوّر ميكند كه اگر ما را رها كند همسرى از اقوام ما براى ما پيدا نميشود و زينب يا حفصه جسارت زيادترى هم نمودند و خداوند گفتار آنها را براى پيغمبر خود نپسنديد و بيست و نه روز حضرت از آنها كناره گيرى كرد و در اين مدت باو وحى نرسيد تا اين آيات نازل شد كه دلالت بر تخيير آنها دارد و اوّل ام سلمه اختيار نمود بودن با پيغمبر را و بعد از او سايرين هم اختيار كردند و اگر اختيار مينمودند جدائى را جدا ميشدند بهمان اختيار يا طلاق ميداد پيغمبر آنها را و مفاد آيات آنستكه اى پيغمبر بگو بزنانت اگر ميخواهيد وسعت و عيش و نوش و آرايش و پيرايش و زيور و زينت اين جهان و زندگانى موقت محدود آنرا بيائيد من شما را بهره‌مند نمايم بمال دنيا و رها كنم شما را بخوبى و خوشى و اگر ميخواهيد خوشنودى خدا و جوار پر افتخار پيغمبرش را و طالب سراى جاويد و نعمتهاى بى‌منتهاى آخرتيد خداوند براى خوبان شما اجر بزرگى آماده فرموده كه دنيا و ما فيها در برابر آن كوچك و حقير و ناچيز است اى زنان پيغمبر كسيكه از شما مرتكب كار زشت و گناه آشكارى شود مانند زينب يا حفصه كه جسارت به پيغمبر خدا نمود يا عايشه كه خروج بر امام زمانش كرد خداوند دو چندان زنان معمولى او را عذاب خواهد فرمود چون گناه از او قبيح‌تر و حجّت بر او تمام‌تر است و اينكه خدا زن پيغمبرش را دو برابر عذاب كند براى خدا آسان است چون باحترام پيغمبر اين عذاب را فرموده و كسيكه ادامه دهد در اطاعت و تحصيل رضايت و خوشنودى خدا و پيغمبرش و
جلد 4 صفحه 319
با كمال عفّت و پاكدامنى و پاكى از خيانت و گناه با او گذران نمايد مانند امّ سلمه رحمة اللّه عليها خداوند اجر او را هم دو چندان معمولى فرمايد و چون مقامش رفيع تر و احترامش بيشتر است و خوشنودى خدا و پيغمبر او را فراهم نموده اجرش بيشتر است چنانچه عذابش بيشتر بود و علاوه بر آن آماده فرمايد براى او در بهشت روزى خوب و مرغوب مطلوبيكه كمى و ناگوارى و تمامى نداشته باشد و يضعّف بتشديد عين و بنون و نصب عذاب و من تأت و تقنت هر دو بتاء و يعمل بياء نيز قرائت شده است
فَإِنَّ اللّه‌َ أَعَدَّ لِلمُحسِنات‌ِ مِنكُن‌َّ أَجراً عَظِيماً است و اما بدكرداران آنها عذاب آنها ضعف عذاب ساير زنهاي بد است چنانچه در آيه بعد بيان ميفرمايد:
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 29)- در این آیه می‌افزاید: «اما اگر شما خدا و پیامبرش و سرای آخرت را می‌خواهید (و به زندگی ساده از نظر مادی و احیانا محرومیتها قانع هستید) پس خداوند برای نیکو کاران شما پاداش عظیمی آماده ساخته است» (وَ إِنْ کُنْتُنَّ تُرِدْنَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ الدَّارَ الْآخِرَةَ فَإِنَّ اللَّهَ أَعَدَّ لِلْمُحْسِناتِ مِنْکُنَّ أَجْراً عَظِیماً).
بنا بر این تنها اظهار عشق و علاقه به خدا و سرای دیگر و پیامبر صلّی اللّه علیه و آله کافی نیست، برنامه‌های عملی نیز باید هماهنگ با آن باشد.
و به این ترتیب خداوند تکلیف همسران پیامبر صلّی اللّه علیه و آله را که باید الگو و اسوه زنان با ایمان باشند برای همیشه روشن ساخت.
گرچه مخاطب در این سخنان، همسران پیامبرند، ولی محتوای آیات و نتیجه آن، همگان را شامل می‌شود، مخصوصا کسانی که در مقام رهبری خلق و پیشوایی و تأسی مردم قرار گرفته‌اند.
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:
