آیه 12 سوره حاقه
<<11 | آیه 12 سوره حاقه | 13>> | ||||||||||||||
|
محتویات
ترجمه های فارسی
تا آن (غرق کفار و نجات مؤمنان) را مایه پند و عبرت شما مردم قرار دهیم و لیکن گوش شنوای هوشمندان این پند و تذکر را تواند فرا گرفت.
ترجمه های انگلیسی(English translations)
معانی کلمات آیه
«تَذْکِرَةً»: پند و اندرز. درس عبرت. «وَاعِیَةٌ»: شنوا و نگاه دارنده. به خاطر سپارنده.
نزول
بریدة گوید: رسول خدا صلى الله علیه و آله به على بن ابى طالب فرمود: یا على من مأمورم که به تو تعلیم بدهم و به تو نزدیک باشم و از تو دور نگردم و حق تست که آنچه به تو تعلیم میدهم آنها را فراگیرى سپس این آیة نازل گردید[۱] و نیز موقعى که این آیه نازل شد.
پیامبر فرمود: (اللهم اجعله اذن علىّ) یعنى خدایا آن گوشى که باید این حقایق را در خود جمع نماید. گوش على قرار بده و امام على مرتضى علیهالسلام فرماید: از آن به بعد هیچ موضوعى را فراموش نمى کردم و هیچ حقایقى از آنچه پیامبر به من تعلیم میداد از یاد نمى بردم.[۲]
محمد بن یعقوب کلینى بعد از سه واسطه از امام صادق علیهالسلام نقل نماید که فرمود: وقتى که این آیه نازل شد، پیامبر فرمود: یا على چنین گوشى جز گوش تو نخواهد بود، محمد بن العباس بعد از چهار واسطه از جابر و او از امام باقر علیهالسلام نقل نماید که فرمود: رسول خدا صلی الله علیه و آله به خانه على رفت و فرمود: یا على امشب این آیه بر من نازل شد و من از خدا خواستم که گوش تو را مصداق این آیة قرار بدهد.[۳]
اصبغ بن نباته نقل نماید که امیرالمومنین على علیهالسلام قسم یاد میکرد و مى فرمود: به خدا سوگند من کسى هستم که این آیه درباره من نازل شده است.[۴]
تفسیر آیه
تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ جاءَ فِرْعَوْنُ وَ مَنْ قَبْلَهُ وَ الْمُؤْتَفِكاتُ بِالْخاطِئَةِ «9» فَعَصَوْا رَسُولَ رَبِّهِمْ فَأَخَذَهُمْ أَخْذَةً رابِيَةً «10» إِنَّا لَمَّا طَغَى الْماءُ حَمَلْناكُمْ فِي الْجارِيَةِ «11» لِنَجْعَلَها لَكُمْ تَذْكِرَةً وَ تَعِيَها أُذُنٌ واعِيَةٌ «12»
و فرعون و كسانى كه پيش از او بودند و (مردم) مناطق زير و رو شده (قوم لوط) مرتكب خطا شدند. پس فرستاده پروردگارشان را سرپيچى كردند و خداوند آنان را به قهرى فزاينده و سخت بگرفت. همانا (در زمان نوح) چون (با اراده و قهر ما) آب طغيان كرد شما را در آن كشتى روان سوار كرديم. تا آن را وسيله تذكّرى براى شما قرار دهيم و گوشى كه شنواست آن را ضبط كند.
نکته ها
«مؤتفكات» جمع «مؤتفكة» از «ائتفاك» به معناى زير و رو شدن و مقصود از آن مناطق قوم لوط است. «رابِيَةً» از ربا به معناى رشد فزاينده است و عذاب رابية يعنى عذاب سخت.
«تَعِيَها» از «وعى» به معناى حفظ و فهم و پذيرش است.
زمخشرى، فخررازى، مراغى، قرطبى، از مفسّران اهل سنّت و شيخ طبرسى، ابوالفتوح رازى و علامه طباطبايى از مفسّران شيعه، رواياتى را نقل كردهاند كه بر اساس آن، «أُذُنٌ واعِيَةٌ» به حضرت على عليه السلام تطبيق شده است. و مفرد بودن كلمه «أُذُنٌ» تأييد همين نكته است كه آن كه تمام حقايق را حفظ كرده يك گوش بيشتر نبوده است.
پیام ها
1- قوم لوط در چندين منطقه بودند و همگى هلاك شدند. «مؤتفكات»
2- اطاعت از پيامبران، واجب و مخالفت آنان سبب نابودى است. «فَعَصَوْا رَسُولَ
جلد 10 - صفحه 198
رَبِّهِمْ فَأَخَذَهُمْ أَخْذَةً رابِيَةً»
3- نافرمانى انبيا، كيفر دنيوى نيز دارد. فَعَصَوْا ... فَأَخَذَهُمْ
4- خداوند اتمام حجّت مىكند، اول پيامبر مىفرستد، اگرد مردم نافرمانى كنند، با قهر خود آنان را مىگيرد. فَعَصَوْا رَسُولَ ... فَأَخَذَهُمْ أَخْذَةً رابِيَةً
5- قهر الهى شديد است. «أَخْذَةً رابِيَةً»
6- خداوند در لابلاى قهر و عذاب، به گروهى لطف مىكند. «لَمَّا طَغَى الْماءُ حَمَلْناكُمْ فِي الْجارِيَةِ»
7- مردم جزيرة العرب از باقيمانده نسل نوحند. «حَمَلْناكُمْ»
8- از حوادث تلخ بايد عبرت گرفت. «لِنَجْعَلَها لَكُمْ تَذْكِرَةً»
9- حفظ آثار و تاريخ و كلمات يك ارزش است. «تَعِيَها أُذُنٌ واعِيَةٌ»
10- شنيدنى ارزش دارد كه همراه با فهم و حفظ باشد. «تَعِيَها أُذُنٌ واعِيَةٌ»
پانویس
- پرش به بالا ↑ تفاسیر طبرى و ابن ابى حاتم و واحدى و ثعلبى از عامه.
- پرش به بالا ↑ تفاسیر تبیان و مجمع البیان از خاصه و کشف الاسرار از عامه.
- پرش به بالا ↑ البرهان فی تفسیر القرآن از خاصه.
- پرش به بالا ↑ تفسیر عیاشى از خاصه.
منابع
- تفسیر نور، محسن قرائتی، تهران:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم
- اطیب البیان فی تفسیر القرآن، سید عبدالحسین طیب، تهران:انتشارات اسلام، 1378 ش، چاپ دوم
- تفسیر اثنی عشری، حسین حسینی شاه عبدالعظیمی، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول
- تفسیر روان جاوید، محمد ثقفی تهرانی، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم
- برگزیده تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش
- تفسیر راهنما، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، قم:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش، چاپ پنجم
- محمدباقر محقق، نمونه بینات در شأن نزول آیات از نظر شیخ طوسی و سایر مفسرین خاصه و عامه.