پس اگر به آيات الهى ايمان داريد (تنها از) آنچه نام خداوند (هنگام ذبح) بر آن برده شد بخوريد.
نکته ها
از نشانههاى جامعيّت مكتب اسلام اين است كه در يك مسئلهى جزيى مانند ذبح، همهى جوانب آن را مطرح كرده است: هم مكتب (نام خدا)، هم وسيله (آهن)، هم شيوهى بريدن رگها، هم امّت (مسلمان بودن كسى كه ذبح مىكند) و هم جهت (قبله) و هم موارد مصرف. «فَكُلُوا مِمَّا ذُكِرَ اسْمُ اللَّهِ»
جلد 2 - صفحه 541
پیام ها
1- غذا و خوراك مؤمن بايد جهت الهى داشته باشد. «فَكُلُوا مِمَّا ذُكِرَ اسْمُ اللَّهِ»
2- نام خداوند، مُهر جواز مصرف و پروانهى استفاده از گوشت حيوانات قابل مصرف است. فَكُلُوا مِمَّا ذُكِرَ اسْمُ اللَّهِ عَلَيْهِ ...
3- براى تحكيم پايههاى توحيد، از هر فرصتى، حتّى ذبح حيوان بايد استفاده كرد. آرى؛ توحيد، تنها يك مسألهى ذهنى نيست. «فَكُلُوا مِمَّا ذُكِرَ اسْمُ اللَّهِ عَلَيْهِ»
4- تغذيهى حلال و التزام به احكام، شرط ايمان است. «إِنْ كُنْتُمْ بِآياتِهِ مُؤْمِنِينَ»
فَكُلُوا مِمَّا ذُكِرَ اسْمُ اللَّهِ عَلَيْهِ: پس بخوريد از آن چيزى كه نام برده شده است اسم الهى بر او در زمان ذبح، غير از ميته و آنچه ذكر شود اسم بتان بر او.
مراد «ذكر» قول «بسم اللّه» است و سنت است گفتن بسم اللّه تامّا و اللّه اكبر: و هر ذبيحه كه نام خدا برده نشود حرام، و حكم مردار باشد، و لذا ذبايح كفار نجس و حرام است.
شرايط ذبح- پنج چيز است: 1- ذبحكننده مسلمان باشد. 2- رو به قبله 3- بسم اللّه گفتن. 4- ذبح به آهن 5- قطع اوداج اربعه. إِنْ كُنْتُمْ بِآياتِهِ مُؤْمِنِينَ: اگر هستيد به آيتها و فرمايشات او در حلال و حرام مؤمن، چه ايمان به او، مقتضى ما احل اللّه و اجتناب از ما حرم اللّه است.
پس بخوريد از آنچه ياد كرده شده است نام خدا بر آن اگر هستيد به آيتهاى او گروندگان
تفسير
گفتهاند اهل مكّه مردار را حلال ميدانستند و مسلمانان را دعوت بآن مينمودند و ميگفتند مردار حلالتر از كشتار است چون آنرا خدا كشته و عمل خدا محترمتر از عمل خلق است پس سزاوارتر است بحليّت و از آيات سابقه معلوم شد كه احكام الهى را باين قبيل توهّمات نميشود از دست داد و پيروى ننمود بلكه لازمه ايمان
جلد 2 صفحه 374
بخدا و قرآن آنستكه حلال و حرام آن را محترم شمرد و متابعت نمود پس بايد از مردار اجتناب كرد و كشتاريرا كه در موقع ذبح نام خداوند بر آن برده شده است خورد و حلال دانست و از كشتاريكه نام خدا بر آن برده نشده و نام بتها بر آن برده شده است بايد اجتناب نمود ..
توضيح- شرائط تذكيه: اولا بايد تذكيه كننده مسلم باشد ذبيحه كفار حرام و نجس است حكم ميته دارد. ثانيا بايد در حال ذبح تسميه بگويد بسم اللّه الرحمن الرحيم و مجرد بسم اللّه هم كافيست. ثالثا بايد رو بقبله باشد هم ذابح رو بقبله بايستد هم گردن مذبوح رو بقبله باشد. رابعا بايد با آهن و فولاد باشد و شيشه و كارد طلا و نقره و ساير اينها نباشد. خامسا بايد فري اوداج اربعه بشود و در شتر نحر لازم است و بعضي اعتبار بلوغ ذابح را هم كردهاند و ذكات جنين هم بذكات مادر او است.
و در اينکه آيه متعرض ذكر اسم اللّه شده در مقابل مشركين که ذكر اسم اصنام خود ميكردند و براي آنها قرباني مينمودند لذا ميفرمايد فَكُلُوا مِمّا ذُكِرَ اسمُ اللّهِ عَلَيهِ و اينکه امر كلوا دلالت بر وجوب ندارد و لو اينكه گفتهايم امر ظاهر در وجوب است بلكه دلالت بر جواز اكل دارد زيرا امر در مقام توهّم حذر بيش از جواز دلالت ندارد و اينکه جمله براي دفع توهّم مشركين بود که اعتراض بمسلمين كردند که گوسفند اگر بمرگ خدايي بميرد بموت حتف انف نميخوريد و مقتول خود را ميخوريد مقتول شما بهتر از مقتول الهي است.
جواب- موت حتف انف قتل نيست و خدا هم قاتل نيست مميت است و آن
جلد 7 - صفحه 186
در تمام اقسام صادق است و يكي از اقسام است خداوند قتلي که ذكر اسم اللّه شده حلال دانسته و ساير اقسام قتل و اقسام موت را حرام نموده.
إِن كُنتُم بِآياتِهِ مُؤمِنِينَ اينکه جمله تاب دو معني دارد يكي آنكه كساني که مؤمن هستند اگر ذكر اسم اللّه كنند بر ذبيحه حلال است که يكي از شرائط بود که ذابح بايد مسلم باشد. و ديگر آنكه مؤمن بآيات الهي دستورات و فرامين و حدود خداوند را مراعات ميكند و تابع فرمان او است و غير مؤمن بتخيلات فاسده خود رفتار ميكند و بالجمله ميداند که هر فرماني از حق باشد موافق حكمت و صلاح است و از غير او بر خلاف حكمت و عين فساد است و شاهد بر اينکه معني آيه بعد است:
برگزیده تفسیر نمونه
(آیه 118)
تمام آثار شرک باید برچیده شود
در آیات گذشته با بیانات گوناگونی حقیقت توحید، اثبات و بطلان شرک و بت پرستی آشکار گردید.
یکی از نتایج این مسأله آن است که مسلمانان باید از خوردن گوشت حیواناتی که به نام «بتها» ذبح می شد خودداری کنند، و تنها از گوشت حیواناتی که به نام خدا ذبح می گردید استفاده نماید، لذا نخست می گوید: «از چیزهایی بخورید که نام خدا بر آن برده شده است، اگر به آیاتش ایمان دارید» (فَکلُوا مِمّا ذُکرَ اسمُ اللّهِ عَلَیهِ إِن کنتُم بِآیاتِهِ مُؤمِنِینَ).
یعنی، ایمان تنها ادّعا و گفتار و عقیده نیست بلکه باید در لابلای عمل نیز آشکار گردد. کسی که به خدای یکتا ایمان دارد تنها از این گوشتها می خورد.
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید: