ورام بن ابی فراس

«ورّام بن ابی‌فراس حلّی» (م، ۶۰۵ ق)، فقیه و محدث بزرگ امامی قرن ششم هجری و از شاگردان سدیدالدین حِمصی است. کتاب «تنبیه الخواطر و نزهة النواظر» از آثار مشهور اوست. ورام از اساتید سید بن طاووس می باشد.

نام کامل	ورّام بن ابی‌فراس حلی
زادروز	۱۲۷۶ قمری
زادگاه	حله
وفات	۶۰۵ قمری
مدفن	نجف، حرم امام علی علیه‌السلام
اساتید	سدیدالدین حمصی، محمد بن هارون حلی، علی بن ابراهیم عریضی،...
شاگردان	سید بن طاووس، محمد بن جعفر مشهدی،...
آثار	تنبیه الخواطر و نزهة النواظر، مسئلة فی المواسعة والمضایقة،...

زندگی‌نامه

شیخ ابوالحسین ورّام بن ابی فراس بن حمدان مالکی نخعی در حلّه، که تا چند قرن پس از وی مرکز تشیع و فقاهت بود، به دنیا آمد. از تاریخ ولادت وی اطلاعی در دست نیست. بسیاری از شرح حال نویسان او را عرب نژاد و از نسل مالک اشتر، صحابی امام علی علیه السلام، دانسته اند. ولی بنا به تحقیقات مصطفی جواد، نیاکان وی از موَالیانِ کُردِ بنی اشتر بودند که در سال ۶۶ همراه مختار ثقفی قیام کردند.

ورّام از خاندانی بلندپایه بود که برخی از امیران از آن برخاسته بودند. او نیز به امیریِ لشکر رسید ولی پس از چندی از همه مناصب خود دست کشید و راه زهد و عبادت و درس و بحث را در پیش گرفت.

سید بن طاووس در برخی آثار خود، همچون «الامان من اخطار الاسفار و الازمان»، تصریح کرده که ورّام جد مادری اوست. وی نوشته است که جدش تأثیر بسیاری در زندگی علمی وی داشته و از کسانی بوده که رفتارشان سرمشق دیگران است. ابن طاووس همچنین از ارادت ورّام به اهل بیت علیهم السلام سخن گفته است.

شیخ منتجب الدین رازی نیز در الفهرست خود، از ورام با عنوان امیر زاهد و فقیه یاد کرده و نوشته که او را در حلّه دیده است.

ورّام بن ابی فراس سرانجام در دوم محرم ۶۰۵ قمری در حلّه وفات یافت. برخی گفته اند پیکرش را به نجف منتقل کردند و در حرم حضرت علی علیه السلام به خاک سپردند.

فعالیت‌های علمی

اساتید:

از استادان وی، سدیدالدین محمود حِمصی و از مشایخ روایی وی، محمد بن محمد بن هارون حلی معروف به ابن کمال بودند. او همچنین از علی بن ابراهیم عُرَیْضی علوی حسینی روایت کرده و در «تنبیه الخواطر» خود به نام او تصریح می کند.

شاگردان:

علاوه بر سید بن طاووس، محمد بن جعفر مشهدی، صاحب «المزار» نیز از ورّام روایت کرده است.

تألیفات:

از آثار ورّام، جز تنبیه الخواطر و نزهة النواظر معروف به «مجموعه ورّام»، کتابی را با عنوان «مسئلة فی المواسعة والمضایقة» نام برده اند.

منابع

• ابن حجر عسقلانی، لسان المیزان، حیدرآباد دکن، چاپ افست بیروت ۱۳۹۰/۱۹۷۱.
• سید بن طاووس، الامان من اخطار الاسفار والازمان، قم ۱۴۰۹.
• همو، فلاح السائل و نجاح المسائل فی عمل الیوم واللیلة، قم ۱۳۷۷ ش.
• همو، کشف المحجة لثمرة المهجة، نجف ۱۳۷۰/۱۹۵۱.
• منتجب الدین رازی، الفهرست، چاپ جلال الدین محدث ارموی، قم ۱۳۶۶ ش.
• محمد حر عاملی، آمل الامل، چاپ احمد حسینی، قم ۱۳۶۲ ش.
• عبدالله افندی اصفهانی، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، چاپ احمد حسینی، قم ۱۴۰۱.
• حسین نوری، مستدرک الوسائل، تهران ۱۳۸۲-۱۳۸۳.
• محسن امین، اعیان الشیعه، چاپ حسن امین، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
• حسن امین، مستدرکات اعیان الشیعة، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۷.
• مصطفی جواد، جاوان القبیلة الکردیة المنسیة و مشاهیر الجاوانیین، مجلة المجمع العلمی العراقی، ۱۳۷۵/۱۹۵۶.