فرحة الغری (کتاب)
 | |
| نویسنده | سید عبدالکریم بن طاووس |
| موضوع | احادیث محل دفن امیرالمؤمنین(ع) |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | ۱ |
|
| |
«فرحةالغَرى فى تعیین قبر امیرالمؤمنین على بن ابىطالب فى النجف» تألیف سید عبدالکریم بن طاووس (م، ۶۹۳ ق)، کتابی است که در اثبات مکان دفن امام على (علیهالسلام) در نجف اشرف تألیف شده است.
مؤلف
سید عبدالکریم بن طاووس حلی (۶۴۸-۶۹۳ ق) فرزند سید احمد بن طاووس، فقیه، محدث، نسّابه و ادیب بزرگ شیعه در قرن هفتم هجری بود.
او از شاگردان علمای بزرگی چون محقق حلى، یحیی بن سعید حلی، على بن موسى بن طاووس و خواجه نصیرالدین طوسى بود.
سید عبدالکریم حلی، فقیه و در دانشهای ادبی، مانند نحو و عروض ماهر بود. او علم انساب، به ویژه انساب علویان و خاندانهای علمی را به خوبی شناخته و نقابت علویان را در روزگار خویش بر عهده داشت.
برخی از تألیفات سید عبدالکریم عبارتند از: فرحة الغَری بصرحة القرى، الشمل المنظوم فی مصنفی العلوم، حاشیه بر دعای سمات، الحواشی علی المجدی، کتاب الإجازات.
معرفی کتاب
کتاب «فرحةالغَرى فى تعیین قبر امیرالمؤمنین على بن ابىطالب فى النجف» -که آن را «فرحة الغُری بصرحة القُری» نیز گفتهاند-، در زمان خود برای پاسخگویی به تردیدها و شبهههائی که ممکن بوده در این باب به اذهان خطور کند، به قلم آمده تا فصل الخطابی بر هر بحث و اختلاف نظر باشد.
مؤلف در مقدمه کوتاه خود، انگیزه و علت تألیف این کتاب را بیان نکرده است، ولى دو دلیل براى تألیف چنین کتابى مىتوان بیان کرد: نخست آنکه فاصله دفن امام على (علیه السلام) در بیرون کوفه تا زمان آشکار شدنش که به یک قرن مىرسد، سبب شده است عبدالکریم ابن طاووس براى توضیح و توجیه این فاصله و استدلال بر آنکه قبر شریف در آنجاست، به این تألیف دست بزند. دلیل مهمتر و اصلى را بایستى شبهه و برخى گزارشهاى تاریخى نادر دانست که قبر آن حضرت را در جایى دیگر مىداند و بىتردید مؤلف با توجه به این شبهه دست به تدوین و جمعآورى روایات زده است.
محتوای کتاب
کتاب «فرحة الغَرى» شامل دو مقدمه و پانزده فصل است. مقدمه اول در دلایل عقلى بر وجود مرقد امام على (علیه السلام) در نجف و مقدمه دوم در مورد علت مخفى شدن قبر آن حضرت است. مؤلف براى احادیث پیامبر و روایات هر یک از ائمه، بابى مستقل قرار داده و در آن روایات دال بر وجود مرقد در نجف را نقل نموده است.
بابهای نخست تا یازدهم کتاب، در ذکر اخباری از پیامبر(ص)، امام علی(ع)، امام حسن(ع) تا امام عسکری(ع) در باره مدفن امام علی(ع) است که در کوفه و در همین موضع فعلی آن (نجف) است.
پس از آن در سه باب، سخنان زید بن علی و هارون الرشید و منصور عباسى و عدهاى از بنى هاشم و علما را درباره مدفن امیر مؤمنان(ع) است و اینکه آنان مرقد مطهر امام(ع) را در همین مکان زیارت کردهاند. باب پانزدهم به معجزات و کرامات مرقد مطهر آن امام بزرگوار اختصاص دارد.
عبدالکریم ابن طاووس تمام روایات را با ذکر سلسله سند آورده و طریق خودش را به راویان حدیث ذکر کرده است. این روایات در واقع گزارشهایى تاریخى است که نشان دهنده پیشگویى رسول خدا یا تأیید یا زیارت ائمه نسبت به مرقد امیرالمؤمنین در محل کنونى است که به «غُرى» نام بردار بوده است.
وضعیت کتاب
تلخیصى از این کتاب توسط علامه حلى (م، ۷۲۶ ق) با نام «الدلائل البرهانیة فی تصحیح الحضرة الغرویة» منتشر شده و تلخیص دیگرى با نام «حد الغری» وجود دارد.
ترجمه فارسى «فرحة الغرى» نیز به قلم علامه مجلسى انجام شده است. ترجمه علامه مجلسی خود نوعی شرح مختصر است بر این کتاب؛ توضیحها و بسط و افزایشهای علامه مجلسی رحمةاللهعلیه در ترجمه «فرحة الغری» معمولا در مواضعی است که نکتهای تاریخی، اعتقادی یا حدیثی در میان بوده است.
در چاپ سال ۱۳۱۱ این کتاب، یک باب به عنوان «نوادر معجزات» به کتاب افزوده شده که متن آن را ملا باقر شوشترى از «الخرائج» قطب راوندى آورده، ولى در چاپ کنونى موجود نیست. در پایان آن هم رسالهاى درباره دختران پیامبر (ص) آمده است.
منابع
- نرم افزار جامع الاحادیث، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
