کتاب الغیبة (نعمانی) (کتاب)
.jpg) | |
| نویسنده | محمد بن ابراهیم نعمانی |
| موضوع | غیبت امام زمان/مهدویت |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | ۱ |
| تحقیق | علی‌اكبر غفاری |
|
| |
«کتاب الغیبة» تألیف محمد بن ابراهیم نعمانی (م، ۳۶۰ ق)، کتابی با موضوع غیبت و ظهور امام زمان (عجل الله تعالی فرجه) است. نعمانی در این کتاب، احادیثى از ائمه معصومین (علیهم‌السلام)، درباره غیبت و خصوصیات مهدی موعود (علیه‌السلام) و عصر ظهور و ویژگى‌هاى آن دوران را گردآوری نموده است.
محتویات
مؤلف
محمد بن ابراهیم بن جعفر کاتب نعمانی (م، ۳۶۰ ق) مشهور به ابن ابی زینب، از محدثان و علمای شیعه قرن چهارم هجری است. وی محدّثی و عالی مقام بود و بیشتر علم خود را از محضر ثقه السلام کلینی (م، ۳۲۹ ق) اخذ کرده و به عنوان کاتب کلینی بوده است. او همچنین در بغداد از محمد بن همام اسکافى و احمد بن عقده کوفى (م، ۳۳۳ ق) حدیث فرا گرفته است.
نعمانی برای علم آموزی، مسافرت های زیادی را به شهرهای مختلف مثل شام، کوفه، مدینه، اردن، انجام داده و اخذ علم کرده است. او در علم رجال، شناساندن روات و حدیث صحیح و غیر صحیح از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده است.
نعمانی، به جز کتاب «الغیبة»، نگاشته های دیگری نیز داشته که همه آن‌ها از بین رفته‌‌اند، از جمله: الفرائض؛ الرد علی الإسماعیلیة؛ التسلی؛ الدلائل، که سید بن طاوس در فرج المهموم مطالبی را ازآن نقل کرده است؛ رسالة فی اصناف القرآن، که علامه مجلسی آن را در بحارالأنوار آورده است؛ تفسیر النعمانی، که گفته می شود احادیث امام صادق علیه السلام در تفسیر قرآن است؛ نثر اللئالی، که کتابی حدیثی است.
معرفی کتاب
کتاب «الغیبة» ظاهراً نخستین کتابی است که در موضوع غیبت مهدی منتظر (علیه السلام) نگاشته شده است. نعمانی در مقدمه این کتاب درباره انگیزه نگارش آن مى‌گوید: «من، در جامعه مى‌دیدم شیعیان و علاقه‌مندان به محمد و آل محمد(صلی الله علیه وآله) به گروه‌هاى مختلفى تقسیم شده‌اند و نسبت به امام زمان و ولى امر و حجت پروردگار خود سرگردان گشته‌اند. پس از بررسى، دلیل آن را غیبت آن حضرت یافتم، چنان‌که رسول خدا و حضرت على و دیگر ائمه علیهم السلام نیز به آن اشاره نموده‌اند؛ لذا به یارى خداوند بر آن شدم تا روایاتى که مشایخ بزرگ روایى از امیرالمؤمنین و ائمه معصومین درباره غیبت امام عصر(ع) روایت کرده‌اند، جمع‌آورى نمایم. بسیارى از روایاتى را که اکنون در اختیار من است، علماى اهل تسنن نیز روایت کرده‌اند، البته روایات آنان در این باره، بسیار گسترده‌تر از روایاتى است که اکنون در اختیار من مى‌باشد.»
کتاب الغیبة نعمانی از جایگاه ویژه و والایی در بین علماء و بزرگان شیعه برخوردار بوده و در موضوع غیبت امام زمان علیه السلام از منابع مهم شمرده می شود. نویسندگان کتابها و رساله هایی که در باره مهدویت نگاشته اند، از کتاب الغیبه زیاد بهره برده اند و گاهی مطالب آن را به طور مستقیم نقل کرده اند.
نعمانی کتاب الغیبة را در سال ۳۴۲ هـ.ق در اوایل غیبت کبری در شهر حلب نگاشته است. این کتاب توسط جواد غفاری به فارسی ترجمه شده است.
محتوای کتاب
کتاب «الغیبة»، داراى ۲۶ باب و شامل ۴۷۸ روایت در خصوص غیبت امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) و خصوصیات آن حضرت، عصر ظهور و ویژگی های آن دوران مى‌باشد. برخى از موضوعات این کتاب عبارتند از:
وجوب حفظ اسرار آل محمد، الهی بودن مسئله امامت، تعداد ائمه علیهم السّلام، مدعیان دروغین امامت، روایات درباره غیبت امام زمان عجل الله تعالی فرجه، درباره صبر و انتظار فرج، امتحان، صفات امام منتظَر و صفات لشکر آن حضرت.
منابع
- نرم افزار جامع الاحادیث، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
- "ابن ابی زینب"، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، ج۲، ص۶۶۰.
- "نعمانی"، آیین رحمت - معارف اسلامی، دفتر آیت الله مکارم شیرازی.
