آیه 79 سوره توبه

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
مشاهده آیه در سوره

الَّذِينَ يَلْمِزُونَ الْمُطَّوِّعِينَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ فِي الصَّدَقَاتِ وَالَّذِينَ لَا يَجِدُونَ إِلَّا جُهْدَهُمْ فَيَسْخَرُونَ مِنْهُمْ ۙ سَخِرَ اللَّهُ مِنْهُمْ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ

مشاهده آیه در سوره


<<78 آیه 79 سوره توبه 80>>
سوره : سوره توبه (9)
جزء : 10
نزول : مدینه

ترتیل

ترجمه (مکارم شیرازی)

ترجمه های فارسی

آن کسانی که عیب‌جویی می‌کنند بر آن مؤمنانی که به صدقات مستحب فقیران را دستگیری می‌کنند و همچنین مسخره می‌کنند مؤمنانی را که از اندک چیزی که مقدور آنهاست هم (در راه خدا) مضایقه نمی‌کنند، خدا هم آنها را البته مسخره و مجازات می‌کند و به آنها عذابی دردناک خواهد رسید.

ترجمه های انگلیسی(English translations)

Those who blame the voluntary donors from among the faithful concerning the charities—and as for those who do not find [anything] except [what] their means [permit], they ridicule them—Allah shall put them to ridicule, and there is a painful punishment for them.

معانی کلمات آیه

يلمزون: لمز: عيب و عيب گرفتن، «لمزه لمزا: عابه».

المطوعين: طوع: رغبت و ميل. تطوع: انجام كار غير واجب از روى رغبت. متطوع: كسى كه صدقه را از روى رغبت مى ‏دهد. مطوعين در اصل متطوعين بوده است. شايد در آيه، شامل واجب و مستحبّ هر دو باشد.

جهدهم: جهد (بر وزن بهت و عقل): صعوبت و مشقت. تلاشى توأم با رنج نيز گفته ‏اند.

يسخرون: سخر: ريشخند كردن «سخر منه»: او را مسخره كرد. آن با «من»، متعدى مى‏ شود.[۱]

نزول

«شیخ طوسى» گوید: این آیه درباره علیة بن زید الحارثى و زید بن اسلم العجلانى نازل گردید که هر کدام یک صاع خرما به عنوان صدقه آورده بودند. علیه گفت: یا رسول الله نخلستان من دو صاع خرما آورده، یک صاع آن را براى اهل خود گذاشتم و یک صاع دیگر را به قرض خداى خود داده ام و نیز زید بن اسلم هم صدقه داده بود. در این میان معتب بن قشیر گفت: این مرد از دادن صدقه قصد ریاکارى داشته است.

قتادة و سایر مفسرین گویند: این آیه درباره جنجاب بن عثمان نازل شده زیرا او یک صاع خرما نزد رسول خدا صلی الله علیه و آله آورد و گفت: یا رسول الله من در نخلستان خود، دو صاع خرما به عمل آوردم که یک صاع آن را براى اهل و عیال خود گذاشتم و یک صاع آن را براى خدا در نظر گرفتم و نیز عبدالرحمن بن عوف چهارهزار درهم به عنوان صدقه آورده بودم. منافقین گفتند: عبدالرحمن ریاکارى بزرگى نموده است و خداوند بى نیاز از چیزهائى است که او آورده است، سپس این آیه نازل گردید[۲][۳].[۴]

تفسیر آیه

تفسیر نور (محسن قرائتی)


الَّذِينَ يَلْمِزُونَ الْمُطَّوِّعِينَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ فِي الصَّدَقاتِ وَ الَّذِينَ لا يَجِدُونَ إِلَّا جُهْدَهُمْ فَيَسْخَرُونَ مِنْهُمْ سَخِرَ اللَّهُ مِنْهُمْ وَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِيمٌ «79»

منافقان بر مؤمنانى كه (علاوه‌بر صدقات واجب،) داوطلبانه صدقات مستحب نيز مى‌دهند و همچنين بر مؤمنانِ (تهى دستى) كه جز به اندازه‌ى توانشان چيزى (براى انفاق وپشتيبانى از جبهه) نمى‌يابند، عيب مى‌گيرند و آنان را مسخره مى‌كنند. (بدانند كه) خداوند آنان را به ريشخند مى‌گيرد (و كيفر تمسخرشان را خواهد داد) و براى آنان عذابى دردناك است.

جلد 3 - صفحه 472

نکته ها

رسول خدا صلى الله عليه و آله از مردم تقاضاى كمك به جبهه كرد. توانگران كمك‌هاى شايانى كردند و ناتوانان كمك اندك داشتند. منافقان، كمك توانگران را ريايى دانسته و مورد عيب‌جويى و طعن قرار مى‌دادند و كمك بى‌بضاعت‌ها را مسخره مى‌كردند. «1» از جمله ابوعقيل انصارى با اضافه‌كارى، مقدارى خرما براى كمك به جبهه نزد پيامبر آورد، منافقان او را نيز مسخره كردند.

مال و ثروت داشتن، شرط انفاق نيست، بايد اخلاص، ايمان و سخاوت داشته باشيم. در آيه‌ى 79 خوانديم كه ثعلبه با آن همه ثروت، حقّ واجب الهى را نپرداخت و ابوعقيل كه كارگرى ساده بود، با اخلاص چند عدد خرما را به جبهه‌ى اسلام كمك كرد.

امام رضا عليه السلام فرمودند: مراد از مسخره كردن خداوند، «سَخِرَ اللَّهُ مِنْهُمْ»، آن است كه خداوند كيفر استهزاى آنان را مى‌دهد. «2»

پیام ها

1- مسخره كردن، كار منافقان است. خود كمك نمى‌كنند، كمك‌هاى ديگران را نيز زير سؤال مى‌برند. «الَّذِينَ يَلْمِزُونَ»

2- مؤمنان با ميل وعلاقه انفاق مى‌كنند. «الْمُطَّوِّعِينَ» (يعنى از روى رغبت)

3- تضعيف روحيّه‌ى كمك كنندگان به جبهه، حرام و كارى منافقانه است. يَلْمِزُونَ الْمُطَّوِّعِينَ‌ ... لَهُمْ عَذابٌ أَلِيمٌ‌

4- منافقان مى‌خواهند با تبليغات واستهزا، مردم را نسبت به جهاد دلسرد و بى‌انگيزه كنند. يَلْمِزُونَ‌ ... فَيَسْخَرُونَ‌ «3»

5- در ديد منافقان مقدار مال مهّم است، نه انگيزه‌ها و خصلت‌ها، لذا انفاقِ اندك‌


«1». «يَلمِزون» كه به معناى طعنه زدن است، درباره‌ى مؤمنان توانگر است و «يَسخرون» در موردمؤمنان تهيدست مى‌باشد.

«2». بحار، ج 3، ص 319.

«3». در آيه‌ى 7 سوره منافقون مى‌خوانيم: «هم الذين يقولون لاتُنفقوا على مَن عند رسول اللَّه حتّى ينفضّوا» به اطرافيان پيامبر كمك مالى نكنيد تا پراكنده شوند.

جلد 3 - صفحه 473

را بر فقيرانِ مؤمن، خُرده مى‌گيرند. يَلْمِزُونَ‌ ... الَّذِينَ لا يَجِدُونَ إِلَّا جُهْدَهُمْ‌

6- براى برطرف كردن نياز جامعه، بايد از تمام امكانات استفاده كرد. «جُهْدَهُمْ»

7- مسئوليّت هركس به اندازه‌ى توان اوست. «لا يَجِدُونَ إِلَّا جُهْدَهُمْ»

8- به وظيفه‌ى خود عمل كنيم واز استهزاى دشمن نهراسيم. «لا يَجِدُونَ إِلَّا جُهْدَهُمْ» زيرا خداوند جزاى آنان را مى‌دهد. «سَخِرَ اللَّهُ مِنْهُمْ»

9- كيفر بايد متناسب با عملكرد باشد. «فَيَسْخَرُونَ، سَخِرَ اللَّهُ»

پانویس

  1. پرش به بالا تفسیر احسن الحدیث، سید علی اکبر قرشی
  2. پرش به بالا در صحیح بخارى و صحیح مسلم از ابومسعود روایت کنند که وقتى که آیه صدقه نازل گردید. مسلمین صدقات را به پشت خود بار مى کردند و مى آوردند. مردى صدقه بسیارى نزد رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم آورده بود. منافقین گفتند: ریاکارى نموده است و مرد دیگرى یک صاع صدقه داد. گفتند: خداوند بى نیاز از صدقه است سپس این آیه نازل گردید و نیز این مردویه در تفسیر خود این حدیث را از ابوهریرة و ابوعقیل و ابوسعید الخدرى و ابن عباس و عمیرة دختر سهیل بن رافع روایت کرده است.
  3. پرش به بالا عیاشى در تفسیر خود از ابوالجارود او از امام محمدباقر علیه‌السلام روایت کند که على بن ابى‌طالب براى آب دادن باغى از قرار هر دلوى یک تمرة اجرت گرفت. وقتى که از کار خلاصى یافت نزد رسول خدا صلی الله علیه و آله آمد که صدقات آن را بپردازد. عبدالرحمن بن عوف که بیرون درب خانه پیامبر ایستاده بود شروع به عیب‌جوئى از على نمود سپس این آیه و آیه 80 نازل گردید.
  4. پرش به بالا محمدباقر محقق،‌ نمونه بينات در شأن نزول آيات از نظر شیخ طوسی و ساير مفسرين خاصه و عامه، ص426.

منابع