متشابه القرآن و مختلفه (کتاب)
 | |
| نویسنده | محمد بن على بن شهر آشوب مازندرانى |
| موضوع | متشابه قرآن |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 2 |
|
| |
متشابه القرآن و مختلفه اثر محمد بن على بن شهر آشوب مازندرانى (متوفاى 588 هجرى) یک تفسیر قرآن موضوعى است که محور آن آیات متشابه و محتاج به توضيح و آيات مورد اختلاف علما در موضوعات گوناگون است.
پيشينه تأليف
قرآن درياى عميقى است كه هركس گوشه‌اى از آن را ديده، غرق آن شده و محو جمال و زيبايى آن گشته است. عناوين مورد تحقيق در قرآن بسيار فراوانند و علاوه بر تفسير و تأويل، عناوينى از قبيل: ناسخ و منسوخ، مَجازهاى قرآن، اسباب النزول، غريب القرآن، اعراب قرآن، لغات قرآن، فضائل قرآن، علم قراءت و تجويد و... هم تأليفاتى را به خود اختصاص داده‌اند.
يكى از موضوعات مهم قرآنى مسئله محكم و متشابه است.
در اين زمينه اولين كسى كه دست به قلم برده حمزة بن حبيب زيّات كوفى متوفاى 156 هجرى و از اصحاب امام صادق عليه السلام است كه معروف به امام القّراء مى‌باشد.
پس از او ديگران نيز كتبى با نام متشابه القرآن تأليف نمودند از جمله: - ابو عبد الله محمد بن هارون
- حسن بن حسن بن موسى نوبختى م 310 ه
- محمد بن احمد عميدى صاحب تنقيح البلاغه م 433 ه
- صدر المتألهين شيرازى م 1050 ه، و...
عناوين كتاب
كتاب متشابه القرآن در دو جلد تأليف شده است. جلد اول اين كتاب شامل:
1- بحث‌هاى توحيد و اصول دين و صفات الهى
2- خلقت آسمان و زمين و ديگر موجودات
3- سعادت و شقاوت و قضا و قدر
4- نبوت و قصص أنبياء عليهم السلام
5- بحث‌هاى متفرقه به عنوان مفردات
جلد دوم كتاب نيز شامل بحث‌هايى است از جمله:
1- آيات قرآن پيرامون پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله و سلم
2- فضائل اهل بيت پيامبر عليهم السلام
3- موضوعات متفرقه مانند توبه، قيامت و...
4- آيات اصول فقه و فقه
5- ناسخ و منسوخ
6- نوادر
روش بحث
ابن شهر آشوب مازندرانى در اين كتاب بحث‌ها را چينش موضوعى داده و از تفسير ترتيبى قرآن اجتناب كرده، علت آن هم روشن است زيرا دسترسى به مطلب مورد نظر و بحث دلخواه به سادگى امكان پذير است.
در اين كتاب تمام قرآن تفسير نشده، بلكه فقط آيات متشابه و آياتى كه مورد اختلاف علما يا مفسرين قرار گرفته‌اند تبيين شده‌اند, لذا دسترسى به مطلب دلخواه در اين نوع تفسير گزينشى مشكل است.
با ترتيب موضوعى و قرار دادن هر دسته آيات در يك عنوان، اولا تمام آيات مربوط به يك موضوع به سهولت بررسى مى‌گردد و ثانيا از تكرار بسيارى از آيات در جاهاى مختلف كتاب پرهيز مى‌شود و لازم نيست در هر كجا به موضوع خاصى رسيد تمام آيات سابق و لاحق را در آن موضوع تكرار كند.
كار تحقيق و تصحيح و مقابله كتاب و استخراج آيات در اين چاپ بر عهده حجة الاسلام حسن مصطفوى بوده و در ابتداى كتاب نيز علامه شهرستانى مقدمه‌اى بر آن نوشته و بحث‌هايى پيرامون محكم و متشابه و حكمت وجود متشابه در قرآن آورده كه بسيار زيبا و خواندنى است.
در پايان كتاب فهرست مطالب آمده و پس از آن فهرست آياتِ بحث شده در كتاب، به ترتيب سوره‌هاى قرآن ذكر شده است
منبع
نرم افزار جامع التفاسیر، بخش کتابشناسی
متن کتاب متشابه القرآن و مختلفه
| تفسیر قرآن | |
| درباره تفسیر قرآن: | تفسیر قرآن -تاریخ تفسیر - روشهای تفسیری قرآن |
|---|---|
| اصطلاحات: | اسباب نزول -اسرائیلیات -سیاق آیات |
| شاخه های تفسیر قرآن: |
تفسیر روایی (تفاسیر روایی) • تفسیر اجتهادی (تفاسیر اجتهادی) • تفسیر فقهی ( تفاسیر فقهی) • تفسیر ادبی ( تفاسیر ادبی) • تفسیر تربیتی ( تفاسیر تربیتی) • تفسیر كلامی ( تفاسیر كلامی) • تفسیر فلسفی ( تفاسیر فلسفی ) • تفسیر عرفانی (تفاسیر عرفانی ) • تفسیر علمی (تفاسیر علمی) |
| روشهای تفسیری قرآن: |
|
| تفاسیر به تفکیک مذهب مولف: |
|
