طب النبی

کتابی است از ابوالعباس مستغفری (234 ق)، که مجموعه روایات طبی پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله را گردآوری کرده است.

مولف

ابوالعباس، جعفر بن محمد بن معتز بن محمد بن مستغفر نسفى سمرقندى نخشبى حنفى، معروف به ابوالعباس مستغفرى متوفى 432 هجرى قمرى است. مذهب مؤلف كتاب دقيقاً مشخص نيست. علامه مجلسى و شيخ طوسى او را شيعه مى دانند اما صاحب رياض احتمال حنفى بودن او را تقويت كرده است. از ابوالعباس مستغفرى به جز اين كتاب، كتب ديگرى نيز به يادگار مانده است از جمله:

1. تاريخ نسف و كش.
2. تاريخ سمرقند.
3. كتاب معرفة الصحابة.
4. كتاب دلائل النبوة.

و... كه رقم تأليفات مستغفرى به بيش از هجده اثر مى رسد.

موضوع و محتوای کتاب

موضوع آن روایات رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم درباره قواعد طب و آداب خوردن و انواع داروهاست. پیش از وی ابن السنی دینوری م 363 ابونعیم اصفهانی م 432 ابوالحسن حموی م 720 و شمس الدین ذهبی م 748 در این موضوع کتاب نوشته‌اند.

طب النبی مشتمل بر حدود 150 روایت منسوب به رسول خداست. کمی حجم کتاب بدان سبب است که غالب روایات آن بسیار کوتاه بوده و به همین جهت هیچ گونه فصل بندی در آن انجام نشده است. هر چند مؤلف سعی کرده روایات کلی تر و مشتمل بر قواعد اصلی طب را در ابتدای کتاب بیاورد و از اواسط کتاب، روایات موردی، درباره غذاها و آثار خاص را ذکر نماید.

روش مولف در این کتاب بر حذف اسناد و راویان بوده که این خود از اعتبار کتاب کاسته است. با این حال مجلسی آن را به صورت کامل در جلد 62 بحار الانوار، آورده و در عین حال معتقد است که اکثر روایات آن از طریق عامه نقل شده است.

ارزش كتاب

اين كتاب، يكى از مآخذ بحارالانوار است و علامه مجلسى آن را به صورت كامل در جلد 62 بحارالانوار از صفحه 290 تا صفحه 303 نقل كرده است. همچنين محقق طوسى، در كتاب آداب المتعلمين از آن نام برده و مى گويد: «از جمله علومى كه لازم است انسان ياد بگيرد طب است و در اين زمينه استفاده از كتاب امام، ابوالعباس مستغفرى به نام طب النبى صلی الله علیه و آله بسيار نيكو است».

همچنین نام طب النبی مستغفری در فهرست‌های متاخر مانند کشف الظنون آمده است.

در اين كتاب، حدود 155 روايت نبوى گردآورى شده كه موضوع همه آنها طب و سلامة الأبدان است و اكثر آنها روايات كوتاهى است كه از يكى دو سطر تجاوز نمى كند. مؤلف محترم كتاب كه قصدش تهيه كتابى طبى بوده، تنها متن روايات را نقل نموده و اسناد همه آنها را حذف كرده و به ذكر قال صلی الله علیه و آله و قال رسول الله صلی الله علیه و آله، اكتفا نموده است.

شرح طب النبی

تنها شرحی که بر این کتاب یافت شده از مرحوم خاتون آبادی است، چنان که شیخ آقا بزرگ نیز در الذریعه اشاره کرده است.

منابع

• نرم افزار جامع الاحادیث، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
• مقدمه و متن كتاب.

پیوندها

• طب النبی