آیه 10 سوره فاطر
| <<9 | آیه 10 سوره فاطر | 11>> | |||||||||||||
| |||||||||||||||
محتویات
ترجمه های فارسی
هر که طالب عزت است (بداند که همانا در ملک وجود) تمام عزت خاص خدا (و خداپرستان) است. کلمه نیکو (ی توحید و روح پاک آسمانی) به سوی خدا بالا رود و عمل نیک خالص آن را بالا برد. و بر آنان که به مکر و تزویر اعمال بد کنند عذاب سخت خواهد بود و فکر و مکرشان به کلی نابود خواهد شد.
کسی که عزت می خواهد، پس [باید آن را از خدا بخواهد، زیرا] همه عزت ویژه خداست. حقایق پاک [چون عقاید و اندیشه های صحیح] به سوی او بالا می رود و عمل شایسته آن را بالا می برد. و کسانی که حیله های زشت به کار می گیرند، برای آنان عذابی سخت خواهد بود، و بی تردید حیله آنان نابود می شود.
هر كس سربلندى مى‌خواهد، سربلندى يكسره از آنِ خداست. سخنان پاكيزه به سوى او بالا مى‌رود، و كار شايسته به آن رفعت مى‌بخشد. و كسانى كه با حيله و مكر كارهاى بد مى‌كنند، عذابى سخت خواهند داشت، و نيرنگشان خود تباه مى‌گردد.
هر كه خواهان عزت است بداند كه عزت، همگى از آن خداست. سخن خوش و پاك به سوى او بالا مى‌رود و كردار نيك است كه آن را بالا مى‌برد. و براى آنان كه از روى مكر به تبهكارى مى‌پردازند عذابى است سخت و مكرشان نيز از ميان برود.
کسی که خواهان عزّت است (باید از خدا بخواهد چرا که) تمام عزّت برای خداست؛ سخنان پاکیزه به سوی او صعود می‌کند، و عمل صالح را بالا می‌برد؛ و آنها که نقشه‌های بد می‌کشند، عذاب سختی برای آنهاست و مکر (و تلاش افسادگرانه) آنان نابود می‌شود (و به جایی نمی‌رسد)!
ترجمه های انگلیسی(English translations)
معانی کلمات آیه
«یَصْعَدُ»: بالا می‌رود و پذیرفته می‌شود. «یَبُورُ»: تباه می‌گردد و نابود می‌شود.
تفسیر آیه
تفسیر نور (محسن قرائتی)
مَنْ كانَ يُرِيدُ الْعِزَّةَ فَلِلَّهِ الْعِزَّةُ جَمِيعاً إِلَيْهِ يَصْعَدُ الْكَلِمُ الطَّيِّبُ وَ الْعَمَلُ الصَّالِحُ يَرْفَعُهُ وَ الَّذِينَ يَمْكُرُونَ السَّيِّئاتِ لَهُمْ عَذابٌ شَدِيدٌ وَ مَكْرُ أُولئِكَ هُوَ يَبُورُ «10»
هر كس خواهان عزّت است، پس عزّت، همه از آن اوست (و به هر كه بخواهد مى‌دهد.) تنها سخن (و عقيده‌ى) پاك به سوى او بالا مى‌رود، و كار شايسته آن را بالا مى‌برد، و كسانى كه براى انجام بدى‌ها نقشه مى‌كشند، برايشان عذاب سختى است و نيرنگ آنان است كه تباه مى‌شود.
نکته ها
«الْكَلِمُ الطَّيِّبُ» همان شهادت به توحيد و رسالت و ولايت است كه در روايات مصاديق آن، اذكارى چون لا اله الا الله و سبحان الله و ... مطرح شده است.
«يَبُورُ» از «بوار» و «بائر» به معناى كسادى زياد و هلاكت است.
براى اين آيه‌ى شريفه معانى ديگرى نيز قابل بيان است:
1- كلام نيكو به سوى خدا بالا مى‌رود، ولى عمل صالح به آن رفعت و درجه مى‌بخشد.
2- سخن نيكو هم خودش بالا مى‌رود و هم كارهاى خوب را بالا مى‌كشد.
كفّار، يا عزّت را در دلبستگى به اشياى مادّى مى‌جويند، «وَ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ آلِهَةً
«1». مثنوى مولوى.
جلد 7 - صفحه 480
لِيَكُونُوا لَهُمْ عِزًّا» «1»
و يا آن را از وابستگى به اين و آن طلب مى‌كنند. «أَ يَبْتَغُونَ عِنْدَهُمُ الْعِزَّةَ» «2»
و حال آنكه عزّت تنها نزد خداوند است. «فَلِلَّهِ الْعِزَّةُ جَمِيعاً»
پیام ها
1- عزّت واقعى، نزد خداست، نه پيش مردم. «فَلِلَّهِ الْعِزَّةُ جَمِيعاً»
2- عزّت واقعى، در سايه‌ى ايمان و عمل صالح است. فَلِلَّهِ الْعِزَّةُ جَمِيعاً ... الْكَلِمُ الطَّيِّبُ وَ الْعَمَلُ الصَّالِحُ
3- ميان عقيده با عمل رابطه‌ى تنگاتنگ است و در يكديگر اثر مى‌گذارند. «الْعَمَلُ الصَّالِحُ يَرْفَعُهُ»
4- راه مؤمنان كه عزّت را از طريق ايمان و عمل صالح مى‌جويند، راه رشد و تكامل است. «يَصْعَدُ- يرفع» و راه ديگران كه عزّت را از طريق فريب و نيرنگ مى‌خواهند محو و هلاكت است. «يَبُورُ»
5- هيچ كس با نيرنگ و گناه به عزّت نمى‌رسد. «يَبُورُ»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
مَنْ كانَ يُرِيدُ الْعِزَّةَ فَلِلَّهِ الْعِزَّةُ جَمِيعاً إِلَيْهِ يَصْعَدُ الْكَلِمُ الطَّيِّبُ وَ الْعَمَلُ الصَّالِحُ يَرْفَعُهُ وَ الَّذِينَ يَمْكُرُونَ السَّيِّئاتِ لَهُمْ عَذابٌ شَدِيدٌ وَ مَكْرُ أُولئِكَ هُوَ يَبُورُ «10»
«1» دبور: بادى كه از مغرب وزد، باد غربى، فرهنگ معين 2/ ص 1496.
جلد 11 - صفحه 18
مَنْ كانَ يُرِيدُ الْعِزَّةَ: هر كس باشد كه ارجمندى و شرف و بزرگوارى را خواهد، هر آينه طلب عزت از پرستش و ستايش خدا نمايد، فَلِلَّهِ الْعِزَّةُ جَمِيعاً: پس براى خداست همه عزتهاى دنيا و آخرت، و به عزت او رسول و مؤمنان متعزز و متوقرند؛ چه عزت در اطاعت او، و مذلت در مخالفت او است. در كشاف گويد: در آيه تقدير است «من كان يريد العزة فليطلبها عنده» پس وضع (فَلِلَّهِ الْعِزَّةُ جَمِيعاً) در موضع آن شده به جهت استغناى به دليل از مدلول، زيرا شيئى را طلب نكنند مگر نزد صاحب و مالك آن. قتاده گويد: هر كه عزت مى‌خواهد بايد كه متعزز شود به طاعت خداى تا او سبحانه او را عزيز گرداند. «1» مجمع البيان- از حضرت پيغمبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله و سلّم مروى است: انّ ربّكم يقول كلّ يوم: انا العزيز فمن اراد عزّ الدارين فليطع العزيز: «2» پروردگار شما هر روز فرمايد: من عزيزم و ارجمند، پس هر كه اراده عزت دنيا و آخرت دارد بايد فرمانبردارى كند عزيز را.
در اسرائيليات- خداى تعالى به حضرت داود عليه السلام فرمايد: وضعت العزّ فى طاعتى و النّاس يطلبون فى ابواب السّلاطين فمتى تجدون؟ «3» قرار دادم عزت را در طاعت خود، و مردم طلب مى‌كنند در درگاه پادشاهان، پس كجا مى‌يابند آن را؟ (يعنى عزتى كه خير و عاقبت دارد).
چون كفار متعزز به اصنام، و منافقان متعزز به مشركان مى‌شدند، حق تعالى فرمود عزت مخصوص خدا باشد، هر كه خواهد بايد اطاعت خدا نمايد، و آن ايمان و عمل صالح است چنانكه فرمايد: إِلَيْهِ يَصْعَدُ الْكَلِمُ الطَّيِّبُ: بسوى
«1» تفسير منهج الصادقين (ج سوم- تهران) ج 7 ص 433- 432.
«2» مجمع البيان، ط مكتبة الحياة، جزء 22، ص 230.
«3» جواهر السينه فى الاحاديث قدسيه ص 88.
جلد 11 - صفحه 19
خدا بالا مى‌رود سخن پاك و پاكيزه يعنى كلمه توحيد.
نكته:
اسناد صعود به خدا مجاز است از قبول درگاه او، يا رضاى او، يا كرام الكاتبين صحائف آن را به آسمان مى‌برند.
وَ الْعَمَلُ الصَّالِحُ يَرْفَعُهُ: و كردار شايسته، برمى‌دارد آن را و به محل قبول مى‌رساند، زيرا عمل صالح بدون كلمه توحيد و اخلاص فايده ندارد، يا عمل كلمه طيب را رفيع القدر مى‌گرداند زيرا اخلاص سبب قبول طاعات مى‌شود.
تنبيه:
در «كلم طيب» اقوالى است:
1- جميع ذكر است از تسبيح و تكبير و تهليل و قرائت قرآن و دعا و استغفار، و مراد از عمل صالح صدور آنست بروجه اخلاص و بر وفق امر الهى.
2- على بن ابراهيم فرمايد: كلمه اخلاص و اقرار به آنچه آمده از جانب خدا از فرايض و ولايت، بلند مى‌كند عمل صالح را بسوى خدا. «1» 3- از حضرت صادق عليه السلام مروى است كه مراد «كلم الطيب» قول مؤمن است «لا اله الا اللّه»، محمد رسول اللّه، على ولى اللّه و خليفة رسول اللّه» «2».
4- (همچنين فرمود:) عمل صالح اعتقاد به قلب است بر آنكه شهادات حق و از جانب خدا باشد و نيست شكى در بودن از جانب رب العالمين. «3» 5- از حضرت باقر عليه السلام مروى است كه فرمود رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله: انّ لكلّ قول مصداقا من عمل يصدقه او يكذّبه فاذا قال ابن ادم و صدّق قوله بعمله رفع قوله بعمله الى اللّه و اذا قال و خالف عمله ردّ قوله على عمله الخبيث و هوى به فى النار: «4» بدرستى كه براى هر قولى مصداقى است از عمل كه تصديق يا تكذيب مى‌كند او را، وقتى گفتارى گويد پسر آدم و تصديق كند گفتار او را به عملش، بلند مى‌گردد قولش به سبب عملش به مقام قرب الهى؛ و زمانى كه گفتارى
«1» تفسير قمى (چ. نجف) ج 2/ ص 208 و نور الثقلين، ج 4، ص 353، ح 27.
«2» نور الثقلين، ج 4 ص 353 ح 27.
«3» در ادامه حديث فوق آمده است.
«4» نور الثقلين، ج 4، ص 353، ح 38.
جلد 11 - صفحه 20
گويد و مخالفت كند عملش را، رد مى‌شود قول او بر عملش كه خبيث است و انداخته شود به آن در آتش.
6- در كتاب كافى- حضرت صادق عليه السلام در آيه فرمود: مراد ولايت ما اهل بيت است. «1» بعد از ذكر اهل توحيد، بيان اهل كفر را فرمايد:
وَ الَّذِينَ يَمْكُرُونَ السَّيِّئاتِ: و آنانكه مكر مى‌كنند به گناهان، يعنى عمل ايشان مشوب است به خبث باطن. مراد مكرهاى قريش است با حضرت رسالت صلّى اللّه عليه و آله به پنهانى تا ضرر و آسيبى به آن حضرت رسانند و آنچه در دار الندوه گفتگو نمودند. يا مراد آنانكه شرك مى‌ورزند به خدا كه معظم اعمال سيئه است، لَهُمْ عَذابٌ شَدِيدٌ: براى ايشان است عذابى سخت در آخرت. نزد ابن عباس مراد ريا كنندگان به اعمال است، وَ مَكْرُ أُولئِكَ هُوَ يَبُورُ: و مكر اين گروه بائر «2» و فاسد شود و از پيش نرود، چنانچه كسانى كه مكر نمايند بر اساس دين و شريعت اسلام و قرآن، زائل و نابود گردد در عاقبت.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
إِنَّ الشَّيْطانَ لَكُمْ عَدُوٌّ فَاتَّخِذُوهُ عَدُوًّا إِنَّما يَدْعُوا حِزْبَهُ لِيَكُونُوا مِنْ أَصْحابِ السَّعِيرِ «6» الَّذِينَ كَفَرُوا لَهُمْ عَذابٌ شَدِيدٌ وَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَ أَجْرٌ كَبِيرٌ «7» أَ فَمَنْ زُيِّنَ لَهُ سُوءُ عَمَلِهِ فَرَآهُ حَسَناً فَإِنَّ اللَّهَ يُضِلُّ مَنْ يَشاءُ وَ يَهْدِي مَنْ يَشاءُ فَلا تَذْهَبْ نَفْسُكَ عَلَيْهِمْ حَسَراتٍ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ بِما يَصْنَعُونَ «8» وَ اللَّهُ الَّذِي أَرْسَلَ الرِّياحَ فَتُثِيرُ سَحاباً فَسُقْناهُ إِلى بَلَدٍ مَيِّتٍ فَأَحْيَيْنا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها كَذلِكَ النُّشُورُ «9» مَنْ كانَ يُرِيدُ الْعِزَّةَ فَلِلَّهِ الْعِزَّةُ جَمِيعاً إِلَيْهِ يَصْعَدُ الْكَلِمُ الطَّيِّبُ وَ الْعَمَلُ الصَّالِحُ يَرْفَعُهُ وَ الَّذِينَ يَمْكُرُونَ السَّيِّئاتِ لَهُمْ عَذابٌ شَدِيدٌ وَ مَكْرُ أُولئِكَ هُوَ يَبُورُ «10»
ترجمه
همانا شيطان براى شما دشمن است پس بگيريد او را دشمن جز اين نيست كه ميخواند پيروانش را تا باشند از اهل آتش سوزان
آنها كه كافر شدند برايشان عذابى است سخت و آنانكه ايمان آوردند و كردند كارهاى شايسته مر ايشانرا است آمرزش و اجرى بزرگ
آيا پس كسى كه آراسته شد براى او زشتى كردارش پس ديد آنرا خوب پس همانا خداوند گمراه ميكند هر كه را بخواهد و هدايت ميكند هر كه را بخواهد پس نبايد برود جان تو براى شدّت اندوه بر آنها همانا خدا دانا است بآنچه ميكنند
و خدا است آنكه ميفرستد بادها را پس برمى‌انگيزانند ابر را پس ميرانيم آنرا بسوى زمينهاى مرده پس زنده گردانيم بآن زمين را پس از مردنش همچنين است برانگيختن مردگان
آنكس كه ميخواهد عزّت را پس مر خدا را است عزّت تمامى بسوى او بالا ميرود سخن پاك و كردار شايسته بالا ميبرد آنرا و آنانكه ميكنند كارهاى بد را براى آنها عذابى است سخت و مكر آن جماعت
جلد 4 صفحه 377
نابود ميگردد آن.
تفسير
خداوند متعال در تعقيب آيه سابقه كه مردم را متذكّر بفريب شيطان فرموده بود ميفرمايد كه شيطان همان دشمن قديمى شما است كه پدر شما را از بهشت بيرون كرد شما هم با او دشمنى كنيد و در عقائد و اعمال با او مخالفت نمائيد و از او در حذر باشيد چون او تمام همّتش مصروف بآنستكه همراهان و پيروان خود را مستحقّ آتش سوزان جهنّم نمايد يعنى مردم را ميخواند به پيروى و اطاعت خود در امور ناشايسته براى آنكه اهل جهنّم شوند چون در پيشگاه الهى قسم ياد كرده كه بنى آدم را اغواء نمايد و خداوند او را مانند خون در عروق مردم نفوذ داده و در عوض عقل را هم بآنها عنايت فرموده پس هر كس تابع شيطان شود و كافر بخدا و اولياء او براى او در آخرت عذاب شديد است و هر كس بگرود بخدا و اولياء او و بدستور ايشان اعمال شايسته بجا آورد اگر احيانا عمل ناشايسته‌ئى هم از او بروز نمايد خداوند او را ميآمرزد مخصوصا اگر مقرون بتوبه گردد و پاداش فراوانى باو عنايت خواهد فرمود آيا كسيكه بعقل خود مراجعه ننموده و شيطان كار بد او را در نظرش جلوه و زينت داده كه آنرا خوب پنداشته مانند كسى است كه بعقل خود مراجعه نموده و قبح آنرا دانسته نه چنين است خدا كسانيرا كه بگوهر عقل الهى اعتنا نكنند و پيروى شيطان را نمايند بحال خودشان واميگذارد و گمراه ميشوند بوسوسه شيطان كه خدا در آنها راه داده و كسانيرا كه بگوهر عقل اعتنا و اعتماد نمايند و بوسائل هدايت الهى و اولياء او متمسّك گردند هدايت ميفرمايد آنانرا بحقّ و حقيقت و حسن و قبح اعمال را بخوبى مى‌يابند خوب را ارتكاب و از بد اجتناب مينمايند و اين نيست مگر بتوفيق الهى و آن نيست مگر بخذلان او و چون جواب سؤال در قول خداوند أَ فَمَنْ زُيِّنَ از فَإِنَّ اللَّهَ ببعد معلوم ميشود در كلام حذف شده است پس اى حبيب من تو نبايد خودت را از هموم و غموم بر كفر و عصيان آنها هلاك كنى همه كارها با خدا است خدا ميداند آنها چه كرده و ميكنند و همه را بجزاى اعمالشان در دنيا يا آخرت يا هر دو خواهد رسانيد و براى اثبات مبدء و معاد و نفى شرك ميفرمايد خدا آنچنان قادر محيط كريمى است كه بادها را ميفرستد ابرها را كه بر حسب نقل كافى و قمّى ره از امير المؤمنين عليه السّلام در جنگل‌هاى
جلد 4 صفحه 378
كناره دريا متراكم است پراكنده ميكنند و بعدا براى دفع استناد فعل بعوامل طبيعى ميفرمايد پس سوق ميدهيم ما ابر را بجانب اراضى بلدى كه بى‌آب مانده و محصولى ندارد پس زنده ميكنيم بتوسط باران رحمت خود بآن ابر زمين را بعد از مردنش همين‌طور است كيفيّت احياء بندگان در يوم النّشور كه قيامت است و در سوره بقره مفصّلا ذكر شد كه خداوند بين نفخه اول و دوم اسرافيل از بحر مسجور بارانى ميفرستد كه آن منى است پس ملاقات ميكند با اجسام پوسيده و مردم از زمين مانند گياه ميرويند و اين از تفسير امام عليه السّلام نقل شد و در مجالس و قمّى ره از امام صادق عليه السّلام نقل نموده كه وقتى خدا بخواهد مردم را مبعوث فرمايد چهل روز باران ميبارد از آسمان بر زمين پس مجتمع ميشود بندها و ميرويد گوشتها و خدا بايد چنين احاطه و كرم و قدرتى داشته باشد نه مانند بتها كه از پست‌ترين اجزاء عالم وجودند و بهيچ وجه كارى از دستشان برنمى‌آيد و نبايد بت‌پرستان مكّه تصوّر كنند كه اگر قبول اسلام كنند و دست از دين آباء و اجداد خود بردارند ذليل و خوار ميشوند چون اگر كسى طالب و خواهان عزّت باشد بايد آنرا از خدا بخواهد چون تمام عزّتها از آن خدا است و نزد او است بهر كس بخواهد ميدهد اگر قابليّت داشته باشد و تحصيل قابليّت باطاعت خدا ميشود چنانچه در مجمع از پيغمبر صلّى اللّه عليه و اله و سلّم نقل نموده كه فرمود پروردگار شما ميفرمايد من عزيزم كسيكه ميخواهد در دنيا و آخرت عزيز باشد بايد اطاعت كند عزيز را و بسوى او صعود ميكند و بالا ميرود سخن پاك و پاكيزه مانند كلمه اخلاص كه لا اله الّا اللّه است و اقرار برسالت پيغمبر خاتم و ولايت امير المؤمنين و اولاد طاهرين او عليهم السلام و ساير معارف حقّه و مانند اذكار و ادعيه مأثوره و مواعظ حسنه و مطالب نافعه و عمل شايسته كه موافق با آن سخن پاك و پاكيزه باشد اعمّ از اعتقاد قلبى و افعال خارجى از عبادات و غيرها و قصد خالص براى رضاى خدا بالا ميبرد آن قول را مثلا اقرار باصول دين وقتى قبول ميشود و بالا ميرود كه مقرون بعمل قلبى و اعتقاد جز مى‌باشد و اقرار بفروع دين وقتى نافع و قبول است كه مقرون بعمل خارجى شود و اذكار وارده وقتى بالا ميرود كه بنيّت خالص الهى واقع شود كه آنهم عمل قلبى است و بنظر حقير اين وجه جمع بين ظاهر آيه شريفه و روايات مفسّره است چون از امام باقر عليه السّلام روايت شده كه پيغمبر صلى اللّه عليه و اله فرمود
جلد 4 صفحه 379
هر قولى شاهدى از عمل دارد كه تصديق يا تكذيب ميكند آنرا پس وقتى فرزند آدم سخنى گفت و تصديق شد قولش بعملش بالا ميرود آنقول بواسطه عمل او بسوى خدا و وقتى گفت و مخالفت نمود عملش با قولش برگردانده ميشود قولش بر عمل بدش و با آن بآتش افكنده ميشود و از امام صادق عليه السّلام نقل شده كه كلم طيّب قول مؤمن لا اله الّا اللّه محمد رسول اللّه على ولىّ اللّه است و عمل صالح اعتقاد قلبى است بآنكه اين حقّ است و از طرف خدا است و شكّى در آن نيست و در بعضى از اخبار و اقوال كلم طيّب بكلمه اخلاص و اقرار بما جاء به النّبىّ و عمل صالح بولايت ائمه اطهار عليهم السلام كه شرط قبول اعمال است تفسير شده و از روايت علوى استفاده ميشود كه كلم طيّب لا اله الّا اللّه است و عمل صالح نيّت خالص است كه بالا ميبرد آنرا و كسانيكه بمكر و حيله ميخواهند كارهاى بدى را انجام دهند مانند قريش كه در دار النّدوه جمع شدند و ميخواستند پيغمبر صلى اللّه عليه و اله را بكشند يا حبس نمايند يا تبعيد كنند و مانند اصحاب سقيفه كه جمع شدند براى ردّ وصيّت پيغمبر و حكم خدا راجع بولايت امير المؤمنين عليه السّلام و امثال اينها براى آنها در آخرت عذاب سختى است و مكرشان هم يا در دنيا مؤثر نميشود يا بالاخره نابود ميگردد ولى بدنامى و عذاب آخرتشان باقى خواهد بود و ضمير هو براى فصل بين مبتدا و خبر است.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
مَن كانَ يُرِيدُ العِزَّةَ فَلِلّه‌ِ العِزَّةُ جَمِيعاً إِلَيه‌ِ يَصعَدُ الكَلِم‌ُ الطَّيِّبُ وَ العَمَل‌ُ الصّالِح‌ُ يَرفَعُه‌ُ وَ الَّذِينَ يَمكُرُون‌َ السَّيِّئاتِ لَهُم عَذابٌ شَدِيدٌ وَ مَكرُ أُولئِكَ هُوَ يَبُورُ «10»
كسي که اراده دارد عزت پيدا كند پس تمام عزت اختصاص بخداوند متعال دارد بسوي او صعود ميكند كلم الطيب پاك پاكيزه و عمل صالح او را بالا ميبرد
جلد 15 - صفحه 11
و كساني که مكر ميكنند معاصي و سيئات را براي آنها عذاب شديد است و مكر آنها از بين ميرود و هلاك ميشوند.
مَن كانَ يُرِيدُ العِزَّةَ فَلِلّه‌ِ العِزَّةُ جَمِيعاً بسياري که طالب عزت هستند تصور ميكنند به اينکه که تحصيل عزت بظلم و تعدي و تجاوز و مكر و حيله و تزوير ميشود و اينکه خيال فاسديست تمام عزت بدست خداوند است هر که را اراده كند ذليل ميشود در قرآن ميفرمايد: وَ لِلّه‌ِ العِزَّةُ وَ لِرَسُولِه‌ِ وَ لِلمُؤمِنِين‌َ (منافقون آيه 8) بايد خداوند عزت عنايت فرمايد.
إِلَيه‌ِ يَصعَدُ الكَلِم‌ُ الطَّيِّبُ كلم جمع كلمه است و هر جمعي که مفردش ها باشد هاء منقوطه هم ضمير مذكر باو برميگردد مثل همين آيه يصعدوهم مؤنث و مراد از كلم الطيب بعض مفسرين گفتند مراد طاعات و عبادات است که ملائكه بالا ميبرند چنانچه ميفرمايد: إِنَّ كِتاب‌َ الأَبرارِ لَفِي عِلِّيِّين‌َ- الي قوله تعالي- يَشهَدُه‌ُ المُقَرَّبُون‌َ (مطففين آيه 18 الي 21) بعضي گفتند كلمه توحيد است بعضي گفتند اذكار شريفه است مثل تكبير و تسبيح و تحميد و تعظيم و تهليل لكن اولا كلم الطيب از مقوله كلام است نه از مقوله افعال و اعمال و ثانيا جمع محلي بالف و لام است عموم دارد خصوص اذكار مذكوره نيست و لكن اخبار زيادي از ائمه اطهار داريم که مستفاد از مجموع آنها اقرار بجميع عقايد حقه از توحيد و نبوت و امامت ائمه اثني عشر و عدل و معاد و جميع ما جاء به النبي (ص) و آنچه ائمه اطهار فرموده‌اند و جميع ضروريات دين و مذهب لذا ما كتابي که مشتمل بر جميع آن عقائد باشد از اينکه آيه اقتباس كرديم و نام نهاديم و مراد از صعود الي اللّه مورد قبول واقع ميشود يعني دين اسلام چنانچه ميفرمايد: إِنَّ الدِّين‌َ عِندَ اللّه‌ِ الإِسلام‌ُ (آل عمران آيه 17) و مي- فرمايد:من‌‌به وَ مَن يَبتَغ‌ِ غَيرَ الإِسلام‌ِ دِيناً فَلَن يُقبَل‌َ مِنه‌ُ (آل عمران آيه 79).
وَ العَمَل‌ُ الصّالِح‌ُ يَرفَعُه‌ُ بعضي گفتند جمله مستقله است يعني عمل صالح را خداوند بالا ميبرد غير صالح مردود است بعضي گفتند ضمير فاعل
جلد 15 - صفحه 12
در يرفعه كلم الطيب است که او اعمال صالحه را بالا ميبرد و مورد قبول ميشوند چنانچه شرط كليه عبادات ايمان است بعضي گفتند عكس است يعني عمل صالح كلم الطيب را بالا ميبرد و ما مي‌گوييم ايمان که كلم الطيب باشد موجب صحت و قبولي اعمال ميشود و اعمال صالحه هم موجب حفظ ايمان و قوت ايمان ميشود و نيز ما كتابي که راجع باعمال صالحه و تقواي باطن و ظاهر از قسمت اخلاق و اعمال بود بنام عمل صالح نام نهاديم اميد است مورد قبول الهي باشد در آخر كلم الطيب طبع شده.
وَ الَّذِينَ يَمكُرُون‌َ السَّيِّئاتِ مشركين و منافقين که مكرها و حيله‌ها داشتند با پيغمبر اكرم و ضالين از بني اميه و بني العباس و خلفاء سه‌گانه با ائمه اطهار و كساني که با مسلمين و مؤمنين و علماء دين مكرها دارند.
لَهُم عَذابٌ شَدِيدٌ مكر بمعني خدعه و حيله و پلتيك و تقلب و تزوير و نفاق و غش و امثال اينها است يعني كاري كند که بصورت ظاهر خوش‌نما باشد و در باطن ضرر و خسارت است و امروز اسم خوبي روي آن گذارده‌اند بنام سياست و اينکه مكر با اهل حق از انبياء و ائمه و مؤمنين داراي بسياري از معاصي بزرگ است ظلم اذيت اضرار نفاق و غير اينها و در قرآن بسياري از مواضع آن بيان فرموده ولي با كفار و معاندين ممدوح است مثل مكر الهي که بآنها مال و منال و عزت و رياست و سلطنت ميدهد آنها بسيار خشنود و خورسند ميشوند ولي همين‌ها باعث شدت عذاب آنها ميشود چنانچه ميفرمايد وَ لا- يَحسَبَن‌َّ الَّذِينَ كَفَرُوا أَنَّما نُملِي لَهُم خَيرٌ لِأَنفُسِهِم إِنَّما نُملِي لَهُم لِيَزدادُوا إِثماً وَ لَهُم عَذابٌ مُهِين‌ٌ (آل عمران آيه 172) و ميفرمايد وَ مَكَرُوا وَ مَكَرَ اللّه‌ُ وَ اللّه‌ُ خَيرُ الماكِرِين‌َ (آل عمران آيه 47) و ميفرمايد وَ مَكَرُوا مَكراً وَ مَكَرنا مَكراً وَ هُم لا يَشعُرُون‌َ (نمل آيه 51).
وَ مَكرُ أُولئِكَ هُوَ يَبُورُ مكر اينها بخود آنها بر ميگردد و از بين ميرود و به عكس نتيجه ميدهد و بي نتيجه ميماند.
13
برگزیده تفسیر نمونه
(آیه 10)- به دنبال این بحث توحیدی، به اشتباه بزرگ مشرکان که عزت خویش را از بتها می‌خواستند، اشاره کرده، می‌فرماید: «کسانی که عزت می‌خواهند
ج4، ص61
(از خدا بطلبند چرا که) تمام عزت از آن خداست» (مَنْ کانَ یُرِیدُ الْعِزَّةَ فَلِلَّهِ الْعِزَّةُ جَمِیعاً).
از آنجا که تنها ذات پاک اوست که شکست ناپذیر است، لذا تمام عزت از آن اوست، و هر کس عزتی کسب می‌کند از برکت دریای بی‌انتهای اوست.
در حالات امام حسن مجتبی علیه السّلام می‌خوانیم که در ساعات آخر عمرش هنگامی که یکی از یاران به نام «جنادة بن ابی سفیان» از او اندرز خواست نصایح ارزنده و مؤثری برای او بیان فرمود که از جمله این بود: «هر گاه بخواهی بدون داشتن قبیله «عزیز» باشی و بدون قدرت حکومت و هیبت داشته باشی، از سایه ذلت معصیت خدا به درآی و در پناه عزت اطاعت او قرار گیر»! سپس راه وصول به «عزت» را چنین تشریح می‌کند: «سخنان پاکیزه و عقاید پاک به سوی او صعود می‌کند» (إِلَیْهِ یَصْعَدُ الْکَلِمُ الطَّیِّبُ).
«و عمل صالح را او بالا می‌برد» (وَ الْعَمَلُ الصَّالِحُ یَرْفَعُهُ).
«الکلم الطّیّب» به اعتقادات صحیح نسبت به مبدأ و معاد و آیین خداوند تفسیر شده است.
سپس به نقطه مقابل آن پرداخته، می‌گوید: «و کسانی که نقشه سوء می‌کشند عذاب شدیدی برای آنهاست» (وَ الَّذِینَ یَمْکُرُونَ السَّیِّئاتِ لَهُمْ عَذابٌ شَدِیدٌ).
«و تلاش و کوشش آلوده و ناپاک و فاسد آنها نابود می‌گردد» و به جایی نمی‌رسد (وَ مَکْرُ أُولئِکَ هُوَ یَبُورُ).
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:
تفسیر های فارسی
ترجمه تفسیر المیزان
تفسیر خسروی
تفسیر عاملی
تفسیر جامع
تفسیر های عربی
تفسیر المیزان
تفسیر مجمع البیان
تفسیر نور الثقلین
تفسیر الصافی
تفسیر الکاشف
پانویس
منابع
- تفسیر نور، محسن قرائتی، تهران:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم
- اطیب البیان فی تفسیر القرآن، سید عبدالحسین طیب، تهران:انتشارات اسلام، 1378 ش، چاپ دوم
- تفسیر اثنی عشری، حسین حسینی شاه عبدالعظیمی، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول
- تفسیر روان جاوید، محمد ثقفی تهرانی، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم
- برگزیده تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش
- تفسیر راهنما، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، قم:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش، چاپ پنجم
