ماه محرم

این مدخل از دانشنامه هنوز نوشته نشده است.

محتوای فعلی بخشی از یک کتاب متناسب با عنوان است.

(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)

ماه های قمری

محرم

صفر

ربیع الاول

ربيع الثانى

جمادی الاول

جمادى الثانى

رجب

شعبان

رمضان

شوال

ذی القعده

ذی الحجه

محرم نخستین ماه از ماه‌‌های دوازده‌گانه قمری و یکی از ماه‌‌های حرام است عرب پيش از اسلام نیز جنگ در اين ماه را حرام مي‌‌دانست و ترك مخاصمه مي‌‌كرد؛ لذا از آن زمان اين ماه بدين اسم نامگذاري شد و روز اول محرم را اول سال قمري قرار دادند. در توضيح اين كه چرا ماه‌‌هاي ديگر كه جنگ در آن‌ها حرام است، محرم ناميده نمي‌‌شود مي‌‌توان گفت: چون ترك جنگ از اين ماه شروع مي‌‌شد به آن محرم گفتند.

محرم در مکتب شیعه:

محرم، ماه حزن و اندوه و عزاداری شیعیان در شهادت حضرت امام حسین علیه‌السلام است. اين ماه يادآور دلاورمردي‌‌هاي ياران باوفاي ابا عبدالله الحسين عليه‌السلام، فداكاري‌‌هاي حضرت زینب كبري سلام الله عليها، حضرت امام سجاد عليه‌السلام و همه‌ اسراي كاروان امام حسين عليه‌السلام است. اين ماه يادآور خطبه‌‌ها و شعارهاي آگاهي‌‌بخش سالار شهيدان، نطق آتشين حضرت زينب سلام الله عليها و خطابه‌ غراي امام زين العابدين عليه‌السلام است.

اين ماه يادآور استقامت حبيب بن مظاهر و شهادت عون و جعفر است. آري اين ماه، ماه پيروزي حق بر باطل است. امام هشتم شیعیان امام رضا علیه‌السلام در خصوص این ماه فرمود: در جاهلیت، حرمت این ماه نگاه داشته می‌‌شد و در آن نمی‌‌جنگیدند ولی در این ماه، خون‌‌های ما را ریختند و حرمت ما را شكستند و فرزندان و زنان ما را اسیر كردند و خیمه‌‌ها را آتش زدند و غارت كردند و حرمت پیامبر را درباره ذریه‌اش رعایت نكردند.

همچنین از آن امام همام نقل شده است: «وقتي محرم فرامي‌‌رسيد، پدرم خندان ديده نمي‌‌شد، حزن و اندوه تا پايان دهه‌ اول بر او غالب بود و روز عاشورا، روز حزن و مصيبت و گريه ايشان بود».

آیت الله میرزا جواد ملكی تبریزی در «مراقبات» نوشته است: «كودكانم را می‌‌دیدم كه در دهه نخست ماه محرم غذا نمی‌‌خوردند و به نان خالی اكتفا می‌‌كردند كسی هم به آنان نگفته بود ماه محرم شروع شده است گمان می‌‌كنم عشقی درونی آنان را برمی‌‌انگیخت».

به همین دلیل ماه محرم با حادثه عاشورا عجین شده است و فرا رسیدن آن دل‌ها را پر از غم می‌‌سازد و پیروان و شیفتگان امام حسین علیه‌السلام از اول محرم، محافل و مجالسی را سیاهپوش كرده به یاد آن امام شهید به عزاداری می‌‌پردازند.

وقایع ماه محرم:

حوادث و وقایع فراوانی در ماه محرم رخ داده است که در زیر به برخی از آن‌ها اشاره می‌‌کنیم: غزوه ذات الرقاع، فتح خیبر، ازدواج حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها، ورود امیرالمومنین علی علیه‌السلام، حادثه خونین کربلا - تاسوعا و عاشورا و شهادت امام حسین علیه‌السلام و اسارت خاندان امام به کوفه و شام.

همچنین نقل است که به خلافت رسیدن عثمان، قتل محمد امین برادر مأمون عباسی، قتل جعفر برمکی و انقراض آل برمک و دولت برامکه، واقعه هولاکو و مستعصم و انقراض دولت بنی عباس در این ماه بوده است. عروج حضرت ادریس به آسمان، استجابت دعای حضرت زکریا علیه‌السلام، عبور حضرت موسی علیه‌السلام از دریا و غرق شدن فرعونیان در نیل و عذاب اصحاب فیل نیز در ماه محرم رخ داده است.

اعمال ماه محرم:

شب و روز اول محرم به عنوان اول سال قمری دارای نماز و آداب خاصی است که در کتاب شریف مفاتیح الجنان بیان شده است.

اعمال شب اول ماه محرم

• 1. نماز: اين شب چند نماز دارد كه يكي از آن‌ها به شرح ذيل است:

دو ركعت، كه در هر ركعت بعد از حمد يازده مرتبه سوره‌ توحيد خوانده شود. در فضيلت اين نماز چنين آمده است: «خواندن اين نماز و روزه داشتن روزش موجب امنيت است و كسي كه اين عمل را انجام دهد، گويا تمام سال بر كار نيك مداومت داشته است».

• 2. احياي اين شب.

• 3. نيايش و دعا.

روز اول محرم

اول محرم هر سال اولين روز سال قمري است. از امام محمدباقر عليه‌السلام روايت شده است: «آن كس كه اين روز را روزه بدارد، خداوند دعايش را اجابت مي‌‌كند، همان گونه كه دعاي زكريا عليه‌السلام را اجابت كرد».

دو ركعت نماز خوانده شود و پس از آن سه بار دعاي زير قرائت گردد: «اللّهم انت الاله القديم و هذه سنةٌ جديدةٌ فاسئلك فيها العصمة من الشيطان والقوَّة علي هذه النّفس الامّارة بالسُّوء؛ بارالها! تو خداي قديم و جاوداني و اين سال، سال نو است. از تو مي‌‌خواهم كه مرا در اين سال از شيطان حفظ كني و بر نفس اماره (راهنمايي كننده) به بدي پيروز سازي».

روز دوم محرم

در چنين روزي كاروان امام حسين عليه‌السلام در سال 61 ه‍ـ.ق وارد سرزمين كربلا شد و با ممانعت لشكر حر مجبور به توقف در آن جا گرديد.

روز سوم محرم

از پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله نقل شده است: «هر كس در اين روز روزه بگيرد، خداوند دعايش را اجابت كند». در آن روز سپاه عمر بن سعد وارد كربلا شد.

روز چهارم محرم

بي‌‌نتيجه بودن مذاكره حضرت سيدالشهداء عليه‌السلام با عمر بن سعد براي واداركردن لشكر وي به ترك جنگ و دعوت او و لشكرش جهت ملحق شدن به سپاه اسلام.

روز هفتم محرم

روزه گرفتن مستحب است.

روز نهم محرم

تاسوعای حسینی، روز محاصره‌ امام حسين عليه‌السلام و اصحابش در سرزمين كربلا توسط سپاه شمر.

اعمال شب عاشورا

• 1. چند نماز براي اين شب در روايات آمده است كه يكي از آن‌ها چنين است: چهار ركعت نماز كه در هر ركعت بعد از سوره‌ حمد، 50 بار سوره‌ توحيد خوانده مي‌‌شود. پس از پايان نماز 70 بار «سبحان الله و الحمدالله و لا اله الاّ الله و الله اكبر و لاحول و لاقوة الاّ بالله العلي العظيم» خوانده شود.

• 2. احياي اين شب كنار قبر امام حسين عليه‌السلام.

• 3. دعا و نيايش.

روز عاشورا

• 1. عزاداری بر امام حسین عليه‌السلام و شهداي كربلا، در اين مورد از امام رضا عليه‌السلام نقل شده است: هر کس كار و كوشش را در اين روز رها كند، خداوند خواسته‌‌هايش را برآورد و هر كس اين روز را با حزن و اندوه سپري كند، خداوند قيامت را روز خوشحالي او قرار دهد.

• 2. زيارت امام حسين عليه‌السلام.

• 3. روزه‌گرفتن در اين روز كراهت دارد؛ ولي بهتر است بدون قصد روزه تا بعد از نماز عصر از خوردن و آشاميدن خودداري شود.

• 4. آب دادن به زائران امام حسين عليه‌السلام.

• 5. خواندن سوره توحيد هزار مرتبه.

• 6. خواندن زيارت عاشورا.

• 7. گفتن هزار بار ذكر «اللّهم العن قتلة الحسين عليه‌السلام».

روز دوازدهم محرم

ورود كاروان اسيران كربلا به كوفه و شهادت حضرت امام سجاد عليه‌السلام در سال 94 ه‍ـ.ق.

روز بيست و يكم محرم

روزه‌ اين روز مطلوب است.

منابع

وقایع الایام شیخ عباس قمی، ماه محرم.