تفسیر جامع (کتاب)
 | |
| نویسنده | سيد محمد ابراهيم بروجردى |
| موضوع | تفاسیر شیعه |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 7 |
| ترجمه تفسير | علي ابن ابراهيم قمي |
|
| |
این مدخل از دانشنامه هنوز نوشته نشده است.
(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)
تفسير جامع اثر سيد محمد ابراهيم بروجردى فرزند سيد محمد حسين و از اعيان تفسيرى قرن چهاردهم هجرىساكن تهران مى‌باشد.این تفسیر، گردآورى شده روایات تفسیری منسوب به امام حسن عسكرى علیه السلام تفسیر عیاشى و تفسیر منسوب به على بن ابراهیم قمى است.
محتویات
انگيزه مؤلف از نوشتن تفسير جامع
ايشان در مقدمه خود بر تفسير انگيزه خود را چنين مى‌نويسند:« دير زمانى بود شوق و آرزو داشتم كه ايكاش پروردگار جهانيان، اين بنده ضعيف را به لطف و كرم خود مفتخر مى‌فرمود و عنايت سبحانى و توفيق رحمانى شامل حالم ميشد تا تفسيرى فارسى با بيانى سهل و ساده از فرموده‌هاى ائمه اطهار و اولياى بزرگوار مينوشتم تا شيعيان فارسى زبان و تابعان آن محمد صلّى اللّه عليه و آله از آن بهره‌مند شوند و ذخيره‌اى براى روز معاد بشود، ليكن ابتلاآت روزگار و آلام روحى و جسمى موجب تأخير مى‌شد تا بر سبيل اتفاق به منزل يكى از دوستان متدين گذارم افتاد و صحبتى از تفسير قرآن و ودايع پيغمبر اكرم و اهميت آن دو ثقل بزرگ شد، مرا تحريص و ترغيب نمودند، در همان مجلس توفيق حضرت كبريايى و توجه نظر حضرت ولى عصر حجة ابن الحسن عسكرى روحى و ارواح العالمين له الفداء كه روز مولود مسعودش بود قرينم شد و بنام نامى آن امام همام از همان روز شروع به كار نمودم و آرزوهاى گذشته را به مرحله عمل درآوردم.»
معرفى تفسير و روش آن
اين تفسير به زبان فارسى و در هفت جلد، عهده‌دار تفسير تمامى قرآن به روش ترتيبى مى‌باشد. از تفاسير روايى معاصر كه از زاويه حديث به تفسير نگريسته محسوب مى‌گردد، همواره معانى آيات را با جستجو در روايات دنبال كرده است، از اين روى، نقش و روش اين تفسير، گردآورى روايات اهل بيت عصمت( ع) و گزينش آن بوده است. بنابراين هر جا موضوع و سخنى مربوط به آيه و سوره‌اى از قرآن بوده به روايات استشهاد كرده است. ايشان در مقدمه مى‌نويسند:« ما به خواست خداوند آنچه را اهل نزول و خاندان وحى و تنزيل بيان و تفسير فرموده‌اند، عينا نقل بمعنى نمائيم و به زبان فارسى بيان كنيم و از هر گونه اظهار نظر( چون به نص روايات متواتره حرام است) خوددارى مى‌نماييم». در مقدمه كوتاه خود بر جلد دوم تفسير پس از ذكر روش خود با استناد به آيات و روايات سعى مى‌نمايد كه اظهار نظر در تفسير آيات را حرام و كفر بنماياند و براى اجتناب از اين حرام مى‌نويسد:« از اين جهت ما در اين تفسير از نقل آراء فاسده مردمان و بيانات فلاسفه و عرفاء و از سخنان ابو حنيفه و قتاده و عضدى مسلكان دورى جسته و صرف نظر نموديم و هرگز بيان نخواهيم كرد، چه اين عمل تجاوز كردن از امر و دستور خداوند و ائمه باشد.» 1 ص 24
روش كلى مفسر در تفسير
پيش از اين گذشت كه روش اصلى مفسر در اين تفسير، روش روايى و مأثور است، كه با ذكر روايات اهل بيت« عليه السلام» به تفسير آيات و فرازهاى آنها مى‌پردازد. امّا از نظر ترتيب و ورود و خروج در مباحث، شيوه ايشان بدين گونه است كه: ابتداى سوره‌ها با ذكر نام سوره و احيانا، اشاره به وجه تسميه آن وارد بحث شده، اطلاعاتى راجع به مكى، مدنى بودن، ترتيب نزول، عدد آيات( به شمارش كوفيين و غير آنها)، تعداد كلمات و حروف، ارائه مى‌دهند، پس از آن به بيان فضيلت سوره و خواص آن مى‌پردازد. سپس دسته آيات مورد نظر را مطرح و ترجمه آن را بازگو مى‌كند. اين بخش قسمت بالاى صفحه را تشكيل مى‌دهد، در قسمت دوم صفحه به تفسير آيات با كمك روايات مى‌پردازد و با ذكر منبع روايات و قائل آن ترجمه آن را بدون متن عربى مى‌آورد، قسمت سوم صفحه، ترجمه تفسير قمى است كه به تناسب دسته آيات، بيان مى‌گردد. مفسر به تناسب برخى آيات، از مباحث موضوعى در حد لزوم، غفلت نورزيده و به بيان آن مى‌پردازد، مانند بحثى در حقيقت سحر و اقسام آن، عمل مرتاضان، سحر ساحران فرعونى و... كه در ذيل آيه 102 سوره بقره ج 1 ص 231، مطرح كرده‌اند. در توضيح قصص قرآنى نيز، تابع روايات بوده و نظر شيعه را پيروى مى‌نمايد، بر اين اساس وارد جزئياتى مى‌شود كه روايات اهل بيت« عليهم السلام» مطرح كردند، مانند چگونگى ولادت يحيى و مريم( س) و حضرت عيسى( ع) در ج 1 ص 420 ذيل آيه 35 به بعد سوره بقره، كه تا ص 439 به آن مى‌پردازد. مفسر مباحث فقهى را نيز با تفصيل بيان مى‌دارد، و احكام فقهى را با ديدگاه فقهاى شيعه از طريق روايات متعرض مى‌شود، مانند بحث خمس و احكام مختلف آن ذيل آيه 42 سوره انفال« و اعلموا انما غنمتم...» كه حدود ده صفحه در جلد 3 ص 54 به آن اختصاص مى‌دهد. و نيز مطرح كردن احكام وضو و غسل و تيمم و جنابت ذيل آيه 6 سوره مائده در ج 2 ص 174 تا ص 188. با توجه به روايى بودن تفسير بطور طبيعى، مباحث مربوط به ولايت ائمه« عليهم السلام»، بخصوص ولايت حضرت امير المؤمنين على« عليه السلام» به طور مفصل بيان شده است، مانند نزول آيه اكمال دين( 3 مائده) در ج 2 ص 157 تا 163 و بحث غدير خم. و نيز با توجه به روايى بودن تفسير، تفاوتى اساسى بين تفسير، تأويل، بيان مصداق و موارد تطبيق، ديده نمى‌شود و روايات همه با هم و با يك نظر، مطرح مى‌شوند، مانند تفسير عروة الوثقى در آيه 258 سوره بقره ج 1 ص 371، به امير المؤمنين عليه السلام و ائمه( ع)، كه در واقع اين بزرگواران، از مصاديق عروة الوثقى مى‌باشند. در مواردى نيز كه امام معصوم« عليه السلام» به آيه توسل جسته استدلال مى‌نمايد يا به آيه استشهاد مى‌فرمايد، با ديده تفسير و شرح و توضيح آيه به آن نگريسته مى‌شود و از بقيه موارد تفكيك نشده است، مانند نقل روايت امام جواد عليه السلام ذيل آيه 38 سوره مائده در جلد دوم صفحه 207 به بعد.
منبع
- مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، نرم افزار جامع الاحادیث [لوح فشرده]، بخش کتابشناسی.
متن کتاب تفسیر جامع
| تفسیر قرآن | |
| درباره تفسیر قرآن: | تفسیر قرآن -تاریخ تفسیر - روشهای تفسیری قرآن |
|---|---|
| اصطلاحات: | اسباب نزول -اسرائیلیات -سیاق آیات |
| شاخه های تفسیر قرآن: |
تفسیر روایی (تفاسیر روایی) • تفسیر اجتهادی (تفاسیر اجتهادی) • تفسیر فقهی ( تفاسیر فقهی) • تفسیر ادبی ( تفاسیر ادبی) • تفسیر تربیتی ( تفاسیر تربیتی) • تفسیر كلامی ( تفاسیر كلامی) • تفسیر فلسفی ( تفاسیر فلسفی ) • تفسیر عرفانی (تفاسیر عرفانی ) • تفسیر علمی (تفاسیر علمی) |
| روشهای تفسیری قرآن: |
|
| تفاسیر به تفکیک مذهب مولف: |
|
