ابوالقاسم خزعلی
«آیت‌الله ابوالقاسم خزعلی» (۱۳۰۴-۱۳۹۴ ش)، فقیه، خطیب و روحانی مجاهد شیعه معاصر و از شاگردان آیت الله بروجردی و امام خمینی بود. ایشان در طول دوران مبارزات سیاسی خود با رژیم شاه، ارتباط نزدیکی با رهبری انقلاب اسلامی، امام خمینی داشت و بارها زندانی و تبعید شد. آیت الله خزعلی حافظ قرآن و نهج البلاغه بود و مسئولیتهایی چون عضویت در مجلس خبرگان قانون اساسی، عضویت در مجلس خبرگان رهبری و عضویت در شورای نگهبان قانون اساسی را بر عهده داشت.
 | |
| نام کامل | ابوالقاسم خزعلی |
| زادروز | ۱۳۰۴ شمسی |
| زادگاه | بروجرد |
| وفات | ۱۳۹۴ شمسی |
| مدفن | مشهد، حرم امام رضا علیه السلام |
|
| |
| اساتید |
آیت الله بروجردی، امام خمینی، آیت الله بهجت، علامه طباطبایی، مجتبی قزوینی،... |
|
| |
| آثار |
تفسیر سورة فاتحة‌الکتاب، شرح بر اشعار عینیه ابن ابی الحدید،... |
محتویات
تحصیل و استادان
ابوالقاسم خزعلی فرزند غلامرضا، در سال ۱۳۰۴ هجری شمسی در بروجرد، از توابع استان لرستان چشم به جهان گشود. در ۶ یا ۷ سالگی به مکتبخانه محله «سرسوزنی» در بروجرد رفت. وی ده ساله بود که به همراه خانواده به مشهد مقدس مهاجرت کرد.
در سن ۱۷ سالگی ـ همزمان با سقوط حکومت رضاشاه و اشغال ایران از سوی متفقین ـ به کار نوشتن دخل و خرج مغازه‌ای و توزیع جنس‌ها بین کسبه سرگرم بود تا از این راه، به امرار معاش خانواده کمک کند؛ ناگهان، بارقه‌های اشتیاق به علوم حوزوی و تحصیل حوزه علمیه مشهد دل و جانش را شعله‌‌ور ساخت؛ به گونه‌ای که کار و کسب را وانهاد، به تحصیل علوم دینی روی آورد.
مقدمات را در حوزه مشهد فراگرفت و برای تحصیل سطوح به سراغ استادان ممتاز آن دیار رفت. با شروع به تحصیل در حوزه مشهد، صرف و نحو را نزد شیخ علی‌‌اکبر دامغانی فراگرفت و کتاب مغنی اللبیب را نزد محقق قوچانی خواند. معالم و لمعه و قوانین را نزد سید احمد یزدی آموخت. رسائل، مکاسب و کفایه را نزد مرحوم شیخ هاشم قزوینی و بخشی از کفایه را نزد شیخ مجتبی قزوینی فراگرفت. این دو، از استادان ممتاز حوزه علمیه مشهد در علم و عمل بودند که آثار علمی و معنوی ایشان، هنوز در میان شاگردانشان و در رشد و تعالی حوزه علمیه مشهد باقی است.
سپس راهی قم شد تا از محضر بزرگان آن شهر مقدس نیز بهره گیرد و برای نخستین بار در درس خارج فقه آیت الله بروجردی و خارج اصول امام خمینی حاضر شد که این مسأله تا سال‌ها ادامه داشت. وی در زمینه فلسفه و تفسیر نیز از استادان بسیاری در حوزه علمیه قم بهره برد. در بخش فلسفه، اشارات را نزد مرحوم حاج شیخ جواد خندق‌آبادی تهرانی خواند و در درس منظومه و اسفار علامه طباطبایی نیز حاضر شد. وی همچنین مدتی در درس آیت الله بهجت حاضر شد و از محضر این مرد بزرگ نیز کسب فیض کرد.
فعالیت‌های علمی و فرهنگی
آیت الله خزعلی در سال‌های تحصیل و مبارزه خدمات فرهنگی و علمی شایانی به جامعه اسلامی ارزانی داشته است. مهم‌ترین خدمت فرهنگی ایشان در دوره طاغوت، تنویر افکار عمومی و آگاه کردن جوانان مستعد و انقلابی از خطرهای موجود، همچون جریان‌های التقاطی و تز اسلام منهای روحانیت و مبارزه با جریان روشنفکری غیرمتعهد بود. وی در سخنرانی‌های خود همواره بر اسلام ناب و اصیل پای می‌فشرد و جوانان را به اُنس با علما و روحانیت شیعه و پرهیز از فراگیری اسلام از دست دیگران دعوت می‌کرد.
در زمینه فعالیت‌های علمی، تنها اثری که از وی به چاپ رسیده، تفسیر سوره فاتحة الکتاب است. همچنین او بر شعرهای «عینیه» ابن ابی الحدید درباره امیرالمومنین علیه‌السلام شرحی نگاشته است. بیشتر مطالعات و فعالیت‌های ایشان درباره قرآن و نهج البلاغه است.
فعالیت‌های سیاسی
بخش زیادی از زندگی آیت الله خزعلی به مبارزه با رژیم طاغوتی پهلوی مصروف شده است. او در فاجعه مسجد گوهرشاد در مشهد، نوجوانی ده ساله بود که فردای حادثه با پدرش در محل حاضر شده بود و خود می‌گوید فجایع رژیم پهلوی چنان بود که بر من تأثیر گذاشت و آن شب، تب کردم!
از آغازین حرکت‌های ایشان در مبارزه بر ضد رژیم شاه، تبلیغ در رفسنجان و افشای ماهیت شاه بر سر منبر بود که به دستگیری ایشان و تبعید به گناباد انجامید.
در ماجرای انجمن‌های ایالتی و ولایتی، آیت الله خزعلی همواره در کنار امام خمینی بود و از جمله، حامل پیام ایشان برای علمای نجف آباد شد. همچنین وی در هیجدهم فروردین ماه ۱۳۴۳ به دیدار امام رفت. امام به تازگی آزاد شده بود و روزنامه اطلاعات در آن زمان مطلبی نوشته بود مبنی بر این که امام با دستگاه شاه کنار آمده و آزاد شد. این مطلب باعث تأثر امام شد و در جلسه‌ای که چند روز بعد در مدرسه فیضیه تشکیل شده بود، آیت الله خزعلی به دستور امام بر سر منبر رفت و ماهیت کذب مطلب روزنامه اطلاعات را افشا کرد. این سخنرانی، در آن روزگار به دلیل حماسی و مستحکم بودن، مشهور شد.
آیت الله خزعلی در طول دوران رژیم شاه، یک بار در زندان قزل قلعه زندانی شد و سه بار تبعید شد. تبعید نخست ایشان به گناوه و دامغان بود که سه سال به طول انجامید. تبعید دوم به زابل بود و در تبعید سوم پنهان شد و روی نشان نداد. در این زمان بود که حضرت آیت الله خامنه‌ای در مخفیگاه به دیدار ایشان رفته و با هم از نزدیک آشنا شدند.
آیت الله خزعلی در گزارش‌های ساواک، روحانی افراطی، اخلال‌‌گر طرفدار خمینی نامیده شده بود. در تبعید سوم وی پنهان شده بود تا ساواک نتواند او را دستگیر کند. در این هنگام خبر شهادت فرزندش در قم بدست او می‌رسد. آیت الله خزعلی در تشییع جنازه فرزندش شرکت می‌کند. او هرگز در تشییع فرزندش، اشک نریخت و خدا را در آن مصیبت سپاس می‌گفت.
امضای آیت الله خزعلی در بسیاری از بیانیه‌ها در مرجعیت امام خمینی و لزوم مبارزه با رژیم شاه به چشم می‌خورد. همچنین وی در دوره طاغوت، همکاری نزدیکی با جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و اعضای آن داشته است و در مبارزات آن مرکز با رژیم شاه به طور جدی شرکت می‌کرده است. از دیگر فعالیت‌های او در پیش از انقلاب اسلامی، حمل پیام‌های امام به آیت الله سید کاظم شریعتمداری و همچنین دریافت پاسخ آیت الله شریعتمداری به امام بوده است.
آیت الله خزعلی پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز فعالیت‌های گسترده‌ای برای پیشبرد انقلاب انجام داده و در طول دوران جنگ تحمیلی بارها در جبهه‌ها حضور یافت و همواره مایه دلگرمی رزمندگان اسلام بوده است. وی در این سال‌ها، همواره یار صدیق امام خمینی و رهبر معظم انقلاب اسلامی، حضرت آیت الله خامنه‌ای بوده و همواره مردم را به پیروی از ولایت فقیه و شناخت هوشمندانه توطئه‌های دشمن و نیز مبارزه با خط نفاق تشویق می‌کرده است.
برخی از مسئولیت‌های ایشان پس از انقلاب اسلامی به شرح زیر است:
- عضویت در مجلس خبرگان قانون اساسی؛
- عضویت در مجلس خبرگان رهبری در سه دوره متوالی به نمایندگی از مردم استان خراسان؛
- عضویت در شورای نگهبان قانون اساسی.
وفات
مرحوم آیت الله خزعلی، سرانجام پس از یک دوره طولانی بیماری، در روز چهارشنبه، ۲۶ شهریور ۱۳۹۴ شمسی، در سن ۹۰ سالگی دار فانی را وداع گفت. پیکر ایشان روز جمعه مطابق وصیت وی در مشهد تشییع و در رواق دارالزهد حرم مطهر امام رضا علیه السلام مدفون شد.
منابع
آرشیو عکس و تصویر
ابوالقاسم خزعلی در نوجوانی
از راست: ناشناسان، سید حسین بدلا، ابوالقاسم خزعلی و سید جواد واحدی
از راست: ناشناسان، ابوالقاسم خزعلی، ناشناسان، سید مهدی موسوی گلپایگانی، مرتضی حائری یزدی و سید محمدحسین طباطبایی
ابوالقاسم خزعلی، سید روح الله موسوی مصطفوی خمینی و مجتبی قزوینی
از راست: ناشناسان، محمد كفعمي، سید محمدتقی حسینی طباطبائی، ابوالقاسم خزعلی و ناشناسان
از راست: سید روح الله موسوی مصطفوی خمینی، سید مرتضی پسندیده، شهید سید محمدعلی قاضی طباطبائی، شهید حسین غفاری و ابوالقاسم خزعلی
از راست: اکبر هاشمی رفسنجانی، ابوالقاسم خزعلی، احمد جنتی و شهید محمدعلی رجایی
نشسته از راست: محمد محمدی دعوی سرایی، محمد دانش زاده قمی، لطف الله صافی گلپایگانی، ابوالقاسم خزعلی، احمد جنتی و محمدآقا امامی کاشانی
از راست: ناشناس، ابوالقاسم خزعلی و احمد مجتهدی تهرانی
از راست: ابوالقاسم خزعلی و سید محمدرضا موسوی گلپایگانی
از راست: حسن سعید تهرانی، سید محمدعلی حسینی شیرازی، محمدتقی فلسفی، ابوالقاسم خزعلی و نصرالله شاه‌آبادی
ابوالقاسم خزعلی در اتاق جنگ
ابوالقاسم خزعلی در جمع اعضای اولین دوره خبرگان رهبری
سید محمد باقر طباطبایی حکیم و ابوالقاسم خزعلی
از راست: ناشناسان، ابوالقاسم خزعلی و عبدالعلی مزاری
از راست: سید مهدی یثربی، یوسف صانعی، حسین نوری همدانی، مسلم ملکوتی، سید روح الله خاتمی، سید عبدالکریم موسوی اردبیلی، علی اکبر مشکینی، اکبر هاشمی رفسنجانی، سید علی حسینی خامنه ای، احمد جنتی و ابوالقاسم خزعلی
از راست: محمدعلی جاودان، سید محمدصادق حسینی لواسانی و ابوالقاسم خزعلی
از راست: اکبر هاشمی رفسنجانی، عبدالله جوادی آملی، ناشناس، سید محمود هاشمی شاهرودی، حسن ابراهیم حبیبی، علی اکبر مشکینی و ابوالقاسم خزعلی
از راست: ابوالقاسم خزعلی، ناشناس، و رضا استادی مقدم
ابوالقاسم خزعلی در لباس احرام
از راست: ناصر مکارم شیرازی و ابوالقاسم خزعلی
از راست: ابوالقاسم خزعلی و سید علی حسینی خامنه ای
تشییع پیکر ابوالقاسم خزعلی
اقامه نماز میت ابوالقاسم خزعلی توسط احمد جنتی
قبر ابوالقاسم خزعلی در حرم امام رضا علیه السلام
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
