حدیث سفینه

از جمله احادیث مشهور میان مسلمانان شیعه و سنی، حدیثی از پیامبر صلی الله علیه و آله است که در آن اهل بیت خود را به عنوان کشتی نجات (سفینه) امت اسلامی معرفی می نماید.

متن حدیث سفینه

حدیث سفینه از احادیث متفق ‏ًٌعلیه در میان پیراون مکتب خلفاء و پیروان مکتب اهل‏بیت: است. این حدیث دارای نقل‏های فراوانی است. در این نقل‏ها تفاوت‏های اندکی وجود دارد و دلیل این تفاوت‏ها نیز این است که به دلیل اهمیت مسئله، پیامبراکرم آن را در موارد مختلف و با تعبیرهای متفاوت بیان فرموده است.

از این میان عبارت «مثل اهل‏بیتی فیکم کسفینة نوح من رکبها نجی ومن تخلف عنها غرق» مشهورترین نقل حدیث سفینه به شمار می‏رود.

تواتر وصحت حدیث سفینه

حدیث سفینه از معتبرترین احادیث میان شیعه و اهل سنت است. برخی پژوهشگران روایت حدیث را با 50 طریق نشان داده اند و با این کثرت طرق، تواتر حدیث  ثابت است، و در صحت حدیث متواتر تردیدی نیست. یازده نفراز صحابه در طبقه اول حدیث قرار دارند. دو نفر از امامان اهل‏بیت یعنی امیرالمؤمنین و امام حسن مجتبی و نُه نفر از دیگر صحابه پیامبر. سه نفر از امامان اهل‏بیت یعنی امام سجاد، امام صادق و امام رضا و بیست و هفت نفر از تابعین، در طبقه دوم قرار دارند. بنابراین در صدور حدیث از رسول گرامی جای هیچ تردیدی نیست.

شبهه سندی حدیث و پاسخ آن

با وجود درجة بالای اعتبار حدیث، حتی نزد عامه، ایجاد شبهه ابن‏ تیمیه در صدور حدیث سفینه جای تعجب است! ابن‏ تیمیه بدون هیچ دلیل و مدرکی، مدعی شده حدیث سفینه سند صحیح ندارد، در منبع معتبری نیامده، و نقل‏ کنندگان آن مانند هیزم‏ کشان شب، راوی احادث مجعول ‏اند

در پاسخ او، سخن علامه میرحامد حسین کافی است. وی پس از ذکر نام بسیاری از علمای بزرگ اهل‏ سنت و کتب معتبرآنان که حدیث سفینه را نقل کرده ‏اند، می‏ پرسد: اگر این بزرگان هیزم‏ کشان شب و راوی احادیث مجعول ‏اند، پس به ‏کدام محدّث باید اعتماد کرد؟

مفاد و مدلول حدیث سفینه

همان‏گونه که حدیث سفینه به لحاظ سندی از جایگاه ویژه‏ای برخوردار است، به لحاظ محتوایی و دلالی نیز دارای جایگاهی رفیع است.پیامبر اکرم در حدیث سفینه، با تشبیه اهل‏بیت خویش به کشتی نوح، در صدد بیان امور مهمی بودند که علمای بزرگ اسلام به برخی از آنها اشاراتی داشته‏ اند از جمله:

وجوب محبت اهل‏بیت

جمع کثیری از علمای شیعه و سنی وجوب محبت و تعظیم اهل‏بیت: را از حدیث سفینه استنباط کرده‏ اند. آنان نجات امت اسلامی را بدون تحصیل محبت و تعظیم  اهل‏بیت: ناممکن دانسته، و محروم از این محبت را مستحق عذاب الیم الهی شمرده‏ اند. شماری از عالمان اهل‏ سنت که بر دلالت حدیث سفینه بر وجوب محبت اهل‏بیت  پیامبر اکرم  تصریح کرده ‏اند عبارتند از: فخررازی ، نظام الدین نیشابوری ، بقاعی ، ابن هجر هیتمی، مناوی ، ملاعلی هروی قاری ، شافعی و...

وجوب اطاعت و پیروی

بسیاری از علماء علاوه بر وجوب محبت و تعظیم، وجوب اطاعت و پیروی را نیز از حدیث سفینه فهمیده ‏اند. زیرا اطاعت از آنان که یگانه سبب نجات ‏اند، موجب نجات است، و هر چه سبب نجات گردد، واجب است، پس اطاعت واجب است.  ملا علی هروی قاری، محب الدین طبری ، سمهودی، عاصمی، و...

عصمت اهل‏بیت

اگر کشتی اهل‏بیت: راکبین خود را ازخطر غرق شدن حفظ می ‏نماید، پس به طریق اولی، خود از غرق شدن مصون است. . اگر آن که پیرویش واجب است، محتمل‏ الخطاء باشد، برای نجات پیرو ضمانتی نیست، و حال آن‏که در حدیث، نجات پیروان اهل‏بیت: تضمین شده است.

استدلال دیگر این است که سرپیچی از آن‏که در مسیر خطا است، موجب هلاکت نیست، و حال آن‏که پیامبر  فرمود: هر کس از اهل‏بیت تخلف کند، اهل هلاکت است.

مطابق سنت بودن معارف اهل‏بیت

پیامبر اکرم 9 به نشستن برکشتی اهل‏بیت فرمان داده است، یعنی به پیروی و فراگیری دانش از آنان فرمان داده است و حاشا که حضرت  به پیروی از اهل بدعت و فراگیری دانش از مخالف سنت دعوت کرده باشد!

خلافت امیرالمؤمنین

امیرالمؤمنین از اهل‏بیت:، بلکه کامل‏ترین مصداق ایشان است، پس اطاعت ایشان واجب است، و این مقتضی قبول خلافت آن حضرت است  

توسل و التجاء به اهل‏بیت

سوارر شدن بر کشتی اهل‏بیت:، یعنی به هنگام شدائد و مشکلات به آنان متوسل شدن ، و به ‏وسیله آنان به خدای متعال تقرب جستن است، به‏ خصوص که بعضی توسل و التجاء به اهل‏بیت: را تنها راه پاک شدن از آثار طبیعی گناهان دانسته و معتقدند این همان طریقت است، مانند عبدالعزیز دهلوی در فتح العزیز و عبدالحق دهلوی در مناقب اهل‏ البیت

وجود اهل‏بیت معصوم در تمامی اعصار

وجود فردی معصوم از اهل‏بیت: در تمامی اعصار، لازم است، تا اینکه همیشه مصداق کشتی نجات موجود و حجت الهی تمام باشد

افضلیت اهل‏بیت

اگر دیگران افضل بودند، آنان به عنوان کشتی نجات معرفی می‏شدند نه اهل‏بیت چون پیامبر  معصوم است، و از روی هوای نفس سخن نمی‏ گوید.

فرقة ناجیه

اگر حدیث سفینه در کنار حدیث «افتراق» گذاشته شود، معلوم می گردد که فرقه ناجیه از بین 73 فرقه، تنها پیروان واقعی اهل‏بیت: می‏ باشند