تفسیر القرآن الکریم (شبر) (کتاب)

نویسنده	عبدالله شبر
موضوع	تفاسیر شیعه
زبان	عربی
تعداد جلد	1
تفسیر القرآن الکریم(شبر)

تفسير القرآن الكريم (شبّر)، اثر سيد عبدالله شبّر (1242ق)، با تحقيق دكتر حامد حفى داود، يكى از تفسيرهاى ارزشمند معروف و مختصر قرآن، به زبان عربى مى‌باشد كه به نام مؤلف آن، معروف شده است.

مؤلف

سيد عبدالله شبر حسينى كاظمى در سال 1188 هجرى قمرى در نجف اشرف ديده به جهان گشود. علاقه و پشتكار بسيار در تأليف و تصنيف كتب در زمينه‌هاى مختلف علوم اسلامى سبب گشته بود وى در عصر خود به مجلسى ثانى مشهور شود. او در 43 سالگى مرجعيتى فراگير يافت.وی از محضر بزرگان فراوانى بهره برده كه از آن جمله‌اند: 1.درش پدرش سيد محمدرضا شبر. 2. علامه سيد محسن أعرجى.3. شيخ جعفر نجفى، کاشف‎الغطاءو ... برخى تأليفات ایشان عبارتند از: 1. الأصول الأصلية 2.أنيس الزائر 3. أدب سلوكالدين و الدنيا4. البرهان المبين. آیت‌الله سيد عبدالله شبر در مشهد كاظمين، در ماه رجب سال 1242 هجرى قمرى وفات نمود

معرفى تفسير

تفسير الوجيز( الصغير) داراى 18000 سطر است و مؤلف آن را در چهارم جمادى اولى 1239 ه. ق به پايان برده است و آن كوچك‌ترين تفسير مؤلف است كه از دو تفسير الكبير( صفوة التفاسير) و الوسيط( الجوهر الثمين فى تفسير القرآن) او تلخيص شده و در يك مجلد به زبان عربى و شيوه روايى مى‌باشد. اين تفسير شامل تمام قرآن مى‌باشد كه به شيوه مزجى نوشته شده است. دكتر حامد حفنى داوود يكى از اساتيد دانشكده زبان قاهره در مقدمه خود بر چاپ دوم( قاهره مكتبة النجاح 1385 ق 1965 م) مى‌نويسد: مؤلف دقت بسيارى در معنا و ايجاز در بيان عبارات را به كار گرفته است و اين شيوه هم براى مبتديان و هم براى محققان سودمند است، مبتدى از جهت سهولت بيان و محقق از جهت دقت و اصطلاحات تفصيلى آن بهره وافرى مى‌تواند ببرد، علاوه بر آن مؤلف محترم طبق وعده‌اى كه در مقدمه تفسير داده است از منابع وحى و خاندان نبوت استفاده كرده و تفسير خود را با علوم آن بزرگواران خصوصا امام على بن ابيطالب عليه السلام و امام جعفر صادق عليه السلام اصالت بخشيده است.

روش تفسيرى مفسر

سبك اين تفسير بسيار ساده و روان مى‌باشد، پس از ذكر هر آيه توضيح مختصرى در فهم و پيام آيه مى‌آيد، از اين جهت مى‌توان آن را با تفسير جلالين مقايسه كرد. افزون بر اينكه برخى توضيحات تاريخى و علوم قرآنى مفسر بسيار جالب و قابل توجه براى همگان است در اين تفسير جمع بين دقت نظر و اداء معنى و ايجاز شده است، براى متخصصين مفيد است چون به ايجاز مطالب زيادى را مطرح كرده و با دقت و تأمل مى‌توان به آن رسيد و براى مبتدئين مفيد است چون با روشى آسان امّا تحليلى مطالب را عرضه مى‌دارد. دكتر حامد حفنى مى‌نويسد: در مقايسه اين تفسير با تفسير جلالين، در ابتداى سوره حمد، مشاهده مى‌كنيد كه از لحاظ لغوى و بيان معانى« الله»،« الرحمن» و« الرحيم»، تفسير شبر، از قوت بيشترى برخوردار است. در اين تفسير ضمن رعايت جلوه روائى، در شرح و تفسير آيات از روش تفسير قرآن به قرآن نيز بهره برده است.( مانند ص 39 سوره حمد ذيل آيه 5 و 7). ذكر اسباب النزول آيات نيز مورد توجه بوده و در موارد لزوم به آن مى‌پردازد.( مانند ص 61 ذيل آيه 143 سوره بقره). ايجاز در بيان مطالب، سبب نشده كه مفسر، نظرى به ديدگاهها و اقوال ديگر نداشته باشد و هر از گاهى به ذكر آن مى‌پردازد.( مانند ص 61 ذيل آيه 143 سوره بقره). مفسر محترم، متعرض قرائات شده و در پاورقى كتاب به آنها اشاره دارد، در حقيقت در تفسير خود، قرائت امام حفص و قرائت غير او را بيان كرده است.

ويژگى تفسير

1. شيوه بيان كه متناسب مبتدى و متخصص مى‌باشد.
2. در عين اختصار شامل بخشهاى مهم از مطالب تفسيرى از قبيل قراءات، شأن نزول، روايات و مباحث لغوى و بيانى و تفسير قرآن به قرآن مى‌باشد.

نسخه‌شناسى

نسخه‌هاى خطى اين تفسير بسيار است، از جمله نفيس‌ترين آنها دو نسخه اصل به خط مؤلف كه بر روى يكى از آنها خط شيخ محمد حسن صاحب جواهر نيز درج شده است، كه از مخطوطات كتابخانه حفيد مؤلف، سيد على بن محمد بن على بن حسين بن سيد عبد الله شبر مى‌باشد. همچنين سه نسخه در كتابخانه سيد نصر الله نقوى در تهران و نسخه عصر مؤلف در كتابخانه آيت ا... مرعشى« ره» در قم( شماره 452) موجود است. اين تفسير نخستين بار در سال 1352 ق در تهران به تحقيق سيد نصر الله تقوى و مقدمه محمد على بامداد طبع گرديد، سپس در قاهره و بيروت تجديد چاپ شده است. ناشر مقدمه تفسير آلاء الرحمن را در آغاز اين نسخه به همراه كشف الآياتى تحت عنوان« دليل الآيات القرآنية» درج كرده است. در اين چاپ يك صفحه از قرآن كريم در وسط صفحه و تفسير در اطراف آن قرار گرفته است و برخى توضيحات لغوى و قرائات نيز در پاورقى آورده شده است. تصحيح اين چاپ بر اساس نسخه قديمى بوده كه چاپ اول آن در تهران به سال 1352 ق انجام گرفته است. چهار سال بعد از وفات مصنف آن را از روى نسخه خطى ايشان كه در سال 1329 ق نوشته شده بود، بازنويسى نموده است. نسخه كتابشناسى شده توسط انتشارات دار الهجره قم در سال 1410 هجرى ق به عنوان چاپ دوم و افست نسخه اصلى به بازار ارائه شده است. دكتر حامد حفنى داود استاد ادبيات عرب دانشكده زبان قاهره، مقدمه‌اى شامل بحثى مختصر در تفسير و پيدايش مذاهب آن، مشخصات تفسير شبر، ترجمه و مرتبه علمى ايشان و نسخه شناسى مى‌باشد. اين مقدمه در سال 1385 ق مطابق با 1965 ميلادى تحرير يافته است.

منابع

‌

1. مقدمه دكتر حفنى داود
2. تفسير شبر
3. دائرة المعارف تشيع ج 4 ص 552
4. طبقات مفسران شيعه ج 4 ص 69 دكتر عقيقى بخشايشى‌
5. دانشنامه قرآن و قرآن پژوهى ج 1 دكتر بهاء الدين خرمشاهى‌

منابع

ویکی نور

متن کتاب تفسیر القرآن الکریم(شبر)

تفسیر القرآن الکریم(شبر)

تفسیر القرآن الکریم(شبر)

***

تفسیر قرآن
درباره تفسیر قرآن:	تفسیر قرآن -تاریخ تفسیر - روشهای تفسیری قرآن
اصطلاحات:	اسباب نزول -اسرائیلیات -سیاق آیات
شاخه های تفسیر قرآن:	تفسیر روایی (تفاسیر روایی) • تفسیر اجتهادی (تفاسیر اجتهادی) • تفسیر فقهی ( تفاسیر فقهی) • تفسیر ادبی ( تفاسیر ادبی) • تفسیر تربیتی ( تفاسیر تربیتی) • تفسیر كلامی ( تفاسیر كلامی) • تفسیر فلسفی ( تفاسیر فلسفی ) • تفسیر عرفانی (تفاسیر عرفانی ) • تفسیر علمی (تفاسیر علمی)
روشهای تفسیری قرآن:	ازجهت منابع: عقلی ، روایی، قرآن به قرآن از جهت شکل: ترتیبی، موضوعی
تفاسیر به تفکیک مذهب مولف:	تفاسیر: همه تفاسیر (بدون تفکیک مذهب) - تفاسیر شیعه - تفاسیر اهل سنت مفسرین: همه مفسرین - مفسرین شیعه - مفسرین سنی