الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد (کتاب)

نویسنده	شیخ مفید
موضوع	ائمه اثناعشر امامت
زبان	عربی
تعداد جلد	2
محقق	مؤسسة آل البیت علیهم‌السلام لاحیاء التراث
الإرشاد في معرفة حجج الله علي العباد

این کتاب نوشته شیخ مفید و در موضوع تاریخ زندگی ائمه علیهم السلام است. ارشاد شیخ مفید مورد توجه و اهتمام خواص و عوام قرار گرفته چرا كه در عين اختصار، بيشتر مسائل تاريخى مهم كه در حيات اهل بيت عليهم ‌السلام رخ داده را در برمی‌گيرد.

نويسنده كتاب

شیخ مفید، ابوعبدالله محمد بن محمد بن نعمان عكبرى بغدادى است.(336 - 413 هجرى). مؤلف اين كتاب از چهره هاى برجسته علما و فقهاى شيعه در قرن چهارم هجرى مى باشد.

موضوع

این كتاب در تاریخ زندگانی ائمه اطهار علیهم السلام است كه شیخ مفید با توجه به روایاتی كه در اختیار داشته، آن را نگاشته است. شیخ مفید در این كتاب به فضایل اهل بیت علیهم السلام و یاران آنان نیز اشاره دارد.

اعتبار كتاب

كتاب الارشاد از معتبرترین منابع روایی شیعه درباره زندگانی ائمه علیهم السلام بشمار می آید و بسیاری از منابع مهم شیعه، كه به زندگانی ائمه پرداخته اند، این كتاب را مستند خود قرار داده اند. این كتاب از منابع دست اول درباره زندگانی ائمه علیهم السلام است.

انگيزه نگارش

شیخ مفید این كتاب را به درخواست یكی از یاران خود نگاشته است؛ چنان كه در آغاز كتاب می فرماید: «من بنا به درخواست شما در این كتاب نام ائمه هدا، تاریخ زندگانی آن ها، محل قبر و حرم آن بزرگواران را آورده ام». شیخ مفید كتاب خود را همانند یك كتاب تاریخی تألیف نموده و به بیان حوادث تاریخی پرداخته است.

ساختار کتاب

كتاب، در دو جزء تنظيم شده است: جزء اول آن، مشتمل بر مقدمه مؤلف و يك باب دوازده فصلى و جزء دوم آن، شامل يازده باب به ترتيب چهار فصلى، ده فصلى، سه فصلى، سه فصلى، هشت فصلى، شش فصلى، پنج فصلى، چهار فصلى، چهار فصلى، چهار فصلى و دوازده فصلى مى‌باشد.

گزارش محتوا

مؤلف، در اين كتاب، به بيان بسيارى از حوادث تاريخى مربوط به زندگى اهل بيت( ع)، پرداخته و شمارى از عقايد شيعه را مطرح كرده است. وى، مطالب را با ذكر سند آورده و اين كار ارزش و اعتبار كتاب را بالا برده است. نيمى از كتاب، اختصاص به زندگانى امير مؤمنان، على( ع) دارد و اين حاكى از اهميتى است كه شيخ مفيد براى آن حضرت قائل بوده است. پاره‌اى از مباحث مطرح شده در اين كتاب، از اين قرار است:

1. خبر دادن حضرت على( ع)، از شهادت خود.

2. رواياتى كه دلالت بر فضايل آن حضرت مى‌كند.

3. قضاوت‌هاى آن حضرت.

4. سخنان ايشان.

5. تاريخ امام حسن( ع).

6. حركت امام حسين( ع) به سوى عراق.

7. قيام زيد شهيد.

8.امام رضا( ع) و ولايت عهدى.

9. ورود امام هادى( ع) به سامرا.

10. سيره امام زمان( عج). و...

وضعيت كتاب‌

در يكى از چاپ‌هاى كتاب كه توسط مؤسسه آل البيت، صورت گرفته، علاوه بر تحقيق و مقدمه‌نگارى، دوازده فهرست متنوع در پايان كتاب ذكر شده كه عبارتند از: 1. فهرست آيات.

2. فهرست احاديث.

3. فهرست اَعلام.

4. فهرست فِرق.

5. فهرست اشعار.

6. فهرست ملابس.

7. فهرست حيوانات.

8. فهرست اسلحه‌ها.

9. فهرست غزوات.

10. فهرست اماكن.

11. فهرست موضوعات.

12. مصادر تحقيق.

نسخه ‌شناسى‌

1. نسخه‌اى در كتاب‌خانه حضرت آية الله، نجفى مرعشى كه تاريخ نگارش آن، 565 ق، است. اين نسخه، با نسخه فضل الله راوندى در سال 566 ق، مقابله شده است.

2. نسخه‌اى در كتاب‌خانه مجلس شوراى اسلامى كه تاريخ نگارش آن، 575 ق، است.اين نسخه، با نسخه مولانا امام ضياء الدين، مقابله گرديده است.

3. نسخه‌اى در كتاب‌خانه سيد حسين شيرازى كه تاريخ نگارش آن به قرن هفتم هجرى برمى‌گردد.

وضعیت نشر

این كتاب در دو جلد به زبان عربی، به وسیله كنگره جهانی هزاره شیخ مفید قم، در سال 1413 ق در قطع وزیری چاپ و منتشر شده است. همچنین این کتاب به وسیله موسسه آل البیت علیهم السلام تحقیق و به چاپ رسیده است، نیز این کتاب بارها به فارسی ترجمه و شرح و تلخیص شده است که از جمله آن ها ترجمه سید هاشم رسولی محلاتی می باشد.

منابع

• محمدرضا ضميري، کتابشناسي تفصيلي مذاهب اسلامي، صفحه 305 - 306.
• مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، نرم افزار جامع الحادیث 3 [لوح فشرده]، بخش کتابشناسی.

==متن کتاب وقعة صفين==

1 الإرشاد في معرفة حجج الله علي العباد

2-الإرشاد في معرفة حجج الله علي العباد