میر سید حسن مدرس اصفهانی: تفاوت بین نسخه‌ها
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
|||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | + | «میر سید حسن مدرس اصفهانی» (۱۲۱۰-۱۲۷۳ ق)، فقیه اصولی و محقق و مدرس بزرگ [[شیعه]] در قرن سیزدهم قمری و از شاگردان [[شیخ محمدحسن نجفی]] و [[شیخ محمدتقی اصفهانی]] بود. او در [[اصفهان]]، حوزه درس و بحث تشکیل داده و عده کثیری از فضلا و مجتهدین به درس او حاضر شده، و از نظر حسن تقریر و کثرت مطالب به «مدرّس» معروف گردید. | |
| + | {{شناسنامه عالم | ||
| + | ||نام کامل = میر سید حسن مدرس اصفهانی | ||
| + | |تصویر= [[پرونده:میر سید حسن مدرس.jpg]] | ||
| + | ||زادروز = ۱۲۱۰ قمری | ||
| + | |زادگاه = [[اصفهان]] | ||
| + | |وفات = ۱۲۷۳ قمری | ||
| + | |مدفن = اصفهان، مسجد رحیم‌خان | ||
| + | |اساتید = [[شیخ محمدحسن نجفی]]، [[شیخ محمدتقی اصفهانی]]، [[محمدحسین حائری اصفهانی|شیخ محمدحسین حائری]]، [[ملا علی نوری اصفهانی|آخوند ملا علی نوری]]،... | ||
| + | |شاگردان = [[میرزا ابوالمعالی کلباسی]]، [[میرزا محمدحسن شیرازی]]، [[ملامحمدباقر فشارکی اصفهانی]]، [[سید محمدهاشم چهارسوقی|میرزا محمدهاشم چهارسوقی]]،.. | ||
| + | |آثار= اجوبة المسائل، جوامع الکلم، رساله در عدالت، رساله در اصل برائت، رساله در قاعده لاضرر، رساله در اصل صحت، شرح [[مختصر النافع (کتاب)|مختصر النافع]]،... | ||
| + | }} | ||
| + | == تحصیل و استادان == | ||
| + | میر سید حسن حسینی اصفهانی، معروف به مدرس اول، در سال ۱۲۱۰ قمری در [[اصفهان]] به دنیا آمد. او نزد پدر خود میر سید علی و دیگران کمی تحصیل نموده، بعداً در [[کربلا]] خدمت [[شریف العلماء|شریف العلماء مازندرانی]] (متوفی ۱۲۴۵ ق) و در [[نجف]] نزد [[شیخ محمدحسن نجفی|صاحب جواهر]] و [[محمدابراهیم کرباسی]] (قبل از بازگشت به [[ایران]]) و عده ای دیگر تلمّذ نمود. | ||
| − | مدرس | + | پس از مراجعت به اصفهان نزد [[شیخ محمدتقی اصفهانی|شیخ محمدتقی رازی]] (صاحب [[هدایة المسترشدین (کتاب)|هدایة المسترشدین]]) و [[محمدحسین حائری اصفهانی|شیخ محمدحسین حائری]] (صاحب فصول) و [[ملا علی نوری اصفهانی|آخوند ملا علی نوری]] تحصیل کرد. |
| + | |||
| + | صاحب «مکارم الآثار» می نویسد: علامه مدرس اعتنایی به استجازه از [[مشایخ]] نداشته، ولی چون شاگردان ایشان از آن بزرگوار [[اجازه (علم الحدیث)|اجازه روایت]] خواستند و او خود را بی اَسناد دید، از شاگرد فرزانه اش آیت الله [[سید محمدهاشم چهارسوقی|میرزا محمدهاشم چهارسوقی]] خواست تا از پدرش [[میرزا زین العابدین خوانساری]] برای او اجازه روایتی بگیرد و ایشان نیز اجازه ای در روایت برای مدرس نوشته و ارسال داشت. | ||
| + | |||
| + | == تدریس و شاگردان == | ||
| + | میر سید حسن مدرس اصفهانی در زمان حیات استاد خود [[محمدابراهیم کرباسی]] در [[اصفهان]]، حوزه درس و بحث تشکیل داده، و عده ای کثیر از فضلا و مجتهدین به درس او حاضر شده، و از نظر حسن تقریر و کثرت مطالب به «مدرّس» معروف گردید، و حوزه درس او در اصفهان بی نظیر گردید. [[حاج شیخ عباس قمی|محدث قمی]] در «فواید الرضویه» می نویسد: مدرس پس از مرحوم استادش [[شیخ محمدتقی اصفهانی|شیخ محمدتقی]] صاحب حاشیه از مدرسین بزرگ اصفهان گردید. | ||
| + | |||
| + | در این دوره جایگاه حوزه اصفهان در [[فقه]] اجتهادی و دانش [[اصول فقه]] تا بدانجا رسید که به همت رادمردی مانند میر سید حسن مدرس این حوزه به استقلال و خودکفایی رسید؛ بلکه طلاب و فضلای سایر حوزه ها و حتی [[عتبات عالیات]] را نیز به سوی خود کشانید. مسافرت برخی از علمای اصفهان در این دوره به عتبات عالیات نیز بیشتر برای کسب آگاهی از شیوه ها و سبک های مختلف فکری بوده است؛ برای نمونه فقیه نامی علامه [[سید محمدهاشم چهارسوقی|میرزا محمدهاشم چهارسوقی]] (متوفای ۱۳۱۸ ق) که در اصفهان از محضر بزرگانی مانند حاجی کرباسی و سید حسن مدرس بهره برده و در جوانی به درجه اجتهاد نایل شده بود، هنگامی که به [[نجف]] اشرف رفت و در درس [[شیخ مرتضی انصاری]] شرکت جست، استادش میر سید حسن مدرس را بر شیخ انصاری ترجیح می داد. همچنین [[میرزا محمدحسن شیرازی|میرزای شیرازی]] که هم درس و هم مباحثه میرزای چهارسوقی بود و سپس به نجف رفت، هنگامی که از او درباره مقایسه بین حوزه های نجف و اصفهان سؤال کردند، این گونه پاسخ داد که اگر سید مدرس به نجف بیاید از محضر او استفاده می شود. | ||
| + | |||
| + | به همت میر سید مدرس و همکاری مردم اصفهان، «[[مسجد]] رحیم خان» (که رحیم خان بیگلربیگی آن را تمام نموده است) در محله نو برپا شد و سالها ترویج و هدایت مردم و تدریس فضلا از نو آغاز شد. | ||
| + | |||
| + | برخی از شاگردان نامدار سید مدرس اول عبارتند از: | ||
| + | |||
| + | * [[میرزا ابوالمعالی کلباسی]] | ||
| + | * [[میرزا محمدحسن شیرازی]] | ||
| + | * [[ملامحمدباقر فشارکی اصفهانی]] | ||
| + | * [[سید محمدهاشم چهارسوقی|میرزا محمدهاشم چهارسوقی]] | ||
| + | * ملا حیدر اصفهانی | ||
| + | * محمدرضا قمشه ای | ||
| + | * ملا شکرالله لواسانی | ||
| + | * ملا علی اصغر خوسفی بیرجندی | ||
| + | * حاج سید مهدی نحوی. | ||
| + | |||
| + | == آثار و تألیفات == | ||
| + | |||
| + | * اجوبة المسائل | ||
| + | * جوامع الکلم، در [[اصول فقه|اصول]] | ||
| + | * رساله در عدالت | ||
| + | * رساله در اصول جاریه در شک | ||
| + | * رساله در [[اصل برائت]] | ||
| + | * رساله در [[قاعده لاضرر|قاعده لا ضرر]] | ||
| + | * رساله در [[اصل صحت]] | ||
| + | * رساله در عبادت (فارسی) | ||
| + | * رساله عملیّه (هدایه الطالبین) | ||
| + | * شرح [[مختصر النافع (کتاب)|مختصر النافع]] (فقه استدلالی) | ||
| + | * مناسک حج | ||
| + | * اجازات کثیره جهت عده ای از علمای اعلام. | ||
| + | |||
| + | == وفات == | ||
| + | مرحوم سید حسن مدرس در روز ۳ جمادی الثانی سال ۱۲۷۳ قمری در [[اصفهان]] وفات یافت، و در مقبره مخصوص جنب مسجد رحیم خان که بنیان آن از خود ایشان است، مدفون گردید. | ||
| + | |||
| + | [[سید محمدباقر موسوی خوانساری|صاحب روضات]]، او را مؤسس در [[فقه]] و [[اصول فقه|اصول]] و صاحب قلب سلیم، [[میرزا محمدحسن شیرازی|میرزای شیرازی]] او را بزرگترین فقیه زمان، [[میرزا ابوالمعالی کلباسی|میرزا ابوالمعالی کرباسی]] او را مخالف هواهای نفسانی و [[سید محمدهاشم چهارسوقی|میرزا محمدهاشم چهارسوقی]] به او لقب «شجرۀ تقوی» داده است. | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | سایت شعائر | + | * [https://hawzah.net/fa/Mostabser/View/63749/%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B3-%D8%A7%D8%B5%D9%81%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%85%DB%8C%D8%B1-%D8%B3%DB%8C%D8%AF-%D8%AD%D8%B3%D9%86?CID=67 "میر سید حسن مدرس اصفهانی"، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه]. |
| + | * [https://sadatsite.ir/1399/03/18/%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%B3%DB%8C%D8%AF-%D8%AD%D8%B3%D9%86%D8%A7%D9%88%D9%84-%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B3-%D9%85%D8%B7%D9%84%D9%82/ "علامه آیت‌الله سید حسن مدرس مطلق"، مجموعه فرهنگی سادات]. | ||
| + | * سایت شعائر. | ||
| + | |||
[[رده:علمای قرن سیزدهم]] | [[رده:علمای قرن سیزدهم]] | ||
| + | [[رده:علماء شیعه]] | ||
| + | [[رده:فقیهان]] | ||
| + | [[رده:اصولیون]] | ||
نسخهٔ ۳۱ مهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۴:۲۷
«میر سید حسن مدرس اصفهانی» (۱۲۱۰-۱۲۷۳ ق)، فقیه اصولی و محقق و مدرس بزرگ شیعه در قرن سیزدهم قمری و از شاگردان شیخ محمدحسن نجفی و شیخ محمدتقی اصفهانی بود. او در اصفهان، حوزه درس و بحث تشکیل داده و عده کثیری از فضلا و مجتهدین به درس او حاضر شده، و از نظر حسن تقریر و کثرت مطالب به «مدرّس» معروف گردید.
| |
| نام کامل | میر سید حسن مدرس اصفهانی |
| زادروز | ۱۲۱۰ قمری |
| زادگاه | اصفهان |
| وفات | ۱۲۷۳ قمری |
| مدفن | اصفهان، مسجد رحیم‌خان |
|
| |
| اساتید |
شیخ محمدحسن نجفی، شیخ محمدتقی اصفهانی، شیخ محمدحسین حائری، آخوند ملا علی نوری،... |
| شاگردان |
میرزا ابوالمعالی کلباسی، میرزا محمدحسن شیرازی، ملامحمدباقر فشارکی اصفهانی، میرزا محمدهاشم چهارسوقی،.. |
| آثار |
اجوبة المسائل، جوامع الکلم، رساله در عدالت، رساله در اصل برائت، رساله در قاعده لاضرر، رساله در اصل صحت، شرح مختصر النافع،... |
تحصیل و استادان
میر سید حسن حسینی اصفهانی، معروف به مدرس اول، در سال ۱۲۱۰ قمری در اصفهان به دنیا آمد. او نزد پدر خود میر سید علی و دیگران کمی تحصیل نموده، بعداً در کربلا خدمت شریف العلماء مازندرانی (متوفی ۱۲۴۵ ق) و در نجف نزد صاحب جواهر و محمدابراهیم کرباسی (قبل از بازگشت به ایران) و عده ای دیگر تلمّذ نمود.
پس از مراجعت به اصفهان نزد شیخ محمدتقی رازی (صاحب هدایة المسترشدین) و شیخ محمدحسین حائری (صاحب فصول) و آخوند ملا علی نوری تحصیل کرد.
صاحب «مکارم الآثار» می نویسد: علامه مدرس اعتنایی به استجازه از مشایخ نداشته، ولی چون شاگردان ایشان از آن بزرگوار اجازه روایت خواستند و او خود را بی اَسناد دید، از شاگرد فرزانه اش آیت الله میرزا محمدهاشم چهارسوقی خواست تا از پدرش میرزا زین العابدین خوانساری برای او اجازه روایتی بگیرد و ایشان نیز اجازه ای در روایت برای مدرس نوشته و ارسال داشت.
تدریس و شاگردان
میر سید حسن مدرس اصفهانی در زمان حیات استاد خود محمدابراهیم کرباسی در اصفهان، حوزه درس و بحث تشکیل داده، و عده ای کثیر از فضلا و مجتهدین به درس او حاضر شده، و از نظر حسن تقریر و کثرت مطالب به «مدرّس» معروف گردید، و حوزه درس او در اصفهان بی نظیر گردید. محدث قمی در «فواید الرضویه» می نویسد: مدرس پس از مرحوم استادش شیخ محمدتقی صاحب حاشیه از مدرسین بزرگ اصفهان گردید.
در این دوره جایگاه حوزه اصفهان در فقه اجتهادی و دانش اصول فقه تا بدانجا رسید که به همت رادمردی مانند میر سید حسن مدرس این حوزه به استقلال و خودکفایی رسید؛ بلکه طلاب و فضلای سایر حوزه ها و حتی عتبات عالیات را نیز به سوی خود کشانید. مسافرت برخی از علمای اصفهان در این دوره به عتبات عالیات نیز بیشتر برای کسب آگاهی از شیوه ها و سبک های مختلف فکری بوده است؛ برای نمونه فقیه نامی علامه میرزا محمدهاشم چهارسوقی (متوفای ۱۳۱۸ ق) که در اصفهان از محضر بزرگانی مانند حاجی کرباسی و سید حسن مدرس بهره برده و در جوانی به درجه اجتهاد نایل شده بود، هنگامی که به نجف اشرف رفت و در درس شیخ مرتضی انصاری شرکت جست، استادش میر سید حسن مدرس را بر شیخ انصاری ترجیح می داد. همچنین میرزای شیرازی که هم درس و هم مباحثه میرزای چهارسوقی بود و سپس به نجف رفت، هنگامی که از او درباره مقایسه بین حوزه های نجف و اصفهان سؤال کردند، این گونه پاسخ داد که اگر سید مدرس به نجف بیاید از محضر او استفاده می شود.
به همت میر سید مدرس و همکاری مردم اصفهان، «مسجد رحیم خان» (که رحیم خان بیگلربیگی آن را تمام نموده است) در محله نو برپا شد و سالها ترویج و هدایت مردم و تدریس فضلا از نو آغاز شد.
برخی از شاگردان نامدار سید مدرس اول عبارتند از:
- میرزا ابوالمعالی کلباسی
- میرزا محمدحسن شیرازی
- ملامحمدباقر فشارکی اصفهانی
- میرزا محمدهاشم چهارسوقی
- ملا حیدر اصفهانی
- محمدرضا قمشه ای
- ملا شکرالله لواسانی
- ملا علی اصغر خوسفی بیرجندی
- حاج سید مهدی نحوی.
آثار و تألیفات
- اجوبة المسائل
- جوامع الکلم، در اصول
- رساله در عدالت
- رساله در اصول جاریه در شک
- رساله در اصل برائت
- رساله در قاعده لا ضرر
- رساله در اصل صحت
- رساله در عبادت (فارسی)
- رساله عملیّه (هدایه الطالبین)
- شرح مختصر النافع (فقه استدلالی)
- مناسک حج
- اجازات کثیره جهت عده ای از علمای اعلام.
وفات
مرحوم سید حسن مدرس در روز ۳ جمادی الثانی سال ۱۲۷۳ قمری در اصفهان وفات یافت، و در مقبره مخصوص جنب مسجد رحیم خان که بنیان آن از خود ایشان است، مدفون گردید.
صاحب روضات، او را مؤسس در فقه و اصول و صاحب قلب سلیم، میرزای شیرازی او را بزرگترین فقیه زمان، میرزا ابوالمعالی کرباسی او را مخالف هواهای نفسانی و میرزا محمدهاشم چهارسوقی به او لقب «شجرۀ تقوی» داده است.
منابع
