ابراهیم استرآبادی: تفاوت بین نسخه‌ها
(پروژه2: سنجش کیفی) |
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
{{خوب}} | {{خوب}} | ||
| − | + | '''«ابراهیم استرآبادی»''' (م، ۹۶۵ ق)، از خوشنویسان [[خط تعلیق|خط تعلیق]] و [[نستعلیق]] در [[ایران]] است. استرابادی نستعلیق را خوب و خط تعلیق را استادانه می‌نوشت. [[قاضی احمد قمی]] گوید: وی خط تعلیق را «به غایت نازک و صاف ساخت» تا جایی که او را سومِ خواجه عبدالحیّ و درویش عبدالله به‌شمار آورده‌اند که هر دو از استادان قلم تعلیق بوده‌اند. | |
| − | == | + | ==زندگی‌نامه== |
| − | + | نام ابراهیم استرابادی را نخستین‌بار در [[تذکره|تذکرۀ]] «تحفۀ سامی» می‌یابیم که در ۹۵۷ قمری، در دست تألیف بوده و مؤلف آن می‌نویسد که در این کتاب شرح احوال هنرمندانی را آورده که «از طلوع آفتاب عالمتاب این دولت عظمی (صفویان) الی یومنا هذا لوای فصاحت افراشته‌اند». بنابراین او به هنگام تألیف تذکره تحفۀ سامی زنده بوده، زیرا سام میرزا هرجا از هنرمندِ درگذشته‌ای نام برده، از سال و جای درگذشت او نیز یاد کرده است، در حالی که بیان وی در مورد ابراهیم استرابادی زنده بودن وی را در هنگام تألیف این کتاب نشان می‌دهد. | |
| − | ابراهیم را در | ||
| − | + | استرابادی [[شعر]] نیز می‌سروده و از دانشوران روزگار خود بوده است. او مدتی نیز منشی [[آستان قدس رضوی]] بوده و زمانی در [[قم]] به کتابت پرداخته است، اما کتیبۀ سر درِ شمالی ایوان جنوبی [[حرم حضرت معصومه علیها السلام|آستان حضرت معصومه]](علیهاالسلام) که [[قاضی احمد قمی]] کتابت آن را به وی نسبت داده، خط اسماعیل فرزند اوست. | |
| − | + | همچنین او را در شمار چهل خوشنویس کتابخانۀ بایسنقر میرزای تیموری نام برده‌اند و این اشتباه از مصطفی عالی سرزده که نام و زمان زندگانی هنرمندان روزگار [[تیموریان]] و [[صفویان]] را درهم آمیخته است. | |
| + | |||
| + | سال درگذشت ابراهیم استرابادی را نویسندۀ ریحان نستعلیق، ۹۶۵ق و میرزا حبیب اصفهانی ۹۹۰ق آورده‌اند که قول صاحب ریحان نستعلیق به سبب نزدیکی با روزگار ابراهیم درخور پذیرش است. | ||
==آثار== | ==آثار== | ||
| − | احوال و آثار ابراهیم را تذکره‌نویسان متأخر گویا به سبب آنکه نسبت استرابادی را در آثار خود به کار نمی‌برده، با احوال و آثار بعضی از خوشنویسان همنام او | + | احوال و آثار ابراهیم استرابادی را تذکره‌نویسان متأخر گویا به سبب آنکه نسبت استرابادی را در آثار خود به کار نمی‌برده، با احوال و آثار بعضی از خوشنویسان همنام او درآمیخته‌اند، مثلاً آنچه میرزا حبیب اصفهانی در زیر نام ابراهیم منشی آورده، برگردان نارسایی است از شرح حال ابراهیم استرابادی در گلستان هنر که بعداً به همان‌گونه در احوال و آثار خوشنویسان آمده است. پس به احتمال می‌توان گفت که نسخۀ اسکندرنامۀ ترکی موجود در کتابخانۀ سلطنتی (سابق) [[ایران]] با رقم «الفقیر ابراهیم المنشی الحضره الرّضوی به تاریخ شهر رمضان‌المبارک ۹۳۷» که در آن به منشیگری او در [[آستان قدس رضوی|آستانۀ رضوی]] اشارۀ آشکار دارد، به قلم اوست. |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| + | دو قطعه خط موجود در مرقّع بهرام میرزا مورّخ ۹۳۲ق و مرقّع امیر غیب بیک را که هر دو کتابخانه اوقاف استانبول نگاهداری می‌شود نیز، به سبب همسانیِ شیوۀ رقم و نزدیکی زمان (در مورد قطعۀ نخست) با اسکندرنامۀ یاد شده، می‌توان منسوب به او پنداشت. دور نیست که دو قطعۀ دیگر که در کتابخانۀ [[آستان قدس رضوی]] و کتابخانۀ سلطنتی موجود است و به خواجه ابراهیم نسبت داده شده نیز از آنِ وی باشد. | ||
| + | ==منابع== | ||
| + | *[https://www.cgie.org.ir/fa/article/222553/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF%DB%8C "ابراهیم استرآبادی"، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی]، بازدید در ۱۱ مهر ۱۳۹۱. | ||
==جستارهای سودمند== | ==جستارهای سودمند== | ||
{{خوشنویسی}} | {{خوشنویسی}} | ||
{{ترتیب:استرآبادی، ابراهیم}} | {{ترتیب:استرآبادی، ابراهیم}} | ||
| − | |||
{{سنجش کیفی | {{سنجش کیفی | ||
|سنجش=شده | |سنجش=شده | ||
| سطر ۳۵: | سطر ۳۵: | ||
|رده=دارد | |رده=دارد | ||
}} | }} | ||
| − | |||
[[رده:خطاطان]] | [[رده:خطاطان]] | ||
| + | [[رده:هنرمندان مسلمان]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۴ آوریل ۲۰۲۳، ساعت ۱۲:۰۶
«ابراهیم استرآبادی» (م، ۹۶۵ ق)، از خوشنویسان خط تعلیق و نستعلیق در ایران است. استرابادی نستعلیق را خوب و خط تعلیق را استادانه می‌نوشت. قاضی احمد قمی گوید: وی خط تعلیق را «به غایت نازک و صاف ساخت» تا جایی که او را سومِ خواجه عبدالحیّ و درویش عبدالله به‌شمار آورده‌اند که هر دو از استادان قلم تعلیق بوده‌اند.
محتویات
زندگی‌نامه
نام ابراهیم استرابادی را نخستین‌بار در تذکرۀ «تحفۀ سامی» می‌یابیم که در ۹۵۷ قمری، در دست تألیف بوده و مؤلف آن می‌نویسد که در این کتاب شرح احوال هنرمندانی را آورده که «از طلوع آفتاب عالمتاب این دولت عظمی (صفویان) الی یومنا هذا لوای فصاحت افراشته‌اند». بنابراین او به هنگام تألیف تذکره تحفۀ سامی زنده بوده، زیرا سام میرزا هرجا از هنرمندِ درگذشته‌ای نام برده، از سال و جای درگذشت او نیز یاد کرده است، در حالی که بیان وی در مورد ابراهیم استرابادی زنده بودن وی را در هنگام تألیف این کتاب نشان می‌دهد.
استرابادی شعر نیز می‌سروده و از دانشوران روزگار خود بوده است. او مدتی نیز منشی آستان قدس رضوی بوده و زمانی در قم به کتابت پرداخته است، اما کتیبۀ سر درِ شمالی ایوان جنوبی آستان حضرت معصومه(علیهاالسلام) که قاضی احمد قمی کتابت آن را به وی نسبت داده، خط اسماعیل فرزند اوست.
همچنین او را در شمار چهل خوشنویس کتابخانۀ بایسنقر میرزای تیموری نام برده‌اند و این اشتباه از مصطفی عالی سرزده که نام و زمان زندگانی هنرمندان روزگار تیموریان و صفویان را درهم آمیخته است.
سال درگذشت ابراهیم استرابادی را نویسندۀ ریحان نستعلیق، ۹۶۵ق و میرزا حبیب اصفهانی ۹۹۰ق آورده‌اند که قول صاحب ریحان نستعلیق به سبب نزدیکی با روزگار ابراهیم درخور پذیرش است.
آثار
احوال و آثار ابراهیم استرابادی را تذکره‌نویسان متأخر گویا به سبب آنکه نسبت استرابادی را در آثار خود به کار نمی‌برده، با احوال و آثار بعضی از خوشنویسان همنام او درآمیخته‌اند، مثلاً آنچه میرزا حبیب اصفهانی در زیر نام ابراهیم منشی آورده، برگردان نارسایی است از شرح حال ابراهیم استرابادی در گلستان هنر که بعداً به همان‌گونه در احوال و آثار خوشنویسان آمده است. پس به احتمال می‌توان گفت که نسخۀ اسکندرنامۀ ترکی موجود در کتابخانۀ سلطنتی (سابق) ایران با رقم «الفقیر ابراهیم المنشی الحضره الرّضوی به تاریخ شهر رمضان‌المبارک ۹۳۷» که در آن به منشیگری او در آستانۀ رضوی اشارۀ آشکار دارد، به قلم اوست.
دو قطعه خط موجود در مرقّع بهرام میرزا مورّخ ۹۳۲ق و مرقّع امیر غیب بیک را که هر دو کتابخانه اوقاف استانبول نگاهداری می‌شود نیز، به سبب همسانیِ شیوۀ رقم و نزدیکی زمان (در مورد قطعۀ نخست) با اسکندرنامۀ یاد شده، می‌توان منسوب به او پنداشت. دور نیست که دو قطعۀ دیگر که در کتابخانۀ آستان قدس رضوی و کتابخانۀ سلطنتی موجود است و به خواجه ابراهیم نسبت داده شده نیز از آنِ وی باشد.
منابع
- "ابراهیم استرآبادی"، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، بازدید در ۱۱ مهر ۱۳۹۱.
جستارهای سودمند
| خط کوفی | |
| خط محقق | ابن مقله * ابن بواب * یاقوت مستعصمی * شیخ زاده سهروردی * ارغون کابلی * احمد رومی * میرزا بایسنغر * میرزا سلطان ابراهیم و ... |
| خط ریحان | ابن مقله * یاقوت مستعصمی * عمر اقطع * ابن هلال * ابن بواب * عبدالله بلخ * ارغون * امیر مجدالدین * میرزا بایسنغر *احمد رومی و ... |
| خط ثلث | یاقوت مستعصمی * میرزا سلطان ابراهیم * عبدالحی * سید ولی میرزا بایسنغر * عمر اقطع * عبدالحی * عبدالباقی * عبدالله و ... |
| خط نسخ | میر منشی حسین قمی * شیخ كمال سبزواری * آقا ابراهیم قمی *میرزا احمد تبریزی * میرزا احمد نیریزی * اشرف الکتاب اصفهانی * سلطان الکتاب اصفهانی * وصال شیرازی * میرزا شفیع تبریزی و ... |
| خط توقیع | یاقوت مستعصمی * احمد رومی * ارغون كابلی * بایسنغر و ... |
| خط رقاع | علی ابن مقله * ابن بواب * شیخ زاده سهروردی * احمد رومی * خواجه حافظ شیرازی * مجدالدین فیروز آّبادی * یاقوت مستعصمی * و ... |
| خط تعلیق | خواجه تاج سلمانی واضع * خواجه عبدالحی منشی * درویش عبدالله بلخی * میر منصور منشی * خواجه اختیار منشی * میر عبدالله * ابراهیم خوشنویس * میرزا کافی * مجد الدین ابراهیم * میرزا علی اکبر شیرازی و ... |
| خط نستعلیق | میر علی تبریزی واضع * سیمی نیشابوری * میرزا بوتراب اصفهانی * عبدالرشید دیلمی * میرزا محمد صالح * میرزا اسد الله شیرازی * آقا مهدی تهرانی * سید حسین خوشنویس باشی * میرزا غلامرضا * میرزا عمو * میرزا رضای کلهر * میرزا کاظم * عماد الکتاب *عباسقلیان باتمانقلیج تبریزی *کمال الدین اظهر *سلطان علی مشهدی * سلطان محمد خندان * سیدعلی حسینی * میرعلی هروی * میرعماد حسنی * میرزا محمد حسین تبریزی * علیرضا عباسی و ... |
| خط شكسته | مرتضی قلی شاملو * شفیعا * میر احسن كرمانی * درویش عبدالمجید طالقانی * میرزا کوچک * میرزا عبدالجواد اصفهانی و ... |
| خط طغری | اسماعیل طغرائی * خواجه عتیق منشی * خواجه كمال طغرائی و ... |
| خط تحریر | میرزا رضی تبریزی * میرزا رضای بغدادی * میرزا علیخان امین الدوله * نشاط اصفهانی * میرزا ابوالقاسم قائم مقام * میرزا سعید وزیر * مرحوم حسنعلیخان امیر نظام گرویی * مجد الدین منشی السلطان تبریزی و ... . |
| منبع: انواع خطوط خوشنویسان معروف ایران، محمد نقشی تبریزی، هنر و مردم، تیر 1343، شماره 21 | |
