ولادت امام جواد علیه السلام

تقویم هجری قمری

روز واقعه:10 رجب

سال 195 هجری قمری

امام محمدتقي علیه‌السلام، امام نهم شيعيان است. نام وي "محمد" كنيه‌اش ابوجعفر ثاني و لقب‌هايش تقي، جواد، مرتضي، مختار، منتجب، قانع و عالم است. وليكن معروف‌ترين و مشهورترين لقب‌هاي وي تقي، جواد و جوادالائمه است.

نام پدرش امام علي بن موسي الرضا علیه‌السلام و مادرش سبيكه مي‌باشد. نام‌هاي ديگري مانند سكينه، مرسيه و دره نيز براي مادرش نقل شد و امام رضا علیه‌السلام آن بانوي شريفه را "خیزران" ناميد. خيزران از اهالي "نوبه" در شمال افريقا و از خاندان ماريه قبطيه، همسر رسول اكرم صلی الله علیه و آله و از زنان فاضله و بزرگوار زمان خويش بود.

پيامبر اكرم صلی الله علیه و آله در حيات خويش، وجود چنين بانوي پرهيزگاري را پيش‌گويي كرد و در حديثي فرمود: بأبي ابن خيره الاماءِ النّوبيه الطيّبه؛ پدرم به قربان پسر بهترين كنيزي باد كه از اهالي نوبه و پاكيزه‌سرشت است.

امام موسي‌كاظم علیه‌السلام نيز وجود اين بانوي شريفه و فرزند گرامي‌اش امام محمدتقي علیه‌السلام را پيش‌گويي كرده بود. آن حضرت در حديثي به يزيد بن سليط فرمود: هرگاه فرزندم علي (امام رضا علیه‌السلام) را در اين مكان (در طريق مكه) ملاقات كردي، وي را بشارت بده كه از وي پسري متولد مي‌گردد كه امين، امانت‌دار و مبارك خواهد بود. در آن روز، پسرم (امام رضا علیه‌السلام) تو را خبر مي‌دهد كه در چنين روزي با من ملاقات كردي و من به تو چنين سخن‌هايي گفتم. پس تو وي را در آن زمان خبر بده كه آن جاريه‌اي كه چنين پسر ارجمندي از او متولد خواهد شد از اهل بيت ماريه قبطيه، جاريه رسول خدا صلی الله علیه و آله است و اگر آن بانو را ملاقات كردي، سلام مرا به وي برسان.

محل تولد امام جواد علیه‌السلام در مدينه منوره و در خانه امام رضا علیه‌السلام بود ولي درباره تاريخ تولد آن حضرت، اتفاق چنداني ميان مورخان و سيره‌نگاران نيست. زيرا برخي پنجم ماه رمضان، برخي نيمه ماه رمضان، برخي نوزدهم ماه رمضان و برخي ديگر دهم رجب المرجب سال 195 قمري را روز تولد مبارك آثار آن حضرت مي‌دانند.

ابن عياش، ولادتش را دهم رجب ذكر كرد و دعاي ناحيه مقدسه نيز دلالت بر همين امر دارد. در فرازي از اين دعا آمده است: اللّهِمَّ اِنّي اَسْئَلُكَ بِالْمَوْلُودَيْنِ في رَجَبٍ، مُحَمّدٍ بْنِ عَليٍ الثّاني وَابْنِه عَلّي بْنِ مُحَمّدٍ الْمُنْتَجَبِ.

كليم بن عمران روايت كرد: به محضر امام رضا علیه‌السلام رسيدم و به آن حضرت عرض كردم كه در پيشگاه خدا دعا كن تا فرزندي به تو كرامت كند. امام رضا علیه‌السلام فرمود: حق تعالي فرزندي به من كرامت خواهد كرد و او وارث امامت و جانشين من خواهد بود. هنگامي كه امام محمدتقي علیه‌السلام متولد گرديد، امام رضا علیه‌السلام فرمود: خداي متعال فرزندي به من عطا كرد كه به موسي بن عمران علیه‌السلام كه دريا را شكافت، شباهت دارد و نظير عيسي بن مريم علیه‌السلام است كه خداوند منان مادرش را پاكيزه گردانيد و او طاهر و مطهر آفريده شد.

امام رضا علیه‌السلام هنگامي كه به درخواست مأمون عباسي به خراسان سفر نمود از عمر شريف فرزندش امام محمدتقي علیه‌السلام بيش از پنج سال نگذشته بود و در هنگامي كه آن حضرت در خراسان به دسيسه مأمون عباسي، مسموم و شهيد گرديده بود، امام جواد علیه‌السلام تنها هشت سال بيشتر نداشت.

امام جواد علیه‌السلام در سنين كودكي به مقام امامت نايل آمد و با آن صغر سن خويش، سكان كشتي شيعيان را به نيكي هدايت نمود و همانند پدر و نياكان معصوم خويش، پناه‌گاه عدالت‌جويان و دوستداران مكتب اهل بيت علیهم‌السلام شد.

مأمون عباسي كه دانشمندي زبردست و از خردمندان عصر خويش بود، در برابر اعتراض عباسیان نسبت به ازدواج دخترش ام‌الفضل با امام محمدتقي علیه‌السلام، درباره مقام و شخصيت اين امام همام گفت: و اما ابوجعفر محمدبن علي قد اخترته لتبريزه علي كافه أهل الفضل في العلم والفضل مع صغر سنه، والاعجوبه فيه بذلك، و أنا ارجو أن يظهر للناس ما قد عرفته منه، فيعلموا أن الرأي ما رأيت فيه.

يعني: اما از اين كه ابوجعفر محمد بن علي علیه‌السلام را به دامادي خويش و همسري دخترم برگزيدم، بدين خاطر است كه وي در عين خردسالي خويش بر تمامي اهل فضل و صاحبان علم و انديشه برتري دارد و اعجوبه زمان خويش است و من اميد دارم به همان مقداري كه من به دانش و فضل او پي بردم، مردم نيز او را بشناسند و به فضل و كمالات وي آگاه شوند و بدانند رأي درست همان است كه من پسنديده‌ام.

مأمون عباسي كه به درستي، مقام و شأنيت آن حضرت را شناخته بود، دخترش ام‌الفضل را به عقد نكاح وي درآورد. وليكن پس از وفات مأمون هنگامي كه امام محمدتقي علیه‌السلام براي بار دوم به بغداد سفر كرده بود، همسرش ام‌الفضل به تحريك عموي خويش معتصم عباسي، آن حضرت را در سن جواني مسموم كرد و به شهادت رسانيد.

منابع

موسسه تبیان، نرم‌افزار دایرة‌المعارف چهارده معصوم علیهم‌السلام

منابع بیشتر:

وقایع الایام، شیخ عباس قمی، 10 رجب