آیه 5 سوره روم: تفاوت بین نسخه‌ها
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) (←تفسیر آیه) |
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) (←تفسیر آیه) |
||
| سطر ۸۱: | سطر ۸۱: | ||
فِي أَدْنَى الْأَرْضِ وَ هُمْ مِنْ بَعْدِ غَلَبِهِمْ سَيَغْلِبُونَ «3» | فِي أَدْنَى الْأَرْضِ وَ هُمْ مِنْ بَعْدِ غَلَبِهِمْ سَيَغْلِبُونَ «3» | ||
| − | + | (این شکست) در نزدیکترین سرزمین (رخ داد) ولی آنان بعد از مغلوب شدن، در آینده نزدیکی پیروز خواهند شد. | |
فِي بِضْعِ سِنِينَ لِلَّهِ الْأَمْرُ مِنْ قَبْلُ وَ مِنْ بَعْدُ وَ يَوْمَئِذٍ يَفْرَحُ الْمُؤْمِنُونَ «4» | فِي بِضْعِ سِنِينَ لِلَّهِ الْأَمْرُ مِنْ قَبْلُ وَ مِنْ بَعْدُ وَ يَوْمَئِذٍ يَفْرَحُ الْمُؤْمِنُونَ «4» | ||
| − | + | (این پیروزی) در چند سال (آینده خواهد بود)، قبل از پیروزی و شکست و بعد از آن، کار تنها به دست خداست و در آن روز (پیروزی)، مؤمنان خوشحال خواهند شد. | |
بِنَصْرِ اللَّهِ يَنْصُرُ مَنْ يَشاءُ وَ هُوَ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ «5» | بِنَصْرِ اللَّهِ يَنْصُرُ مَنْ يَشاءُ وَ هُوَ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ «5» | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۲ فوریهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۰:۱۹
| <<4 | آیه 5 سوره روم | 6>> | |||||||||||||
| |||||||||||||||
محتویات
ترجمه های فارسی
به یاری خدا، که خدا هر که را بخواهد نصرت و فیروزی می‌بخشد و اوست که مقتدر و مهربان است.
به سبب نصرت و یاری خدا، [آری او] هرکس را بخواهد یاری می دهد، و تنها او توانای شکست ناپذیر و مهربان است.
هر كه را بخواهد يارى مى‌كند، و اوست شكست‌ناپذير مهربان.
به يارى خدا. خدا هر كس را كه بخواهد يارى مى‌كند، زيرا پيروزمند و مهربان است.
به سبب یاری خداوند؛ و او هر کس را بخواهد یاری می‌دهد؛ و او صاحب قدرت و رحیم است!
ترجمه های انگلیسی(English translations)
معانی کلمات آیه
«بِنَصْرِاللهِ»: متعلّق به (یَفْرَحُ) است.
نزول
شأن نزول آیات 2 تا 5:
«شیخ طوسى» گویند: در سبب نزول این آیات چنین معروف است وقتى که رومیان در جنگى مغلوب ایرانیان شدند، مشرکین خوشحال گردیدند از این که ایرانیان که اهل کتاب نبودند بر رومیان که اهل کتاب (مسیحى) بودند، غالب گشتند و روى این قیاس مى گفتند: سرانجام ما نیز که اهل کتاب نیستیم بر محمد و یارانش که اهل کتاب هستند پیروز خواهیم گشت.
این موضوع بر مسلمین گران آمد و خداوند با نزول این آیات خبر داد که اگر چه روم مغلوب شده است ولى بزودى جنگ دیگرى دوباره میان آنها برپا خواهد شد و در این جنگ رومیان غالب خواهند گردید آن هم در عرض چند سال و بضع عدد ما بین سه سال تا ده سال مى باشد و این موضوع از معجزات قرآن است که براى رسول خدا صلى الله علیه و آله از امر غیب که اتفاق نیفتاده بود خبر داده است.[۱]
تفسیر آیه
تفسیر نور (محسن قرائتی)
جلد 7 - صفحه 177
سیمای سوره‌ى روم
اين سوره شصت آيه دارد و در مكّه نازل شده است.
همانند بسيارى از سوره‌هاى مكى، موضوع اصلى اين سوره، مبدأ و معاد و گفتگوهاى اهل ايمان و كفر در اين زمينه است.
اين سوره با پيشگويى پيروزى روميان بر ايرانيان در جنگ آغاز مى‌شود و به همين مناسبت، سوره «روم» نام گرفته است.
بخش عمده آيات اين سوره، به ذكر نعمت‌هاى الهى در آسمان و زمين و نظام زوجيّت در گياهان و حيوانات، آفرينش انسان از خاك و پيوند زن و مرد، تلاش در روز و خواب در شب، بارش باران و وزش باد و حيات زمين پس از مرگ مى‌پردازد.
جلد 7 - صفحه 178
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ
به نام خداوند بخشنده‌ى مهربان
الم «1» غُلِبَتِ الرُّومُ «2»
الف، لام، ميم. روميان مغلوبِ (ايرانيان) شدند.
فِي أَدْنَى الْأَرْضِ وَ هُمْ مِنْ بَعْدِ غَلَبِهِمْ سَيَغْلِبُونَ «3»
(این شکست) در نزدیکترین سرزمین (رخ داد) ولی آنان بعد از مغلوب شدن، در آینده نزدیکی پیروز خواهند شد.
فِي بِضْعِ سِنِينَ لِلَّهِ الْأَمْرُ مِنْ قَبْلُ وَ مِنْ بَعْدُ وَ يَوْمَئِذٍ يَفْرَحُ الْمُؤْمِنُونَ «4»
(این پیروزی) در چند سال (آینده خواهد بود)، قبل از پیروزی و شکست و بعد از آن، کار تنها به دست خداست و در آن روز (پیروزی)، مؤمنان خوشحال خواهند شد.
بِنَصْرِ اللَّهِ يَنْصُرُ مَنْ يَشاءُ وَ هُوَ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ «5»
خداوند هر كس را بخواهد، به يارى خود يارى مى‌كند، و او قدرتمند و نفوذ ناپذير مهربان است.
جلد 7 - صفحه 179
نکته ها
كلمه‌ى «بِضْعِ» به معناى قطعه است، چنانكه پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمودند: «فاطمة بضعة منى» «1» فاطمه پاره‌ى تن من است. گاهى مراد از «بِضْعِ»، قطعه‌اى از زمان (بين سه تا نه سال) است.
سؤال: پيروزى سپاه روم بر ايرانيان، چه ربطى به مسلمانان دارد كه قرآن مى‌فرمايد: «يَوْمَئِذٍ يَفْرَحُ الْمُؤْمِنُونَ»
پاسخ: پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله نامه‌اى به پادشاهان ايران و روم نوشت و آن دو را به دين مبين اسلام دعوت كرد. خسرو پرويز، شاه ايران نامه رسول خدا صلى الله عليه و آله را پاره كرد، ولى قيصر روم به نامه پيامبر احترام گزارد. مسلمانان دوست داشتند روميان- كه به نامه پيامبر احترام كردند- پيروز شوند، ولى آنان شكست خوردند ومسلمانان از اين حادثه ناراحت شدند. خداوند با نزول اين آيات به مسلمانان بشارت داد كه اگر چه روميان شكست خوردند، ولى در آينده نزديك پيروز خواهند شد و آن پيروزى، سبب شادى مؤمنان خواهد شد. «2»
آرى، جامعه‌ى ايمانى نبايد تنها به درون خود بنگرد، بلكه بايد نسبت به حوادث تلخ و شيرين ساير ملل نيز عكس العمل نشان دهد.
پیام ها
1- يكى از نشانه‌هاى اعجاز قرآن، پيشگويى‌هاى صادقانه و محقّق آن است.
(روميان، از ايرانيان شكست خوردند، ولى قرآن پيشگويى مى‌كند كه چند سال ديگر روميان غالب خواهند شد و چنان شد.) «غُلِبَتِ- سَيَغْلِبُونَ»
2- با يك شكست، مأيوس نشويد. «غُلِبَتِ- سَيَغْلِبُونَ»
3- در پيروزى‌ها و شكست‌ها، محوريّت توحيد فراموش نشود. «لِلَّهِ الْأَمْرُ مِنْ قَبْلُ وَ مِنْ بَعْدُ»
4- هم پيروزى را از او بدانيم و هم ساز و برگ نظامى را. «بِنَصْرِ اللَّهِ يَنْصُرُ»
«1». وسائل، ج 20، ص 67.
«2». تفسير نورالثقلين.
جلد 7 - صفحه 180
5- دليل نصرت الهى، عزّت و رحمت اوست. يَنْصُرُ ... وَ هُوَ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
بِنَصْرِ اللَّهِ يَنْصُرُ مَنْ يَشاءُ وَ هُوَ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ «5»
بِنَصْرِ اللَّهِ: به نصرت و يارى فرمودن خدا جمعى را بر جمعى از دشمنان دين و نابود شدن عده‌اى از آنان، يَنْصُرُ مَنْ يَشاءُ: يارى مى‌دهد خدا هر كه را مى‌خواهد بر وفق حكمت و مصلحت. وَ هُوَ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ: و اوست غالب مهربان، انتقام كشد از جمعى كه خواهد بر وجه نقمت. و غلبه دهد جمعى را بر جمعى به مقتضاى حكمت.
تتمه حديث در تأويل آيه: فرمود حضرت باقر عليه السّلام: زود است كه فارس بعد از غلبه به روم مغلوب شوند، يعنى مسلمانان بر ايشان غلبه نمايند زمانى كه مسلمانان با فارس جنگ كنند و فتح نمايند مسلمانان، و از اين فتحى كه نصيب آنها شده است خوشحال شوند به نصرت خدا. عرض شد آيا خدا نفرمايد (فِي بِضْعِ سِنِينَ) و حال آنكه گذشت سالهاى بسيار با رسول خدا و در امارت ابو بكر، و غلبه مؤمنين بر فارس در امارت عمر واقع شد؟ حضرت فرمود: آيا نگفتم براى اين آيه تأويل و تفسيرى است و قرآن را ناسخ و منسوخ باشد، آيا نشنيده‌اى كه فرمود (لِلَّهِ الْأَمْرُ مِنْ قَبْلُ وَ مِنْ بَعْدُ) يعنى به سوى اوست مشيّت در قول كه مؤخر دارد آنچه مقدم است، و مقدم دارد آنچه مؤخر است در قول تا روزى كه حتم شود قضا به نزول نصرت بر مؤمنين؛ اينست فرمايش «و يومئذ يفرح المؤمنون بنصر اللّه» «2».
«1» تفسير منهج الصادقين، ج 7، ص 185 بنقل از كشف الاسرار.
«2» روضه كافى (ج 8) ص 270- 269 (چ حيدرى تهران)
جلد 10 - صفحه 271
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ
الم «1» غُلِبَتِ الرُّومُ «2» فِي أَدْنَى الْأَرْضِ وَ هُمْ مِنْ بَعْدِ غَلَبِهِمْ سَيَغْلِبُونَ «3» فِي بِضْعِ سِنِينَ لِلَّهِ الْأَمْرُ مِنْ قَبْلُ وَ مِنْ بَعْدُ وَ يَوْمَئِذٍ يَفْرَحُ الْمُؤْمِنُونَ «4»
بِنَصْرِ اللَّهِ يَنْصُرُ مَنْ يَشاءُ وَ هُوَ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ «5» وَعْدَ اللَّهِ لا يُخْلِفُ اللَّهُ وَعْدَهُ وَ لكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لا يَعْلَمُونَ «6» يَعْلَمُونَ ظاهِراً مِنَ الْحَياةِ الدُّنْيا وَ هُمْ عَنِ الْآخِرَةِ هُمْ غافِلُونَ «7»
ترجمه
مغلوب شد روم
در نزديكترين زمين و آنان بعد از مغلوب شد نشان غالب خواهند شد
در بعد از چند سالى مر خدا را بوده و هست فرمان پيش از آن و بعد از اين و در چنين روز شاد ميشوند گروندگان
بيارى خدا يارى ميكند آنرا كه خواهد و او است تواناى مهربان
وعده داده است خدا خلاف نميكند خدا وعده‌اش را ولى بيشتر مردم نميدانند
ميدانند ظاهرى را از زندگانى دنيا و آنها از آخرت بيخبرانند.
تفسير
خداوند متعال در اين سوره مباركه بعد از الم كه بيان آن مكرّر شده است اخبار فرموده از شكست روم از ايران در نزديكترين اراضى روميان بعربستان كه شامات و حوالى آنست بحسب بعضى از روايات و آنكه روميان بعد از مغلوبيتشان غلبه ميكنند بر ايرانيان در آتيه نزديكى كه بده سال نميرسد چون بضع ظاهرا پاره‌اى از عدد است كه از آن در فارسى به اند تعبير ميشود و اينمدت ظرف است براى حدوث و تحقّق غلبه نه براى بقاء و دوام آن چون در اينصورت فعل متعدّى بالى ميشود نه فى و از براى خدا است امر و حكم و فرمان و تقدير و اختيار و بوده و خواهد بود قبل از مغلوبيت روم و
جلد 4 صفحه 244
بعد از غلبه آن و در ميان آن دو و قبل از امر نمودن بامرى و بعد از آن در تقديم و تأخير و ساير امور چنانچه از بعضى روايات ائمه اطهار استفاده ميشود و در روز بروز غلبه دوم خوشحال ميشوند اهل ايمان بنصرت و ظفر الهى كه آنرا بهر كس بخواهد عنايت ميفرمايد و او است تواناى انتقام كشنده از دشمنان و مهربان نصرت دهنده بدوستان و اجمال اين واقعه بشهادت تاريخ و روايات مفسّرين آنستكه در اوائل ظهور اسلام كه پيغمبر اكرم صلى اللّه عليه و اله در مكّه مشرّفه بود خسرو پرويز شاهنشاه ايران عازم تسخير روم شد و بدوا لشگريانش شامات را تصرف نمودند و بعدا بر تمام مملكت روم مسلّط شدند و مدت هفت سال در آن بلاد حكومت داشتند و خراج آنرا براى شاهنشاه ميفرستادند و چون اين وقايع بتوسط كاروان قريش در مكه معظّمه منتشر شد مشركين آن ديار اين خبر را بفال نيك گرفتند و گفتند ما بر مسلمانان غلبه خواهيم نمود چون آنها خود را اهل كتاب ميدانند و ما اهل كتاب نيستيم چنانچه ايرانيان كه اهل كتاب نيستند بر روميان كه عيسويان و اهل كتابند غالب شدند و پيغمبر صلى اللّه عليه و اله ملول شد و خداوند اين آيات را براى دلخوشى آنحضرت نازل فرمود و ابو بكر آنرا براى كفار تلاوت نمود و با ابىّ ابن خلف كه يكى از آنها بود و تكذيب كرد شرط بندى نمود كه تا سه سال اگر صدق اينمقال ظاهر نشود ده شتر باو بدهد و الا از او بگيرد و هنوز شرط بندى حرام نشده بود و چون خدمت پيغمبر صلى اللّه عليه و اله رسيد و قضيّه را عرضه داشت حضرت فرمود خطا كردى بضع تا نه سال صادق است برو بر مدت و مال بيفزا و او آمد مدت را نه سال و مال را صد شتر كرد و اين بود تا خسرو پرويز بمأمورين خود در بلاد روم بدبين شد و خواست آنها را سياست نمايد و آنها با هر قل قيصر روم همدست شدند و بايران حمله كردند و خسرو فرار كرد و قسمت مهمّى از مملكت او بتصرف روميان در آمد و آنها پيران آتش پرست را در ازاى خون كشيشان بيت المقدس كه ايرانيان كشته بودند كشتند و خبر فتح روميان در روز جنگ بدر بمسلمانان رسيد و ايشان از دو جهت خوشحال شدند يكى ظهور صدق آيات الهى و ديگر غلبه آنها بر كفار مكه بنصرت الهى و كمك ملائكه كه شرح آن مفصّلا ذكر شده است وعده داده اين فتح را وعده دادنى خدا تخلّف نمى‌نمايد
جلد 4 صفحه 245
او از وعده خود ولى بيشتر مردم از قبيل ابى بن خلف ميباشند كه اعتقاد و اعتماد بوعده حق ندارند براى جهل و نادانى خودشان ميدانند و مى‌بينند ظاهر و صورتى از زندگانى دنيا و زخارف آن را و آنها از معنى و باطن آن كه آخرت است در غفلتند و بفكر آن نيستند لذا هر چه ميكنند براى تحصيل دنيا است و در تشخيص منافع و مضارّ آن با عقل و هوش و ذكاوت و فراست و جدّى و فعّالند و در امور اخروى جاهل و نادان و كودن و نفهم و سست عنصر و سهل انگارند و تكرار كلمه هم براى تأكيد نسبت و تثبيت غفلت است و اين آيات يكى از معجزات ثابته و اخبار غيبيّه قرآن است كه صدق آن ظاهر شده و دلالت بر نبوّت آورنده آن دارد و اينكه در بعضى از روايات غلبه دوم با فتح ايران بدست مسلمانان و در بعضى غلبه اول با دولت اموى و دوم با دولت عباسى تطبيق شده بعنوان تأويل است كه با حفظ معناى ظاهر منافات ندارد و فيض ره تأويل اول را حمل بر قرائت سيغلبون بصيغه مجهول و تطبيق اخير را حمل بر قرائت غلبت بصيغه معلوم فرموده و بنظر حقير ين معانى از جمله اللّه الامر من قبل و من بعد استفاده شده كه ائمه اطهار بآن اشاره فرموده‌اند و اللّه و اوليائه اعلم.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
بِنَصرِ اللّه‌ِ يَنصُرُ مَن يَشاءُ وَ هُوَ العَزِيزُ الرَّحِيمُ «5»
به نصرت الهي نصرت ميفرمايد هر که را که مشيت او تعلق بگيرد و اوست غالب و مقتدر و رحيم.
بِنَصرِ اللّه‌ِ متعلق به كلمه يفرح المؤمنون يعني مؤمنين بنصرت الهي فرحناك ميشوند و مواردي که نصرت الهي موجب فرح مؤمنين ميشود نه فقط غلبه روم است بر فارس بلكه موارد بسياري دارد، من جمله در فتح مكه و غلبه مسلمين بر كفار قريش و مشركين و من جمله
جلد 14 - صفحه 360
در فتح مسلمين و غلبه آنها بر فرس و تمام بلاد ايران در تصرف مسلمين در آمد و من جمله که در اخبار بسيار داريم در ذيل همين آيه شريفه در ظهور حضرت بقية اللّه که سر تا سر دنيا در تصرف مؤمنين مي‌آيد و بساط عدل پهن ميشود و ظلم و جور و كفر و شرك و ضلالت از صفحه زمين برداشته ميشود و من جمله در دوره رجعت که انتقام از ظالمين كشيده ميشود و شياطين از بين مي‌روند و ائمه اطهار سلطنت ميكنند و مؤمنين در خدمت آنها زندگاني ميكنند تا قيام قيامت و فناء دنيا.
يَنصُرُ مَن يَشاءُ که وعده نصرت داده: وَعَدَ اللّه‌ُ الَّذِين‌َ آمَنُوا مِنكُم وَ عَمِلُوا الصّالِحات‌ِ لَيَستَخلِفَنَّهُم فِي الأَرض‌ِ كَمَا استَخلَف‌َ الَّذِين‌َ مِن قَبلِهِم وَ لَيُمَكِّنَن‌َّ لَهُم دِينَهُم‌ُ الَّذِي ارتَضي لَهُم وَ لَيُبَدِّلَنَّهُم مِن بَعدِ خَوفِهِم أَمناً يَعبُدُونَنِي لا يُشرِكُون‌َ بِي شَيئاً (سوره نور آيه 55) گذشت شرح آن که اينکه آيه شريفه نص در رجعت است بواسطه قرائني که در آيه هست.
اول كلمه منكم که خطاب به مسلمين است و كلمه آمنوا که دلالت دارد بر اينكه مسلمين دو دسته هستند: آنهايي که ايمان دارند و اينکه مختص به شيعه اثني عشري است و باقي مسلمين خارج هستند.
ديگر كلمه ليستخلفنهم و كلمه ليمكنن لهم و كلمه من بعد خوفهم که تمام اينها تا كنون، ظاهر نشده و وعده الهي هم تخلف پذير نيست.
وَ هُوَ العَزِيزُ الرَّحِيمُ که مؤمنين مشمول رحمت ميشوند و دشمنان آنها مغلوب و منكوب مي گردند.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 5)- آری! خوشحال می‌شوند «به سبب یاری خداوند» (بِنَصْرِ اللَّهِ).
خداوند «هر که را بخواهد یاری می‌کند، و او صاحب قدرت و رحیم است»! (یَنْصُرُ مَنْ یَشاءُ وَ هُوَ الْعَزِیزُ الرَّحِیمُ).
مسلمانان در آن روز از جهات مختلفی خوشحال شدند:
از پیروزی اهل کتاب بر مجوسیان که صحنه‌ای از غلبه خدا پرستی بر شرک بود.
ج3، ص522
از پیروزی معنوی به خاطر ظهور اعجاز قرآن. و از پیروزی مقارن آن که احتمالا «صلح حدیبیه» یا یکی دیگر از فتوحات مسلمین بود.
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:
تفسیر های فارسی
ترجمه تفسیر المیزان
تفسیر خسروی
تفسیر عاملی
تفسیر جامع
تفسیر های عربی
تفسیر المیزان
تفسیر مجمع البیان
تفسیر نور الثقلین
تفسیر الصافی
تفسیر الکاشف
پانویس
- ↑ ابن ابى حاتم در تفسیر خود نیز از ابن شهاب روایت نموده است.
منابع
- تفسیر نور، محسن قرائتی، تهران:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم
- اطیب البیان فی تفسیر القرآن، سید عبدالحسین طیب، تهران:انتشارات اسلام، 1378 ش، چاپ دوم
- تفسیر اثنی عشری، حسین حسینی شاه عبدالعظیمی، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول
- تفسیر روان جاوید، محمد ثقفی تهرانی، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم
- برگزیده تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش
- تفسیر راهنما، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، قم:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش، چاپ پنجم
- محمدباقر محقق، نمونه بینات در شأن نزول آیات از نظر شیخ طوسی و سایر مفسرین خاصه و عامه.
