محدثان شیعه

مشاهیر محدثان شیعه در قرن اول تا چهارم

مولای متقیان حضرت علی (ع) نخستین كسی بود كه به املاء رسول خدا (ص) احادیث آن بزرگوار را تدوین كرد، و هم احادیث شریف مصحف فاطمه و جعفر و جامعه را به قلم مبارك خویش تحریر فرمود، و نیز شصت و چند نوع از انواع علوم قرآن را بر شیعیان خود املاء نمود و قواعد كلی و اصول اساسی علوم بسیاری ـ از جمله كلام، طب و ... ـ را بر آنان القا كرد و عهدنامه و اندرزنامه‌های زیادی از آن حضرت صادر گردید كه سید شریف رضی، گزیده‌هایی از آنها را در نهج البلاغه فراهم آورده است. از سائر ائمه اطهار (ع) نیز آثاری در فنون گوناگون كلام و فقه و تفسیر و دعا و طب و غیره، بر جای مانده كه بهترین ذخایر علم حدیث است، و آخرین آنها توقیعاتی است كه از حضرت ولی عصر (عج) صادر گردیده است (توقیعات) . همچنین جمعی از صحابه باوفای پیامبر اكرم (ص) به حضرت امیر (ع) اقتدا كردند و در ضبط و نقل و حفظ و تدوین حدیث بسی كوشیدند، كه قسمتی از آثار ارزشمند آنان تا روزگار ما باقی مانده است، پس از آن نیز با وجود فشارهای شدید زمامداران ستمكار، اصحاب ائمه اطهار (ع) هرگز از تعلم و تعلیم و نشر و استنساخ حدیث، دست بر نداشتند و از سختیها و مشقتها نهراسیدند، و هزاران كتاب و اصل و نسخه تألیف نمودند، كه قسمتی از آنها در الذریعه، 6/303ـ .374 معرفی شده است

مشاهیر محدثان شیعه در قرن چهارم و پنجم

مهمترین جوامع حدیث در این دو قرن تألیف گردید، و تبویب و ترتیب حدیث انجام شد، مشهورترین آثاری كه در این دو قرن تدوین یافته، چهار كتاب گرانبهای: كافی، تألیف ثقه الاسلام شیخ ابو جعفر كلینی (م 328 ق)، من لا یحضره الفقیه، تألیف شیخ صدوق بابویه قمی (م 381 ق)، تهذیب الاحكام، و استبصار، تألیف شیخ الطائفه ابو جعفر طوسی (م 460 ق) می‌باشد، كه بیشتر احادیث احكام در این چهار كتاب فراهم آمده است، و از جمله محدثان بزرگ این دوره: شیخ اجل، ابن قولویه قمی (م 369 ق) مؤلف كامل الزیاره، و شیخ ابو محمد هارون تلعكبری (م 385 ق) و رجالی مشهور شیخ ابو العباس نجاشی (م 450 یا 463 ق) و شیخ مفید ابو عبدالله محمد عكبری (م 413 ق) و سید شریف مرتضی علم الهدی (م 436 ق) بوده‌اند.

مشاهیر محدثان شیعه در قرن ششم

از محدثان نامدار این دوره: شیخ ابو علی حسن طوسی، ملقب به مفید دوم، فرزند شیخ الطائفه (م ب 515 ق)، شیخ قطب الدین ابو حسین راوندی (م 573 ق)، و فرزند برومندش شهید ابو عبدالله نصیر الدین حسین و شیخ امین الدین ابوعلی طبرسی (م 548 ق) و شیخ رشید الدین ابو عبدالله ابن شهر آشوب (م 588 ق)، و شیخ منتجب الدین علی بابویه (م 585 ق)

مشاهیر محدثان شیعه در قرن هفتم

از محدثان و مشایخ بزرگوار این قرن، شیخ ابوالحسین ورام نخعی (م 605 ق) و سید اجل رضی الدین علی بن طاووس حلی (م 664 ق) و خواجه نصیر الدین طوسی (م 673 ق) و سید جمال الدین احمد بن طاووس حلی (م 673 ق) و محقق حلی شیخ نجم الدین ابوالقاسم جعفر هذلی حلی (م 676 ق) و شیخ عماد الدین حسن طبری، مؤلف كامل بهائی و شیخ علی إربلی (م 693 ق) مؤلف كشف الغمه فی معرفه الائمه بوده‌اند

مشاهیر محدثان شیعه در قرن هشتم

از مشاهیر اعلام و مشایخ حدیث، شیخ ابو محمد حسن دیلمی، مؤلف ارشاد القلوب، و اعلام الدین و ... و چند تن از بنی زهره و شیخ جمال الدین ابو منصور علامه حلی (م 726 ق) و فرزندش فخر المحققین محمد (م 771 ق) و شهید اول شیخ محمد بن جمال الدین مكی (ش 786 ق) و سید بهاء الدین نیلی و ...

مشاهیر محدثان شیعه در قرن نهم

شیخ زین الدین ابو محمد عاملی بیاضی (م 877 ق) كه از آثار معروف اوست: الصراط المستقیم الی مستحقی التقدیم، و شیخ عز الدین ابو محمد حلی عاملی و شیخ ابوالعباس حلی (م 841 ق)

مشاهیر محدثان شیعه در قرن دهم

محقق ثانی شیخ علی بن عبدالعالی كركی عاملی (م 940 ق) و شهید ثانی شیخ زین الدین عاملی (ش 966 ق) و شیخ عز الدین حسین جبعی حارثی (م 984 ق) ـ پدر شیخ بهائی ـ و شیخ عبداللطیف حارثی عاملی، مؤلف جامع الاخبار فی ایضاح الاستبصار

مشاهیر محدثان شیعه در قرن یازدهم

شیخ ابو منصور حسن فرزند شهید ثانی و مؤلف منتقی الجمان فی الاحادیث الصحاح و الحسان (م 1011 ق) و شیخ بهاء الدین عاملی (م 1031 ق) و علامه شیخ محمد تقی مجلسی اول (م 1070 ق) و شیخ قاسم بن محمد معروف به ابن الوندی و فقیه كاظمی مؤلف شرح الاستبصار فی احادیث الائمه الاطهار و شیخ فخر الدین طریحی (م 1085 ق) و ملا محمد محسن فیض كاشانی (م 1091 ق) مؤلف الوافی از جوامع بزرگ حدیث

مشاهیر محدثان شیعه در قرن دوازدهم

محدث والامقام شیخ محمد حر عاملی (م 1104 ق) و محدث جلیل سید هاشم بحرانی (م 1107 یا 1109 ق) و علامه بزرگوار ملا محمد باقر مجلسی (م 1111 ق) و شیخ محمد رضا بن عبداللطیف تبریزی (م 1185 ق) مؤلف الشفا فی حدیث آل المصطفی ـ كه گفته شده: جامعترین جوامع حدیث است ـ و شیخ عبدالله بن نور الله بحرانی، مؤلف عوالم العلوم.

مشاهیر محدثان شیعه در قرن سیزدهم

استاد اكبر شیخ محمد باقر معروف به وحید بهبهانی (م 1205 ق)، علامه بحر العلوم سید محمد مهدی طباطبائی (م 1212 ق) و محدث والا مقام سید عبدالله شبر (م 1243 ق) و شهید ثالث ملا محمد تقی برغانی (م 1264 ق) و برادرش ملا محمد صالح برغانی (م 1275 ق) و حجه الاسلام سید محمد باقر شفتی اصفهانی (م 1260 ق) .

مشاهیر محدثان شیعه در قرن چهاردهم

محدث فرزانه حاج میرزا حسین نوری (م 1320 ق) مؤلف مستدرك الوسائل و علامه سید حسن صدر (م 1345 ق)، علامه شیخ آقا بزرگ تهرانی (م 1389 ق) علامه شیخ عبدالحسین امینی (م 1390 ق) مؤلف الغدیر فی الكتاب و السنه و الادب، حاج شیخ عباس قمی، مؤلف سفینه البحار، حاج سید محمد تقی موسوی اصفهانی، مؤلف مكیال المكارم فی فوائد الدعاء للقائم (عج)، آیه الله حاج آقا حسین بروجردی (م 1380 ق) كتاب جامع احادیث الشیعه به سرپرستی ایشان تألیف گردیده است

مشاهیر محدثان شیعه در قرن پانزدهم

علامه سید حسن طباطبائی میر جهانی (م 1413 ق) مؤلف مستدرك نهج البلاغه، علامه محمد باقر محمودی، نهج السعاده، (م 1427 ه)، آیه الله حاج سید ابوالقاسم خوئی (م 1413 ق)، نوائب الدهور فی علائم الظهور، آیه الله سید شهاب الدین مرعشی نجفی (م 1411 ق)، علامه محقق سید عبدالعزیز طباطبائی (م 1416 ق)، آیه الله حاج شیخ محمد غروی.

منبع

سيد مهدي حائري، دايرة المعارف تشيع، ج 6، ذیل عنوان "تاریخ تدوین حدیث و مشاهیر محدثان شیعه"