ولادت امام جواد علیه السلام: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(الگو: مناسبت های شیعه)
(ویرایش)
سطر ۱: سطر ۱:
{{تقویم|روز= 10 رجب|سال= سال 195 هجری قمری}}  
+
{{تقویم|روز= ۱۰ رجب|سال= سال ۱۹۵ هجری قمری}}  
[[امام جواد علیه السلام|امام محمدتقي]] علیه‌السلام، امام نهم [[شیعه|شيعيان]] است. نام وي "محمد" [[كنيه]]‌اش ابوجعفر ثاني و لقب‌هايش تقي، جواد، مرتضي، مختار، منتجب، قانع و عالم است. وليكن معروف‌ترين و مشهورترين لقب‌هاي وي تقي، جواد و [[جوادالائمه]] است.
+
[[امام جواد علیه السلام|امام محمدتقی]] علیه‌السلام فرزند [[امام رضا علیه السلام|علی بن موسی الرضا]] علیه‌السلام و امام نهم [[شیعه|شیعیان]] است. نام ایشان "محمد"، [[کنیه]]‌اش ابوجعفر ثانی و مشهورترین لقب‌هایش، تقی و جواد است.
  
نام پدرش [[امام رضا علیه السلام|امام علي بن موسي الرضا]] علیه‌السلام و مادرش سبيكه مي‌باشد. نام‌هاي ديگري مانند سكينه، مرسيه و دره نيز براي مادرش نقل شد و امام رضا علیه‌السلام آن بانوي شريفه را "[[خیزران]]" ناميد.<ref> منتهي الآمال ([[شیخ عباس قمی]])، ج ص 324؛ [[كشف الغمه]] (علي بن عيسي اربلي)، ج ص 186.</ref> خيزران از اهالي "نوبه" در شمال افريقا و از خاندان [[ماریه قبطیه|ماريه قبطيه]]، همسر [[پیامبر اسلام|رسول اكرم]] صلی الله علیه و آله و از زنان فاضله و بزرگوار زمان خويش بود.
+
نام مادرش سبیکه می‌باشد. نام‌های دیگری مانند سکینه، مریسیه و درّه نیز برای او نقل شد و امام رضا علیه‌السلام آن بانوی شریفه را "[[حضرت خیزران سلام الله علیها|خیزران]]" نامید.<ref> منتهی الآمال (شیخ عباس قمی)، ج ۲، ص ۳۲۴؛ کشف الغمه (علی بن عیسی اربلی)، ج ۳، ص ۱۸۶.</ref> خیزران از اهالی "نوبه" در شمال افریقا و از خاندان [[ماریه قبطیه|ماریه قبطیه]]، همسر [[پیامبر اسلام|رسول اکرم]] صلی الله علیه و آله و از زنان فاضله و بزرگوار زمان خویش بود.
  
پيامبر اكرم صلی الله علیه و آله در حيات خويش، وجود چنين بانوي پرهيزگاري را پيش‌گويي كرد و در حديثي فرمود: بأبي ابن خيره الاماءِ النّوبيه الطيّبه؛<ref> الارشاد ([[شيخ مفيد]])، ص 615؛ منتهي الآمال، ج ص 325.</ref> پدرم به قربان پسر بهترين كنيزي باد كه از اهالي نوبه و پاكيزه‌سرشت است.
+
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در حیات خویش، وجود چنین بانوی پرهیزگاری را پیش‌گویی کرد و در [[حدیث|حدیثی]] فرمود: بأبی ابن خیرة الاماءِ النّوبیه الطیبه؛<ref> الارشاد (شیخ مفید)، ص ۶۱۵؛ منتهی الآمال، ج ۲، ص ۳۲۵.</ref> پدرم به قربان پسر بهترین کنیزی باد که از اهالی نوبه و پاکیزه‌سرشت است.
  
[[امام کاظم|امام موسي‌كاظم]] علیه‌السلام نيز وجود اين بانوي شريفه و فرزند گرامي‌اش امام محمدتقي علیه‌السلام را پيش‌گويي كرده بود. آن حضرت در حديثي به يزيد بن سليط فرمود: هرگاه فرزندم علي (امام رضا علیه‌السلام) را در اين مكان (در طريق [[مكه]]) ملاقات كردي، وي را بشارت بده كه از وي پسري متولد مي‌گردد كه امين، امانت‌دار و مبارك خواهد بود. در آن روز، پسرم (امام رضا علیه‌السلام) تو را خبر مي‌دهد كه در چنين روزي با من ملاقات كردي و من به تو چنين سخن‌هايي گفتم. پس تو وي را در آن زمان خبر بده كه آن جاريه‌اي كه چنين پسر ارجمندي از او متولد خواهد شد از اهل بيت ماريه قبطيه، جاريه رسول خدا صلی الله علیه و آله است و اگر آن بانو را ملاقات كردي، سلام مرا به وي برسان.<ref> منتهي الآمال، ج ص 325.</ref>  
+
[[امام کاظم|امام موسی‌کاظم]] علیه‌السلام نیز وجود این بانوی شریفه و فرزند گرامی‌اش امام محمدتقی علیه‌السلام را پیش‌گویی کرده بود. آن حضرت در حدیثی به یزید بن سلیط فرمود: هرگاه فرزندم علی ([[امام رضا]] علیه‌السلام) را در این مکان (در طریق [[مکه]]) ملاقات کردی، وی را بشارت بده که از وی پسری متولد می‌گردد که امین و مبارک خواهد بود. در آن روز، پسرم (امام رضا علیه‌السلام) تو را خبر می‌دهد که در چنین روزی با من ملاقات کردی و من به تو چنین سخن‌هایی گفتم. پس تو وی را در آن زمان خبر بده که آن جاریه‌ای که چنین پسر ارجمندی از او متولد خواهد شد از اهل بیت ماریه قبطیه، جاریه رسول خدا صلی الله علیه و آله است و اگر آن بانو را ملاقات کردی، سلام مرا به وی برسان.<ref> منتهی الآمال، ج ۲، ص ۳۲۵.</ref>  
  
محل تولد [[امام جواد]] علیه‌السلام در [[مدينه]] منوره و در خانه امام رضا علیه‌السلام بود ولي درباره تاريخ تولد آن حضرت، اتفاق چنداني ميان مورخان و سيره‌نگاران نيست. زيرا برخي پنجم [[ماه رمضان]]، برخي نيمه ماه رمضان، برخي نوزدهم ماه رمضان و برخي ديگر دهم [[رجب]] المرجب سال 195 قمري را روز تولد مبارك آثار آن حضرت مي‌دانند.<ref> نك: منابع فوق الذكر.</ref>
+
محل تولد [[امام جواد]] علیه‌السلام در [[مدینه]] منوره و در خانه امام رضا علیه‌السلام بود ولی درباره تاریخ تولد آن حضرت، اتفاق چندانی میان مورخان و سیره‌نگاران نیست. زیرا برخی پنجم [[ماه رمضان]]، برخی نیمه ماه رمضان، برخی نوزدهم ماه رمضان و برخی دیگر دهم [[رجب]] المرجب سال ۱۹۵ قمری را روز تولد مبارک آثار آن حضرت می‌دانند.<ref> نک: منابع فوق الذکر.</ref>
  
ابن عياش، ولادتش را دهم رجب ذكر كرد و دعاي ناحيه مقدسه نيز دلالت بر همين امر دارد. در فرازي از اين دعا آمده است: اللّهِمَّ اِنّي اَسْئَلُكَ بِالْمَوْلُودَيْنِ في رَجَبٍ، مُحَمّدٍ بْنِ عَليٍ الثّاني وَابْنِه عَلّي بْنِ مُحَمّدٍ الْمُنْتَجَبِ.<ref> [[مفاتيح الجنان]] (شيخ عباس قميدعاي ششم ماه رجب.</ref>
+
ابن عیاش، ولادتش را دهم رجب ذکر کرد و دعای ناحیه مقدسه نیز دلالت بر همین امر دارد. در فرازی از این دعا آمده است: «اللّهِمَّ اِنّی اَسْئَلُک بِالْمَوْلُودَینِ فی رَجَبٍ، مُحَمّدٍ بْنِ عَلی الثّانی وَابْنِه عَلّی بْنِ مُحَمّدٍ الْمُنْتَجَبِ».<ref> مفاتیح الجنان (شیخ عباس قمیدعای ششم ماه رجب.</ref>
  
كليم بن عمران روايت كرد: به محضر امام رضا علیه‌السلام رسيدم و به آن حضرت عرض كردم كه در پيشگاه خدا دعا كن تا فرزندي به تو كرامت كند. امام رضا علیه‌السلام فرمود: حق تعالي فرزندي به من كرامت خواهد كرد و او وارث [[امامت]] و جانشين من خواهد بود. هنگامي كه امام محمدتقي علیه‌السلام متولد گرديد، امام رضا علیه‌السلام فرمود: خداي متعال فرزندي به من عطا كرد كه به [[حضرت موسی علیه السلام|موسي بن عمران]] علیه‌السلام كه دريا را شكافت، شباهت دارد و نظير [[حضرت عیسی علیه السلام|عيسي بن مريم]] علیه‌السلام است كه خداوند منان مادرش را پاكيزه گردانيد و او طاهر و مطهر آفريده شد.<ref> منتهي الآمال، ج ص 326.</ref>
+
کلیم بن عمران روایت کرد: به محضر امام رضا علیه‌السلام رسیدم و به آن حضرت عرض کردم که در پیشگاه خدا دعا کن تا فرزندی به تو کرامت کند. امام رضا علیه‌السلام فرمود: حق تعالی فرزندی به من کرامت خواهد کرد و او وارث [[امامت]] و جانشین من خواهد بود. هنگامی که امام محمدتقی علیه‌السلام متولد گردید، امام رضا علیه‌السلام فرمود: خدای متعال فرزندی به من عطا کرد که به [[حضرت موسی علیه السلام|موسی بن عمران]] علیه‌السلام که دریا را شکافت، شباهت دارد و نظیر [[حضرت عیسی علیه السلام|عیسی بن مریم]] علیه‌السلام است که خداوند منان مادرش را پاکیزه گردانید و او طاهر و مطهر آفریده شد.<ref> منتهی الآمال، ج ۲، ص ۳۲۶.</ref>
  
امام رضا علیه‌السلام هنگامي كه به درخواست [[مأمون]] عباسي به [[خراسان]] سفر نمود از عمر شريف فرزندش امام محمدتقي علیه‌السلام بيش از پنج سال نگذشته بود و در هنگامي كه آن حضرت در خراسان به دسيسه مأمون عباسي، مسموم و شهيد گرديده بود، امام جواد علیه‌السلام تنها هشت سال بيشتر نداشت.
+
امام رضا علیه‌السلام هنگامی که به درخواست [[مأمون|مأمون عباسی]] به [[خراسان]] سفر نمود از عمر شریف فرزندش امام محمدتقی علیه‌السلام بیش از پنج سال نگذشته بود و در هنگامی که آن حضرت در خراسان به دسیسه مأمون، مسموم و شهید گردیده بود، امام جواد علیه‌السلام تنها هشت سال بیشتر نداشت.
  
امام جواد علیه‌السلام در سنين كودكي به مقام امامت نايل آمد و با آن صغر سن خويش، سكان كشتي شيعيان را به نيكي هدايت نمود و همانند پدر و نياكان معصوم خويش، پناه‌گاه عدالت‌جويان و دوستداران مكتب [[اهل البیت|اهل بيت]] علیهم‌السلام شد.
+
امام جواد علیه‌السلام در سنین کودکی به مقام امامت نایل آمد و با آن صغر سن خویش، سکان کشتی شیعیان را به نیکی هدایت نمود و همانند پدر و نیاکان [[معصوم]] خویش، پناه‌گاه عدالت‌جویان و دوستداران مکتب [[اهل البیت|اهل بیت]] علیهم‌السلام شد.
  
مأمون عباسي كه دانشمندي زبردست و از خردمندان عصر خويش بود، در برابر اعتراض [[عباسیان]] نسبت به ازدواج دخترش [[ام‌ الفضل|ام‌الفضل]] با امام محمدتقي علیه‌السلام، درباره مقام و شخصيت اين امام همام گفت: و اما ابوجعفر محمدبن علي قد اخترته لتبريزه علي كافه أهل الفضل في العلم والفضل مع صغر سنه، والاعجوبه فيه بذلك، و أنا ارجو أن يظهر للناس ما قد عرفته منه، فيعلموا أن الرأي ما رأيت فيه.<ref> الارشاد، ص 621.</ref>
+
مأمون عباسی که دانشمندی زبردست و از خردمندان عصر خویش بود، در برابر اعتراض [[عباسیان]] نسبت به ازدواج دخترش ام‌الفضل با امام محمدتقی علیه‌السلام، درباره مقام و شخصیت این امام همام گفت: «و اما ابوجعفر محمدبن علی قد اخترته لتبریزه علی کافة أهل الفضل فی العلم والفضل مع صغر سنه، والاعجوبه فیه بذلک، و أنا ارجو أن یظهر للناس ما قد عرفته منه، فیعلموا أن الرأی ما رأیت فیه».<ref> الارشاد، ص ۶۲۱.</ref> یعنی: اما از این که ابوجعفر محمد بن علی علیه‌السلام را به دامادی خویش و همسری دخترم برگزیدم، بدین خاطر است که وی در عین خردسالی خویش بر تمامی اهل فضل و صاحبان علم و اندیشه برتری دارد و اعجوبه زمان خویش است و من امید دارم به همان مقداری که من به دانش و فضل او پی بردم، مردم نیز او را بشناسند و به فضل و کمالات وی آگاه شوند و بدانند رأی درست همان است که من پسندیده‌ام.
 
 
يعني: اما از اين كه ابوجعفر محمد بن علي علیه‌السلام را به دامادي خويش و همسري دخترم برگزيدم، بدين خاطر است كه وي در عين خردسالي خويش بر تمامي اهل فضل و صاحبان علم و انديشه برتري دارد و اعجوبه زمان خويش است و من اميد دارم به همان مقداري كه من به دانش و فضل او پي بردم، مردم نيز او را بشناسند و به فضل و كمالات وي آگاه شوند و بدانند رأي درست همان است كه من پسنديده‌ام.
 
 
 
مأمون عباسي كه به درستي، مقام و شأنيت آن حضرت را شناخته بود، دخترش ام‌الفضل را به عقد نكاح وي درآورد. وليكن پس از وفات مأمون هنگامي كه امام محمدتقي علیه‌السلام براي بار دوم به [[بغداد]] سفر كرده بود، همسرش ام‌الفضل به تحريك عموي خويش [[معتصم|معتصم عباسي]]، آن حضرت را در سن جواني مسموم كرد و به [[شهادت]] رسانيد.<ref> نك: منابع فوق الذكر.</ref>
 
  
 
==پانویس==
 
==پانویس==
سطر ۲۹: سطر ۲۵:
 
==منابع==
 
==منابع==
  
موسسه تبیان، نرم‌افزار دایرة‌المعارف چهارده معصوم علیهم‌السلام
+
* مؤسسه تبیان، نرم‌افزار دایرة‌المعارف چهارده معصوم علیهم‌السلام
 +
 
 +
'''منابع بیشتر:'''
 +
 
 +
* [http://lib.ahlolbait.ir/parvan/resource/31855/%D9%81%D9%8A%D8%B6-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85-%D9%81%D9%8A-%D8%B9%D9%85%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%87%D9%88%D8%B1-%D9%88-%D9%88%D9%82%D8%A7%D9%8A%D8%B9-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%8A%D8%A7%D9%85/preview/31084/%D9%85%D8%AD%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%8A-%D8%AF%D9%8A%D8%AC%D9%8A%D8%AA%D8%A7%D9%84%D9%8A/&sa=false&#!page=122 وقایع الایام، شیخ عباس قمی، وقایع ۱۰ رجب]
  
منابع بیشتر:
+
== مطالب مرتبط ==
  
[http://lib.ahlolbait.ir/parvan/resource/31855/%D9%81%D9%8A%D8%B6-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85-%D9%81%D9%8A-%D8%B9%D9%85%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%87%D9%88%D8%B1-%D9%88-%D9%88%D9%82%D8%A7%D9%8A%D8%B9-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%8A%D8%A7%D9%85/preview/31084/%D9%85%D8%AD%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%8A-%D8%AF%D9%8A%D8%AC%D9%8A%D8%AA%D8%A7%D9%84%D9%8A/&sa=false&#!page=122 وقایع الایام، شیخ عباس قمی، 10 رجب]
+
* [[امام جواد|امام جواد علیه‌السلام]]
 +
* [[حضرت خیزران سلام الله علیها|حضرت خیزران علیهاالسلام]]
 
{{مناسبت های شیعه}}
 
{{مناسبت های شیعه}}
 
[[رده:وقایع ماه رجب]]
 
[[رده:وقایع ماه رجب]]
 
[[رده:سال ۱۹۵ هجری قمری]]
 
[[رده:سال ۱۹۵ هجری قمری]]

نسخهٔ ‏۱۳ فوریهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۰۶:۳۶

تقویم هجری قمری

روز واقعه:۱۰ رجب
سال ۱۹۵ هجری قمری

امام محمدتقی علیه‌السلام فرزند علی بن موسی الرضا علیه‌السلام و امام نهم شیعیان است. نام ایشان "محمد"، کنیه‌اش ابوجعفر ثانی و مشهورترین لقب‌هایش، تقی و جواد است.

نام مادرش سبیکه می‌باشد. نام‌های دیگری مانند سکینه، مریسیه و درّه نیز برای او نقل شد و امام رضا علیه‌السلام آن بانوی شریفه را "خیزران" نامید.[۱] خیزران از اهالی "نوبه" در شمال افریقا و از خاندان ماریه قبطیه، همسر رسول اکرم صلی الله علیه و آله و از زنان فاضله و بزرگوار زمان خویش بود.

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در حیات خویش، وجود چنین بانوی پرهیزگاری را پیش‌گویی کرد و در حدیثی فرمود: بأبی ابن خیرة الاماءِ النّوبیه الطیبه؛[۲] پدرم به قربان پسر بهترین کنیزی باد که از اهالی نوبه و پاکیزه‌سرشت است.

امام موسی‌کاظم علیه‌السلام نیز وجود این بانوی شریفه و فرزند گرامی‌اش امام محمدتقی علیه‌السلام را پیش‌گویی کرده بود. آن حضرت در حدیثی به یزید بن سلیط فرمود: هرگاه فرزندم علی (امام رضا علیه‌السلام) را در این مکان (در طریق مکه) ملاقات کردی، وی را بشارت بده که از وی پسری متولد می‌گردد که امین و مبارک خواهد بود. در آن روز، پسرم (امام رضا علیه‌السلام) تو را خبر می‌دهد که در چنین روزی با من ملاقات کردی و من به تو چنین سخن‌هایی گفتم. پس تو وی را در آن زمان خبر بده که آن جاریه‌ای که چنین پسر ارجمندی از او متولد خواهد شد از اهل بیت ماریه قبطیه، جاریه رسول خدا صلی الله علیه و آله است و اگر آن بانو را ملاقات کردی، سلام مرا به وی برسان.[۳]

محل تولد امام جواد علیه‌السلام در مدینه منوره و در خانه امام رضا علیه‌السلام بود ولی درباره تاریخ تولد آن حضرت، اتفاق چندانی میان مورخان و سیره‌نگاران نیست. زیرا برخی پنجم ماه رمضان، برخی نیمه ماه رمضان، برخی نوزدهم ماه رمضان و برخی دیگر دهم رجب المرجب سال ۱۹۵ قمری را روز تولد مبارک آثار آن حضرت می‌دانند.[۴]

ابن عیاش، ولادتش را دهم رجب ذکر کرد و دعای ناحیه مقدسه نیز دلالت بر همین امر دارد. در فرازی از این دعا آمده است: «اللّهِمَّ اِنّی اَسْئَلُک بِالْمَوْلُودَینِ فی رَجَبٍ، مُحَمّدٍ بْنِ عَلی الثّانی وَابْنِه عَلّی بْنِ مُحَمّدٍ الْمُنْتَجَبِ».[۵]

کلیم بن عمران روایت کرد: به محضر امام رضا علیه‌السلام رسیدم و به آن حضرت عرض کردم که در پیشگاه خدا دعا کن تا فرزندی به تو کرامت کند. امام رضا علیه‌السلام فرمود: حق تعالی فرزندی به من کرامت خواهد کرد و او وارث امامت و جانشین من خواهد بود. هنگامی که امام محمدتقی علیه‌السلام متولد گردید، امام رضا علیه‌السلام فرمود: خدای متعال فرزندی به من عطا کرد که به موسی بن عمران علیه‌السلام که دریا را شکافت، شباهت دارد و نظیر عیسی بن مریم علیه‌السلام است که خداوند منان مادرش را پاکیزه گردانید و او طاهر و مطهر آفریده شد.[۶]

امام رضا علیه‌السلام هنگامی که به درخواست مأمون عباسی به خراسان سفر نمود از عمر شریف فرزندش امام محمدتقی علیه‌السلام بیش از پنج سال نگذشته بود و در هنگامی که آن حضرت در خراسان به دسیسه مأمون، مسموم و شهید گردیده بود، امام جواد علیه‌السلام تنها هشت سال بیشتر نداشت.

امام جواد علیه‌السلام در سنین کودکی به مقام امامت نایل آمد و با آن صغر سن خویش، سکان کشتی شیعیان را به نیکی هدایت نمود و همانند پدر و نیاکان معصوم خویش، پناه‌گاه عدالت‌جویان و دوستداران مکتب اهل بیت علیهم‌السلام شد.

مأمون عباسی که دانشمندی زبردست و از خردمندان عصر خویش بود، در برابر اعتراض عباسیان نسبت به ازدواج دخترش ام‌الفضل با امام محمدتقی علیه‌السلام، درباره مقام و شخصیت این امام همام گفت: «و اما ابوجعفر محمدبن علی قد اخترته لتبریزه علی کافة أهل الفضل فی العلم والفضل مع صغر سنه، والاعجوبه فیه بذلک، و أنا ارجو أن یظهر للناس ما قد عرفته منه، فیعلموا أن الرأی ما رأیت فیه».[۷] یعنی: اما از این که ابوجعفر محمد بن علی علیه‌السلام را به دامادی خویش و همسری دخترم برگزیدم، بدین خاطر است که وی در عین خردسالی خویش بر تمامی اهل فضل و صاحبان علم و اندیشه برتری دارد و اعجوبه زمان خویش است و من امید دارم به همان مقداری که من به دانش و فضل او پی بردم، مردم نیز او را بشناسند و به فضل و کمالات وی آگاه شوند و بدانند رأی درست همان است که من پسندیده‌ام.

پانویس

  1. منتهی الآمال (شیخ عباس قمی)، ج ۲، ص ۳۲۴؛ کشف الغمه (علی بن عیسی اربلی)، ج ۳، ص ۱۸۶.
  2. الارشاد (شیخ مفید)، ص ۶۱۵؛ منتهی الآمال، ج ۲، ص ۳۲۵.
  3. منتهی الآمال، ج ۲، ص ۳۲۵.
  4. نک: منابع فوق الذکر.
  5. مفاتیح الجنان (شیخ عباس قمی)، دعای ششم ماه رجب.
  6. منتهی الآمال، ج ۲، ص ۳۲۶.
  7. الارشاد، ص ۶۲۱.

منابع

  • مؤسسه تبیان، نرم‌افزار دایرة‌المعارف چهارده معصوم علیهم‌السلام

منابع بیشتر:

مطالب مرتبط