سید مرتضی حسینی فیروزآبادی: تفاوت بین نسخه‌ها
(تصویر و ترتیب در رده ی علمای معاصر) |
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
||
| (۱۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشده) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
{{بخشی از یک کتاب}} | {{بخشی از یک کتاب}} | ||
| − | + | '''آیت‌الله سید مرتضى حسینی فیروزآبادى''' (۱۳۲۹ - ۱۴۱۰ ق) فرزند آیت‌الله [[آيت الله فيروزآبادی|سيد محمد فيروزآبادی]]، عالم ربانی و [[فقیه]] مجاهد [[شیعه]] معاصر و از شاگردان [[میرزا ابوالحسن مشکینی|میرزا ابوالحسن مشکینى]] و [[سید جمال الدین گلپایگانی|سید جمال‌الدین گلپایگانى]] بود. دو کتاب «[[عنایة الاصول (کتاب)|عنایة الاصول]]» و «[[فضائل الخمسه من الصحاح السته (کتاب)|فضائل الخمسة]]» از مهمترین آثار اوست. | |
| + | {{شناسنامه عالم | ||
| + | ||نام کامل = سید مرتضی حسینی فیروزآبادی | ||
| + | |تصویر=[[پرونده:Firuz Abadi.jpg|۲۲۰px|center]] | ||
| + | ||زادروز = ۱۲۹۰ شمسی | ||
| + | |زادگاه = [[نجف اشرف]] | ||
| + | |وفات = ۱۳۶۹ شمسی | ||
| + | |مدفن = [[قم]]، باغ بهشت | ||
| + | |اساتید = [[سید جمال الدین گلپایگانی|سید جمال الدین گلپایگانى]]، [[میرزا علی ایروانی|میرزا على ایروانى]]، [[سید ابوالحسن اصفهانی|سید ابوالحسن اصفهانى]]، [[محمدحسین غروی اصفهانی|شیخ محمدحسین اصفهانى]] | ||
| + | |شاگردان = [[علامه امینی|علامه عبدالحسین امینى]]، سید هادی غضنفری خوانساری،... | ||
| + | |آثار = [[عنایة الاصول (کتاب)|عنایة الاصول فى شرح کفایةالاصول]]، [[فضائل الخمسه من الصحاح السته (کتاب)|فضائل الخمسة من الصحاح الستة]]، منتخب المسائل، خلاصة الجواهر، ... | ||
| + | }} | ||
| − | + | ==ولادت و خاندان== | |
| + | سید مرتضى حسینی فیروزآبادى در سال ۱۳۲۹ ه.ق (۱۲۹۰ ش) در [[نجف]] اشرف به دنیا آمد.<ref>عنایة الاصول فى شرح کفایةالاصول، تألیف السید مرتضى حسینى فیروزآبادى، ج ۳، ص ۱.</ref> او در خانواده اى پا به عرصه وجود گذاشت که سابقه علمى دیرینه داشت. پدر بزرگوارش آیت الله [[آيت الله فيروزآبادی|سيد محمد حسینی یزدی فيروزآبادی]]<ref>فیروزآباد، یکى از بخش هاى میبد در ۵ کیلومترى اردکان و ۵۰ کیلومترى شهرستان یزد است.</ref>، عالم، عابد فاضل و مجتهدى بود که بعد از رحلت استاد خود، آیت الله [[سید محمدکاظم طباطبائی یزدی|سید محمدکاظم طباطبائى یزدى]] (۱۳۳۷ ه.ق)، به مقام [[مرجعیت|مرجعیت]] رسید.<ref>روزنامه جمهورى اسلامى، سه شنبه ۴ بهمن ۱۳۷۳، ش ۴۵۳۸، ص ۱۱.</ref> کتاب هاى «جامع الکلم فى حکم اللباس المشکوک»<ref>عنایة الاصول فى شرح کفایة الاصول، سید مرتضى فیروزآبادى، ج ۳، ص ۱. در این کتاب «ازاحة الشکوک فى حکم اللباس المشکوک» آمده است.</ref> و «اصول الفقه» و «مناسک الحج والعمرة» از آثار باقى مانده او است.<ref>الذریعة الى تصانیف الشیعه، آقا بزرگ تهرانی، ج ۲۰، ص ۶۱-۶۲ و ریحانة الادب، محمد على مدرس، ج ۴، ص ۳۶۴.</ref> | ||
| − | + | نسب شریف سید مرتضى فیروزآبادى به [[امام سجاد علیه السلام|امام سجاد]] علیه السلام مى رسد.<ref>عنایة الاصول فى شرح کفایة الاصول، ج ۳، ص أ.</ref> | |
| − | + | ==تحصیل و استادان== | |
| + | سید مرتضى فیروزآبادى از ابتداى نوجوانى به تحصیل [[علم]] و دانش علاقه زیادى داشت. با فراگیرى دانش هاى ابتدایى، براى فراگیرى [[علوم اسلامی|علوم اسلامى]] به حوزه علمیه [[نجف]] اشرف رفت و پس از تکمیل علوم پایه، از محضر آیات عظام: [[میرزا علی ایروانی|میرزا على ایروانى]] (متوفاى ۱۳۵۴ ه.ق)، [[میرزا ابوالحسن مشکینی|میرزا ابوالحسن مشکینى]] (متوفاى ۱۳۵۸ ه.ق)، [[سید ابوالحسن اصفهانی|سید ابوالحسن اصفهانى]] (متوفاى ۱۳۶۵ ه.ق) و [[شیخ محمدکاظم شیرازی|شیخ محمدکاظم شیرازى]] بهره هاى فراوانى برد.<ref>عنایة الاصول فى شرح کفایة الاصول، ج ۳، ص ب.</ref> او در سال‌هاى اخیر در مجلس استفتاى خصوصى مرحوم آیت الله شیخ محمدکاظم شیرازى نیز حاضر مى شد. | ||
| − | + | وى مدتى نیز به درس آیت الله [[محمدحسین غروی اصفهانی|شیخ محمدحسین اصفهانى]] (متوفاى ۱۳۶۱ ه.ق) حاضر شد و در معقول و منقول کسب فیض کرد. و از محضر عالم ربّانى، عارف والامقام، [[سید علی آقا قاضی|سید على قاضى]] و آیت الله [[سید جمال الدین گلپایگانی|سید جمال الدین گلپایگانى]]، مراحل [[اخلاق]] و [[عرفان]] را کسب کرد.<ref>فضائل پنج تن در صحاح ششگانه اهل سنت، ترجمه فضائل الخمسه من الصحاح السّتة، تألیف سید مرتضى فیروزآبادى و ترجمه شیخ محمدباقر ساعدى، ص و-مقدمه.</ref> | |
| − | + | فرزند بزرگوارش مرحوم آیت الله سید محمد فیروزآبادى مى گوید: «از منبع موثقی شنیده شد که بارها استاد ایشان مرحوم آیت الله میرزا على ایروانى به فرزند ارشدش و سایر شاگردانش مى فرمود: جدیت در تحصیل و پشتکار را از آقاى سید مرتضى بیاموزید. این در هنگامى بود که [[کفایة الاصول (کتاب)|کفایة الاصول]] را نزد ایشان مى خواند و هر روز نوشته هاى خود را به ایشان عرضه مى داشت و استاد براى تشویق، آن ها را بررسى مى نمود و پس از مقدارى اصلاح، تحسین فراوان مى کرد».<ref>همان، ص د.</ref> | |
| − | + | ==تدریس و شاگردان== | |
| + | استعداد و نبوغى که آیت الله فیروزآبادى داشت، بزودى او را در ردیف بهترین اساتید حوزه [[نجف]] قرار داد. کتاب هاى سطح را چندین بار، از جمله [[کفایة الاصول (کتاب)|کفایة الاصول]] را بیش از شش مرتبه و خارج آن را یک مرتبه تدریس کرد. بیان زیبا و تعبیر رسایش در تدریس، سبب شد طلاب و شاگردانش با عشق و شوق به محضر درسش حاضر شوند و از خرمن پرثمر علم و دانش او خوشه ها بچینند. | ||
| − | + | شیوه تدریس آیت الله فیروزآبادى به گونه اى بود که با مقدماتى مناسب و بیانى روان و ساده مطالب سنگین را به شاگردان منتقل مى کرد و کمتر کسى از درک مسائل مشکل فقهى یا اصولى بى بهره مى ماند. اگر شخصى سؤال مى کرد، یا نقض و ایرادى داشت، با برخوردى نیکو و رعایت انصاف به جوابگویى مى پرداخت، و چه بسا حق را به جانب وى مى داد.<ref>عنایة الاصول فى شرح کفایة الاصول، ج ۳، ص ب-د.</ref> وى دوازده ساعت براى تدریس و تألیف وقت مى گذاشت و ایام تعطیل را به تألیف اثر گرانقدرش «فضائل الخمسه» و «السبقة من السلف» اختصاص داده بود.<ref>فضائل پنج تن در صحاح ششگانه اهل سنت، ج ۱، ص د.</ref> | |
| − | + | [[علامه امینی|علامه عبدالحسین امینى]] (صاحب [[الغدیر (کتاب)|الغدیر]]) و سید هادی غضنفری خوانساری از جمله شاگردان او ذکر شده اند. | |
| − | + | ==فعالیتهای اجتماعی و سیاسی== | |
| + | آیت الله فیروزآبادى در سال ۱۳۹۱ ه.ق به خاطر فشار حزب بعث [[عراق]] به همراه هزاران تن از ایرانیان شرافتمند مقیم [[عراق]] و صدها عالم و دانشمند، به [[ایران|ایران]] کوچ داده شد. وى به شهر مقدس [[قم]]، مهد علم و دانش و حرم امن آل محمد صلی الله علیه و آله، وارد شد و تا آخر عمر شریف به تدریس [[فقه]] و [[اصول فقه|اصول]] مشغول بود و شب ها در حرم مطهر [[حضرت معصومه]] سلام الله علیها در رواق پایین پا، [[نماز]] را جماعت اقامه مى کرد.<ref>گنجینه دانشمندان، شریف رازى، ج ۲، ص ۲۲۴.</ref> | ||
| − | + | آیت الله سید مرتضى فیروزآبادى، با این که بیشتر وقت خود را صرف تحقیق و تدریس و تألیف مى کرد، اما هیچ گاه انقلاب اسلامى را از نظر دور نداشت و در مواقع حساس وظیفه خود را به خوبى انجام مى داد. او مورد احترام بیانگذار جمهورى اسلامى ایران حضرت [[امام خمینی]] بود. | |
| − | + | ==آثار و تألیفات== | |
| + | آیت الله فیروزآبادى، آثارى پرمایه و گرانبها از خود به یادگار گذاشت. انتخاب موضوع و ترتیب زیباى بحث و بررسى همه جانبه آن، گویاى ذوق، تسلط و تحقیق عمیق وى بود، به گونه اى که آن تألیفات نزد علماى بزرگوار مورد قبول قرار گرفت و بیشتر آن ها در ردیف مصادر مهم درسى [[حوزه علمیه|حوزه هاى علمیه]] درآمد. | ||
| + | [[پرونده:Sabe.jpg|thumb|left|السبعة من السلف من الصحاح الستة و غیرها من الکتب المعتبره عند اهل السنة والجماعة - یکی از آثار آیت الله فیروزآبادی]] | ||
| − | + | تألیفات وى عبارتند از: | |
| − | + | '''<I>۱- [[عنایة الاصول (کتاب)|عنایة الاصول فى شرح کفایةالاصول]] (در ۶ جلد):</I>''' | |
| − | + | این کتاب شامل تحقیقاتى پیرامون کتاب‌هاى «تقریرات [[شیخ مرتضی انصاری|شیخ انصارى]]»، «[[فرائد الاصول (کتاب)|رسائل]]»، «فصول»، «بدایع»، «[[معالم الدین و ملاذ المجتهدین (کتاب)|معالم]]»، «[[قوانین الاصول (کتاب)|قوانین]]»، «[[هدایة المسترشدین (کتاب)|هدایة المسترشدین]]» و سایر کتاب‌هاى مهم در [[اصول فقه|علم اصول]] است. این شرح با این که بدون متن چاپ شده، ولى از سایر شرح ها و حواشى که متن [[کفایة الاصول (کتاب)|کفایة الاصول]] را دارند، مشهورتر و از جهت تیراژ چاپ بر همه تقدم دارد. بعضى چنین عقیده دارند که کتاب در حقیقت ایراد بر بسیارى از مضامین کتاب کفایة الاصول است. یکى از مراجع بزرگ [[نجف]] اشرف که خود شرحى بر کفایه نوشته است، وقتى «عنایة الاصول» را ملاحظه کرد گفت: اگر مى دانستم «عنایة الاصول» چاپ مى شود، به نوشتن شرح خود اقدام نمى کردم. | |
| − | + | '''<I>۲-</I>''' '''<I>منتخب المسائل:</I>''' | |
| − | + | مجموعه اى از مسائل فقهى و [[فتوا|فتوائى]] به روش کتاب «[[منهاج الصالحین (کتاب)|منهاج الصالحین]]» و «[[وسیلة النجاة (کتاب)|وسیلة النجاة]]» است و [[احکام]] [[نماز جمعه]] و احکام [[مسجد|مساجد]] و ریش تراشى را نیز شامل شده است. این کتاب در حقیقت کتابى فقهى بوده است نه رساله عملیه. | |
| − | ''' | + | '''<I>۳- خلاصة الجواهر (شرح استدلالى بر منتخب المسائل):</I>''' |
| − | + | تنها سه جلد خلاصة الجواهر از کتاب طهارت، به چاپ رسیده است. صلاة، صوم، [[زکات]]، [[خمس]] و [[حج]] آن نیز به خط مؤلف موجود است که هنوز به زیور طبع آراسته نشده است. هر چند از نام کتاب به نظر مى رسد خلاصه اى از کتاب «[[جواهر الکلام (کتاب)|جواهر الکلام]]» باشد ولى در تفصیل مطالب از آن کمتر نیست و به روش کتاب هاى [[آقا رضا همدانی|حاج آقا رضا همدانى]] در دقت و حسن تعبیر تألیف شده است. | |
| − | + | '''<I>۴-</I>''' '''<I>الفروع المهمة فى احکام الائمة (۳ جلد، در طهارت استدلالى):</I>''' | |
| − | + | یکى از علماى نامى [[قم]] هنگام عیادت از این فقید سعید، پس از ملاحظه این کتاب گفت: این اثر به مراتب در دقت نظر و حسن اسلوب از «خلاصة الجواهر» بهتر است. | |
| − | + | '''<I>۵- [[فضائل الخمسه من الصحاح السته (کتاب)|فضائل الخمسة من الصحاح الستّة و غیرها من الکتب المعتبرة]]:</I>''' | |
| − | + | این کتاب که شامل [[احادیث]] و روایت هاى مربوط به فضائل و مناقب پنج تن آل عبا، [[پیامبر اسلام]] و [[حضرت فاطمه]] سلام الله علیها و [[امیرالمومنین]] و [[امام حسن]] و [[امام حسین]] علیهم السلام مى شود، از مهمترین کتاب‌هاى [[اهل سنت]] مى باشد. گذشته از رواج آن در همه شهرها خصوصاً بلاد اسلامى، مدرکى ارزنده براى مؤلفین در این موضوع است. | |
| − | + | [[علامه امینى]] اعلى الله مقامه (از شاگردان آیت الله فیروزآبادى) بارها کتاب فضائل الخمسه را خریده و به شهرهاى مختلف اسلامى مى فرستاد. هرگاه آیت الله فیروزآبادى به ایشان مى گفت: جا دارد به فرستادن کتاب «[[الغدیر (کتاب)|الغدیر]]» اکتفا کنید، پاسخ مى داد: «الغدیر» در موضوع [[ولایت]] جاى خود دارد؛ ولى «فضائل الخمسه» در دسته بندى روایت هاى ولایتى متقن و مانند «[[وسائل الشیعه]]» داراى ترتیبى آسان است و با سرعت مى توان روایت مورد نیاز را از آن استخراج کرد. | |
| − | + | گفتنى است در شهرهاى اسلامى گروه‌هایى از اهل سنت با خواندن این کتاب به مذهب [[تشیع]] گرویده اند، از جمله مؤلف کتاب «ثم اهتدیت» بارها از ایشان یاد مى کند و معلوم مى شود به خدمت استاد رسیده و از محضرش استفاده کرده است. این کتاب توسط حجة الاسلام محمدباقر ساعدى به فارسى ترجمه و در چهار جلد به چاپ رسیده است. | |
| − | + | '''<I>۶- السبعة من السلف من الصحاح الستة و غیرها من الکتب المعتبره عند اهل السنة والجماعة:</I>''' | |
| − | + | این کتاب گزارشى از گفتار و کردار هفت تن از مخالفین [[امام على]] علیه السلام در صدر [[اسلام]] است و به چهل کتاب از مهمترین کتاب هاى حدیثى و تاریخى اهل سنت مستند است پرده از رفتار نادرست آنان برمى دارد. دو کتاب «فضائل الخمسه» و «السبعة من السلف» از کتب مدرکى در جهان اسلام محسوب مى شود و مورد توجه دانشمندان و محققین مى باشد. | |
| − | + | شیوه تألیفى ایشان چنین بود که سرتاسر کتاب هاى [[تفسیر]] و [[رجال]] و [[حدیث]] را با دقت کامل مطالعه و ملاحظه مى کرد تا اگر در موردى غیر از «ابواب فضائل و مطاعن» روایتى قابل استفاده وجود دارد، بر وى مخفى نماند. علامه امینى صاحب الغدیر با کثرت تتبع و پشتکارى که داشت، گاه براى مدرک بعضى روایات به ایشان مراجعه مى کرد. | |
| − | + | آیت الله فیروزآبادى در مقدمه «السبعة من السلف» مى فرماید: «مقدارى از کتاب را به رشته تحریر درآورده بودم، براى این که بدانم آیا نوشتن این مطالب مورد رضایت خداوند متعال مى باشد، به [[قرآن کریم]] تفأل زدم: این [[آیه|آیه]] شریفه باعث دلگرمى بیشتر من گردید: «و نُنَزّلُ مِنَ الْقُرْآنِ ما هُوَ شِفاءٌ وَ رَحْمَةٌ لِلْمؤْمِنینَ وَلا یزیدُ الضّالِمینَ اِلاّ خَسارا»؛<ref>[[سوره اسراء]] ، آیه ۸۲.</ref> و ما آن چه از قرآن نازل کردیم، شفاى دل و رحمت الهى براى اهل [[ایمان]] است و بر کافران به جز زیان چیزى نخواهد افزود.<ref> السبعة من السلف، ص ۸.</ref> | |
| − | + | آثار چاپ نشده آیت الله فیروزآبادى عبارتند از: | |
| − | + | ۷- حاشیه بر [[فرائد الاصول (کتاب)|رسائل]]؛ | |
| − | + | ۸- حاشیه بر [[مکاسب (کتاب)|مکاسب]]؛ | |
| − | + | ۹- رساله عملیه فارسى؛ | |
| − | + | ۱۰- جزوه اى در ادعیه و مناجات و زیارات که متأسفانه در دست نیست.<ref>عنایة الاصول فى شرح کفایة الاصول، ص د. و فضائل پنج تن، ج ۱، ص مقدمه یب - ى.</ref> | |
| − | + | ==ویژگی‌هاى اخلاقى== | |
| + | مرحوم فیروزآبادى در جوار مرقد مطهر [[امام علی]] علیه السلام، پرورش یافت و فضائل و محاسن اخلاقى عالى کسب کرد. بیشتر روزها، براى [[زیارت]] و کسب معنویت، به [[حرم امیرالمؤمنین علیه السلام|حرم مطهر امیرمؤمنان]] علیه السلام، مشرف مى شد و از آن بارگاه ملکوتى و پرفیض بهره ها مى برد.<ref>گفتگو با آیت الله حاج سید عباس خاتم یزدى.</ref> | ||
| − | + | با مردم با نیکویى و روى گشاده برخورد مى کرد. خوش مشرب و خوش برخورد بود. مجالس عمومى او، مجلس انس و صفا بود و بیشتر به موضوعات، علمى و نقل قضایاى تاریخى و شیرین سپرى مى شد، به گونه اى که اهل مجلس، مشتاق شنیدن و ادامه آن بودند. | |
| − | + | در امور زندگى قانع و عفیف بود. هر روز صبح با لحنى شیوا و صدایى رسا [[قرآن]] تلاوت مى کرد. شب‌هاى چهارشنبه و در سال‌هاى آخر شب‌هاى پنج شنبه که خلوت بود، پیاده به [[مسجد سهله]] در [[کوفه]] مى رفت. على دوانى، یکى از همراهان وى در این مراسم مى گوید: «در حجره آیت الله فیروزآبادى در مسجد سهله، یک حصیر و بالشى از سبوس گندم و آفتابه اى بیشتر موجود نبود». | |
| − | + | ایشان همچنین به «مقام [[حضرت ابراهیم]] علیه السلام» در [[مسجد کوفه]] علاقه زیادى داشتند، تا آن جا که مى فرمودند، دوست دارم پس از مرگم مرا دور مقام ابراهیم چند مرتبه طواف دهند.<ref>فضائل پنج تن... ج ۱، مقدمه ص ز.</ref> | |
| − | + | ==وفات== | |
| + | مرحوم آیت الله فیروزآبادى پس از سال‌ها تلاش براى احیاى [[فقه]] و معارف [[اهل بیت]] علیهم السلام، در هفدهم [[ذی الحجه]] الحرام ۱۴۱۰ ه.ق (۱۳۶۹ ش) دار فانی را وداع گفت. بر حسب وصیت، آن فقید سعید را در [[قم]] مقدسه در صحن دوم مزار باغ بهشت، مقابل مزار شهدا، به خاک سپردند.<ref>همان.</ref> | ||
| + | ==منابع== | ||
| − | + | *[[ستارگان حرم (کتاب)|ستارگان حرم]]، احمد محیطى اردکانى، جلد ۵. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | * | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | احمد | ||
| + | ==پانویس== | ||
| + | {{پانویس}} | ||
==آرشیو عکس و تصویر== | ==آرشیو عکس و تصویر== | ||
| − | <gallery mode=packed heights=170px> | + | <gallery mode="packed" heights="170px"> |
| − | پرونده:سيدمرتضى حسينى فيروزآبادى.jpg| | + | پرونده:سيدمرتضى حسينى فيروزآبادى.jpg|سید مرتضی حسینی فیروزآبادی |
</gallery> | </gallery> | ||
| − | [[رده:علمای معاصر| | + | [[رده:علمای معاصر|فیروزآبادی،سيد مرتضی]] |
[[رده:مبارزان علیه پهلوی]] | [[رده:مبارزان علیه پهلوی]] | ||
[[رده:مجتهدین]] | [[رده:مجتهدین]] | ||
[[رده:فقیهان]] | [[رده:فقیهان]] | ||
[[رده:اصولیون]] | [[رده:اصولیون]] | ||
| + | [[رده:مدفونین در باغ بهشت]] | ||
| + | <references /> | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۸ ژانویهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۰۸:۲۷
این مدخل از دانشنامه هنوز نوشته نشده است.
محتوای فعلی بخشی از یک کتاب متناسب با عنوان است.
(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)
آیت‌الله سید مرتضى حسینی فیروزآبادى (۱۳۲۹ - ۱۴۱۰ ق) فرزند آیت‌الله سيد محمد فيروزآبادی، عالم ربانی و فقیه مجاهد شیعه معاصر و از شاگردان میرزا ابوالحسن مشکینى و سید جمال‌الدین گلپایگانى بود. دو کتاب «عنایة الاصول» و «فضائل الخمسة» از مهمترین آثار اوست.
 | |
| نام کامل | سید مرتضی حسینی فیروزآبادی |
| زادروز | ۱۲۹۰ شمسی |
| زادگاه | نجف اشرف |
| وفات | ۱۳۶۹ شمسی |
| مدفن | قم، باغ بهشت |
|
| |
| اساتید |
سید جمال الدین گلپایگانى، میرزا على ایروانى، سید ابوالحسن اصفهانى، شیخ محمدحسین اصفهانى |
| شاگردان |
علامه عبدالحسین امینى، سید هادی غضنفری خوانساری،... |
| آثار |
عنایة الاصول فى شرح کفایةالاصول، فضائل الخمسة من الصحاح الستة، منتخب المسائل، خلاصة الجواهر، ... |
محتویات
ولادت و خاندان
سید مرتضى حسینی فیروزآبادى در سال ۱۳۲۹ ه.ق (۱۲۹۰ ش) در نجف اشرف به دنیا آمد.[۱] او در خانواده اى پا به عرصه وجود گذاشت که سابقه علمى دیرینه داشت. پدر بزرگوارش آیت الله سيد محمد حسینی یزدی فيروزآبادی[۲]، عالم، عابد فاضل و مجتهدى بود که بعد از رحلت استاد خود، آیت الله سید محمدکاظم طباطبائى یزدى (۱۳۳۷ ه.ق)، به مقام مرجعیت رسید.[۳] کتاب هاى «جامع الکلم فى حکم اللباس المشکوک»[۴] و «اصول الفقه» و «مناسک الحج والعمرة» از آثار باقى مانده او است.[۵]
نسب شریف سید مرتضى فیروزآبادى به امام سجاد علیه السلام مى رسد.[۶]
تحصیل و استادان
سید مرتضى فیروزآبادى از ابتداى نوجوانى به تحصیل علم و دانش علاقه زیادى داشت. با فراگیرى دانش هاى ابتدایى، براى فراگیرى علوم اسلامى به حوزه علمیه نجف اشرف رفت و پس از تکمیل علوم پایه، از محضر آیات عظام: میرزا على ایروانى (متوفاى ۱۳۵۴ ه.ق)، میرزا ابوالحسن مشکینى (متوفاى ۱۳۵۸ ه.ق)، سید ابوالحسن اصفهانى (متوفاى ۱۳۶۵ ه.ق) و شیخ محمدکاظم شیرازى بهره هاى فراوانى برد.[۷] او در سال‌هاى اخیر در مجلس استفتاى خصوصى مرحوم آیت الله شیخ محمدکاظم شیرازى نیز حاضر مى شد.
وى مدتى نیز به درس آیت الله شیخ محمدحسین اصفهانى (متوفاى ۱۳۶۱ ه.ق) حاضر شد و در معقول و منقول کسب فیض کرد. و از محضر عالم ربّانى، عارف والامقام، سید على قاضى و آیت الله سید جمال الدین گلپایگانى، مراحل اخلاق و عرفان را کسب کرد.[۸]
فرزند بزرگوارش مرحوم آیت الله سید محمد فیروزآبادى مى گوید: «از منبع موثقی شنیده شد که بارها استاد ایشان مرحوم آیت الله میرزا على ایروانى به فرزند ارشدش و سایر شاگردانش مى فرمود: جدیت در تحصیل و پشتکار را از آقاى سید مرتضى بیاموزید. این در هنگامى بود که کفایة الاصول را نزد ایشان مى خواند و هر روز نوشته هاى خود را به ایشان عرضه مى داشت و استاد براى تشویق، آن ها را بررسى مى نمود و پس از مقدارى اصلاح، تحسین فراوان مى کرد».[۹]
تدریس و شاگردان
استعداد و نبوغى که آیت الله فیروزآبادى داشت، بزودى او را در ردیف بهترین اساتید حوزه نجف قرار داد. کتاب هاى سطح را چندین بار، از جمله کفایة الاصول را بیش از شش مرتبه و خارج آن را یک مرتبه تدریس کرد. بیان زیبا و تعبیر رسایش در تدریس، سبب شد طلاب و شاگردانش با عشق و شوق به محضر درسش حاضر شوند و از خرمن پرثمر علم و دانش او خوشه ها بچینند.
شیوه تدریس آیت الله فیروزآبادى به گونه اى بود که با مقدماتى مناسب و بیانى روان و ساده مطالب سنگین را به شاگردان منتقل مى کرد و کمتر کسى از درک مسائل مشکل فقهى یا اصولى بى بهره مى ماند. اگر شخصى سؤال مى کرد، یا نقض و ایرادى داشت، با برخوردى نیکو و رعایت انصاف به جوابگویى مى پرداخت، و چه بسا حق را به جانب وى مى داد.[۱۰] وى دوازده ساعت براى تدریس و تألیف وقت مى گذاشت و ایام تعطیل را به تألیف اثر گرانقدرش «فضائل الخمسه» و «السبقة من السلف» اختصاص داده بود.[۱۱]
علامه عبدالحسین امینى (صاحب الغدیر) و سید هادی غضنفری خوانساری از جمله شاگردان او ذکر شده اند.
فعالیتهای اجتماعی و سیاسی
آیت الله فیروزآبادى در سال ۱۳۹۱ ه.ق به خاطر فشار حزب بعث عراق به همراه هزاران تن از ایرانیان شرافتمند مقیم عراق و صدها عالم و دانشمند، به ایران کوچ داده شد. وى به شهر مقدس قم، مهد علم و دانش و حرم امن آل محمد صلی الله علیه و آله، وارد شد و تا آخر عمر شریف به تدریس فقه و اصول مشغول بود و شب ها در حرم مطهر حضرت معصومه سلام الله علیها در رواق پایین پا، نماز را جماعت اقامه مى کرد.[۱۲]
آیت الله سید مرتضى فیروزآبادى، با این که بیشتر وقت خود را صرف تحقیق و تدریس و تألیف مى کرد، اما هیچ گاه انقلاب اسلامى را از نظر دور نداشت و در مواقع حساس وظیفه خود را به خوبى انجام مى داد. او مورد احترام بیانگذار جمهورى اسلامى ایران حضرت امام خمینی بود.
آثار و تألیفات
آیت الله فیروزآبادى، آثارى پرمایه و گرانبها از خود به یادگار گذاشت. انتخاب موضوع و ترتیب زیباى بحث و بررسى همه جانبه آن، گویاى ذوق، تسلط و تحقیق عمیق وى بود، به گونه اى که آن تألیفات نزد علماى بزرگوار مورد قبول قرار گرفت و بیشتر آن ها در ردیف مصادر مهم درسى حوزه هاى علمیه درآمد.
تألیفات وى عبارتند از:
۱- عنایة الاصول فى شرح کفایةالاصول (در ۶ جلد):
این کتاب شامل تحقیقاتى پیرامون کتاب‌هاى «تقریرات شیخ انصارى»، «رسائل»، «فصول»، «بدایع»، «معالم»، «قوانین»، «هدایة المسترشدین» و سایر کتاب‌هاى مهم در علم اصول است. این شرح با این که بدون متن چاپ شده، ولى از سایر شرح ها و حواشى که متن کفایة الاصول را دارند، مشهورتر و از جهت تیراژ چاپ بر همه تقدم دارد. بعضى چنین عقیده دارند که کتاب در حقیقت ایراد بر بسیارى از مضامین کتاب کفایة الاصول است. یکى از مراجع بزرگ نجف اشرف که خود شرحى بر کفایه نوشته است، وقتى «عنایة الاصول» را ملاحظه کرد گفت: اگر مى دانستم «عنایة الاصول» چاپ مى شود، به نوشتن شرح خود اقدام نمى کردم.
۲- منتخب المسائل:
مجموعه اى از مسائل فقهى و فتوائى به روش کتاب «منهاج الصالحین» و «وسیلة النجاة» است و احکام نماز جمعه و احکام مساجد و ریش تراشى را نیز شامل شده است. این کتاب در حقیقت کتابى فقهى بوده است نه رساله عملیه.
۳- خلاصة الجواهر (شرح استدلالى بر منتخب المسائل):
تنها سه جلد خلاصة الجواهر از کتاب طهارت، به چاپ رسیده است. صلاة، صوم، زکات، خمس و حج آن نیز به خط مؤلف موجود است که هنوز به زیور طبع آراسته نشده است. هر چند از نام کتاب به نظر مى رسد خلاصه اى از کتاب «جواهر الکلام» باشد ولى در تفصیل مطالب از آن کمتر نیست و به روش کتاب هاى حاج آقا رضا همدانى در دقت و حسن تعبیر تألیف شده است.
۴- الفروع المهمة فى احکام الائمة (۳ جلد، در طهارت استدلالى):
یکى از علماى نامى قم هنگام عیادت از این فقید سعید، پس از ملاحظه این کتاب گفت: این اثر به مراتب در دقت نظر و حسن اسلوب از «خلاصة الجواهر» بهتر است.
۵- فضائل الخمسة من الصحاح الستّة و غیرها من الکتب المعتبرة:
این کتاب که شامل احادیث و روایت هاى مربوط به فضائل و مناقب پنج تن آل عبا، پیامبر اسلام و حضرت فاطمه سلام الله علیها و امیرالمومنین و امام حسن و امام حسین علیهم السلام مى شود، از مهمترین کتاب‌هاى اهل سنت مى باشد. گذشته از رواج آن در همه شهرها خصوصاً بلاد اسلامى، مدرکى ارزنده براى مؤلفین در این موضوع است.
علامه امینى اعلى الله مقامه (از شاگردان آیت الله فیروزآبادى) بارها کتاب فضائل الخمسه را خریده و به شهرهاى مختلف اسلامى مى فرستاد. هرگاه آیت الله فیروزآبادى به ایشان مى گفت: جا دارد به فرستادن کتاب «الغدیر» اکتفا کنید، پاسخ مى داد: «الغدیر» در موضوع ولایت جاى خود دارد؛ ولى «فضائل الخمسه» در دسته بندى روایت هاى ولایتى متقن و مانند «وسائل الشیعه» داراى ترتیبى آسان است و با سرعت مى توان روایت مورد نیاز را از آن استخراج کرد.
گفتنى است در شهرهاى اسلامى گروه‌هایى از اهل سنت با خواندن این کتاب به مذهب تشیع گرویده اند، از جمله مؤلف کتاب «ثم اهتدیت» بارها از ایشان یاد مى کند و معلوم مى شود به خدمت استاد رسیده و از محضرش استفاده کرده است. این کتاب توسط حجة الاسلام محمدباقر ساعدى به فارسى ترجمه و در چهار جلد به چاپ رسیده است.
۶- السبعة من السلف من الصحاح الستة و غیرها من الکتب المعتبره عند اهل السنة والجماعة:
این کتاب گزارشى از گفتار و کردار هفت تن از مخالفین امام على علیه السلام در صدر اسلام است و به چهل کتاب از مهمترین کتاب هاى حدیثى و تاریخى اهل سنت مستند است پرده از رفتار نادرست آنان برمى دارد. دو کتاب «فضائل الخمسه» و «السبعة من السلف» از کتب مدرکى در جهان اسلام محسوب مى شود و مورد توجه دانشمندان و محققین مى باشد.
شیوه تألیفى ایشان چنین بود که سرتاسر کتاب هاى تفسیر و رجال و حدیث را با دقت کامل مطالعه و ملاحظه مى کرد تا اگر در موردى غیر از «ابواب فضائل و مطاعن» روایتى قابل استفاده وجود دارد، بر وى مخفى نماند. علامه امینى صاحب الغدیر با کثرت تتبع و پشتکارى که داشت، گاه براى مدرک بعضى روایات به ایشان مراجعه مى کرد.
آیت الله فیروزآبادى در مقدمه «السبعة من السلف» مى فرماید: «مقدارى از کتاب را به رشته تحریر درآورده بودم، براى این که بدانم آیا نوشتن این مطالب مورد رضایت خداوند متعال مى باشد، به قرآن کریم تفأل زدم: این آیه شریفه باعث دلگرمى بیشتر من گردید: «و نُنَزّلُ مِنَ الْقُرْآنِ ما هُوَ شِفاءٌ وَ رَحْمَةٌ لِلْمؤْمِنینَ وَلا یزیدُ الضّالِمینَ اِلاّ خَسارا»؛[۱۳] و ما آن چه از قرآن نازل کردیم، شفاى دل و رحمت الهى براى اهل ایمان است و بر کافران به جز زیان چیزى نخواهد افزود.[۱۴]
آثار چاپ نشده آیت الله فیروزآبادى عبارتند از:
۷- حاشیه بر رسائل؛
۸- حاشیه بر مکاسب؛
۹- رساله عملیه فارسى؛
۱۰- جزوه اى در ادعیه و مناجات و زیارات که متأسفانه در دست نیست.[۱۵]
ویژگی‌هاى اخلاقى
مرحوم فیروزآبادى در جوار مرقد مطهر امام علی علیه السلام، پرورش یافت و فضائل و محاسن اخلاقى عالى کسب کرد. بیشتر روزها، براى زیارت و کسب معنویت، به حرم مطهر امیرمؤمنان علیه السلام، مشرف مى شد و از آن بارگاه ملکوتى و پرفیض بهره ها مى برد.[۱۶]
با مردم با نیکویى و روى گشاده برخورد مى کرد. خوش مشرب و خوش برخورد بود. مجالس عمومى او، مجلس انس و صفا بود و بیشتر به موضوعات، علمى و نقل قضایاى تاریخى و شیرین سپرى مى شد، به گونه اى که اهل مجلس، مشتاق شنیدن و ادامه آن بودند.
در امور زندگى قانع و عفیف بود. هر روز صبح با لحنى شیوا و صدایى رسا قرآن تلاوت مى کرد. شب‌هاى چهارشنبه و در سال‌هاى آخر شب‌هاى پنج شنبه که خلوت بود، پیاده به مسجد سهله در کوفه مى رفت. على دوانى، یکى از همراهان وى در این مراسم مى گوید: «در حجره آیت الله فیروزآبادى در مسجد سهله، یک حصیر و بالشى از سبوس گندم و آفتابه اى بیشتر موجود نبود».
ایشان همچنین به «مقام حضرت ابراهیم علیه السلام» در مسجد کوفه علاقه زیادى داشتند، تا آن جا که مى فرمودند، دوست دارم پس از مرگم مرا دور مقام ابراهیم چند مرتبه طواف دهند.[۱۷]
وفات
مرحوم آیت الله فیروزآبادى پس از سال‌ها تلاش براى احیاى فقه و معارف اهل بیت علیهم السلام، در هفدهم ذی الحجه الحرام ۱۴۱۰ ه.ق (۱۳۶۹ ش) دار فانی را وداع گفت. بر حسب وصیت، آن فقید سعید را در قم مقدسه در صحن دوم مزار باغ بهشت، مقابل مزار شهدا، به خاک سپردند.[۱۸]
منابع
- ستارگان حرم، احمد محیطى اردکانى، جلد ۵.
پانویس
- ↑ عنایة الاصول فى شرح کفایةالاصول، تألیف السید مرتضى حسینى فیروزآبادى، ج ۳، ص ۱.
- ↑ فیروزآباد، یکى از بخش هاى میبد در ۵ کیلومترى اردکان و ۵۰ کیلومترى شهرستان یزد است.
- ↑ روزنامه جمهورى اسلامى، سه شنبه ۴ بهمن ۱۳۷۳، ش ۴۵۳۸، ص ۱۱.
- ↑ عنایة الاصول فى شرح کفایة الاصول، سید مرتضى فیروزآبادى، ج ۳، ص ۱. در این کتاب «ازاحة الشکوک فى حکم اللباس المشکوک» آمده است.
- ↑ الذریعة الى تصانیف الشیعه، آقا بزرگ تهرانی، ج ۲۰، ص ۶۱-۶۲ و ریحانة الادب، محمد على مدرس، ج ۴، ص ۳۶۴.
- ↑ عنایة الاصول فى شرح کفایة الاصول، ج ۳، ص أ.
- ↑ عنایة الاصول فى شرح کفایة الاصول، ج ۳، ص ب.
- ↑ فضائل پنج تن در صحاح ششگانه اهل سنت، ترجمه فضائل الخمسه من الصحاح السّتة، تألیف سید مرتضى فیروزآبادى و ترجمه شیخ محمدباقر ساعدى، ص و-مقدمه.
- ↑ همان، ص د.
- ↑ عنایة الاصول فى شرح کفایة الاصول، ج ۳، ص ب-د.
- ↑ فضائل پنج تن در صحاح ششگانه اهل سنت، ج ۱، ص د.
- ↑ گنجینه دانشمندان، شریف رازى، ج ۲، ص ۲۲۴.
- ↑ سوره اسراء ، آیه ۸۲.
- ↑ السبعة من السلف، ص ۸.
- ↑ عنایة الاصول فى شرح کفایة الاصول، ص د. و فضائل پنج تن، ج ۱، ص مقدمه یب - ى.
- ↑ گفتگو با آیت الله حاج سید عباس خاتم یزدى.
- ↑ فضائل پنج تن... ج ۱، مقدمه ص ز.
- ↑ همان.
آرشیو عکس و تصویر
سید مرتضی حسینی فیروزآبادی
