التبیان فی اعراب القرآن (کتاب): تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(صفحه‌ای تازه حاوی « التبيان همانطور كه گذشت به چند نام ديگر شناخته شده است، از آن جمله‏اند:« إعر...» ایجاد کرد)
 
 
(۶ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
التبيان همانطور كه گذشت به چند نام ديگر شناخته شده است، از آن جمله‌اند:« إعراب القرآن»،« املاء ما منّ به الرحمن فى وجوه القراءات و اعراب القرآن»،« اعراب القرآن و القرائات» و« البيان فى اعراب القرآن». كتابى است در نحو قرآن و علم قرائت و اختلاف قرائت، از كتابهاى مشابه، كاملتر و وسيعتر است. اين كتاب به زبان عربى شامل اعراب كل قرآن در يك جلد مى‌باشد.
+
{{مشخصات کتاب
  
==انگيزه تاليف==
+
|عنوان=
  
ابو البقاء در مقدمه كتاب انگيزه خود را در تأليف و فراهم آوردن كتابى با حجم اندك و بار علمى فراوان ياد مى‌كند، به همين جهت از ذكر اعراب ظواهر خوددارى مى‌كند و همچون اعراب الحديث كمتر درگير اختلاف آراء نحويان و بحث و استدلال در صحت و سقم آنها مى‌گردد. مؤلف در اين كتاب بر آراء سيبويه تأكيد خاصى دارد و در موارد مختلف به ذكر نظريات كسانى چون ابو على فارسى، ابن جنى، مبرد و خليل مى‌پردازد. ابو البقاء هنگام ذكر وجوه مختلف قرائات، علاوه بر قرائت مشهور، به شواذ نيز توجه دارد.
+
|تصویر= [[پرونده:التبیان فی اعراب القرآن.jpg|240px|وسط]]
  
==روش تفسيرى==
+
|نویسنده= عبدالله بن حسین عکبری
  
روش كلى وى به اين ترتيب است كه بعد از بيان صرف كلمات به اعراب آنها و فراز آيات با ذكر اقوال كوفيون و بصريون و افراد اين دو ملك و بيان وجوه مختلف آن و سپس به قرائت مى‌پردازد، كه علاوه بر قرائت مشهور با تعبير« جيد» به قرائت شاذ نيز مى‌پردازد، برخى مطالب را با شكل« فان قيل، قيل» مطرح مى‌كند. در برخى موارد مباحثى را به شكل موضوع واحد تحت عنوان فصل در مى‌آورد و بحث مفصلى راجع به آن بيان مى‌دارد مانند« فصل فى هاء الضمير» كه به سبب تكرار زياد در قرآن بحث مفصلى راجع به آن دارد. صفحه 13.
+
|موضوع= اعراب قرآن
  
در بحث صرفى، سعى دارد الفاظ را به اصل آنها ارجاع داده، علل آن را بيان دارد. در برخى موارد، جهت تثبيت قاعده يا مسئله‌اى لغوى به استشهاد به شواهد شعرى، روى مى‌آورد.
+
|زبان=عربی
  
==تحقيق==
+
|تعداد جلد=۲
  
تحقيق اين اثر توسط« بيت الافكار الدولية» انجام گرفته است. محقق پس از تنظيم متن كتاب به تصحيح آن پرداخته، نص كتاب را بر صفحات مصحف به ترتبيب تفسير توزيع كرده است. آيات ابتداى هر بحث را بدليل وجود مصحف در وسط صفحه، حذف نموده است.
+
|عنوان افزوده1= تحقیق
  
==چاپها==
+
|افزوده1= علی محمد البجاوی
  
اين اثر بارها در لبنان، ايران، مصر و هند تجديد چاپ شده است كه از جمله مى‌توان به چاپهاى تهران 1276 ق، 1860 م، قاهره 1961 به كوشش ابراهيم عطوه عوض و نيز قاهره 1377 ق به كوشش مصطفى سقا اشاره كرد. چاپ دوم برخى در سال 1389 ق و 1969 م انجام گرفته است.
+
|عنوان افزوده2=
  
==نسخه حاضر==
+
|افزوده2=
  
نسخه حاضر با اعتماد و توجه به چاپ على محمد البجاوى( كه در دو مجلد عرضه شده است.) در يك جلد تنظيم گرديده است. مقدمه محقق با اختصار درباره روش كتاب و جايگاه آن و چگونگى تصحيح، سخن رانده است، تاريخ مقدمه جمادى الاولى 1419 ق، 1998 م مى‌باشد.
+
|لینک=
محقق محترم پس از مقدمه به شرح حال مختصرى از مؤلف و كتب او اشاره دارد.
 
  
اين نسخه از طرف« بيت الافكار الدولية» مشترك دو كشور اردن و عربستان سعودى در قطع وزيرى چاپ و عرضه گرديده است. از تاريخ مقدمه، مى‌توان حدس زد كه چاپ آن در سال 1419 ق، 1998 م مى‌باشد. از آنجايى كه ناشر، سعى داشته دو مجلد نسخه اصلى را تبديل به يك جلد نمايد ناچار شده متن كتاب را با خطى ريز در سه ستون ارائه دهد. فرازهاى آيات و كلمات آن، در ابتداى هر آيه با رقم آن در مصحف مشخص شده است. در هر صفحه كتاب يك تا پنج صفحه مصحف، چاپ شده است. بدين جهت كل كتاب در 396 صفحه عرضه گرديده است. در پايان نيز فهرست محتويات كتاب بر اساس سوره‌ها ارائه شده است.
+
}}
  
==منابع مقاله==
+
'''«التبیان فى إعراب القرآن»''' تألیف ابوالبقاء عبدالله بن حسین عُکبری (م، ۶۱۶ ق)، کتابى در [[صرف]] و [[نحو]] [[قرآن کریم]] و علم قرائت و اختلاف [[قراءات قرآن|قرائات]] است. این کتاب شامل [[اعراب قرآن|اعراب]] كل قرآن به زبان عربى بوده و از کتابهاى مشابه، کاملتر مى‌باشد.
  
1- مقدمه مصحح و مؤلف كتاب
+
==معرفی کتاب==
  
2- دايرة المعارف بزرگ اسلامى زير نظر كاظم موسوى بجنوردى ج 5 ص 216
+
کتاب «التبیان فى إعراب القرآن» به چند نام دیگر نیز شناخته شده است، از جمله‌: «إعراب القرآن»، «املاء ما منّ به الرحمن فى وجوه القراءات و اعراب القرآن»، «اعراب القرآن و القرائات» و «البیان فى اعراب القرآن».
  
3- دانشنامه قرآن و قرآن پژوهى به كوشش بهاء الدين خرمشاهى ج 1 ص 302
+
ابوالبقاء در مقدمه، انگیزه خود را در تألیف و فراهم آوردن کتابى با حجم اندک و بار علمى فراوان یاد مى‌کند، به همین جهت از ذکر اعراب ظواهر خوددارى مى‌کند و همچون اعراب الحدیث، کمتر درگیر اختلاف آراء نحویان و بحث و استدلال در صحت و سقم آنها مى‌گردد. مؤلف در این کتاب بر آراء [[سیبویه|سیبویه]] تأکید خاصى دارد و در موارد مختلف به ذکر نظریات کسانى چون ابوعلى فارسى، ابن جنى، مبرّد و [[خلیل بن احمد فراهیدی|خلیل]] مى‌پردازد. ابوالبقاء هنگام ذکر وجوه مختلف [[قراءات قرآن|قرائات]]، علاوه بر قرائت مشهور، به شواذ نیز توجه دارد.
  
4- تفسير و مفسران آيت الله معرفت ج 2 ص 33
+
روش کلى مؤلف به این ترتیب است که بعد از بیان [[صرف]] کلمات، به [[اعراب قرآن|اعراب]] آنها و فراز آیات با ذکر اقوال کوفیون و بصریون و افراد این دو ملک و بیان وجوه مختلف آن و سپس به قرائات مى‌پردازد، که علاوه بر قرائت مشهور با تعبیر «جید» به قرائت شاذ نیز مى‌پردازد. برخى مطالب را با شکل «فان قیل، قیل» مطرح مى‌کند. در برخى موارد مباحثى را به شکل موضوع واحد تحت عنوان فصل در مى‌آورد و بحث مفصلى راجع به آن بیان مى‌دارد، مانند «فصل فى هاء الضمیر» که به سبب تکرار زیاد در [[قرآن]]، بحث مفصلى راجع به آن دارد.
 +
 
 +
در بحث [[صرف|صرفى]]، سعى دارد الفاظ را به اصل آنها ارجاع داده، و علل آن را بیان کند. در برخى موارد نیز، جهت تثبیت قاعده یا مسئله‌اى لغوى به استشهاد به شواهد شعرى، روى مى‌آورد.
 +
 
 +
==منابع==
 +
 
 +
* [[نرم افزار جامع تفاسیر نور|نرم افزار جامع التفاسیر]]، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
 +
{{تفسیر قرآن}}
 +
[[رده: تفاسیر]][[رده:منابع قرآنی]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۸ ژانویهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۰۷:۳۷

التبیان فی اعراب القرآن.jpg
نویسنده عبدالله بن حسین عکبری
موضوع اعراب قرآن
زبان عربی
تعداد جلد ۲
تحقیق علی محمد البجاوی

«التبیان فى إعراب القرآن» تألیف ابوالبقاء عبدالله بن حسین عُکبری (م، ۶۱۶ ق)، کتابى در صرف و نحو قرآن کریم و علم قرائت و اختلاف قرائات است. این کتاب شامل اعراب كل قرآن به زبان عربى بوده و از کتابهاى مشابه، کاملتر مى‌باشد.

معرفی کتاب

کتاب «التبیان فى إعراب القرآن» به چند نام دیگر نیز شناخته شده است، از جمله‌: «إعراب القرآن»، «املاء ما منّ به الرحمن فى وجوه القراءات و اعراب القرآن»، «اعراب القرآن و القرائات» و «البیان فى اعراب القرآن».

ابوالبقاء در مقدمه، انگیزه خود را در تألیف و فراهم آوردن کتابى با حجم اندک و بار علمى فراوان یاد مى‌کند، به همین جهت از ذکر اعراب ظواهر خوددارى مى‌کند و همچون اعراب الحدیث، کمتر درگیر اختلاف آراء نحویان و بحث و استدلال در صحت و سقم آنها مى‌گردد. مؤلف در این کتاب بر آراء سیبویه تأکید خاصى دارد و در موارد مختلف به ذکر نظریات کسانى چون ابوعلى فارسى، ابن جنى، مبرّد و خلیل مى‌پردازد. ابوالبقاء هنگام ذکر وجوه مختلف قرائات، علاوه بر قرائت مشهور، به شواذ نیز توجه دارد.

روش کلى مؤلف به این ترتیب است که بعد از بیان صرف کلمات، به اعراب آنها و فراز آیات با ذکر اقوال کوفیون و بصریون و افراد این دو ملک و بیان وجوه مختلف آن و سپس به قرائات مى‌پردازد، که علاوه بر قرائت مشهور با تعبیر «جید» به قرائت شاذ نیز مى‌پردازد. برخى مطالب را با شکل «فان قیل، قیل» مطرح مى‌کند. در برخى موارد مباحثى را به شکل موضوع واحد تحت عنوان فصل در مى‌آورد و بحث مفصلى راجع به آن بیان مى‌دارد، مانند «فصل فى هاء الضمیر» که به سبب تکرار زیاد در قرآن، بحث مفصلى راجع به آن دارد.

در بحث صرفى، سعى دارد الفاظ را به اصل آنها ارجاع داده، و علل آن را بیان کند. در برخى موارد نیز، جهت تثبیت قاعده یا مسئله‌اى لغوى به استشهاد به شواهد شعرى، روى مى‌آورد.

منابع

***
تفسیر قرآن
درباره تفسیر قرآن: تفسیر قرآن -تاریخ تفسیر - روشهای تفسیری قرآن
اصطلاحات: اسباب نزول -اسرائیلیات -سیاق آیات
شاخه های تفسیر قرآن:

تفسیر روایی (تفاسیر روایی) • تفسیر اجتهادی (تفاسیر اجتهادی) • تفسیر فقهی ( تفاسیر فقهی) • تفسیر ادبی ( تفاسیر ادبی) • تفسیر تربیتی ( تفاسیر تربیتی) • تفسیر كلامی ( تفاسیر كلامی) • تفسیر فلسفی ( تفاسیر فلسفی ) • تفسیر عرفانی (تفاسیر عرفانی ) • تفسیر علمی (تفاسیر علمی)

روشهای تفسیری قرآن:
تفاسیر به تفکیک مذهب مولف: