علویون

مذهب «علویون» در واقع انشعابى از مذهب شیعه امامیه است که تاریخ جدائى آن به دوران پس از غیبت صغرى مى رسد. چنین پیداست که در اصول عقاید، هنوز اصالت اولیه خود را حفظ کرده است.

پایگاه این گروه

پایگاه این مذهب از همان آغاز انشعاب درشام (سوریه امروز ولبنان) بوده و مى باشد. اخیرا در اثر تماس و نزدیکى برخى علماء امامیه با علماء علوى سوریه و ایجاد تفاهم و دوستى، براى روشن شدن اذهان، دانشمندان این مذهب اعلامیه اى رسمى صادر کردند که مبین اعلام عقاید و مواضع عقیدتى شان در اصول و فروع دین مى باشد. در این اعلامیه چنین آمده است:

(...خداوندا! تو را مى ستائیم، زیرا که ستایش حق تو است. از خداوند کمک مى خواهیم و راهنمائى مى طلبیم و به او ایمان داریم. و تنها بر او توکل مى نمائیم. درود بر محمد بن عبدالله سرور پیامبران و خاتم رسولان، و سلام گرم ما بر رهبران و امامان و راهنمایان بزرگ که خداوند پلیدى را از آنان دور کرده و از لوث گناه آنان را پاک ساخته است. اما بعد! آنچه که میان مردم ایجاد تفرقه و جدائى مى کند، بى اطلاعى از وضع یکدیگر و پیروى از هوى و هوس و اعتماد به گفتار باطل دیگران است ... افراد مغرض و دشمن، تهمتهائى از لابلاى کتابها بیرون کشیده و به صورت حقایق تاریخ جلوه مى دهند... اجتماعات ما مسلمانان علوى در گذشته مورد حملات و تهمت هاى سخت قرار داشت ... براى ایجاد تفاهم بین ما مسلمانان راهى بهتر از نشر عقاید در اصول و فروع نیست ...).

در این اعلامیه مفصل، به نفوذ استعمار فرانسه در سوریه و دخالت در مسائل سیاسى - مذهبى آن سامان اشاره شده است. علماء علوى تاءکید دارند که آنچه علیه آنان انتشار یافته و عقاید غلط و باطلى که به آنان نسبت داده شده، کار استعمار ویهود است. علماء علوى یادآور شده اند که در سال ۱۹۳۶ میلادى رهبران این مذهب اعلامیه اى مبنى بر اعلام مواضع عقیدتى خود انتشار داده اند.

اعلامیه این مذهب

در این اعلامیه آمده است که:

۱- هر فرد علوى، مسلمان است. شهادتین را گفته و به آن ایمان دارد و ارکان پنجگانه اسلام را بر پا مى دارد.

۲- هر فرد علوى که به اسلام اقرار نکند و یا منکر ضروریات دین باشد، از صف علویان خارج است و به اسلام ربطى ندارد.

۳- علویان مسلمان و شیعه مذهب هستند... علویون پیروان و یاران امام على علیه السلام هستند... کتاب آسمانى علویونقرآن کریم است ... مذهب ما مذهب امام صادق علیه السلام مى باشد. علویون به نص قرآن و تصریح پیامبر اسلام، قرآن کریم و اهل بیت آن حضرت را مرجع دینى و عقیدتى خود مى دانند.

۴- علویون در عبادات و معاملات و دیگر احکام داراى مذهب مستقلى نیستند و در همه این موضوعات بر مذهب امامیه اعتماد و عمل مى کنند. مذهب جعفرى ریشه مذهب علوى است و علویون فرع مذهب جعفرى مى باشند.

این اعلامیه را هشتاد نفر از علماء در سوریه و لبنان امضاء کرده اند.

منابع استخراج احکام

۱- قرآن کریم

در قرآن کریم هیچ گونه تحریف و تغییرى راه نیافته، و این کلام همان است که بر رسول اکرم نازل شده است.

۲- سنت پیامبر

مصدر دوم احکام شرع، سنت رسول خدا (صلى الله علیه و آله ) است که عبارت است از گفتار و افعال و تقریرات حضرتش که از طریق صحیح به ما رسیده باشد.

۳- اجماع

آنچه را از احکام که مسلمانان بر آن اجماع کرده اند و امام علیه السلام هم با آنان است، حجت مى باشد...

۴- عقل

دلیل عقلى حجت است هنگامى که در سلسله علل قرار گیرد، یا جزء امورى باشد که عقل آن را پذیرفته است و به نظر ما بکار بردن دلیل عقلى در فقه تنها حق مجتهد است. و مجتهد کسى را گویند که براى او ملکه استنباط فراهم آمده باشد... و مرجع تقلید در نظر ما همان گونه است که امام زمان (علیه السلام) فرموده: آن کس از فقهاء که خویشتن دار باشد، دین خود را حفظ کند، مخالف هواهاى نفسانى خود باشد و مطیع امر مولاى خود باشد، مردم عامى باید از او تقلید کنند.

عقائد مذهب علوی

۱- اسلام

خداوند فرموده است که: (ان الدین عند الله الاسلام) و نیز فرموده که: (و من یبتغ غیر الاسلام دینا فلن یقبل منه و هو فى الآخرة من الخاسرین). پس دین ما اسلام است. اسلام عبارت است از اقرار به شهادتین و ایمان و اعتقاد به آنچه پیامبر اسلام آورده است.

۲- ایمان

ایمان عبارت است از اعتقاد راستین به خداوند و ملائکه و کتب آسمانى و پیامبران با اقرار به شهادتین.

۳- اصول دین

پنج اصل مى باشد: توحید، عدل، نبوت، امامت، معاد. باید در اصول دین از روى دلیل و برهان که موجب علم گردد، ایمان آورد و نه از روى گمان و تقلید.

۴- توحید

توحید یعنی خداوند بى مثل و مانند و شریک است، خالق هستى و کل اشیاء مى باشد، شنوا و بیناست و...

۵- عدل

خداوند عادل است، به احدى ظلم نمى کند، ظالم را دوست ندارد...هر کس ذره اى خوبى کند، ثواب بیند و هر کس ذره اى بدى کند، عقاب بیند.

۶- نبوت

خداوند به منظور لطف به بندگانش، پیامبرانى را برگزیده است و آنان را با معجزات و کارهاى شگفت مدد کرده است و آنان را به اخلاق نیکو، امتیاز بخشیده است ... در قرآن اسامى ۲۵ پیامبر آمده که نخستین آنان آدم و آخرین آنان حضرت محمد بن عبدالله (صلى الله علیه و آله) خاتم پیامبران است. دین آن حضرت اسلام، آخرین شریعت الهى و کاملترین ادیان آسمانى است. خداوند پیامبران را عصمت بخشیده و آنان از هر گونه گناه و خطا و اشتباه مصون هستند.

۷- امامت

امامت یک منصب الهى است که خداوند براى مصالح بندگان لازم دانسته است. ما معتقدیم که لطف الهى اقتضا دارد که با نص قاطع و صریح امام را تعیین کند... ما معتقدیم که امام نیز باید مانند پیامبر، معصوم باشد و اشتباه و گناه از او سر نزند... امامان در نظر ما دوازده نفر هستند که پیامبر اسلام نام یکایک آنان را تصریح کرده است. ما معتقدیم امامى را که خداوند تعیین کرده و پیامبر اسلام این نصب الهى را طى روایات متواترى به مردم ابلاغ کرده، حضرت امام على بن ابى طالب (علیه السلام) است که او نیز بنده اى از بندگان خداوند و پسر عمو و داماد رسول خدا و پس از آن حضرت، مولاى جهانیان است. پس از حضرت على، فرزندش امام حسن و پس ‍ از او امام حسین امام بر حق بوده است. پس از این دو برادر بزرگوار، امامت در نسل امام حسین علیه السلام ادامه یافته است: امام على بن الحسین، امام محمد بن على، امام جعفر بن محمد، امام موسى بن جعفر، امام على بن موسى، امام محمد بن على، امام على بن محمد، امام حسن بن على، و امام دوازدهم حجت بن الحسن علیهم السلام مى باشند. امام دوازدهم هم اکنون غایب است و روزى پروردگار او را آشکار خواهد کرد...

۸- معاد

خداوند پس از مرگ بندگان، دوباره آنان را زنده خواهد کرد تا در قیامت به حساب اعمال آنان رسیدگى کند... به تصریح قرآن، روز قیامت خواهد آمد و در آن تردیدى راه ندارد. پروردگار مردم را از قبرها دوباره زنده خواهد کرد و... نیکوکاران را پاداش و بدکاران را کیفر خواهد داد... ما علویون همان گونه که به معاد ایمان داریم، به تمام آنچه در قرآن کریم و احادیث صحیح آمده از بعث، نشور، بهشت، دوزخ، عذاب، نعمت، صراط، میزان و... ایمان داریم.

فروع دین

۱- نماز

نماز بر اهل ایمان واجب است، ستون دین است، مهمترین عبادتى است که خداوند بر بندگانش واجب فرموده است ... اگر نماز قبول شود، بقیه اعمال هم قبول خواهد شد و اگر نماز رد شود، بقیه اعمال نیز مردود است. نمازهاى واجب یومیه پنج است: صبح، ظهر، عصر، مغرب، عشا و مجموع رکعات آنها هفده رکعت است. در حال سفر و خوف، چهار رکعتى، دو رکعت مى باشد. نمازهاى واجب دیگر عبارتند از: نماز جمعه، نماز فطر، نماز عید قربان که با تکمیل شرایط مربوطه واجب مى گردد. نماز طواف و نماز میت از نمازهاى واجب است. نمازهاى مستحبى (نوافل) ۳۴ رکعت است که در اوقات پنج گانه خوانده مى شود. این نمازها نزد ما به (رواتب) مشهور است. جایز است انسان به قسمتى از نمازهاى نافله اکتفا کند، هر چند که ترک آنها نیز جایز است. معتقدیم که در انجام مستحبات، انسان داراى ثواب است و در ترک آنها عقابى نیست.

پیش از نماز اذان و اقامه مستحب است. و اذان داراى هیجده فصل و اقامه داراى هفده فصل مى باشد. شهادت به ولایت امام على علیه السلام در اذان و اقامه مستحب است و ترک آن ضررى ندارد.

۲- روزه

روزه یکى از ارکان دین است و بر هر مکلفى که قدرت بدنى داشته باشد، واجب است روزه بگیرد... روزه عبارت است از خویشتن دارى از اکل و شرب و دیگر مبطلات روزه، از اول طلوع فجر صادق تا مغرب شرعى با قصد قربت در ماه رمضان و در دیگر مواردى که واجب مى گردد.

۳- زکات

زکات یکى دیگر از ارکان دین است که احکام و شرایط آن در کتب فقهى بیان شده است. زکات در طلا و نقره، گوسفند و شتر و گاو و گندم و جو و خرما و کشمش واجب و در دیگر حبوبات مستحب است.

۴- خمس

خمس حقى است واجب بر گردن مکلف مستطیع به دستور قرآن مجید که احکام آن در کتب فقهى آمده است.

۵- جهاد

جهاد از ارکان دین است و به منظور دعوت به اسلام واجب است. وجوب آن کفائى است، اما در صورت لزوم، واجب عینى است.

۶- حج

حج عملى است که بر مکلف مستطیع واجب است که یک بار در عمر به شرط توانائى و شرائط لازم به مکه معظمه برود. احکام آن در کتب فقهى بیان شده است.

۷و۸- امر به معروف و نهى از منکر

امر به معروف و نهى از منکر از واجبات اسلام است و معتقدیم که پروردگار به هر عمل نیکى که فرمان داده، آن را معروف نامیده است. این فرمان گاهى مستحب است و از هر عمل زشتى که نهى فرموده، آن را منکر نامیده است و این نهى نیز در مواردى حرام و گاهى مکروه است.

۹و۱۰- تولى و تبرى

تولى و تبرى یعنى دوستى با دوستان خدا و انبیاء و اولیاء دین و بیزارى از دشمنان خدا و انبیاء و اولیاء دین (علیهم السلام).

ما علویون در بقیه احکام و موضوعات اسلامى طبق فقه جعفرى عمل مى کنیم و فقهاء ما به کتب اربعه شیعه امامیه: (کافى، تهذیب، استبصار و من لایحضره الفقیه) مراجعه مى کنند و عوام ما به رساله هاى علمیه مراجع تقلید رجوع مى نمایند.

منبع

عبدالله مبلغی آبادانی، تاریخ ادیان و مذاهب جهان، ج ۳، ص ۲۲۸، در دسترس در سایت پایگاه اطلاع رسانی فرق و ادیان و مداهب بازیابی: بیست و چهارم مرداد ۱۳۹۴.