خُبث: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(ویرایش)
 
(۴ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
خبث در لغت به معنای ناپاكى و پليدى و در مقابل طیب است .<ref> فيومى، احمد بن محمد مقرى، المصباح المنير في غريب الشرح الكبير للرافعي، در يك جلد، ج2 ، ص 162، منشورات دار الرضي، قم - ايران، اول، ه‍ ق </ref>  
+
«خُبث» در لغت به معنای ناپاکى و پلیدى است و در مقابل «طیّب» قرار دارد،<ref> فیومى، المصباح المنیر، ۲/۱۶۲ </ref> و خبیث آن است که ناپاک، پلید و تنفّر آور باشد، اعمّ از انسان، کلام، طعام و غیره و ضدّ آن طیب است که به معنى پاک و دلچسب می باشد. 
  
== واژه خبث در قرآن ==
+
==واژه خبث در قرآن==
 +
ریشه «خبث» در [[قرآن|قرآن کریم]] در آیات زیر به کار رفته است:
  
{{ متن قرآن |و البلد الطيب يخرج نباته باذن ربه و الذى خبث لا يخرج الاّ نكدا}}؛ سرزمين پاك رستنيش به اذن خداوندگارش برويد، و آن كه پليد و ناپاك است جز اندك نرويد . <ref> [[سوره اعراف]]:58 </ref>
+
* {{متن قرآن|«وَالْبَلَدُ الطَّیبُ یخْرُجُ نَبَاتُهُ بِإِذْنِ رَبِّهِ وَالَّذِی خَبُثَ لَا یخْرُجُ إِلَّا نَکدًا»}}؛<ref> [[سوره اعراف|اعراف]]:۵۸ </ref> سرزمین پاک رستنی اش به اذن خداوندگارش بروید، و آن که پلید و ناپاک است جز اندک نروید.
 +
* {{متن قرآن|«یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَنْفِقُوا مِنْ طَیبَاتِ مَا کسَبْتُمْ وَمِمَّا أَخْرَجْنَا لَکمْ مِنَ الْأَرْضِ وَلَا تَیمَّمُوا الْخَبِیثَ مِنْهُ تُنْفِقُونَ...»}}؛<ref>[[سوره بقره|بقره]]:۲۶۷</ref> ای اهل ایمان، از بهترین آنچه اندوخته‌اید و از آنچه برای شما از زمین می‌رویانیم انفاق کنید، و بدها را برای انفاق در نظر نگیرید.
 +
* {{متن قرآن|«الْخَبِیثَاتُ لِلْخَبِیثِینَ وَالْخَبِیثُونَ لِلْخَبِیثَاتِ وَالطَّیبَاتُ لِلطَّیبِینَ وَالطَّیبُونَ لِلطَّیبَاتِ...»}}؛<ref>[[سوره نور|نور]]:۲۶</ref> زنان ناپاک از آن مردان ناپاکند، و مردان ناپاک نیز به زنان ناپاک تعلّق دارند؛ و زنان پاک از آن مردان پاک، و مردان پاک از آن زنان پاکند... .
 +
* {{متن قرآن|«... وَ یحِلُّ لَهُمُ الطَّیبَاتِ وَیحَرِّمُ عَلَیهِمُ الْخَبَائِثَ ...»}}؛<ref>اعراف:۱۵۷</ref> اشیاء پاکیزه را برای آنها حلال می‌شمرد، و ناپاکیها را تحریم می کند. 
 +
* {{متن قرآن|«وَمَثَلُ کلِمَةٍ خَبِیثَةٍ کشَجَرَةٍ خَبِیثَةٍ اجْتُثَّتْ مِنْ فَوْقِ الْأَرْضِ مَا لَهَا مِنْ قَرَارٍ»}}؛<ref>[[سوره ابراهیم|ابراهیم]]:۲۶</ref> و مَثَل سخنى ناپاک چون درختى ناپاک است که از روى زمین کنده شده و قرارى ندارد.
  
== واژه خبث در روایات ==
+
==خبث در روایات==
  
[[اميرالمؤمنين]] (ع) : '''«انّما انتم اخوان على دين الله ، ما فرّق بينكم الاّ خبث السرائر و سوء الضمائر»''' : شما مسلمانان ـ از نظر دين خدا و طبق قانون اسلام ـ برادر يكديگر مى باشيد، چيزى جز ناپاكى درونها و بدى نيتها شما را از يكديگر جدا نساخته است . <ref> حضرت غلی _علیه السلام) نهج البلاغه: خطبه 113 </ref>
+
* [[پیامبر اسلام|رسول الله]] (صلى الله عليه و آله): «سَيَأتِي على اُمَّتِي زمانٌ تَخبُثُ فيهِ سَرائرُهُم و تَحسُنُ فيهِ عَلانِيَتُهُم طَمَعا فِي النیا ...»؛ روزگارى بر امت من فرا رسد که به هدف دستیابى به دنیا درونهاشان پلید و برونهاشان آراسته و زیبا باشد.<ref>بحارالانوار: ۱۸/۱۴۶ </ref>
 
+
* رسول الله (صلى الله عليه و آله): «... أَمَّا الدَّارُ فَشُؤْمُهَا ضِیقُهَا وَ خُبْثُ جِیرَانِهَا»؛ نحوست خانه تنگى آن و ناپاکى همسایگانش مى باشد.<ref>بحارالانوار: ۶۴/۱۹۸ </ref>
[[امام سجّاد]] (ع) : '''«الذنوب التى تردّ الدعاء : سوء النيّه و خبث السريرة»''' : گناهانى كه موجب مى شوند دعا مردود گردد و به اجابت نرسد عبارتند از : بدى نيت و ناپاكى درون .<ref>محمد باقر مجلسی، [[بحارالانوار]]:73/376 </ref>
+
* [[امام علی علیه السلام|امیرالمؤمنین]] (علیه السلام): «انّما انتم إخوان على دین الله، ما فرّق بینکم الاّ خبثُ السرائر و سوءُ الضمائر»؛ شما مسلمانان ـ از نظر دین خدا و طبق قانون اسلام ـ برادر یکدیگر مى باشید، چیزى جز ناپاکى درونها و بدى نیتها شما را از یکدیگر جدا نساخته است.<ref> نهج البلاغه: خطبه ۱۱۳ </ref>
 
+
* [[امام سجّاد]] (علیه السلام): «الذنوبُ التى تردّ الدعاء: سوءُ النیة و خبثُ السریرة»؛ گناهانى که موجب مى شوند دعا مردود گردد و به اجابت نرسد عبارتند از: بدى نیت و ناپاکى درون.<ref>بحارالانوار: ۷۳/۳۷۶ </ref>
رسول الله (ص) :''' «سيأتى على امتى زمان تخبث فيه سرائرهم و تحسن فيه علانيتهم طمعا فى الدنيا ...»''' : روزگارى بر امت من فرا رسد كه به هدف دستيابى به دنيا درونهاشان پليد و برونهاشان آراسته و زيبا باشد . <ref>همان، بحارالانوار:18/146 </ref>
 
«شوم الدار ضيقها و خبث جيرانها» : نحوست خانه تنگى آن و ناپاكى همسايگانش مى باشد .<ref>محمد تقی مجلسی،  بحارالانوار:64/198 </ref>
 
  
 +
==پانویس==
 +
<references />
  
==پانویس ==  
+
==منابع==
<references />
 
  
== منبع ==
+
*احمد فیومى، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر
*سید مصطفی حسینی دشتی، فرهنگ معارف و معاریف.
+
*محمدباقر مجلسی، [[بحارالانوار]]
 +
*سید مصطفی حسینی دشتی، [[فرهنگ معارف و معاریف (کتاب)|فرهنگ معارف و معاریف]]
 +
*سایت الکتاب
  
 
[[رده:واژگان قرآنی]]
 
[[رده:واژگان قرآنی]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱ سپتامبر ۲۰۲۱، ساعت ۰۶:۲۲

«خُبث» در لغت به معنای ناپاکى و پلیدى است و در مقابل «طیّب» قرار دارد،[۱] و خبیث آن است که ناپاک، پلید و تنفّر آور باشد، اعمّ از انسان، کلام، طعام و غیره و ضدّ آن طیب است که به معنى پاک و دلچسب می باشد.

واژه خبث در قرآن

ریشه «خبث» در قرآن کریم در آیات زیر به کار رفته است:

  • «وَالْبَلَدُ الطَّیبُ یخْرُجُ نَبَاتُهُ بِإِذْنِ رَبِّهِ وَالَّذِی خَبُثَ لَا یخْرُجُ إِلَّا نَکدًا»؛[۲] سرزمین پاک رستنی اش به اذن خداوندگارش بروید، و آن که پلید و ناپاک است جز اندک نروید.
  • «یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَنْفِقُوا مِنْ طَیبَاتِ مَا کسَبْتُمْ وَمِمَّا أَخْرَجْنَا لَکمْ مِنَ الْأَرْضِ وَلَا تَیمَّمُوا الْخَبِیثَ مِنْهُ تُنْفِقُونَ...»؛[۳] ای اهل ایمان، از بهترین آنچه اندوخته‌اید و از آنچه برای شما از زمین می‌رویانیم انفاق کنید، و بدها را برای انفاق در نظر نگیرید.
  • «الْخَبِیثَاتُ لِلْخَبِیثِینَ وَالْخَبِیثُونَ لِلْخَبِیثَاتِ وَالطَّیبَاتُ لِلطَّیبِینَ وَالطَّیبُونَ لِلطَّیبَاتِ...»؛[۴] زنان ناپاک از آن مردان ناپاکند، و مردان ناپاک نیز به زنان ناپاک تعلّق دارند؛ و زنان پاک از آن مردان پاک، و مردان پاک از آن زنان پاکند... .
  • «... وَ یحِلُّ لَهُمُ الطَّیبَاتِ وَیحَرِّمُ عَلَیهِمُ الْخَبَائِثَ ...»؛[۵] اشیاء پاکیزه را برای آنها حلال می‌شمرد، و ناپاکیها را تحریم می کند.
  • «وَمَثَلُ کلِمَةٍ خَبِیثَةٍ کشَجَرَةٍ خَبِیثَةٍ اجْتُثَّتْ مِنْ فَوْقِ الْأَرْضِ مَا لَهَا مِنْ قَرَارٍ»؛[۶] و مَثَل سخنى ناپاک چون درختى ناپاک است که از روى زمین کنده شده و قرارى ندارد.

خبث در روایات

  • رسول الله (صلى الله عليه و آله): «سَيَأتِي على اُمَّتِي زمانٌ تَخبُثُ فيهِ سَرائرُهُم و تَحسُنُ فيهِ عَلانِيَتُهُم طَمَعا فِي النیا ...»؛ روزگارى بر امت من فرا رسد که به هدف دستیابى به دنیا درونهاشان پلید و برونهاشان آراسته و زیبا باشد.[۷]
  • رسول الله (صلى الله عليه و آله): «... أَمَّا الدَّارُ فَشُؤْمُهَا ضِیقُهَا وَ خُبْثُ جِیرَانِهَا»؛ نحوست خانه تنگى آن و ناپاکى همسایگانش مى باشد.[۸]
  • امیرالمؤمنین (علیه السلام): «انّما انتم إخوان على دین الله، ما فرّق بینکم الاّ خبثُ السرائر و سوءُ الضمائر»؛ شما مسلمانان ـ از نظر دین خدا و طبق قانون اسلام ـ برادر یکدیگر مى باشید، چیزى جز ناپاکى درونها و بدى نیتها شما را از یکدیگر جدا نساخته است.[۹]
  • امام سجّاد (علیه السلام): «الذنوبُ التى تردّ الدعاء: سوءُ النیة و خبثُ السریرة»؛ گناهانى که موجب مى شوند دعا مردود گردد و به اجابت نرسد عبارتند از: بدى نیت و ناپاکى درون.[۱۰]

پانویس

  1. فیومى، المصباح المنیر، ۲/۱۶۲
  2. اعراف:۵۸
  3. بقره:۲۶۷
  4. نور:۲۶
  5. اعراف:۱۵۷
  6. ابراهیم:۲۶
  7. بحارالانوار: ۱۸/۱۴۶
  8. بحارالانوار: ۶۴/۱۹۸
  9. نهج البلاغه: خطبه ۱۱۳
  10. بحارالانوار: ۷۳/۳۷۶

منابع