محمدحسین نجفی کلباسی: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
جز (صفحه‌ای جدید حاوی ' {{بخشی از یک کتاب}} ==محمدحسين نجفي كلباسي== دانشور پارسا '''اشاره''' در گلستان [[دي...' ایجاد کرد)
 
 
(۱۰ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
−
{{بخشی از یک کتاب}}
+
{{شناسنامه عالم
−
==محمدحسين نجفي كلباسي==
+
||نام کامل = محمدحسین کلباسی نجفی
 +
||تصویر= [[پرونده:Kalbasi.jpg|240px]]
 +
||زادروز =  ۱۳۲۳ ه.ق
 +
|زادگاه = [[اصفهان]]
 +
|وفات = ۱۴۱۸ ه.ق
 +
|مدفن = [[قم]]
 +
|اساتید = [[سید ابوالحسن اصفهانی]]، [[سید ضیاء الدین عراقی]]، [[شیخ مرتضی طالقانی]]، [[علامه محمد جواد بلاغی|محمدجواد بلاغی]]، [[سید جمال الدین گلپایگانی]]،...
 +
|شاگردان =
 +
|آثار = غرائب و قصارالکلم، غریب القرآن، وسيلة الوصول إلى حقائق الأصول، شرح [[عروة الوثقی]]،  شرح [[باب حادی عشر (کتاب)|باب حادی عشر]]،...
 +
}}
 +
'''آیت الله شیخ محمدحسین کلباسی''' (۱۴۱۸-۱۳۲۳ ق)، از علمای [[شیعه]] معاصر و از شاگردان [[آقا ضیاءالدین عراقی]] و [[سید ابوالحسن اصفهانی]] بود. آثار گرانبهای او در زمینه‌های معارف دینی، گواه مسلمی‌‌ بر توانایی های فکری و بصیرت عالی همه جانبه این [[فقیه]] بزرگ است. کتاب «غرائب و قصارالکلم من الکتاب والسنة» از جمله آثار اوست. آیت الله کلباسی در قضای حوائج عامه مردم و اعمال خیریه و دستگیری از محتاجان نیز سعی فراوان داشت.
  
−
دانشور پارسا
+
==ولادت و خاندان==
  
−
'''اشاره'''
+
محمدحسین نجفی کلباسی در سوم [[شعبان]] ۱۳۲۳ ه.ق در [[اصفهان]] به دنیا آمد. پدرش محمدرضا کلباسی (متوفای ۱۳۶۶ ه.ق) از نوادگان دانشور معروف [[محمدابراهیم کرباسی]] (۱۱۸۰-۱۲۶۱ ق)، از جمله علما و زهاد زمان خود بود.
  
−
در گلستان [[دين]] و دانش به دانشمندان بزرگ و متعهدي برمي‌خوريم كه علم را تنها به خاطر خدا و براي خدمت به جامعه مسلمين می‌‌خواهند. اين گروه در طول تاريخ، كم‌نظير و نادر بوده‌اند و همين امر سبب شده است كه همچون ستارگاني پرفروغ و بدون افول در آسمان تاريك دنياي متمدن بدرخشند و مشعلي براي پويندگان راه هدايت و طالبان نجات، به شمار آيند و با عمر پربركت و خدمات بي‌شائبه، دنياي [[اسلام]] را با رايحه [[علم]] و [[معرفت]] خود، عطرآگين و با درخشش هميشگي خويش، منور سازند. يكي از اين عالمان عامل، آيت الله آقاي حاج شيخ محمدحسين نجفي كلباسي قدس سره است.<ref> آن مرحوم و فرزندانشان در شناسنامه به «نجفي كلباسي» ناميده شده‌اند. (رجال خاندان كلباسي، ص 174)</ref>
+
اين خاندان قبلاً به «كرباسي» معروف بوده سپس به «كلباسي» شهرت يافت. خاندان کرباسی اهل علم و فضل، دارای شأن و اعتبار، از علمای بزرگ [[اصفهان]] و مروجین شرع مقدس بوده‌اند، که نسب خود را به [[مالک اشتر]] می‌‌رسانند.<ref> ماضی نجف و حاضرها، ج ۳، ص ۲۳۱.</ref> آن‌ها به خاطر کمالات معنوی و تقدم در علوم اسلامی، در اصفهان دارای عظمت و جلالت ویژه‌ای هستند. اما در اواخر قرن ۱۳ ه.ق، به خاطر کسب علم از اصفهان به [[نجف]] اشرف هجرت کردند و در نجف دارای مکانت علمی ‌‌خاص و شأنی ویژه شدند.<ref> همان.</ref>  
  
−
'''نسب'''
+
==تحصیل و استادان==
  
−
پدرش محمدرضا (متوفاي 1366 ه.ق) فرزند حاج شيخ محمدعلي، فرزند آيت الله محمدجعفر كلباسي (1219-1292 ق) صاحب «كتاب الحدود» و «كتاب الديات»، فرزند دانشور معروف حاج شيخ محمدابراهيم كرباسي(*) (1180-1261 ق)، معاصر فتحعلي شاه قاجار، صاحب «اشارات الاصول» و «شوارع الهداية الي شرح الكفاية» - محقق سبزواري، «نخبه»، «مناسك حج» و «منهاج الهداية»، از مفاخر عالم تشيع است كه صاحب روضات الجنات ترجمه او را نگاشته<ref> روضات الجنات في احوال العلماء والسادات، ص 35.</ref> و بزرگاني چون ابوالمعالي كلباسي - عموي پدر وي - استاد آيت الله العظمی ‌‌بروجردي بوده و فرزند وي، علامه ابوالمهدي كلباسي، مؤلف كتاب «بدرالتمام» از اساتيد آيت الله مرعشي نجفي، همه از اين خاندان بوده‌اند.<ref> ماضي النجف و حاضرها، ج 3، ص 236؛ نقباءالبشر، ش 1005، ج 2، ص 583؛ معجم رجال الفكر والادب في النجف، ج 3، ص 1609؛ بقاياالاطياب، ص 96؛ گنجينه دانشمندان، ج 2، ص 243 و 244؛ سراج المعاني، ص 174 و 175؛ آئينه پژوهش، ش 46، ص 99 و 100؛ مقدمه وسيلة الوصول، ص 4-6؛ المنتخب من اعلام الفكر والادب، ص 475؛ رجال خاندان كلباسي، ص 172.</ref>
+
محمدحسین در دوران نوجوانی، در مدت کوتاهی [[قرآن]] و [[ادبیات عرب|ادبیات عربی]] و فارسی را فراگرفت. و در اوان بلوغ رسماً شروع به تحصیل علوم دینیه کرد. کتب معمول [[فقه]] و [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]] و [[کلام]] را که در آن دوران در حوزه‌ها تدریس می‌‌شد، فراگرفت. کتاب [[الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة|شرح لمعه]] نزد فقیه کامل میرزا محمدحسن قاضی عسکر (متوفای ۱۳۸۲ ه.ق) آموخت.  
  
−
خاندان كرباسي اهل علم و فضل، داراي شأن و اعتبار، از علماي بزرگ اصفهان و مروجين شرع مقدس بوده‌اند، كه نسب خود را به [[مالك اشتر]] می‌‌رسانند.<ref> ماضي نجف و حاضرها، ج 3، ص 231.</ref> آن‌ها به خاطر كمالات معنوي و تقدم در علوم اسلامي، در اصفهان داراي عظمت و جلالت ويژه‌اي هستند. اما در اواخر قرن 13 ه.ق، به خاطر كسب علم از اصفهان به [[نجف]] اشرف هجرت كردند.<ref> همان.</ref> و در نجف داراي مكانت علمی ‌‌خاص و شأني ويژه شدند و با خاندان صاحب جواهر وصلت كردند و بعدها نسبت فاميلي بين آن ها بيشتر شد.<ref> همان.</ref> اين خاندان معروف به علم و تقوا، از مردم اصيل اصفهان و بالغ بر صد سال در اصفهان، تهران، [[مشهد]] و عتبات عاليات مصدر امور شرعي و اجتماعي بوده‌اند.
+
او در همین دوران بر کتاب «[[باب حادی عشر]]» که کتابی در علم کلام است و از قدیم در حوزه‌های علمیه تدریس می‌‌شده، شرحی مجزی نگاشت.  
  
−
'''ولادت'''
+
محمدحسین کلباسی پس از آن که در [[اصفهان]] علوم مقدماتی و سطوح را کامل نمود، در هفده سالگی (۱۳۴۰ ه.ق) برای تکمیل مراتب علم، به [[نجف]] اشرف هجرت نمود و در این مدت به تحصیل یک علم قناعت نکرد.
  
−
حاج شيخ محمدرضا عالمی ‌‌بسيار [[متواضع]] و از جمله عباد و زهاد زمان خود بود. او پس از فراغت از تحصيل، مشغول ارشاد و موعظه و ذكر مصائب [[سيدالشهداء]] علیه السلام و [[ائمه اطهار]] علیهم السلام شد و مكرر به [[حج]] و [[زيارت]] در عتبات عاليات مشرف می‌‌شد.
+
[[علم رجال|رجال]] را نزد آقا [[سید ابوتراب خوانساری]] (متوفای ۱۳۴۶ ه.ق) و سطوح را نزد [[سید ابراهیم حسینی استهباناتی|سید آقا ابراهیم اصطهباناتی]] و شیخ عبدالحسین رشتی (متوفای ۱۳۷۳ ه.ق) خواند<ref> المنتخب، ص ۴۷۵.</ref> و دروس عالیه خارج فقه و اصول را نزد آیت الله [[سید ابوالحسن اصفهانی]] (متوفای ۱۳۶۵ ه.ق)، آیت الله [[سید ضیاء الدین عراقی|ضیاءالدین العراقی]] (متوفای ۱۳۶۱ ق) و آیت الله [[شیخ محمدکاظم شیرازی]] (متوفای ۱۳۶۷ ق) فراگرفت<ref> همان.</ref> و [[حکمت]] و [[فلسفه]] را خدمت مرحوم [[شیخ مرتضی طالقانی]] (متوفای ۱۳۶۴ ق) و [[سید حسین بادکوبه ای|سید حسین بادکوبه‌ای]] (متوفای ۱۳۵۸ ق) و کلام را نزد شیخ [[علامه محمد جواد بلاغی|محمدجواد بلاغی]] (متوفای ۱۳۵۲ ق) تلمذ نمود.<ref> رجال خاندان کلباسی، ص ۱۷۳.</ref>
  
−
خانه او روز سوم [[شعبان]] 1323 ه.ق در اصفهان در انتظار حادثه‌اي نويدبخش بود، او سال‌ها انتظار قدوم پسري می‌‌كشيد كه ادامه دهنده راه او و اجداد بزرگوارش باشد و سرانجام ستاره‌اي پرفروغ در آسمان خاندان كلباسي (كرباسي) طلوع كرد كه اولين پسر خانواده بود؛<ref> رجال خاندان كلباسي، ص 172.</ref> شور و شادي خانه حاج محمدرضا را دربرگرفت. شادي‌ها كردند و به ميمنت قدوم پاكش بارها عطر صلوات خانه حاج محمدرضا را معطر ساخت.
+
وی پس از سالیان طولانی اقامت در نجف، در سال ۱۳۴۸ ه.ق به اصفهان بازگشت و در محضر آیت الله حاج سید محمدصادق خاتون‌آبادی (متوفای ۱۳۴۸ ه.ق) به فراگیری فقه اشتغال جست و در همین ایام مشغول تألیف کتابی به نام «غرائب و قصار الکلم» شد که در آن لغات عربی و کلمات کوتاهی که در [[قرآن]] و [[سنت]] وارد شده، همراه با گوینده و ناقل آن جمع نمود.<ref> ماضی النجف و حاضرها، ج ۳، ص ۲۳۷؛ آینه پژوهش، شماره ۴۶، ص ۹۹؛ نقباءالبشر، ص ۵۸۳؛ گنجینه دانشمندان، ج ۲، ص ۲۴۴.</ref>
  
−
اين فرزند كه چشم خانواده را به جمال خجسته خويش منور ساخت، كسي جز «محمدحسين» نبود؛ همان فقيه عارف و زاهدي كه بعدها بسياري از انسان‌هاي شيفته مكارم و معارف از چشمه جوشان فقاهتش جرعه‌هاي جانبخش نوشيدند. محمدحسين در خانه‌اي ديده به جهان گشود كه جويبارهاي [[ايمان]] و [[تقوا]] در آن جريان داشت و فضاي آن با رفتار و كردار درست پدر به نور معنويت آراسته بود. شرايط خانوادگي و محيط پرورشي، رايحه معطر پرواپيشگي را به مشام او روان می‌‌ساخت و زمزمه‌هاي ذكر و [[نيايش]] و [[صلوات]] و [[عبادت]]، [[روح]] و ذهن او را با سرود توحيد عجين می‌‌ساخت. گويي از نخستين سال‌ها اين فرزند تحت تأثير چنين فضاي پاكيزه‌اي كه پدر و مادر او مهيا كرده بودند، به گونه‌اي تربيت شد كه سرشت ملكوتي او را براي فتح قلل عزت و افتخار مهيا سازد.<ref> همان؛ المرشد، شماره 11 و 12، سال 1420 ق، ص 156؛ المنتخب من اعلام الفكر والادب، ص 475؛ آينه پژوهش، شماره 46، ص 99.</ref>
+
پس از مدتی به نجف اشرف بازگشت و در محضر آیت الله [[سید عبدالهادی شیرازی]] (متوفای ۱۳۸۲ ه.ق) و [[شیخ حسین حلی]] (متوفای ۱۳۷۵ ه.ق)، به تکمیل آموخته‌هایش در فقه و اصول و تألیف کتاب‌هایی چند پرداخت.<ref> رجال خاندان کلباسی، ص ۱۷۴، نقباءالبشر، ص ۵۸۳؛ گنجینه دانشمندان، ج ۲، ص ۲۴۴.</ref> وی به خانه و جلسات خانگی [[سید جمال الدین گلپایگانی]] و شیخ عبدالرسول جواهری بسیار رفت و آمد می‌‌کرد تا از فضائل و کمالات اخلاقی و اندوخته‌های علمی ‌‌آن‌ ها بی‌بهره نماند.  
  
−
'''تحصيلات'''
+
==تدریس و تحقیق==
 +
محمدحسین نجفی کلباسی در سال ۱۳۶۰ ه.ق به [[حج]] رفت و مجموعاً پس از یک سال و دو ماه اقامت در [[مکه]] و [[مدینه]] به نجف اشرف بازگشت و با کوله‌باری از معنویت و عبودیت مشغول تدریس و تألیف شد.
  
−
محمدحسين داراي دلي پاك و ذهني تيز و استعدادي قوي بود، كه همه از آينده درخشان او خبر می‌‌داد. همسالان او هنوز مشغول بازي‌هاي كودكانه بودند و مغازه‌ها و كوچه‌ها را لحظه‌اي آرام نمی‌‌گذاشتند كه قدم‌هاي استوار و بلند محمدحسين حوزه علميه اصفهان را عطرآگين كرد. نوجواني كه دوران كودكي را پشت سر گذاشته بود، در مدت كوتاهي [[قرآن]] و ادبيات عربي و فارسي را فراگرفت. و در اوان بلوغ رسماً شروع به تحصيل علوم دينيه كرد. كتب معمول [[فقه]] و [[اصول]] و [[كلام]] را كه در آن دوران در حوزه‌ها تدريس می‌‌شد، فراگرفت. كتاب شرح لمعه نزد فقيه كامل مرحوم علامه حاج شيخ ميرزا محمدحسن قاضي عسكر (متوفاي 1382 ه.ق) آموخت. فرزندش حجت الاسلام والمسلمين حاج شيخ محمدعلي می‌‌گويد: بارها آن مرحوم به من می‌‌گفت: «من شرح لمعه را نزد حاج شيخ ميرزا محمدحسن قاضي عسكر خوانده‌ام».
+
وی در سال ۱۳۷۷ ه.ق برای معالجه به [[تهران]] آمد و پس از بهبودی و عافیت نسبی، پزشکان او را از مراجعت به [[عراق]] منع نمودند و علی رغم میل خود مجبور به اقامت در [[ایران]] شد و در شهر دینی و علمی ‌‌[[قم]] اقامت گزید و به تدریس و افاضات و مباحثات و مطالعه پرداخت.<ref> گنجینه دانشمندان، ج ۲، ص ۲۴۴؛ رجال خاندان کلباسی، ص ۱۷۴؛ المرشد، ص ۱۵۶.</ref>
  
−
او با استعداد سرشار و پشتكاري جدي تنها به فراگيري چند درس و بحث و مطالعه آن ها قناعت نكرد و در همين دوران بر كتاب «باب حادي عشر» كه كتابي در علم كلام است و از قديم در حوزه‌هاي علميه تدريس می‌‌شده است، شرحي مجزي نگاشت. او كه شايستگي خود را در تحصيل و كسب علوم حوزه به اثبات رسانده بود حسي عميق او را به فراگيري بيشتر فرامی‌‌خواند و همين حس بود كه او را به سفر و جلاي وطن سوق داد، سفري كه سال‌هاي مديدي به طول انجاميد. و عشق به علم و تحصيل فضل و كمال تا آخرين لحظات عمر او را رها نكرد.<ref> المنتخب، ص 475؛ المرشد، ص 156؛ رجال خاندان كلباسي، ص 173.</ref>
+
ایشان یکی از دانشمندانی است که از همان اوان اشتغال به علوم دینی به خاطر جنبه های علمی‌‌ و تحقیقی و استعداد سرشار، بین علما و دانشمندان، فردی شناخته شده بود ولی عمر خود را در گمنامی‌‌ تمام صرف تحصیل علم و [[معرفت]] نمود. تقریباً اکثر اوقات عمرش را به تحقیق، نگارش و تربیت شاگردان برجسته که امروزه خود از عالمان بزرگ اسلامی ‌‌بشمار می‌‌روند، صرف کرد.
  
−
'''هجرت به نجف'''
+
او که در همان اوان جوانی مشغول تألیف شده بود، در اندک مدتی در ردیف یکی از مدرسین برجسته [[حوزه علميه|حوزه علمیه]] بزرگ نجف اشرف قرار گرفت و اهل فضل، پروانه‌وار برگرد شمع وجودش جمع شدند تا از انوار کمالش استفاده کنند. او که عشقی وافر به تدریس داشت، وقتی در سال ۱۳۷۸ ه.ق به قم مهاجرت کرد، به دور از تشریفات در منزلی محقر و استیجاری سکونت کرد. در اندک مدتی حلقه درس خارج فقه و اصول او مجمع بسیاری از دوستداران علم و فضل شد و جمع بسیاری از عالمان دینی از مجلس درس او با کوله‌باری از علم و کمال بیرون آمدند.
  
−
او پس از آن كه در [[اصفهان]] علوم مقدماتي و سطوح را كامل نمود، در هفده سالگي (1340 ه.ق) براي تكميل مراتب علم، به [[نجف]] اشرف هجرت نمود و نزد بزرگان و اساتيد حاضر شده و در هر علمی ‌‌خوشه‌چين ارباب فضل و علم و استوانه‌هاي آن شد. او در اين مدت به تحصيل يك علم قناعت نكرد.
+
او در کنار تدریس و تحقیق، برای دست‌یابی به حقایق، رنج سفر به کتابخانه‌های بزرگ و معتبر جهانی را بر خود می‌‌خرید و سفرهای مختلفی برای دست‌یابی به حقایق تاریخی و علمی، به کتابخانه‌های مختلف جهانی داشت.<ref> المرشد، ص ۱۵۶.</ref> او که با کتاب و کتابخانه می‌‌زیست، دارای کتابخانه نفیسی حاوی [[نسخه خطی|نسخه‌های خطی]] فراوان - جمع آوری شده از سراسر جهان - بود.<ref> آینه پژوهش، شماره ۴۶، ص ۹۹.</ref>
  
−
رجال را نزد آقا سيد ابوتراب خوانساري (متوفاي 1346 ه.ق) و سطوح را نزد سيد آقا ابراهيم اصطهباناتي و شيخ عبدالحسين رشتي (متوفاي 1373 ه.ق) خواند<ref> المنتخب، ص 475.</ref> و دروس عاليه خارج [[فقه]] و [[اصول]] را نزد آيت الله سيد ابوالحسن اصفهاني (متوفاي 1365 ه.ق)، مرحوم آيت الله الشيخ ضياءالدين العراقي (متوفاي 1361 ق) و مرحوم آيت الله شيخ محمدكاظم شيرازي (متوفاي 1367 ق) فراگرفت<ref> همان.</ref> و [[حكمت]] و [[فلسفه]] را خدمت مرحوم آقاي شيخ مرتضي طالقاني (متوفاي 1364 ق) و مرحوم سيد حسين بادكوبه‌اي (متوفاي 1358 ق) و كلام را نزد آقاي شيخ محمدجواد بلاغي (متوفاي 1352 ق) تلمذ نمود.<ref> رجال خاندان كلباسي، ص 173.</ref>
+
مرکز میکروفیلم نور ایران - هند در مقدمه فهرست میکروفیلم نسخه‌های خطی فارسی و عربی خود در بزرگداشت از اقدام علمی ‌‌آن مرحوم، چنین می‌‌آورد: «اهداء: این مجموعه گرانقدر که شناسنامه مهمی از تلاش علمی ‌‌عالمان بزرگ اسلامی ‌‌در طول قرن‌های متمادی است، به روح پرفتوح آیت الله شیخ محمدحسین کلباسی، بزرگمردی که تمام عمر شریفش در گوشه گمنامی ‌‌در تلاش برای احیاء آثار ناشناخته اندیشمندان بزرگ اسلامی ‌‌سپری گشت، تقدیم می‌‌گردد».<ref> فهرست میکروفیلم نسخه‌های خطی فارسی و عربی، با همکاری دانشگاه اسلامی ‌‌علیگر هند، ج اول؛ المرشد، ص ۱۵۶؛ المنتخب، ص ۴۷۵.</ref>
  
−
'''بازگشت به اصفهان'''
+
==آثار و تألیفات==
  
−
وي پس از ساليان طولاني اقامت در [[نجف]]، در سال 1348 ه.ق به اصفهان بازگشت و در محضر آيت الله حاج سيد محمدصادق خاتون‌آبادي (متوفاي 1348 ه.ق) به فراگيري [[فقه]] اشتغال جست و در همين ايام مشغول تأليف كتابي به نام «غرائب و قصارالكلم» شد كه در آن لغات عربي و كلمات كوتاهي كه در كتاب (قرآن) و سنت وارد شده، همراه با گوينده و ناقل آن جمع نمود.<ref> ماضي النجف و حاضرها، ج 3، ص 237؛ آينه پژوهش، شماره 46، ص 99؛ نقباءالبشر، ص 583؛ گنجينه دانشمندان، ج 2، ص 244.</ref>
+
محمدحسین نجفی کلباسی همواره با قلم و دفتری در درس حاضر می‌‌شد و آن چه استاد به او القاء می‌‌کرد، ثبت می‌‌نمود تا سرمایه‌ای جاوید برای آیندگان و مکتب پویای [[شیعه|شیعی]] باشد. او با نوشتن تقریرات درس اساتید مشهوری چون: مرحوم [[آقا ضیاءالدین عراقی]] و مرحوم [[سید ابوالحسن اصفهانی]]، سهم بسزایی نسبت به گسترش و تقویت [[فقه]] و [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]] و فرهنگ شیعی اسلامی ‌‌ادا کرده است.
  
−
'''بازگشت به نجف'''
+
تألیفات او، که جز دو مورد همه مخطوط هستند، به این شرح است:
  
−
پس از مدتي به نجف اشرف بازگشت و در محضر آيت الله سيد عبدالهادي شيرازي (متوفاي 1382 ه.ق) و شيخ حسين حلي (متوفاي 1375 ه.ق)، به تكميل آموخته‌هايش در [[فقه]] و [[اصول]] و تأليف كتاب‌هايي چند پرداخت.<ref> رجال خاندان كلباسي، ص 174، نقباءالبشر، ص 583؛ گنجينه دانشمندان، ج 2، ص 244.</ref> وي به خانه و جلسات خانگي سيد جمال الدين گلپايگاني و شيخ عبدالرسول جواهري بسيار رفت و آمد می‌‌كرد تا از فضائل و كمالات اخلاقي و اندوخته‌هاي علمی ‌‌آن‌ ها بي‌بهره نماند.
+
*۱- غریب الحدیث؛
  
−
فرزند برومند ايشان در اين خصوص می‌‌گويد: «من بچه‌اي كوچك بودم كه بارها مرحوم پدرم دست مرا می‌‌گرفت و به خانه اين آقايان می‌‌برد تا از جلسات و احياناً مواعظ آن‌ها استفاده نمايم».<ref> اظهارات حضوري فرزندش با نگارنده.</ref>
+
*۲- شرحی بر [[کفاية الاصول|کفایه]] [[آخوند خراسانی]]؛
  
−
'''سفر به حج'''
+
*۳- شرحی بر [[عروة الوثقی]]؛
  
−
در سال 1360 ه.ق اسباب تشرف به [[حج]] برايش فراهم شد؛ از همان آغاز سفر، زاد و راحله او حكايت از اين می‌‌كرد كه او تنها براي اداي يك تكليف به [[حج]] نمی‌‌رود. او عاشق صاحب خانه بود. می‌‌خواست مقاصد واقعي مناسك حج را درك كند، او به حج می‌‌رفت تا در «ميقات» پرستش غيرخدا را بر خود [[حرام]] كند و او به [[طواف]] [[كعبه]] می‌‌رفت تا با چرخ زدن به گرد كعبه، «خدا» را محور و اساس زندگي خود كند، و زير ناودان طلا در حجر اسماعيل دعاي «خدايا! مرا براي بندگي خود و ياري وليت حجةبن الحسن عجل الله تعالي فرجه الشريف تربيت كن» بخواند، و در منا و قربانگاه [[نفس اماره]] خود را قرباني كند و سر نفس را ببرد و خود را از چنگال نفس رهايي دهد، و در استلام [[حجرالاسود]] با خدا بيعت ببندد كه با دشمن خدا و رسولش، دشمن و در اطاعت و بندگي او باشد.
+
*۴- وسيلة الوصول إلى حقائق الأصول (تقریرات درس فقه و اصول آیت الله سید ابوالحسن اصفهانی)؛<ref> جلد دوم این تقریرات - که در اصول می‌‌باشد - تحت عنوان وسیلة الوصول الی حقایق الاصول، توسط انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در سال ۱۴۲۲ ه.ق با مقدمه فرزند برومندشان به چاپ رسید.</ref>
  
−
شهرها هر چند در ظاهر همه شبيه همند اما در اين ميان، شهرهايي حال و هواي خاصي دارند، و هر چه انسان با چنين مكان‌هاي روحاني در ارتباط باشد، هر لحظه بهره و حظ بيشتري می‌‌برد. به همين خاطر، اين مرد بي‌اعتنا به زخارف دنيوي - كه 37 بهار از عمر شريفش گذشته بود - در كنار سفره گسترده ابراهيمی‌‌ و اسماعيلي، هفت ماه ريزه خوار مائده احمدي و علوي بود و مجموعاً پس از يك سال و دو ماه اقامت در [[مكه]] و [[مدينه]] به [[نجف]] اشرف بازگشت و با كوله‌باري از معنويت و عبوديت مشغول تدريس و تأليف شد.
+
*۵- تقریرات درس آیت الله آقا ضیاء عراقی (این تقریرات یک دوره کامل اصول است که توسط انتشارات جامعه مدرسین در حال انتشار می‌‌باشد).
  
−
'''ماندگاري در قم'''
+
*۶- تقریرات درس فقه آیت الله [[سید عبدالهادی شیرازی|میرزا عبدالهادی شیرازی]]؛
  
−
وي در سال 1377 ه.ق براي معالجه به [[تهران]] آمد و پس از بهبودي و عافيت نسبي پزشكان او را از مراجعت به [[عراق]] منع نمودند و علي رغم ميل خود مجبور به اقامت در ايران شد و در شهرستان ديني و علمی ‌‌قم - كه حرم آل محمد صلی الله علیه و آله است - اقامت گزيد و به تدريس و افاضات و مباحثات و مطالعه پرداخت.<ref> گنجينه دانشمندان، ج 2، ص 244؛ رجال خاندان كلباسي، ص 174؛ المرشد، ص 156.</ref>
+
*۷- فضائل اهل البیت علیهم السلام؛
  
−
'''فرزندان'''
+
*۸- شرح [[باب حادی عشر (کتاب)|باب حادی عشر]] اثر [[علامه حلی]]؛
  
−
پسران آيت الله حاج شيخ محمدحسين كلباسي عبارتند از:
+
*۹- غرائب و قصارالکلم من الکتاب والسنة؛<ref> المنتخب، ص ۴۷۵؛ ماضی النجف و حاضرها، ج ۳، ص ۲۳۶؛ بقایاالاطیاب، ص ۹۶.</ref>
  
−
* 1- حجت لاسلام والمسلمين شيخ محمدعلي نجفي كلباسي، در [[ذی القعده]] 1365 ه.ق (مهر 1323 ه.ش) در آبادان تولد يافت و در [[قم]]، خدمت پدر گرامی‌‌ و ساير علما تحصيل علوم ديني نمود. وي مؤدب به آداب شرعيه و متخلق به اخلاق حميده و صاحب همت عالي و در انجام حوائج مردم، كوشاست.
+
*۱۰- مقداری از فقه مثل کتاب طهارت و صلات و غیره؛
  
−
* 2- آقا محمود كلباسي. وي در ماه [[شوال]]، سال 1371 ه.ق (تيرماه 1331 ش) در [[نجف]] اشرف به دنيا آمد.<ref> رجال خاندان كلباسي، ص 174 و 175.</ref>
+
*۱۱- تقریرات درس آیت الله شیخ حسین حلی؛
  
−
'''مكانت علمي'''
+
*۱۲- غریب القرآن، در چند جلد.<ref> المنتخب، ص ۴۷۵، نقباءالبشر، ص ۵۸۳؛ گنجینه دانشمندان، ج ۲، ص ۲۴۳؛ المرشد، ص ۱۵۶، آینه پژوهش، شماره ۴۶، ص ۹۹؛ رجال خاندان کلباسی، ص ۱۷۴.</ref> (وی در این کتاب به دسته‌بندی آیات [[قرآن کریم]] به صورت موضوعی پرداخته است).
  
−
ايشان يكي از دانشمنداني است كه از همان اوان اشتغال به علوم ديني به خاطر جنبه هاي علمی‌‌ و تحقيقي و استعداد سرشار، بين علما و دانشمندان، فردي شناخته شده بود ولي عمر خود را در گمنامی‌‌ تمام صرف تحصيل علم و [[معرفت]] نمود. تقريباً اكثر اوقات عمرش را به تحقيق، نگارش و تربيت شاگردان برجسته كه امروزه خود از عالمان بزرگ اسلامی ‌‌بشمار می‌‌روند، صرف كرد.
+
==جایگاه اجتماعی و دینی==
  
−
آثار گرانبهاي او در زمينه‌هاي معارف ديني، گواه مسلمی‌‌ بر توانايي هاي فكري و بصيرت عالي همه جانبه اين فقيه بزرگ است.او كه در همان اوان جواني مشغول تأليف شده بود، در اندك مدتي در رديف يكي از مدرسين برجسته حوزه علميه بزرگ [[نجف]] اشرف قرار گرفت و اهل فضل، پروانه‌وار برگرد شمع وجودش جمع شدند تا از انوار كمالش استفاده كنند. او كه عشقي وافر به تدريس داشت، وقتي در سال 1378 ه.ق به [[قم]] مهاجرت كرد، به دور از تشريفات در منزلي محقر و استيجاري سكونت كرد. در اندك مدتي حلقه درس خارج فقه و اصول او مجمع بسياري از دوستداران علم و فضل شد و جمع بسياري از عالمان ديني از مجلس درس او با كوله‌باري از علم و كمال بيرون آمدند.
+
آیت الله شیخ محمدحسین کلباسی دارای خصوصیات بارزی بود که او را از سایر علما جدا می‌‌کرد. ترجمه نویسان به اتفاق گفته‌اند: وی از علمای اعلام و فقهای کرام [[حوزه علميه|حوزه علمیه]] نجف و قم، عادل، فاضل، کامل و فقیهی زاهد، واجد عنوان حسب و نسب، دارای مقام علم و عمل بود.
  
−
او در كنار تدريس و تحقيق براي دست‌يابي به حقايق رنج سفر به كتابخانه‌هاي بزرگ و معتبر جهاني را بر خود می‌‌خريد و سفرهاي مختلفي براي دست‌يابي به حقايق تاريخي و علمي، به كتابخانه‌هاي مختلف جهاني داشت.<ref> المرشد، ص 156.</ref> او كه با كتاب و كتابخانه می‌‌زيست، داراي كتابخانه نفيسي حاوي نسخه‌هاي فراوان خطي - جمع آوري شده از سراسر جهان - بود.<ref> آينه پژوهش، شماره 46، ص 99.</ref>
+
در قضای حوائج عامه مردم و اعمال خیریه و دستگیری از محتاجان سعی فراوان داشت و برای رفع گرفتاری مردم از هیچ کاری دریغ نمی‌‌کرد. او از آبرو و علمی ‌‌که خداوند به او ارزانی کرده بود، ذره‌ای دریغ نداشت و خانه او مأمن خاص و عام مردم بود.<ref> المرشد، ص ۱۵۶؛ المنتخب، ص ۴۷۵.</ref> بسیاری به او مراجعه می‌‌کردند و کتاب‌های علمی ‌‌و اخلاقی او را برای مطالعه و استفاده از نکات علمی‌‌ و اخلاقی امانت می‌‌گرفتند و او هیچ امتناعی نمی‌‌کرد؛ به طوری که در همین راه دو نسخه خطی از بهترین کتاب‌هایش را متأسفانه از دست داد.
  
−
مركز ميكروفيلم نور ايران - هند در مقدمه فهرست ميكروفيلم نسخه‌هاي خطي فارسي و عربي خود در بزرگداشت از اقدام علمی ‌‌آن مرحوم، چنين می‌‌آورد: «اهداء: اين مجموعه گرانقدر كه شناسنامه مهمي از تلاش علمی ‌‌عالمان بزرگ اسلامی ‌‌در طول قرن‌هاي متمادي است، به روح پرفتوح آيت الله شيخ محمدحسين كلباسي، بزرگمردي كه تمام عمر شريفش در گوشه گمنامی ‌‌در تلاش براي احياء آثار ناشناخته انديشمندان بزرگ اسلامی ‌‌سپري گشت، تقديم می‌‌گردد».<ref> فهرست ميكروفيلم نسخه‌هاي خطي فارسي و عربي، با همكاري دانشگاه اسلامی ‌‌عليگر هند، ج اول؛ المرشد، ص 156؛ المنتخب، ص 475.</ref>
+
آیت الله کلباسی محضری خوش و اخلاقی نیک داشت، مقید به آداب و اوراد و ادعیه و دائم الذکر و حافظ بسیاری از سوره‌های [[قرآن]] و [[دعا]] بود. کلباسی وارسته‌ای بود که سرای دل را به نور [[تقوا]] و [[تهذیب نفس]] روشن کرده؛ یاد خدا آرام بخش روح و روان او و معارف [[اهل بیت]] علیهم السلام زینت بخش نهانخانه وجودش گشته بود.  
  
−
'''تأليفات'''
+
==وفات ==
 +
آیت الله محمدحسین نجفی کلباسی در روز دوشنبه نهم [[رجب]] ۱۴۱۸ ه.ق در ۹۵ سالگی دعوت حق را لبیک گفت و پیکر پاکش با [[تشییع جنازه|تشییعی]] باشکوه و پس از نماز [[آیت الله محمدتقی بهجت]]، در یکی از حجرات صحن حرم مطهر [[حضرت معصومه]] سلام الله علیها به خاک سپرده شد.
  
−
او كسي نبود كه تنها به حضور در درس و بحث اكتفا كند؛ همواره با قلم و دفتري در درس حاضر می‌‌شد و آن چه استاد به او القاء می‌‌كرد، ثبت می‌‌نمود تا سرمايه‌اي جاويد براي آيندگان و مكتب پوياي شيعي باشد. او با نوشتن تقريرات درس اساتيد مشهوري چون: مرحوم آقا ضياءالدين عراقي و مرحوم سيد ابوالحسن اصفهاني، سهم بسزايي نسبت به گسترش و تقويت [[فقه]] و [[اصول]] و فرهنگ شيعي اسلامی ‌‌ادا كرده است.
+
==پانویس==
−
 
 
−
تأليفات او به اين شرح است:
 
−
 
 
−
* 1- غريب الحديث؛
 
−
 
 
−
* 2- شرحي بر كفايه محقق خراساني؛
 
−
 
 
−
* 3- شرحي بر عروة الوثقي؛
 
−
 
 
−
* 4- تقريرات درس فقه و اصول آيت الله سيد ابوالحسن اصفهاني؛<ref> جلد دوم اين تقريرات - كه در اصول می‌‌باشد - تحت عنوان وسيلة الوصول الي حقايق الاصول، توسط انتشارات جامعه مدرسين حوزه علميه قم در سال 1422 ه.ق با مقدمه فرزند برومندشان به چاپ رسيد.</ref>
 
−
 
 
−
* 5- تقريرات درس آيت الله آقا ضياء عراقي (اين تقريرات يك دوره كامل اصول است كه توسط انتشارات جامعه مدرسين در حال انتشار می‌‌باشد).
 
−
 
 
−
* 6- تقريرات درس فقه آيت الله آقا ميرزا عبدالهادي شيرازي؛
 
−
 
 
−
* 7- فضائل اهل البيت علیهم السلام؛
 
−
 
 
−
* 8- شرح باب حادي عشر؛
 
−
 
 
−
* 9- غرائب و قصارالكلم من الكتاب والسنة؛<ref> المنتخب، ص 475؛ ماضي النجف و حاضرها، ج 3، ص 236؛ بقاياالاطياب، ص 96.</ref>
 
−
 
 
−
* 10- مقداري از [[فقه]] مثل كتاب طهارت و صلات و غيره؛
 
−
 
 
−
* 11- تقريرات درس آيت الله شيخ حسين حلي؛
 
−
 
 
−
* 12- غريب القرآن، در چند جلد.<ref> المنتخب، ص 475، نقباءالبشر، ص 583؛ گنجينه دانشمندان، ج 2، ص 243؛ المرشد، ص 156، آينه پژوهش، شماره 46، ص 99؛ رجال خاندان كلباسي، ص 174.</ref> (وي در اين كتاب به دسته‌بندي آيات [[قرآن كريم]] به صورت موضوعي پرداخته است).
 
−
 
 
−
تأليفات ايشان، جز دو مورد، همه مخطوط هستند و هنوز به چاپ نرسيده‌اند و طبق اظهارات فرزند ايشان بعضي از اين كتاب‌ها را آشنايان به صورت امانت برده و پس از ساليان دراز هنوز تحويل نداده‌اند كه بيم تضييع آن‌ها می‌‌رود!
 
−
 
 
−
'''مكانت اجتماعي و ديني'''
 
−
 
 
−
آيت الله حاج شيخ محمدحسين كلباسي داراي خصوصيات بارزي بود كه او را از ساير علما جدا می‌‌كرد. ترجمه نويسان به اتفاق گفته‌اند: وي از علماي اعلام و فقهاي كرام حوزه علميه [[نجف]] و [[قم]]، عادل، فاضل، كامل و فقيهي زاهد، واجد عنوان حسب و نسب، داراي مقام علم و عمل بود.
 
−
 
 
−
در قضاي حوائج عامه مردم و اعمال خيريه و دستگيري از محتاجان سعي فراوان داشت و براي رفع گرفتاري مردم از هيچ كاري دريغ نمی‌‌كرد. او از آبرو و علمی ‌‌كه خداوند به او ارزاني كرده بود، ذره‌اي دريغ نداشت و خانه او مأمن خاص و عام مردم بود.<ref> المرشد، ص 156؛ المنتخب، ص 475.</ref>
 
−
 
 
−
'''ويژگي‌هاي اخلاقي و عرفاني'''
 
−
 
 
−
آيت الله كلباسي محضري خوش و اخلاقي نيك داشت، مقيد به آداب و اوراد و ادعيه و دائم الذكر و حافظ بسياري از سوره‌هاي [[قرآن]] و [[دعا]] بود. كلباسي وارسته‌اي بود كه سراي دل را به نور [[تقوا]] و [[تهذيب نفس]] روشن كرده؛ ياد خدا آرام بخش روح و روان او و معارف [[اهل بيت]] علیهم السلام زينت بخش نهانخانه وجودش گشته بود. بسياري به او مراجعه می‌‌كردند و كتاب‌هاي علمی ‌‌و اخلاقي او را براي مطالعه و استفاده از نكات علمی‌‌ و اخلاقي امانت می‌‌گرفتند و او هيچ امتناعي نمی‌‌كرد؛ به طوري كه در همين راه دو نسخه خطي از بهترين كتاب‌هايش را متأسفانه از دست داد.
 
−
 
 
−
فرزند بزرگوارش در اين زمينه می‌‌گويد: يكي از اهل علم براي دريافت يكي از كتاب‌هاي پدرم به آن مرحوم مراجعه كرد و آن مرحوم هم كتاب را دادند اما بعد از چندي برگشت و گفت: آقا! در سفر عتبات عاليات كه كتاب را براي مطالعه برده بودم، كتاب را گم كردم. يا ببخشيد يا غرامتش را بگيريد. آن مرحوم با نرمی ‌‌گفت: «كتابي كه به خط مؤلف آن بود، قيمت ندارد اما شما در حفظ امانت دقت نكرده‌ايد...» پس از گذشت چند سال (از اين ماجرا وقتي) از حرم به منزل می‌‌آمدم، ديدم آن بنده خدا فوت كرده‌اند، زود به خانه آمدم و خبر را به پدرم دادم. گفتم: آقا! ايشان همين امروز مرده‌اند، او را [[حلال]] كن. ايشان قبول كرد و شب اول قبر هم براي آن بنده خدا [[نماز وحشت]] خواند.
 
−
 
 
−
'''لحظه پرواز'''
 
−
 
 
−
وي پس از عمري تلاش و خدمت در حدود ساعت 2 بعد از ظهر روز دوشنبه نهم [[رجب]] 1418 ه.ق در 95 سالگي دعوت حق را لبيك گفت و پيكر پاكش با تشيعي باشكوه و پس از [[نماز]] حضرت آيت الله محمدتقي بهجت، در يكي از حجرات صحن حرم مطهر [[حضرت معصومه]] سلام الله علیها به خاك سپرده شد. حشره الله مع مواليه.<ref> آينه پژوهش، ص 100؛ رجال خاندان كلباسي، ص 173؛ المرشد، ص 156.</ref>
 
−
 
 
−
==منابع:==
 
−
 
 
−
<ref> آن مرحوم و فرزندانشان در شناسنامه به «نجفي كلباسي» ناميده شده‌اند. (رجال خاندان كلباسي، ص 174)</ref>. حاج شيخ محمد كلباسي حائري (متوفاي 1358 ش)، رجال خاندان كلباسي، اصفهان، كانون پژوهش ،چاپ اول، 1318.
 
−
 
 
−
<ref> روضات الجنات في احوال العلماء والسادات، ص 35.</ref>. كاظم عبودالفتلاوي، المنتخب من اعلام الفكر والادب، بيروت، المواهب لطباعة والنشر.
 
−
 
 
−
<ref> ماضي النجف و حاضرها، ج 3، ص 236؛ نقباءالبشر، ش 1005، ج 2، ص 583؛ معجم رجال الفكر والادب في النجف، ج 3، ص 1609؛ بقاياالاطياب، ص 96؛ گنجينه دانشمندان، ج 2، ص 243 و 244؛ سراج المعاني، ص 174 و 175؛ آئينه پژوهش، ش 46، ص 99 و 100؛ مقدمه وسيلة الوصول، ص 4-6؛ المنتخب من اعلام الفكر والادب، ص 475؛ رجال خاندان كلباسي، ص 172.</ref>. المرشد، عدد 11 و 12 سال 1420 ه.ق، 1999 م.
 
−
 
 
−
<ref> ماضي نجف و حاضرها، ج 3، ص 231.</ref>. جعفر الشيخ باقر آل محبوبه، ماضي النجف و حاضرها (تاريخ خاندان‌هاي علميه و ادبيه غيرعلويه نجفي)، نجف، مطبعه نعمان، 1376 ه.ق، 1957 م، ج 3.
 
−
 
 
−
<ref> همان.</ref>. بقاياالاطياب، به نقل از المنتخب.
 
−
 
 
−
<ref> همان.</ref>. ناصرالدين انصاري قمي، آينه پژوهش، شماره 46.
 
−
 
 
−
<ref> رجال خاندان كلباسي، ص 172.</ref>. محمدهادي اميني، معجم رجال الفكر والادب في النجف خلال الف عام، چاپ دوم، 1413 ه.ق، ج 3.
 
−
 
 
−
<ref> همان؛ المرشد، شماره 11 و 12، سال 1420 ق، ص 156؛ المنتخب من اعلام الفكر والادب، ص 475؛ آينه پژوهش، شماره 46، ص 99.</ref>. سيد ناصر حسيني ميبدي، سراج المعاني در احوالات امام سيد ابوالحسن اصفهاني.
 
−
 
 
−
<ref> المنتخب، ص 475؛ المرشد، ص 156؛ رجال خاندان كلباسي، ص 173.</ref>. فهرست ميكروفيلم نسخه‌هاي خطي فارسي و عربي، مركز ميكروفيلم نور، ايران-هند، ج اول.
 
−
 
 
−
<ref> المنتخب، ص 475.</ref>. آيت الله [[آقا بزرگ تهرانی]]، نقباءالبشر في القرن الرابع عشر، مشهد، دارالمرتضي، چاپ دوم، سال 1404، قسم دوم از جزءالاول، عدد 1005.
 
−
 
 
−
<ref> همان.</ref>. محمد شريف رازي، گنجينه دانشمندان، تهران، كتابفروشي اسلاميه.
 
−
 
 
−
<ref> رجال خاندان كلباسي، ص 173.</ref>. حاج شيخ محمدعلي نجفي كلباسي، مقدمه وسيلة الوصول، قم، انتشارات جامعه مدرسين.
 
−
 
 
−
<ref> ماضي النجف و حاضرها، ج 3، ص 237؛ آينه پژوهش، شماره 46، ص 99؛ نقباءالبشر، ص 583؛ گنجينه دانشمندان، ج 2، ص 244.</ref>. م. جرفادقاني، علماي بزرگ شيعه از كليني تا خميني، [[قم]]، انتشارات معارف اسلامي، چاپ اول، مهر 1364.
 
−
 
 
−
<ref> رجال خاندان كلباسي، ص 174، نقباءالبشر، ص 583؛ گنجينه دانشمندان، ج 2، ص 244.</ref>. محمدباقر موسوي خوانساري اصفهاني، روضات الجنات في احوال العلماء والسادات، تهران، مؤسسه اسماعيليان، ج 1.
 
−
 
 
−
==پانویس ==
 
 
<references />
 
<references />
−
(*). اين خاندان قبلاً به «كرباسي» معروف بوده سپس به «كلباسي» شهرت يافت.
+
==منابع==
−
 
 
  
−
===منبع===
+
* علی نجفی، [[ستارگان حرم]]، جلد ۱۶، صفحه ۱۱۹-۱۲۹.
  
−
علي نجفي, ستارگان حرم، جلد 16، صفحه 119-129
+
[[رده:علمای معاصر]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۰ اکتبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۷:۲۴

Kalbasi.jpg
نام کامل محمدحسین کلباسی نجفی
زادروز ۱۳۲۳ ه.ق
زادگاه اصفهان
وفات ۱۴۱۸ ه.ق
مدفن قم

Line.png

اساتید

سید ابوالحسن اصفهانی، سید ضیاء الدین عراقی، شیخ مرتضی طالقانی، محمدجواد بلاغی، سید جمال الدین گلپایگانی،...


آثار

غرائب و قصارالکلم، غریب القرآن، وسيلة الوصول إلى حقائق الأصول، شرح عروة الوثقی، شرح باب حادی عشر،...

آیت الله شیخ محمدحسین کلباسی (۱۴۱۸-۱۳۲۳ ق)، از علمای شیعه معاصر و از شاگردان آقا ضیاءالدین عراقی و سید ابوالحسن اصفهانی بود. آثار گرانبهای او در زمینه‌های معارف دینی، گواه مسلمی‌‌ بر توانایی های فکری و بصیرت عالی همه جانبه این فقیه بزرگ است. کتاب «غرائب و قصارالکلم من الکتاب والسنة» از جمله آثار اوست. آیت الله کلباسی در قضای حوائج عامه مردم و اعمال خیریه و دستگیری از محتاجان نیز سعی فراوان داشت.

ولادت و خاندان

محمدحسین نجفی کلباسی در سوم شعبان ۱۳۲۳ ه.ق در اصفهان به دنیا آمد. پدرش محمدرضا کلباسی (متوفای ۱۳۶۶ ه.ق) از نوادگان دانشور معروف محمدابراهیم کرباسی (۱۱۸۰-۱۲۶۱ ق)، از جمله علما و زهاد زمان خود بود.

اين خاندان قبلاً به «كرباسي» معروف بوده سپس به «كلباسي» شهرت يافت. خاندان کرباسی اهل علم و فضل، دارای شأن و اعتبار، از علمای بزرگ اصفهان و مروجین شرع مقدس بوده‌اند، که نسب خود را به مالک اشتر می‌‌رسانند.[۱] آن‌ها به خاطر کمالات معنوی و تقدم در علوم اسلامی، در اصفهان دارای عظمت و جلالت ویژه‌ای هستند. اما در اواخر قرن ۱۳ ه.ق، به خاطر کسب علم از اصفهان به نجف اشرف هجرت کردند و در نجف دارای مکانت علمی ‌‌خاص و شأنی ویژه شدند.[۲]

تحصیل و استادان

محمدحسین در دوران نوجوانی، در مدت کوتاهی قرآن و ادبیات عربی و فارسی را فراگرفت. و در اوان بلوغ رسماً شروع به تحصیل علوم دینیه کرد. کتب معمول فقه و اصول و کلام را که در آن دوران در حوزه‌ها تدریس می‌‌شد، فراگرفت. کتاب شرح لمعه نزد فقیه کامل میرزا محمدحسن قاضی عسکر (متوفای ۱۳۸۲ ه.ق) آموخت.

او در همین دوران بر کتاب «باب حادی عشر» که کتابی در علم کلام است و از قدیم در حوزه‌های علمیه تدریس می‌‌شده، شرحی مجزی نگاشت.

محمدحسین کلباسی پس از آن که در اصفهان علوم مقدماتی و سطوح را کامل نمود، در هفده سالگی (۱۳۴۰ ه.ق) برای تکمیل مراتب علم، به نجف اشرف هجرت نمود و در این مدت به تحصیل یک علم قناعت نکرد.

رجال را نزد آقا سید ابوتراب خوانساری (متوفای ۱۳۴۶ ه.ق) و سطوح را نزد سید آقا ابراهیم اصطهباناتی و شیخ عبدالحسین رشتی (متوفای ۱۳۷۳ ه.ق) خواند[۳] و دروس عالیه خارج فقه و اصول را نزد آیت الله سید ابوالحسن اصفهانی (متوفای ۱۳۶۵ ه.ق)، آیت الله ضیاءالدین العراقی (متوفای ۱۳۶۱ ق) و آیت الله شیخ محمدکاظم شیرازی (متوفای ۱۳۶۷ ق) فراگرفت[۴] و حکمت و فلسفه را خدمت مرحوم شیخ مرتضی طالقانی (متوفای ۱۳۶۴ ق) و سید حسین بادکوبه‌ای (متوفای ۱۳۵۸ ق) و کلام را نزد شیخ محمدجواد بلاغی (متوفای ۱۳۵۲ ق) تلمذ نمود.[۵]

وی پس از سالیان طولانی اقامت در نجف، در سال ۱۳۴۸ ه.ق به اصفهان بازگشت و در محضر آیت الله حاج سید محمدصادق خاتون‌آبادی (متوفای ۱۳۴۸ ه.ق) به فراگیری فقه اشتغال جست و در همین ایام مشغول تألیف کتابی به نام «غرائب و قصار الکلم» شد که در آن لغات عربی و کلمات کوتاهی که در قرآن و سنت وارد شده، همراه با گوینده و ناقل آن جمع نمود.[۶]

پس از مدتی به نجف اشرف بازگشت و در محضر آیت الله سید عبدالهادی شیرازی (متوفای ۱۳۸۲ ه.ق) و شیخ حسین حلی (متوفای ۱۳۷۵ ه.ق)، به تکمیل آموخته‌هایش در فقه و اصول و تألیف کتاب‌هایی چند پرداخت.[۷] وی به خانه و جلسات خانگی سید جمال الدین گلپایگانی و شیخ عبدالرسول جواهری بسیار رفت و آمد می‌‌کرد تا از فضائل و کمالات اخلاقی و اندوخته‌های علمی ‌‌آن‌ ها بی‌بهره نماند.

تدریس و تحقیق

محمدحسین نجفی کلباسی در سال ۱۳۶۰ ه.ق به حج رفت و مجموعاً پس از یک سال و دو ماه اقامت در مکه و مدینه به نجف اشرف بازگشت و با کوله‌باری از معنویت و عبودیت مشغول تدریس و تألیف شد.

وی در سال ۱۳۷۷ ه.ق برای معالجه به تهران آمد و پس از بهبودی و عافیت نسبی، پزشکان او را از مراجعت به عراق منع نمودند و علی رغم میل خود مجبور به اقامت در ایران شد و در شهر دینی و علمی ‌‌قم اقامت گزید و به تدریس و افاضات و مباحثات و مطالعه پرداخت.[۸]

ایشان یکی از دانشمندانی است که از همان اوان اشتغال به علوم دینی به خاطر جنبه های علمی‌‌ و تحقیقی و استعداد سرشار، بین علما و دانشمندان، فردی شناخته شده بود ولی عمر خود را در گمنامی‌‌ تمام صرف تحصیل علم و معرفت نمود. تقریباً اکثر اوقات عمرش را به تحقیق، نگارش و تربیت شاگردان برجسته که امروزه خود از عالمان بزرگ اسلامی ‌‌بشمار می‌‌روند، صرف کرد.

او که در همان اوان جوانی مشغول تألیف شده بود، در اندک مدتی در ردیف یکی از مدرسین برجسته حوزه علمیه بزرگ نجف اشرف قرار گرفت و اهل فضل، پروانه‌وار برگرد شمع وجودش جمع شدند تا از انوار کمالش استفاده کنند. او که عشقی وافر به تدریس داشت، وقتی در سال ۱۳۷۸ ه.ق به قم مهاجرت کرد، به دور از تشریفات در منزلی محقر و استیجاری سکونت کرد. در اندک مدتی حلقه درس خارج فقه و اصول او مجمع بسیاری از دوستداران علم و فضل شد و جمع بسیاری از عالمان دینی از مجلس درس او با کوله‌باری از علم و کمال بیرون آمدند.

او در کنار تدریس و تحقیق، برای دست‌یابی به حقایق، رنج سفر به کتابخانه‌های بزرگ و معتبر جهانی را بر خود می‌‌خرید و سفرهای مختلفی برای دست‌یابی به حقایق تاریخی و علمی، به کتابخانه‌های مختلف جهانی داشت.[۹] او که با کتاب و کتابخانه می‌‌زیست، دارای کتابخانه نفیسی حاوی نسخه‌های خطی فراوان - جمع آوری شده از سراسر جهان - بود.[۱۰]

مرکز میکروفیلم نور ایران - هند در مقدمه فهرست میکروفیلم نسخه‌های خطی فارسی و عربی خود در بزرگداشت از اقدام علمی ‌‌آن مرحوم، چنین می‌‌آورد: «اهداء: این مجموعه گرانقدر که شناسنامه مهمی از تلاش علمی ‌‌عالمان بزرگ اسلامی ‌‌در طول قرن‌های متمادی است، به روح پرفتوح آیت الله شیخ محمدحسین کلباسی، بزرگمردی که تمام عمر شریفش در گوشه گمنامی ‌‌در تلاش برای احیاء آثار ناشناخته اندیشمندان بزرگ اسلامی ‌‌سپری گشت، تقدیم می‌‌گردد».[۱۱]

آثار و تألیفات

محمدحسین نجفی کلباسی همواره با قلم و دفتری در درس حاضر می‌‌شد و آن چه استاد به او القاء می‌‌کرد، ثبت می‌‌نمود تا سرمایه‌ای جاوید برای آیندگان و مکتب پویای شیعی باشد. او با نوشتن تقریرات درس اساتید مشهوری چون: مرحوم آقا ضیاءالدین عراقی و مرحوم سید ابوالحسن اصفهانی، سهم بسزایی نسبت به گسترش و تقویت فقه و اصول و فرهنگ شیعی اسلامی ‌‌ادا کرده است.

تألیفات او، که جز دو مورد همه مخطوط هستند، به این شرح است:

  • ۱- غریب الحدیث؛
  • ۴- وسيلة الوصول إلى حقائق الأصول (تقریرات درس فقه و اصول آیت الله سید ابوالحسن اصفهانی)؛[۱۲]
  • ۵- تقریرات درس آیت الله آقا ضیاء عراقی (این تقریرات یک دوره کامل اصول است که توسط انتشارات جامعه مدرسین در حال انتشار می‌‌باشد).
  • ۷- فضائل اهل البیت علیهم السلام؛
  • ۹- غرائب و قصارالکلم من الکتاب والسنة؛[۱۳]
  • ۱۰- مقداری از فقه مثل کتاب طهارت و صلات و غیره؛
  • ۱۱- تقریرات درس آیت الله شیخ حسین حلی؛
  • ۱۲- غریب القرآن، در چند جلد.[۱۴] (وی در این کتاب به دسته‌بندی آیات قرآن کریم به صورت موضوعی پرداخته است).

جایگاه اجتماعی و دینی

آیت الله شیخ محمدحسین کلباسی دارای خصوصیات بارزی بود که او را از سایر علما جدا می‌‌کرد. ترجمه نویسان به اتفاق گفته‌اند: وی از علمای اعلام و فقهای کرام حوزه علمیه نجف و قم، عادل، فاضل، کامل و فقیهی زاهد، واجد عنوان حسب و نسب، دارای مقام علم و عمل بود.

در قضای حوائج عامه مردم و اعمال خیریه و دستگیری از محتاجان سعی فراوان داشت و برای رفع گرفتاری مردم از هیچ کاری دریغ نمی‌‌کرد. او از آبرو و علمی ‌‌که خداوند به او ارزانی کرده بود، ذره‌ای دریغ نداشت و خانه او مأمن خاص و عام مردم بود.[۱۵] بسیاری به او مراجعه می‌‌کردند و کتاب‌های علمی ‌‌و اخلاقی او را برای مطالعه و استفاده از نکات علمی‌‌ و اخلاقی امانت می‌‌گرفتند و او هیچ امتناعی نمی‌‌کرد؛ به طوری که در همین راه دو نسخه خطی از بهترین کتاب‌هایش را متأسفانه از دست داد.

آیت الله کلباسی محضری خوش و اخلاقی نیک داشت، مقید به آداب و اوراد و ادعیه و دائم الذکر و حافظ بسیاری از سوره‌های قرآن و دعا بود. کلباسی وارسته‌ای بود که سرای دل را به نور تقوا و تهذیب نفس روشن کرده؛ یاد خدا آرام بخش روح و روان او و معارف اهل بیت علیهم السلام زینت بخش نهانخانه وجودش گشته بود.

وفات

آیت الله محمدحسین نجفی کلباسی در روز دوشنبه نهم رجب ۱۴۱۸ ه.ق در ۹۵ سالگی دعوت حق را لبیک گفت و پیکر پاکش با تشییعی باشکوه و پس از نماز آیت الله محمدتقی بهجت، در یکی از حجرات صحن حرم مطهر حضرت معصومه سلام الله علیها به خاک سپرده شد.

پانویس

  1. ↑ ماضی نجف و حاضرها، ج ۳، ص ۲۳۱.
  2. ↑ همان.
  3. ↑ المنتخب، ص ۴۷۵.
  4. ↑ همان.
  5. ↑ رجال خاندان کلباسی، ص ۱۷۳.
  6. ↑ ماضی النجف و حاضرها، ج ۳، ص ۲۳۷؛ آینه پژوهش، شماره ۴۶، ص ۹۹؛ نقباءالبشر، ص ۵۸۳؛ گنجینه دانشمندان، ج ۲، ص ۲۴۴.
  7. ↑ رجال خاندان کلباسی، ص ۱۷۴، نقباءالبشر، ص ۵۸۳؛ گنجینه دانشمندان، ج ۲، ص ۲۴۴.
  8. ↑ گنجینه دانشمندان، ج ۲، ص ۲۴۴؛ رجال خاندان کلباسی، ص ۱۷۴؛ المرشد، ص ۱۵۶.
  9. ↑ المرشد، ص ۱۵۶.
  10. ↑ آینه پژوهش، شماره ۴۶، ص ۹۹.
  11. ↑ فهرست میکروفیلم نسخه‌های خطی فارسی و عربی، با همکاری دانشگاه اسلامی ‌‌علیگر هند، ج اول؛ المرشد، ص ۱۵۶؛ المنتخب، ص ۴۷۵.
  12. ↑ جلد دوم این تقریرات - که در اصول می‌‌باشد - تحت عنوان وسیلة الوصول الی حقایق الاصول، توسط انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در سال ۱۴۲۲ ه.ق با مقدمه فرزند برومندشان به چاپ رسید.
  13. ↑ المنتخب، ص ۴۷۵؛ ماضی النجف و حاضرها، ج ۳، ص ۲۳۶؛ بقایاالاطیاب، ص ۹۶.
  14. ↑ المنتخب، ص ۴۷۵، نقباءالبشر، ص ۵۸۳؛ گنجینه دانشمندان، ج ۲، ص ۲۴۳؛ المرشد، ص ۱۵۶، آینه پژوهش، شماره ۴۶، ص ۹۹؛ رجال خاندان کلباسی، ص ۱۷۴.
  15. ↑ المرشد، ص ۱۵۶؛ المنتخب، ص ۴۷۵.

منابع

برگرفته از «https://wiki.ahlolbait.com/index.php?title=محمدحسین_نجفی_کلباسی&oldid=152526»
آپارات موسسه اهل البیت علیهم السلام کانال عکس نوشته قرآن و حدیث در اینستاگرام تلگرام قرآن و حدیث کانال قرآن و حدیث در ایتا