سید محمدسعید حکیم: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(←‏فعالیت‌های اجتماعی)
 
(۹ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
−
'''سید محمدسعید حکیم''' (۱۳۵۴-۱۴۴۳ق) نوه دختری [[سید محسن حکیم]]، و از مراجع تقلید شیعه در [[عراق]] است. سید محمدسعید حکیم تحصیلات [[حوزه علمیه|حوزوی]] را نزد سید محسن حکیم، [[حسین حلی]] و [[سید ابوالقاسم خویی]] گذراند و پس از وفات مرجع شیعیان [[سید ابوالقاسم خویی]] به مرجعیت رسید.  
+
'''آیت‌الله سید محمدسعید طباطبایی حکیم''' (۱۳۵۴-۱۴۴۳ ق) از فقها و مراجع تقلید [[شیعه]] در [[عراق]] و از شاگردان [[سید محسن حکیم]] و [[شیخ حسین حلی]] بود. آیت‌الله حکیم پس از وفات آیت‌الله [[سید ابوالقاسم خویی]] به [[مرجعیت]] رسید. وی آثار متعددی در [[فقه]] و [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]] از جمله «المحكم فى اصول الفقه» و «مصباح المنهاج» تألیف نمود.  
 
{{شناسنامه عالم
 
{{شناسنامه عالم
  
−
|نام کامل = سید محمدسعید حکیم
+
|نام کامل = سید محمدسعید طباطبایی حکیم
  
 
|تصویر=[[پرونده:محمد سعید حکیم.jpg|220px|center]]
 
|تصویر=[[پرونده:محمد سعید حکیم.jpg|220px|center]]
  
−
|زادروز = ۱۳۵۴ق
+
|زادروز = ۱۳۵۴ قمری
  
 
|زادگاه = [[نجف]]
 
|زادگاه = [[نجف]]
  
−
|وفات = ۲۵ محرم ۱۴۴۳ق
+
|وفات = ۲۵ محرم ۱۴۴۳ قمری
  
−
|مدفن = نجف - [[حرم امام علی علیه السلام]]
+
|مدفن = نجف
  
−
|اساتید = [[سید محسن حکیم]]، میرزا حسن بجنوردی، شیخ حسین حلی، [[سید ابوالقاسم خویی]]
+
|اساتید = [[سید محسن حکیم]]، [[سید حسن بجنوردی]]، [[شیخ حسین حلی]]، [[سید ابوالقاسم خویی]]،...
  
−
|شاگردان = باقر ایروانی، سید عبدالرزاق حکیم، حسين فرج عمران قطيفى.
+
|شاگردان = سید عبدالرزاق حکیم، شیخ باقر ایروانی، شيخ على كورانى، حسين فرج عمران قطيفى،...
  
−
|آثار =المحکم فی اصول الفقه، الکافی فی اصول الفقه،‌ مصباح المنهاج، ...
+
|آثار =المحکم فی اصول الفقه، الکافی فی اصول الفقه،‌ مصباح المنهاج، تهذيب علم الاصول، حاشيه بر کفایة الاصول، حاشيه بر مكاسب،...
  
 
}}
 
}}
 
==ولادت و خاندان==
 
==ولادت و خاندان==
−
سید محمدسعید طباطبایی حکیم، در سال [[سال ۱۳۵۴ هجری قمری|۱۳۵۴ق]]، برابر با [[سال ۱۳۱۴ هجری شمسی|۱۳۱۴ش]]، در شهر [[نجف]] به دنیا آمد.<ref>[http://www.alhakeem.com/fa/page/4 «گوهر تابان»]، سایت رسمی آیت‌الله سید محمدسعید حکیم.</ref> پدرش سید محمدعلی از استادان سطوح عالی [[حوزه علمیه نجف|حوزه علمیهٔ نجف]] و مادرش دختر [[سید محسن حکیم]] بود.<ref>سجاد، اسوه فقاهت و پابداری، ۱۴۲۸ق، ص۱۶.</ref>  
+
سید محمدسعید طباطبایی حکیم، در سال ۱۳۵۴ق، (برابر با ۱۳۱۴ش)، در شهر [[نجف]] به دنیا آمد.<ref>[http://www.alhakeem.com/fa/page/4 «گوهر تابان»]، سایت رسمی آیت‌الله سید محمدسعید حکیم.</ref> پدرش سید محمدعلی از استادان سطوح عالی [[حوزه علميه|حوزه علمیه]] نجف و مادرش دختر آیت‌الله [[سید محسن حکیم]] بود.<ref>سجاد، اسوه فقاهت و پابداری، ۱۴۲۸ق، ص۱۶.</ref>  
  
−
==فعالیت‌های علمی==
+
==تحصیل و استادان==
−
سید محمدسعید حکیم در ده سالگی، دروس حوزوی را نزد پدرش آغاز کرد و تا پایان دوره سطح حوزه، از وی آموخت.<ref>سجاد، اسوه فقاهت و پایداری، ۱۴۲۸ق، ص۱۹و۲۰.</ref> پس از آن، [[درس خارج|دروس خارج]] را نزد کسانی چون [[سید محسن حکیم]] و [[حسین حلی]] فرا گرفت.<ref>سجاد، اسوه فقاهت و پایداری، ۱۴۲۸ق، ص۱۹و۲۰.</ref>
+
سید محمدسعید حکیم در ده سالگی، دروس حوزوی را نزد پدرش آغاز کرد و تا پایان دوره سطح حوزه، از وی آموخت.<ref>سجاد، اسوه فقاهت و پایداری، ۱۴۲۸ق، ص۱۹و۲۰.</ref> پس از آن، دروس خارج [[فقه]] و [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]] را نزد عالمان بزرگی چون [[سید محسن حکیم]]، [[سید ابوالقاسم خویی]]، [[شیخ حسین حلی]]، [[محمدحسین غروی اصفهانی|شیخ محمدحسین غروی اصفهانی]] و [[سید محمد حسن بجنوردی|سید محمدحسن بجنوردی]] فرا گرفت.<ref>سجاد، اسوه فقاهت و پایداری، ۱۴۲۸ق، ص۱۹و۲۰.</ref>  
−
محمدسعید حکیم از ۳۲ سالگی، تدریس دروس [[خارج فقه]] و [[اصول]] را آغاز کرد. او همچنین [[تفسیر قرآن]] و [[اخلاق]] تدریس می‌کرد.<ref>سجاد، اسوه فقاهت و پایداری، ۱۴۲۸ق، ص۳۵و۳۶.</ref>
 
  
−
==استادان ==
+
==تدریس و شاگردان==
−
مهم‌ترین استادان [[درس خارج]] [[فقه]] و [[اصول]] سید محمدسعید حکیم عبارتند از:
+
محمدسعید حکیم از ۳۲ سالگی، تدریس دروس خارج [[فقه]] و [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]] را آغاز کرد. او همچنین [[تفسیر قرآن]] و [[اخلاق]] تدریس می‌کرد.<ref>سجاد، اسوه فقاهت و پایداری، ۱۴۲۸ق، ص۳۵و۳۶.</ref> او شاگردان بسیاری تربیت کرد که در [[قم]]، [[نجف]] و [[حجاز]] فعالیت دارند؛<ref>سجاد، اسوه فقاهت و پایداری، ۱۴۲۸ق، ص۳۵و۳۶.</ref> از جمله:
−
*[[سید محسن حکیم]] (از علماى مجاهد شیعه و از شاگردان میرزای نائینى )
 
−
*[[سید ابوالقاسم خویی]] (مرجع تقلید بزرگ شیعیان)
 
−
*[[حسین حلی]]
 
−
*[[میرزا حسن بجنوردی]]<ref>سجاد، اسوه فقاهت و پایداری، ۱۴۲۸ق، ص۳۴.</ref>
 
  
−
==شاگردان==
+
*حسین فرج عمران قطیفی، که از استادان درس خارج فقه و اصول در حجاز است.
−
او شاگردان بسیاری تربیت کرد که در [[قم]]، [[نجف]] و [[حجاز]] فعالیت دارند؛<ref>سجاد، اسوه فقاهت و پایداری، ۱۴۲۸ق، ص۳۵و۳۶.</ref> از جمله:
+
*سید عبدالرزاق حکیم، برادر سید محمدسعید حکیم و از استادان درس خارج فقه و اصول در حوزهٔ نجف که در سال ۱۴۱۳ق، پس از آزادی از زندان صدام، درگذشت.
−
* حسین فرج عمران قطیفی که از استادان [[درس خارج]] [[فقه]] و [[اصول]] در [[حجاز]] است.
+
*شیخ باقر ایروانی، از اساتید حوزه علمیه نجف از استادان درس خارج فقه و اصول و نویسندهٔ برخی کتب درسی حوزه‌های علمیه در قم و نجف.
−
* سید عبدالرزاق حکیم برادر سید محمدسعید حکیم و از استادان [[درس خارج]] فقه و اصول در حوزهٔ نجف که در سال ۱۴۱۳ق، پس از آزادی از زندان [[صدام]]، درگذشت.
+
*شيخ على كورانى، از فضلاى حوزه علميه.
−
* باقر ایروانی از اساتید [[حوزه علمیه نجف]] از استادان درس خارج فقه و اصول و نویسندهٔ برخی کتب درسی حوزه‌های علمیه در قم و نجف.
+
*عبدالحسين آل صادق عاملى، از علماى استان نبطيّه در جنوب [[لبنان]].
−
*شيخ على كورانى از فضلاى حوزه علميه
 
−
*عبد الحسين آل صادق عاملى يكى از علماى بنام استان نبطيّه در جنوب لبنان  
 
−
:و...<ref>[http://www.alhakeem.com/fa/page/4 «گوهر تابان»]، سایت رسمی آیت‌الله سید محمدسعید حکیم.</ref>
 
  
−
==آثار==
+
==آثار و تألیفات==
−
از سید محمدسعید حکیم ۲۴ عنوان کتاب در بیش از چهل جلد در موضوعاتی چون [[اصول فقه|اصول]]،‌ [[فقه]]، [[مسائل مستحدثه|مسائل مُستَحدَثه]] و برخی موضوعات اجتماعی، به چاپ رسیده است.<ref>[http://www.alhakeem.com/fa/page/4 «گوهر تابان»]، سایت رسمی آیت‌الله سید محمدسعید حکیم.</ref> برخی از آثار او به زبان‌های دیگر ترجمه شده است.<ref>[http://www.alhakeem.com/fa/page/4 «گوهر تابان»]، سایت رسمی آیت‌الله سید محمدسعید حکیم.</ref>  
+
از سید محمدسعید حکیم ۲۴ عنوان کتاب در بیش از چهل جلد در موضوعاتی چون [[اصول فقه|اصول]]،‌ [[فقه]]، [[مسائل مستحدثه|مسائل مستحدثه]] و برخی موضوعات اجتماعی، به چاپ رسیده است. برخی از آثار او به زبان‌های دیگر ترجمه شده است.<ref>[http://www.alhakeem.com/fa/page/4 «گوهر تابان»]، سایت رسمی آیت‌الله سید محمدسعید حکیم.</ref>  
  
 
فهرست آثار ایشان به این قرار است:
 
فهرست آثار ایشان به این قرار است:
 +
[[پرونده:Mohkam.jpg|left|thumb|المحكم فى اصول الفقه - از آثار آیت‌الله الحكيم]]
  
−
1 ـ المحكم فى اصول الفقه در زمینه علم اصول فقه که در ۶ جلد به چاپ رسیده است
+
# المحكم فى اصول الفقه، در زمینه علم اصول فقه که در ۶ جلد به چاپ رسیده است.
−
 
+
# مصباح المنهاج، دوره فقهى كه شرحى بر فقه استدلالى «[[منهاج الصالحین (کتاب)|منهاج الصالحين]]» مرحوم [[سید محسن حکیم]] است.   
−
2 ـ دوره فقهى ((مصباح المنهاج)) كه شرحى بر فقه استدلالى ((منهاج الصالحين)) مرحوم [[سید محسن حکیم]] است.   
+
# رساله عمليه، که در سه جلد بنام «منهاج الصالحين» عرضه شده است.
−
 
+
# مناسك حج و عمره.
−
3 ـ رساله عمليه که در 3 جلد بنام ((منهاج الصالحين)) عرضه شده است.
+
# حاشيه اى جامع بر كتاب «[[کفایة الاصول (کتاب)|كفاية الاصول]]» مرحوم [[آخوند خراسانى]] در سه جلد.
−
 
+
# حاشيه اى جامع بر كتاب اصولى «[[فرائد الاصول (کتاب)|رسائل]]» مرحوم [[شيخ انصارى]].
−
4 ـ مناسك حج وعمره.
+
# حاشيه اى جامع بر كتاب فقهى «[[مکاسب (کتاب)|مكاسب]]» مرحوم شيخ انصارى.
−
 
+
# تهذيب علم الاصول، كه در اين مجموعه به مهمترين و محورى ترين مباحث علم اصول پرداخته شده است.
−
5 ـ حاشيه اى جامع بر كتاب اصولي  (كفايه) مرحوم اخوند خراسانى (قدس سره) در 3 جلد.
+
# جزوه اى بنام «المرشد المغترب» در پاسخ به نامه هاى مكرّر و در خواستهاى متعدد، پيامى به همه مسلمانان بويژه [[شيعيان]] كه به اجبار هجرت كرده اند و در ديار غرب مكسن و ماوا گزيده اند همراه با مسائل ويژه مورد نياز آنها.
−
 
+
# جزوه اى بنام «نامه اى پدرانه» كه اين بار هم در پاسخ به نامه هاى برخى از فضلا و طلاب درخواست مكرر همراه با پاسخ هاى استفتائات گوناگون درباره مسائل ضرورى و مورد نياز آنها ارسال كرده اند. در اين پيام گذشته از گوشزد نمودن مسائل اخلاقى و اعتقادی، به شيوه هاى تبليغ معيارهاى موفقيّت و رفتار مبلغان و تكيه انديشمندان در سخن گفتن به مصادر و منابع تاريخ پرداختن به سيره [[ائمه اطهار]] (عليهم السلام) و نقش جاودانه آنها در تاريخ اسلامى و بزرگداشت خاطره هاى مصيبت بار و شهادت آنها و زنده نگه داشتن مشعل فروزان مبارزه و جهاد در برابر ستم استبداد بگونه اى زيبا با نثرى شيوا و كلامى عارفانه و صميميتى خاضعانه پرداخته اند.
−
6 ـ حاشيه اى جامع بر كتاب اصولى (رسائل) مرحوم شيخ انصارى (قدس سره).
+
# الاحكام الفقهيه، كه مختصرى از مسائل و [[رساله]] عمليه ايشان است، و با عنوان «احكام فقهى» به فارسى ترجمه و چاپ شده است.
−
 
+
# فقه استنساخ البشرى، مسائلى كه در خصوص شبيه سازى از ژن انسان و مسائلى هم راجع به تلقيح سؤال كرده اند و بطور تفصيل و روشن جواب داده شده است.
−
7 ـ حاشيه اى جامع بر كتاب فقهى (مكاسب) مرحوم شيخ انصارى (قدس سره).
+
# فقه القضاء، سؤالاتي است كه از مراكز قضا سؤال نموده و از معظم له جواب وافى و استدلالى داده اند.
−
 
+
# فقه الكومپيوتر، در جواب سوال هایی كه راجع به كامپيوتر و اينترنت سؤال شده است.
−
8 ـ مجموعه ((تهذيب علم الاصول)) كه در اين مجموعه به مهمترين ومحورى ترين مباحث علم اصول پرداخته شده است.
+
# الفتاوى، سؤالاتي است كه راجع به بيشتر ابواب فقه (نوعا مسائل مستحدثه) استفتاء شده است و معظم له بطور شايسته و مستدل جواب داده اند.
−
+
# الاصوليه و الاخباريه، سؤالاتی است كه درباره فرق ميان اصولى و [[اخباریان|اخبارى]] استفتاء نموده اند و ایشان جواب داده اند.
−
9 ـ جزوه اى بنام ((المرشد المغترب)) در پاسخ به نامه هاى مكرّر و در خواستهاى متعدد ، پيامى به همه مسلمانان بويژه شيعيان كه به اجبار هجرت كرده اند و در ديار غرب مكسن وماوا گزيده اند همراه با مسائل ويژه مورد نياز آنها.
+
# المرجعية الدينية.  
−
+
# رساله توجيهيه، که راهنماى حجاج مى باشد.
−
10ـ جزوه اى بنام ((نامه اى پدرانه)) كه اين بار هم در پاسخ به نامه هاى برخى از فضلا وطلاب در خواست مكرر همراه با پاسخ هاى استفتائات گوناگون در باره مسائل ضرورى ومورد نياز انها ارسال كرده اند در اين پيام گذشته از گوشزد نمودن مسائل اخلاقى واعتقادي، به شيوه هاى تبليغ معيارهاى موفقيّت ورفتار مبلغان وتكيه انديشمندان در سخن گفتن به مصادر ومنابع تاريخ پرداختن به سيره ائمه اطهار (عليهم السلام) ونقش جاودانه انها در تاريخ اسلامى وبزرگداشت خاطره هاى مصيبت بار وشهادت انها وزنده نگه داشتن مشعل فروزان مبارزه وجهاد در برابر ستم استبداد بگونه اى زيبا بانثرى شيوا وكلامى عارفانه وصميميتى خاضعانه پرداخته اند.
+
# الكافى فى اصول الفقه، در خصوص اصول فقه مستدل و متيقن در سه جلد.
−
 
+
# فى رحاب العقيده، راجع به مسائل [[امامت]] سؤالاتى را كه يكى از علماء [[اردن]] نموده است و معظم له بطور واضح و مستدل جواب داده اند كه در سه جلد چاپ شده است.<ref>[http://www.alhakeem.com/fa/page/4 «گوهر تابان»]، سایت رسمی آیت‌الله سید محمدسعید حکیم.</ref>
−
11 ـ كتاب ((احكام فقهي)) كه مختصرى از مسائل ورساله عمليه ايشان است كه بتازگى به فارسى ترجمه وچاپ شده است .
 
−
 
 
−
12 ـ فقه استنساخ البشرى مسائلى كه در خصوص شبيه سازى از ژن انسان ومسائلى هم راجع به تلقيح سؤال كرده اند وبطور تفصيل ورونش جواب داده شد است .
 
−
 
 
−
13 ـ فقه القضاء سؤالاتيست كه از مراكز قضا سؤال نموده از ومعظم له جواب وافى واستدلالى داده اند.
 
−
 
 
−
14 ـ فقه الكومپيوتر در جواب سوال هایی كه راجع به كامپيوتر واينترنت سؤال شده است
 
−
 
 
−
15 ـ الفتاوى سؤالاتيست كه راجع به پيشتر ابواب فقه (نوعا مسائل مستحدثه) مى باشد استفاء شده است ومعظم له بطور شايسته ومستدل جواب داده اند.
 
−
 
−
16 ـ الاصوليه والاخباريه سؤالاتی است كه در باره فرق ميان اصولى واخبارى واسفتاء نموده اند و ایشان جواب داده اند
 
−
 
 
−
17 ـ المرجعيه الدينيه
 
−
 
 
−
18 ـ گفتگوهاى فقهى رساله عمليّه ايشان را بطور رمانتيك نوشته شده كه بچند زبان ترجمه شده است از جمله عربى وفارسى واردو وكردى وآذرى وانگليسى مى باشد.
 
−
 
 
−
19 ـ رساله توجيهيه راهنماى حجاج مى باشد.
 
−
 
 
−
20 ـ الكافى فى اصول الفقه در خصوص اصول فقه مستدل ومتيقن در سه جلد.
 
−
 
−
21 ـ رساله احكام فقهى ترجمه الاحكام الفقهيه كه بفارسى برگردان شده است.
 
−
 
 
−
22 ـ نامه به آذريهاى مقيم آذربيجان كه به زبان آذرى ترجمه شده وچاپ گرديده است.
 
−
 
 
−
23 ـ نامه به اهالى گلگيت پاكستان مرقوم فرموده اند.
 
−
 
 
−
24 ـ فى رحاب العقيده راجع به مسائل امامت سئوالاتى را كه يكى از علماء اردن نموده است ومعظم له بطور واضح ومستدل جواب داده اند كه در سه جلد چاپ شده است.<ref>[http://www.alhakeem.com/fa/page/4 «گوهر تابان»]، سایت رسمی آیت‌الله سید محمدسعید حکیم.</ref>
 
  
 
==فعالیت‌های اجتماعی==
 
==فعالیت‌های اجتماعی==
−
سید محمدسعید حکیم از عالمانی است که در دوران صدام حسین با قانون منع پیاده‌روی برای [[زیارت امام حسین(ع)]] به مقابله برخاستند و به همین دلیل تحت تعقیب و برای مدتی فراری بود.<ref>سجاد، اسوه فقاهت و پایداری، ۱۴۲۸ق، ص۴۶.</ref> همچنین به جهت امتناع [[خاندان صدر]] از حضور در کنفرانس مردمی اسلامی که به دستور صدام تشکیل شده بود، همراه با ۸۰ نفر از [[خاندان حکیم]] دستگیر و به مدت ۸ سال زندانی شد.<ref>سجاد، اسوه فقاهت و پایداری، ۱۴۲۸ق، ص۵۲ و ۵۳.</ref>  
+
سید محمدسعید حکیم از عالمانی است که در دوران صدام حسین با قانون منع پیاده‌روی برای [[زیارت امام حسین]](علیه السلام) به مقابله برخاست و به همین دلیل تحت تعقیب بود.<ref>سجاد، اسوه فقاهت و پایداری، ۱۴۲۸ق، ص۴۶.</ref> همچنین به جهت امتناع خاندان صدر از حضور در کنفرانس مردمی اسلامی که به دستور صدام تشکیل شده بود، همراه با ۸۰ نفر از خاندان حکیم دستگیر و به مدت ۸ سال زندانی شد.<ref>سجاد، اسوه فقاهت و پایداری، ۱۴۲۸ق، ص۵۲ و ۵۳.</ref>  
−
[[پرونده:محمدسعید (3).jpg|left|thumb|آیت الله العظمی حکیم در پیاده روی اربعین|200px]]
+
[[پرونده:محمدسعید (3).jpg|left|thumb|آیت‌الله العظمی حکیم در پیاده‌روی اربعین|200px]]
−
[[مرجعیت|مرجعیت تقلید]] سید محمدسعید حکیم پس از آن آغاز شد که [[سید ابوالقاسم خویی]] درگذشت. هم‌اکنون دفترهای نمایندگی او در شهرهای [[نجف]]، [[قم]]، [[دمشق]] و [[بیروت]] فعالیت می‌کنند و پاسخ‌گوی سؤال‌های مقلدان وی هستند.<ref>[http://www.alhakeem.com/fa/page/4 «گوهر تابان»]، سایت رسمی آیت‌الله سید محمدسعید حکیم.</ref>
+
[[مرجعیت|مرجعیت تقلید]] سید محمدسعید حکیم پس از آن آغاز شد که آیت الله [[سید ابوالقاسم خویی]] درگذشت. هم‌اکنون دفترهای نمایندگی او در شهرهای [[نجف]]، [[قم]]، [[دمشق]] و بیروت فعالیت می‌کنند و پاسخ‌گوی سؤال‌های مقلدان وی هستند.<ref>[http://www.alhakeem.com/fa/page/4 «گوهر تابان»]، سایت رسمی آیت‌الله سید محمدسعید حکیم.</ref>
  
−
او همچنین با اعزام مبلغانی به نواحی مختلف کشور عراق، خصوصاً جنوب این کشور، اقداماتی را برای رفع مشکلات عشایر و روستانشینان انجام داد. فعالیت‌های مشابهی هم در کشورهای [[ایران]]،‌ [[هند]] و [[پاکستان]] داشت.<ref>[http://www.alhakeem.com/fa/page/4 «گوهر تابان»]، سایت رسمی آیت‌الله سید محمدسعید حکیم.</ref>
+
او همچنین با اعزام مبلغانی به نواحی مختلف کشور [[عراق]]، خصوصاً جنوب این کشور، اقداماتی را برای رفع مشکلات عشایر و روستانشینان انجام داد. فعالیت‌های مشابهی هم در کشورهای [[ایران]]،‌ هند و [[پاکستان]] داشت.<ref>[http://www.alhakeem.com/fa/page/4 «گوهر تابان»]، سایت رسمی آیت‌الله سید محمدسعید حکیم.</ref>
  
−
سید محمدسعید حکیم در برابر کشتار شیعیان [[پاکستان]] به دست گروهی موسوم به [[سپاه صحابه]]، موضع گرفت و دولت پاکستان را مسئول پاسخ‌گویی به آن دانست. [[نواز شریف]] نخست‌وزیر پاکستان در پاسخ، نامه‌ای به دفتر وی نوشت و ضمن ابراز همدردی، از تصمیم دولتش برای مبارزه با عاملان کشتار شیعیان خبر داد.<ref>[http://www.alhakeem.com/fa/page/4 «گوهر تابان»]، سایت رسمی آیت‌الله سید محمدسعید حکیم.</ref>
+
سید محمدسعید حکیم در برابر کشتار [[شیعه|شیعیان]] در [[پاکستان]] به دست گروهی موسوم به سپاه صحابه، موضع گرفت و دولت پاکستان را مسئول پاسخ‌گویی به آن دانست. نواز شریف نخست‌وزیر پاکستان در پاسخ، نامه‌ای به دفتر وی نوشت و ضمن ابراز همدردی، از تصمیم دولتش برای مبارزه با عاملان کشتار شیعیان خبر داد.<ref>[http://www.alhakeem.com/fa/page/4 «گوهر تابان»]، سایت رسمی آیت‌الله سید محمدسعید حکیم.</ref>
  
−
در میان آثار وی مجموعه‌ای از نامه‌ها وجود دارد که برای مردم [[آذربایجان (کشور)|آذربایجان]] و گِلگِت پاکستان نوشته شده است.<ref>سجاد، اسوه فقاهت و پایداری، ۱۴۲۸ق، ص۴۰و۴۱.</ref>
+
در میان آثار وی مجموعه‌ای از نامه‌ها وجود دارد که برای مردم آذربایجان و گِلگِت پاکستان نوشته شده است.<ref>سجاد، اسوه فقاهت و پایداری، ۱۴۲۸ق، ص۴۰و۴۱.</ref>
  
 
==وفات==
 
==وفات==
−
سید محمدسعید حکیم در [[۱۲ شهریور]] ۱۴۰۰ش، مصادف با [[۲۵ محرم]] ۱۴۴۳ق در نجف اشرف درگذشت.<ref>[http://fa.abna.cc/9MJp «آیت‌الله سید محمد سعید حکیم درگذشت»]، خبرگزاری ابنا.</ref>
+
مرحوم سید محمدسعید حکیم در ۲۵ [[ماه محرم|محرم]] ۱۴۴۳ قمری (۱۲ شهریور ۱۴۰۰ ش)، در [[نجف]] اشرف درگذشت.<ref>[http://fa.abna.cc/9MJp «آیت‌الله سید محمد سعید حکیم درگذشت»]، خبرگزاری ابنا.</ref> پیکر ایشان پس از مراسم [[تشییع]] در [[کربلا]] و نجف و اقامه [[نماز میت|نماز]] به امامت برادر ایشان [[سید محمد تقی حکیم|سید محمدتقی حکیم]]، در مقبره آیت‌الله [[سید محسن حکیم]] نزدیک [[حرم امیرالمؤمنین علیه السلام|حرم مطهر علوی]] به خاک سپرده شد.
 
==پانویس==
 
==پانویس==
 
{{پانویس}}
 
{{پانویس}}
 
==منابع==
 
==منابع==
−
* سجاد، محمدحسین، اسوهٔ فقاهت و پایداری، دارالهلال، ۱۴۲۸ق.
+
*اسوهٔ فقاهت و پایداری، محمدحسین سجاد، دارالهلال، ۱۴۲۸ق.
−
* [http://www.alhakeem.com/fa/page/4 «گوهر تابان، نگرشی کوتاه بر زندگی آیت الله العظمی سید محمد سعید حکیم»]، سایت آیت‌الله سید محمدسعید طباطبایی حکیم، تاریخ بازدید: ۱۶ دی ۱۳۹۷ش.
+
*[http://www.alhakeem.com/fa/page/4 گوهر تابان، نگرشی کوتاه بر زندگی آیت الله سید محمد سعید حکیم]، سایت آیت‌الله سید محمدسعید طباطبایی حکیم، تاریخ بازدید: ۱۶ دی ۱۳۹۷ش.
−
* [https://af.shafaqna.com/FA/41540 «ناگفته‌هایی از زندگی خانوادگی و مبارزاتی آیت الله سید محمد سعید حکیم»]، سایت شفقنا، زمان بازدید: ۱۶ دی ۱۳۹۷ش.
+
*[https://af.shafaqna.com/FA/41540 ناگفته‌هایی از زندگی خانوادگی و مبارزاتی آیت الله سید محمد سعید حکیم]، سایت شفقنا، زمان بازدید: ۱۶ دی ۱۳۹۷ش.
−
* [https://fa.shafaqna.com/news/570693/ «مجازات افراد مرتد از اسلام وظیفۀ ما نیست؛ فتوای حضرت آیت‌الله العظمی حکیم»]، سایت شفقنا، زمان انتشار: ۲۹ اردیبهشت، ۱۳۹۷ش.
+
*[https://fa.shafaqna.com/news/570693/ مجازات افراد مرتد از اسلام وظیفۀ ما نیست؛ فتوای حضرت آیت‌الله حکیم]، سایت شفقنا، زمان انتشار: ۲۹ اردیبهشت، ۱۳۹۷ش.
−
*ویکی شیعه
+
==آرشیو عکس و تصویر==
 +
<gallery mode="packed" heights="170">
 +
محمدسعید (1).jpg|سید محمدسعید طباطبایی حکیم در زندان ابوغریب
 +
محمدسعید (7).jpg|سید محمدسعید طباطبایی حکیم
 +
محمدسعید (4).jpg|سید محمدسعید طباطبایی حکیم و سید محمدعلی طباطبایی حکیم
 +
محمدسعید (5).jpg|سید محمدسعید طباطبایی حکیم در [[حرم امام علی علیه السلام]]
 +
محمدسعید (2).jpg|سید محمدسعید طباطبایی حکیم در [[زیارت پیاده امام حسین علیه السلام |پیاده روی اربعین]]
 +
محمدسعید (6).jpg|تشییع پیکر سید محمدسعید طباطبایی حکیم در [[نجف]]
 +
</gallery>
 
[[رده:علمای معاصر|حکیم،سید محمدسعید]]
 
[[رده:علمای معاصر|حکیم،سید محمدسعید]]
 +
[[رده:مراجع تقلید]]
 
[[رده:فقیهان]]
 
[[رده:فقیهان]]
 
[[رده:مجتهدین]]
 
[[رده:مجتهدین]]
−
[[رده:مراجع تقلید]]
 

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۶ فوریهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۰۷:۳۴

آیت‌الله سید محمدسعید طباطبایی حکیم (۱۳۵۴-۱۴۴۳ ق) از فقها و مراجع تقلید شیعه در عراق و از شاگردان سید محسن حکیم و شیخ حسین حلی بود. آیت‌الله حکیم پس از وفات آیت‌الله سید ابوالقاسم خویی به مرجعیت رسید. وی آثار متعددی در فقه و اصول از جمله «المحكم فى اصول الفقه» و «مصباح المنهاج» تألیف نمود.

محمد سعید حکیم.jpg
نام کامل سید محمدسعید طباطبایی حکیم
زادروز ۱۳۵۴ قمری
زادگاه نجف
وفات ۲۵ محرم ۱۴۴۳ قمری
مدفن نجف

Line.png

اساتید

سید محسن حکیم، سید حسن بجنوردی، شیخ حسین حلی، سید ابوالقاسم خویی،...

شاگردان

سید عبدالرزاق حکیم، شیخ باقر ایروانی، شيخ على كورانى، حسين فرج عمران قطيفى،...

آثار

المحکم فی اصول الفقه، الکافی فی اصول الفقه،‌ مصباح المنهاج، تهذيب علم الاصول، حاشيه بر کفایة الاصول، حاشيه بر مكاسب،...

ولادت و خاندان

سید محمدسعید طباطبایی حکیم، در سال ۱۳۵۴ق، (برابر با ۱۳۱۴ش)، در شهر نجف به دنیا آمد.[۱] پدرش سید محمدعلی از استادان سطوح عالی حوزه علمیه نجف و مادرش دختر آیت‌الله سید محسن حکیم بود.[۲]

تحصیل و استادان

سید محمدسعید حکیم در ده سالگی، دروس حوزوی را نزد پدرش آغاز کرد و تا پایان دوره سطح حوزه، از وی آموخت.[۳] پس از آن، دروس خارج فقه و اصول را نزد عالمان بزرگی چون سید محسن حکیم، سید ابوالقاسم خویی، شیخ حسین حلی، شیخ محمدحسین غروی اصفهانی و سید محمدحسن بجنوردی فرا گرفت.[۴]

تدریس و شاگردان

محمدسعید حکیم از ۳۲ سالگی، تدریس دروس خارج فقه و اصول را آغاز کرد. او همچنین تفسیر قرآن و اخلاق تدریس می‌کرد.[۵] او شاگردان بسیاری تربیت کرد که در قم، نجف و حجاز فعالیت دارند؛[۶] از جمله:

  • حسین فرج عمران قطیفی، که از استادان درس خارج فقه و اصول در حجاز است.
  • سید عبدالرزاق حکیم، برادر سید محمدسعید حکیم و از استادان درس خارج فقه و اصول در حوزهٔ نجف که در سال ۱۴۱۳ق، پس از آزادی از زندان صدام، درگذشت.
  • شیخ باقر ایروانی، از اساتید حوزه علمیه نجف از استادان درس خارج فقه و اصول و نویسندهٔ برخی کتب درسی حوزه‌های علمیه در قم و نجف.
  • شيخ على كورانى، از فضلاى حوزه علميه.
  • عبدالحسين آل صادق عاملى، از علماى استان نبطيّه در جنوب لبنان.

آثار و تألیفات

از سید محمدسعید حکیم ۲۴ عنوان کتاب در بیش از چهل جلد در موضوعاتی چون اصول،‌ فقه، مسائل مستحدثه و برخی موضوعات اجتماعی، به چاپ رسیده است. برخی از آثار او به زبان‌های دیگر ترجمه شده است.[۷]

فهرست آثار ایشان به این قرار است:

المحكم فى اصول الفقه - از آثار آیت‌الله الحكيم
  1. المحكم فى اصول الفقه، در زمینه علم اصول فقه که در ۶ جلد به چاپ رسیده است.
  2. مصباح المنهاج، دوره فقهى كه شرحى بر فقه استدلالى «منهاج الصالحين» مرحوم سید محسن حکیم است.
  3. رساله عمليه، که در سه جلد بنام «منهاج الصالحين» عرضه شده است.
  4. مناسك حج و عمره.
  5. حاشيه اى جامع بر كتاب «كفاية الاصول» مرحوم آخوند خراسانى در سه جلد.
  6. حاشيه اى جامع بر كتاب اصولى «رسائل» مرحوم شيخ انصارى.
  7. حاشيه اى جامع بر كتاب فقهى «مكاسب» مرحوم شيخ انصارى.
  8. تهذيب علم الاصول، كه در اين مجموعه به مهمترين و محورى ترين مباحث علم اصول پرداخته شده است.
  9. جزوه اى بنام «المرشد المغترب» در پاسخ به نامه هاى مكرّر و در خواستهاى متعدد، پيامى به همه مسلمانان بويژه شيعيان كه به اجبار هجرت كرده اند و در ديار غرب مكسن و ماوا گزيده اند همراه با مسائل ويژه مورد نياز آنها.
  10. جزوه اى بنام «نامه اى پدرانه» كه اين بار هم در پاسخ به نامه هاى برخى از فضلا و طلاب درخواست مكرر همراه با پاسخ هاى استفتائات گوناگون درباره مسائل ضرورى و مورد نياز آنها ارسال كرده اند. در اين پيام گذشته از گوشزد نمودن مسائل اخلاقى و اعتقادی، به شيوه هاى تبليغ معيارهاى موفقيّت و رفتار مبلغان و تكيه انديشمندان در سخن گفتن به مصادر و منابع تاريخ پرداختن به سيره ائمه اطهار (عليهم السلام) و نقش جاودانه آنها در تاريخ اسلامى و بزرگداشت خاطره هاى مصيبت بار و شهادت آنها و زنده نگه داشتن مشعل فروزان مبارزه و جهاد در برابر ستم استبداد بگونه اى زيبا با نثرى شيوا و كلامى عارفانه و صميميتى خاضعانه پرداخته اند.
  11. الاحكام الفقهيه، كه مختصرى از مسائل و رساله عمليه ايشان است، و با عنوان «احكام فقهى» به فارسى ترجمه و چاپ شده است.
  12. فقه استنساخ البشرى، مسائلى كه در خصوص شبيه سازى از ژن انسان و مسائلى هم راجع به تلقيح سؤال كرده اند و بطور تفصيل و روشن جواب داده شده است.
  13. فقه القضاء، سؤالاتي است كه از مراكز قضا سؤال نموده و از معظم له جواب وافى و استدلالى داده اند.
  14. فقه الكومپيوتر، در جواب سوال هایی كه راجع به كامپيوتر و اينترنت سؤال شده است.
  15. الفتاوى، سؤالاتي است كه راجع به بيشتر ابواب فقه (نوعا مسائل مستحدثه) استفتاء شده است و معظم له بطور شايسته و مستدل جواب داده اند.
  16. الاصوليه و الاخباريه، سؤالاتی است كه درباره فرق ميان اصولى و اخبارى استفتاء نموده اند و ایشان جواب داده اند.
  17. المرجعية الدينية.
  18. رساله توجيهيه، که راهنماى حجاج مى باشد.
  19. الكافى فى اصول الفقه، در خصوص اصول فقه مستدل و متيقن در سه جلد.
  20. فى رحاب العقيده، راجع به مسائل امامت سؤالاتى را كه يكى از علماء اردن نموده است و معظم له بطور واضح و مستدل جواب داده اند كه در سه جلد چاپ شده است.[۸]

فعالیت‌های اجتماعی

سید محمدسعید حکیم از عالمانی است که در دوران صدام حسین با قانون منع پیاده‌روی برای زیارت امام حسین(علیه السلام) به مقابله برخاست و به همین دلیل تحت تعقیب بود.[۹] همچنین به جهت امتناع خاندان صدر از حضور در کنفرانس مردمی اسلامی که به دستور صدام تشکیل شده بود، همراه با ۸۰ نفر از خاندان حکیم دستگیر و به مدت ۸ سال زندانی شد.[۱۰]

آیت‌الله العظمی حکیم در پیاده‌روی اربعین

مرجعیت تقلید سید محمدسعید حکیم پس از آن آغاز شد که آیت الله سید ابوالقاسم خویی درگذشت. هم‌اکنون دفترهای نمایندگی او در شهرهای نجف، قم، دمشق و بیروت فعالیت می‌کنند و پاسخ‌گوی سؤال‌های مقلدان وی هستند.[۱۱]

او همچنین با اعزام مبلغانی به نواحی مختلف کشور عراق، خصوصاً جنوب این کشور، اقداماتی را برای رفع مشکلات عشایر و روستانشینان انجام داد. فعالیت‌های مشابهی هم در کشورهای ایران،‌ هند و پاکستان داشت.[۱۲]

سید محمدسعید حکیم در برابر کشتار شیعیان در پاکستان به دست گروهی موسوم به سپاه صحابه، موضع گرفت و دولت پاکستان را مسئول پاسخ‌گویی به آن دانست. نواز شریف نخست‌وزیر پاکستان در پاسخ، نامه‌ای به دفتر وی نوشت و ضمن ابراز همدردی، از تصمیم دولتش برای مبارزه با عاملان کشتار شیعیان خبر داد.[۱۳]

در میان آثار وی مجموعه‌ای از نامه‌ها وجود دارد که برای مردم آذربایجان و گِلگِت پاکستان نوشته شده است.[۱۴]

وفات

مرحوم سید محمدسعید حکیم در ۲۵ محرم ۱۴۴۳ قمری (۱۲ شهریور ۱۴۰۰ ش)، در نجف اشرف درگذشت.[۱۵] پیکر ایشان پس از مراسم تشییع در کربلا و نجف و اقامه نماز به امامت برادر ایشان سید محمدتقی حکیم، در مقبره آیت‌الله سید محسن حکیم نزدیک حرم مطهر علوی به خاک سپرده شد.

پانویس

  1. ↑ «گوهر تابان»، سایت رسمی آیت‌الله سید محمدسعید حکیم.
  2. ↑ سجاد، اسوه فقاهت و پابداری، ۱۴۲۸ق، ص۱۶.
  3. ↑ سجاد، اسوه فقاهت و پایداری، ۱۴۲۸ق، ص۱۹و۲۰.
  4. ↑ سجاد، اسوه فقاهت و پایداری، ۱۴۲۸ق، ص۱۹و۲۰.
  5. ↑ سجاد، اسوه فقاهت و پایداری، ۱۴۲۸ق، ص۳۵و۳۶.
  6. ↑ سجاد، اسوه فقاهت و پایداری، ۱۴۲۸ق، ص۳۵و۳۶.
  7. ↑ «گوهر تابان»، سایت رسمی آیت‌الله سید محمدسعید حکیم.
  8. ↑ «گوهر تابان»، سایت رسمی آیت‌الله سید محمدسعید حکیم.
  9. ↑ سجاد، اسوه فقاهت و پایداری، ۱۴۲۸ق، ص۴۶.
  10. ↑ سجاد، اسوه فقاهت و پایداری، ۱۴۲۸ق، ص۵۲ و ۵۳.
  11. ↑ «گوهر تابان»، سایت رسمی آیت‌الله سید محمدسعید حکیم.
  12. ↑ «گوهر تابان»، سایت رسمی آیت‌الله سید محمدسعید حکیم.
  13. ↑ «گوهر تابان»، سایت رسمی آیت‌الله سید محمدسعید حکیم.
  14. ↑ سجاد، اسوه فقاهت و پایداری، ۱۴۲۸ق، ص۴۰و۴۱.
  15. ↑ «آیت‌الله سید محمد سعید حکیم درگذشت»، خبرگزاری ابنا.

منابع

آرشیو عکس و تصویر

  • سید محمدسعید طباطبایی حکیم در زندان ابوغریب

  • سید محمدسعید طباطبایی حکیم

  • سید محمدسعید طباطبایی حکیم و سید محمدعلی طباطبایی حکیم

  • سید محمدسعید طباطبایی حکیم در حرم امام علی علیه السلام

  • سید محمدسعید طباطبایی حکیم در پیاده روی اربعین

  • تشییع پیکر سید محمدسعید طباطبایی حکیم در نجف

برگرفته از «https://wiki.ahlolbait.com/index.php?title=سید_محمدسعید_حکیم&oldid=145311»
آپارات موسسه اهل البیت علیهم السلام کانال عکس نوشته قرآن و حدیث در اینستاگرام تلگرام قرآن و حدیث کانال قرآن و حدیث در ایتا